Juryrapport 2008 Met genoegen heeft de jury zich gebogen over de ingezonden werkstukken voor de wedstrijd Wie maakt het beste profielwerkstuk die dit jaar voor de zevende maal werd uitgeschreven. De variëteit in de keuze van de onderwerpen is ieder jaar weer verrassend en voor leden van de jury is het leerzaam om te lezen over zaken waarin zij zich nog niet eerder verdiept hebben. Sommige schrijvers focussen op een klein specialistisch onderzoek, anderen kiezen een dermate breed onderwerp dat de kans op verdrinken in de hoeveelheid informatie groot is. In totaal werden zes werkstukken genomineerd van Havo- en elf van VWO-leerlingen, tezamen afkomstig van twaalf scholengemeenschappen uit Haarlem en omgeving. Ook dit jaar is het de jury opgevallen dat de jonge onderzoekers de weg weten te vinden naar buitenschoolse instellingen zoals masterclasses aan een universiteit en meer specialistische informatie opdoen bij gezondheidscentra en op een pre-university College. Maar ook een kritische noot is wel op zijn plaats, want wat óók dit jaar opviel en soms ergerlijke vormen aannam was het aantal taalfouten in veel werkstukken: met name fouten in de werkwoordsvormen. De jury blijft van oordeel dat hier een taak is weggelegd voor de docenten die wel erg weinig het rode potlood hanteren om de fouten te accentueren. We spreken nogmaals de hoop uit dat in volgende jaren meer aandacht besteed zal worden aan correct taalgebruik. Aan onze moedertaal zorg besteden is toch geen overbodige luxe! De meeste inzendingen waren afkomstig van twee, drie en éénmaal zelfs vier leerlingen die samen één werkstuk vervaardigden, waarbij ieder een eigen onderzoeksdeel voor zijn/haar rekening nam. Er waren slechts twee solisten die toch een aanmerkelijk zwaarder traject moesten doorlopen om tot een goed eindresultaat te komen. In de categorie VWO-inzendingen schreven Ruben Boeree en Jork Stapel van het Ichthus College een vrolijk werkstuk met de titel De testraket. De bijgeleverde DVD was overigens duidelijker over de parachute dan over de raket maar het werkstuk was beeldend en zeer informatief. De heren experimenteerden met carbid als raketbrandstof met zo nu en dan een onverhoedse lancering tot gevolg en maakten zelf het ontwerp voor een remparachute. De conclusie werd met droge jongenshumor samengevat: Disaster is imminent en het leven van een grensverleggend wetenschapper is nu eenmaal zwaar..!

Op het Mendelcollege maakte Anouk Mulder in haar eentje het werkstuk De Velser Affaire, al meer dan 60 jaar een doofpotaffaire. Gestimuleerd door het werk van schrijfster Conny Braam die publiceerde over deze zaak, geeft Anouk haar visie weer over het rode nest dat IJmuiden ooit was en de soms rampzalige gevolgen voor de verzetstrijders die daaruit voortkwamen. Op gevoelige wijze verwoordt zij in haar samenvatting dat de Tweede Wereldoorlog nog steeds dóórwerkt in de huidige samenleving. (R)Evolutie van de digibeestjes, Artificial Life/Artificial Intelligence is de titel van het werkstuk dat door Martijn van der Veen en Ben Vermeer van het Eerste Christelijk Lyceum werd geschreven, een echte jongensscriptie naar de mening van de jury. Het is een leuk verhaal geworden, goed opgebouwd door elk hoofdstuk een thema mee te geven. De heren hebben met het programma Framsticks een experiment uitgevoerd waarvan het resultaat met veel humor werd neergepend. Het positieve effect van een masterclass in Utrecht was duidelijk merkbaar in het eindresultaat! Het viertal Samara Jansen, Anouk Zielstra, Ghislaine Meiners en Kim Noij van de Katholieke Scholengemeenschap Hoofddorp pakte een zeer actueel onderwerp op met hun werkstuk Waarom is doping tegenwoordig zo n groot probleem. Het is een rustig en helder geschreven werkstuk geworden, redelijk van opzet. Er werd veel informatie van internet gehaald en een leuk eigen onderzoek uitgevoerd, dat niet even gemakkelijk verliep door vertraging in de levering van Taurine en Creatine, twee legale stimulerende stoffen. De jury vond het wél jammer dat bij het onderzoek het placebo-effect niet werd onderzocht. Op het Kennemer College waagden Ellen van den Berg en Elsa Luttikhuizen zich aan vele scheikundige berekeningen voor hun werkstuk De bepaling van het vetgehalte en het joodgetal van chips. Met een hele batterij aan instrumentarium werden diverse merken chips, nadat ze jammerlijk vermalen waren, onderworpen aan gruwelijke onderzoeken teneinde te bepalen welke chips het gezondst zijn, een maatschappelijk relevant verhaal dus. De conclusie: het minste vet zit in de chips van de middelste prijsklasse, qua joodgetal is een duurder merk chips echter wél gezonder, dat wordt dus moeilijk kiezen..! Wiskunde en Muziek was de inzending van Gymnasium Felisenum en het werkstuk werd geschreven door Sjoerd Beentjes en Gerben Oling. Een logische keuze omdat beide heren van kinds af aan met muziek bezig zijn. Op zoek naar de systematiek in diezelfde muziek werd de link met wiskunde eenvoudig gelegd. Het werd een heel uitvoerig, goed opgeschreven verhaal waarin bijvoorbeeld heel begrijpelijk werd uitgelegd hoe moeilijk eigenlijk stemmen is. Toch bleven sommige dingen nog erg ingewikkeld voor de jury: een breed opgezet werkstuk waar de jury geanimeerd over kon discussiëren Daphne Geerse en Lieske Kramer werden door de Schoter Scholengemeenschap genomineerd met hun werkstuk Protheses in de sport. Over dit bijzondere onderwerp schreven zij een indrukwekkend werkstuk. Interesse in de bewegingsleer bracht hen op het idee om met name de sportprothese, gemaakt voor mensen die na een amputatie weer verder willen sporten, te onderzoeken. Uitleg over het ontstaan van de paralympics, verslag van het bezoek aan een centrum voor orthopedie én onderzoek naar een ideale sportprothese maakte het een heel prettig leesbaar en bruikbaar werkstuk. De bijgeleverde DVD maakte het verhaal nog duidelijker

Op het Stedelijk Gymnasium schreven Ilse Buskermolen en Katja van Ewijk met De nieuwe Mozart een heel origineel werkstuk. Er werd veel werk verricht voor hun onderzoek naar het stimuleren van het premotorische en motorische hersenschors waarbij het leren pianospelen het uitgangspunt vormde. Aan de hand van een klein, niet geheel waterdicht onderzoek, werden de vorderingen getest van proefpersonen. De uitkomst was onthutsend voor de juryleden die zich nu op basis van hun leeftijd geen nieuwe Mozart weten. In een verrassend samenwerkingsverband tussen Myrthe de Jong van Atheneum College Hageveld en Eva de Groot van het Stedelijk Gymnasium ontstond het werkstuk De Biologische klok. Via het Pre-University college konden deze leerlingen deelnemen aan een onderzoek naar het gebied in de hersenen waar deze biologische klok als het ware tikt. Het werkstuk ziet er zeer verzorgd uit, is mooi van opbouw en voorzien van een leuk dagboek waarin precies te lezen valt met wie er werd gesproken. Ondanks de weerzin tegen het gebruik van muizen voor het onderzoek, werd het ingewikkelde experiment zeer zorgvuldig beschreven en uitgelegd. Kortom een heel mooi werkstuk. Fleur Heideman en Rose Doolan van Lyceum Sancta Maria waren vast bang dat niet alleen hun hart, maar ook hun trouwjurk eventueel in vuur en vlam zou raken, want zij beschreven en ontwierpen De Brandveilige trouwjurk! Zij kozen voor een uniek onderwerp, dat hun werd ingegeven door de afschuwelijk brand in Volendam. Als materiaal voor het ontwerp werd voor vilt gekozen, een wollen stof die zo compact is dat er weinig zuurstof bij kan, waardoor er als het ware een zelfdovende werking ontstaat. Uiteraard moest de jurk er ook mooi uitzien, een moeilijkheid gezien de stugge structuur! Het was grappig om te lezen hoe de stof met behulp van een vlakschuurmachine haar vorm kreeg! In het laatste VWO-werkstuk kunnen Rinske Oskam en Eveline Mense van het Kaj Munk College ons alles vertellen over Hooikoorts. Voor het gelijknamige werkstuk verdeelden zij de taken onderling en volgden een masterclass aan de VU. Als toekomstige studenten farmacie en geneeskunde schreven zij een goed gedetailleerd werkstuk over hooikoorts en de ontwikkeling van medicijnen tegen deze lastige allergische reactie. Hoewel de begeleiding in de VU te wensen overliet, bleken Rinske en Eveline alle kennis tijdens de presentatie van hun poster toch goed te hebben weergegeven en werd hun zelfs gevraagd de presentatie voor anderen te herhalen! In de categorie Havo inzendingen kwamen Eric Knippels, Timo Koopstra en Maurits Wensink van het Herbert Vissers College op het onderwerp De Onager, een katapult uit de Romeinse tijd. Er werd zèlf getimmerd om het ontwerp te testen en de proeven werden o.a. uitgevoerd met een Jeu de Boule-bal, golfbal en een knikker. Omdat het resultaat aanvankelijk tegenviel, werden er aanpassingen aan het frame uitgevoerd met een meer bevredigend resultaat. Misschien zijn de berekeningen wiskundig niet helemaal zuiver, maar het werkstuk is van VWO-kwaliteit! Linda Vogel en Jikke Hornman van het Ichthus College schreven het werkstuk Vrouwen in de top van het bedrijfsleven, dat in feite het gebrék aan vrouwen in de top van het bedrijfsleven probeert te verklaren. Zij komen na hun onderzoek tot de conclusie dat de kinderwens de belangrijkste oorzaak is van dit verschijnsel. Maar het uitstellen van het eerste kind om carrière te kunnen maken werd helaas niet genoemd. De vrouwen-geschiedenis werd vanaf begin 1900 leuk belicht maar de jury vroeg zich wel af wanneer iemand nu tot de top werd gerekend. Overigens een heel sympathiek onderwerp

Opnieuw een soliste van het Mendel College: Eline Vink beschreef in haar werkstuk A lemon battery een grappige proef: door van citroenen (of sinaasappels) een batterij te maken kun je een lampje laten branden. Tot haar grote spijt bleek aan het eind van de proef dat het lampje niet wilde branden omdat de weerstand waarschijnlijk te laag was in verhouding tot de weerstand van de gebruikte vruchten. Een ordelijk beschreven werkstuk met de charme van de eenvoud. Gelukkig heeft ze het gewenste resultaat na wat gegoogle tóch kunnen bekijken! Poollicht van de hand van Franka Ruitenberg, Leon Weggelaar en Daniëlle Roodenburg op de Katholieke Scholengemeenschap Hoofddorp is een leuk en moedig werkstuk vol theorie over een uitgebreid onderwerp. Het werkstuk is erg mooi vormgegeven en heeft prachtige illustraties. Om het poollicht na te bootsen werd een heel leuk experiment uitgevoerd. Ook werd veel informatie via internet verkregen met een prima werkstuk als resultaat. Goed dat jullie er aan dachten de hulptroepen in een dankwoord te noemen. Op het Kennemer college werd door Daniëlle Beukman en Amélia Groen een gek maar tegelijkertijd fascinerend en ongebruikelijk werkstuk geschreven: De Tijdmachine getiteld. Een heel origineel en goed geschreven verhaal, dat zich afspeelt in het oude China. Het werkstuk zit boordevol informatie en weetjes en er is gelukkig ook een begrippenlijst aan toegevoegd. Het verhaal leest als een trein en zou zó als een filmscenario kunnen worden gebruikt. De jury miste een toelichting waarom er juist voor deze verhalende vorm is gekozen en welke onderzoeksvraag aan het werkstuk ten grondslag ligt. Last but not least het werkstuk De communicatie tussen artsen en patiënten en hun ouders waarmee Sophie de Ruijter en Hanna van Wier door het Kaj Munk College werden genomineerd. Omdat zij graag een medisch onderwerp wilden uitdiepen, werd de kinderarts van het Spaarne Ziekenhuis benaderd wat resulteerde in dit onderzoek naar de communicatie tussen artsen, ouders en patiënten. Het werkstuk bevat een schat aan informatie, o.a. over verschillende ziektebeelden en bovendien hielden zij een uitgebreide enquête. Het is duidelijk dat er op het gebied van communicatie nog heel veel te verbeteren valt. Al met al een heel aardig opgezet werkstuk. De jury had de opdracht om twee winnaars aan te wijzen maar heeft er voor gekozen om daarnaast twee eervolle vermeldingen toe kennen, omdat de geleverde prestaties daar alle aanleiding toe gaven. Alvorens over te gaan tot het bekendmaken van de winnaars in beide categorieën is het de jury een genoegen de volgende eervolle vermeldingen bekend te maken. De eervolle vermelding in de Havo-categorie gaat naar De Tijdmachine van Daniëlle Beukman en Amélia Groen van het Kennemer College voor hun verrassende, bijna klassieke opstel over China met profielachtige trekken, een opmerkelijk werkstuk in al zijn eenvoud. De eervolle vermelding voor VWO gaat naar Daphne Geerse en Lieske Kramer van de Schoter Scholengemeenschap voor hun werkstuk Protheses in de sport, duidelijk gemaakt met het oog op hun vervolgstudies. Een mooie keuze in dit olympische jaar! Dan de eerste prijs voor de Havo-inzendingen. Het is de jury een waar genoegen deze prijs toe te kennen aan Eric Knippels, Timo Koopstra en Maurits Wensink van het Herbert Vissers College voor hun werkstuk De Onager, de katapult met ezelachtige trekken. Met veel plezier werden theorie en praktijk samengevoegd in dit originele werkstuk waarin schoolkennis goed werd toegepast. Dit werkstuk komt heel dicht in de buurt van het ideale profielwerkstuk!!

Tenslotte maakt de jury met genoegen de makers van het winnende profielwerkstuk VWO bekend: Myrthe de Jong en Eva de Groot van respectievelijk College Hageveld en het Stedelijk Gymnasium met hun fraaie werkstuk De Biologische klok. Ook al vanwege hun vervolgstudies kwamen deze dames tot het vervaardigen van dit wetenschappelijk verantwoorde werkstuk. Het werd in goed Nederlands opgeschreven, er werd in de vakantie nog eens extra kennis van het zenuwstelsel opgedaan en ook de Engelse summary maakte indruk op de jury! De jury wenst alle winnaars nogmaals van harte geluk met hun prestaties en wenst in meer algemene zin uiting te geven aan haar bijzondere waardering voor de inzet, originaliteit en kwaliteit van álle werkstukken.