*14.00453* VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD Behandelend ambtenaar: F. van Zwol Afdeling/cluster: afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling/cluster JOS Telefoonnr.: Portefeuillehouder: J.F.A. Alberts Onderwerp: Drents Regionaal Transitiearrangement jeugd Registratienummer: 14.00453 Oriënterende raadsbijeenkomst van: Agendapunt: Besluitvormende raadsvergadering van: Agendapunt: Voorgestelde wijze van afdoening: Ter instemming Voorgesteld besluit: Instemmen met het Drents Regionaal Transitiearrangement Jeugd, inclusief de financiële kaders en de allocatie van de budgetten (RTA, pagina 24). 1. Aanleiding Rijk (VWS en VenJ), provincies (IPO) en gemeenten (VNG) hanteren landelijk een route in voorbereiding op de decentralisatie van de jeugdzorg naar de gemeenten per 1 januari 2015. Binnen deze route hebben deze partijen afgesproken dat er op 31 oktober 2013 een overeenkomst ligt die beschrijft hoe samenwerkende gemeenten in een regio de zorgcontinuïteit ten tijde van het transitiemoment realiseren. Deze arrangementen worden regionale transitiearrangementen (RTA) genoemd. Toetsing van de arrangementen vindt plaats door de onafhankelijke transitiecommissie stelselherziening jeugd (TSJ). Bij het ontbreken van een arrangement dan wel door een negatief oordeel van de TSJ over het RTA volgt een aanwijzing van het Rijk. Op 30 oktober heeft wethouder Alberts het transitiearrangement getekend onder voorbehoud van goedkeuring door de gemeenteraad. Het transitiearrangement ligt nu na advies van de Wmo-raad ter instemming voor. 2. Wettelijk of beleidskader - Provinciale documenten Als jeugd en toekomst tellen en De volgende stap - Regiovisie Ieder kind in Zuidoost Drenthe doet mee 3. Beoogd resultaat De jeugdzorgketen bestaat uit een vrij toegankelijk deel en een niet-vrij toegankelijk deel, dat nu geboden wordt ná een verstrekte indicatie. In het RTA gaat het om de overgangsregeling voor het niet-vrij toegankelijke deel van de jeugdzorg, ook wel genoemd de specialistische jeugdzorg.
In het RTA moet volgens de landelijke richtlijnen in ieder geval worden opgenomen hoe de samenwerkende gemeenten: de continuïteit van deze zorg realiseren in het jaar 2015; de infrastructuur realiseren om de cliënten (zittende en nieuwe tot aan 1 januari 2015) deze continuïteit van zorg in 2015 te bieden, bij de jeugdhulpaanbieder die op 31 december 2014 deze zorg biedt; de frictiekosten beperken (hoewel de gemeenten niet aansprakelijk zijn voor frictiekosten). Het opgestelde RTA voor de regio Drenthe is een raamwerk waarbinnen in de komende periode op onderdelen uitwerkingen worden gemaakt. Door te kiezen voor een overgangsperiode van drie jaar, te starten in 2014, wordt het voor gemeenten mogelijk om in de overgangsperiode te sturen op de gewenste vernieuwing bij de aanbieders. Bovendien geeft het de gemeenten ook de kans de noodzakelijke brede integraliteit met de andere transities (AWBZ, Participatiewet, Passend Onderwijs) te realiseren. Daarnaast geeft het de huidige aanbieders richting om zich voor te bereiden op de toekomst, waar ook nieuwe vormen van zorg en nieuwe partijen een rol kunnen krijgen. 4. Motivering Ontwikkeling inhoudelijke visie In 2010 was de start van de Drentse pilot Jeugd, waarmee de Drentse gemeenten en de provincie hebben uitgesproken in samenwerking de toen aangekondigde decentralisatie jeugdzorg op te gaan pakken. Binnen deze samenwerking is een visie ontwikkeld om de richting van de gewenste veranderingen binnen de jeugdzorg te duiden. De kern van de visie is, dat alle leefmilieus waarin kinderen zich bevinden, met elkaar worden verbonden rondom één samenhangende visie op opvoeden en samenleven. Hierin wordt aangesloten op de visies zoals die ook binnen de andere decentralisaties zijn geformuleerd: één gezin, één plan, één regisseur, eigen kracht, dichtbij de cliënt en diens directe omgeving, zo licht en zo kort mogelijk als nodig en op basis van vroegtijdige onderkenning van de problematieken. Per cliënt worden maatwerkarrangementen samengesteld, passend binnen dat ene, 3D-brede plan en binnen een sluitende keten jeugdzorg. Door vroegtijdig signaleren en handelen zou in de preventieve dienstverlening een groter deel van de totale zorgvraag opgelost moeten kunnen worden. Het verwoorden van deze visie in het RTA draagt bij aan een gewenste inhoudelijke vernieuwing op de langere termijn. Om een eerste stap in deze transformatie te kunnen realiseren, is gekozen voor een langere overgangsperiode dan wettelijk verplicht, namelijk 2014 t/m 2016. De wettelijke verplichting geldt alleen voor het jaar 2015. Afspraken voor het jaar 2014 betekent dat gelet kan worden op (ongewenste) ontwikkelingen en trends voorafgaand aan de invoering van de Jeugdwet op 1 januari 2015. Afspraken voor 2016 betekent meer tijd voor het richten en inrichten van de nieuwe gewenste situatie. Totstandkoming Het RTA wordt opgesteld in de huidige 41 jeugdzorgregio s die landelijk zijn vastgesteld. In onze situatie is Drenthe de regio. Dit betekent voor de gemeente Borger-Odoorn dat er een RTA moet worden opgesteld samen met de andere elf gemeenten van de provincie Drenthe. Bij het opstellen van het RTA zijn de huidige zorgaanbieders en de financiers van de geïndiceerde
jeugdzorg (provincie en zorgverzekeraar) als partijen betrokken, immers het gaat om een overgangsregeling. In het Algemeen Bestuurlijk Overleg (ABO) van de eerder genoemde Drentse pilot Jeugd wordt deelgenomen door de twaalf portefeuillehouders jeugd van de drentse gemeenten. In dit ABO is de totstandkoming van het concept-rta geïnitieerd en begeleid. In opdracht van het ABO heeft een expertgroep, bestaande uit een van de kwartiermakers en beleidsambtenaren uit diverse gemeenten, gesprekken gevoerd met de jeugdzorgaanbieders en de huidige financiers. In september is een eerste concept in de inspraak geweest. Begin oktober is een concept verspreid onder alle gemeenten met het verzoek om een reactie. Het rijk stemde er landelijk mee in dat er eind oktober RTA s liggen, die zijn gebaseerd op besluitvorming door de colleges van burgemeester en wethouders, omdat het gezien het krappe tijdpad vanaf de handreiking in juli 2013 niet mogelijk was om dan het RTA al voor te leggen aan de raad. Het ondertekende RTA is dan ook geldig onder voorbehoud van goedkeuring door de gemeenteraad. Eindadvies onafhankelijke Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd Het eindadvies van de TSJ is dat het RTA van de regio Drenthe niet in de groene categorie (regio s waarbij het relatief eenvoudig is om met zorgaanbieders afspraken te maken over continuïteit van zorg, frictiekosten en zorginfrastructuur) en ook niet in de rode categorie (regio s waarbij onvoldoende basis is gelegd voor de in het RTA beoogde afspraken) valt. Drenthe wordt door de commissie in de tussencategorie geplaatst. Het motief daarvoor is dat er een groot gat zit tussen de via de meicirculaire bekend gemaakte budgetten en de omzetcijfers c.q. Vektiscijfers die over de geboden jeugdzorg zijn opgenomen in het RTA. De TSJ is van mening dat er daardoor te veel onzekerheid is over de continuïteit van zorg en de in stand te houden zorginfrastructuur. De TSJ geeft aan dat het ontbreken van een inzichtelijk en eenduidig financieel kader de oorzaak is van deze onduidelijkheid. De TSJ zal er bij het ministerie op aandringen deze duidelijkheid snel te gaan geven. Dit feit van een onduidelijk financieel kader, is in alle gesprekken over het RTA aan de orde geweest en is ook reden geweest voor veel moeilijke afwegingen bij gemeenten en zorgaanbieders. Wmo-raad Alvorens het RTA aan de gemeenteraad is voorgelegd, is de Wmo-raad gevraagd om hierover te adviseren. Inmiddels hebben wij hierover een brief van de Wmo-raad ontvangen (zie bijlage). De Wmo-raad maakt zich zorgen over de borging van de huidige deskundigheid; of de cliënt zelf de zorgaanbieder kan kiezen; wijst op het instellen van een vertrouwenspersoon voor het sociaal domein; vraagt zich af wat een passend zorgaanbod is; en vraagt zich af wat de ruimte voor maatwerk is binnen onze eigen gemeente. Verder geeft de Wmo-raad aan graag actief betrokken te worden bij de verdere ontwikkeling van de gedachte 1 gezin, 1 regisseur. De vragen hebben vooral betrekking op de uitvoering van het RTA en zullen dus niet leiden tot aanpassing van het RTA. Verder verwijzen wij u naar de brief aan de Wmo-raad hierover. Voorstel
Gezien het bovenstaande stellen wij voor in te stemmen met het Drents Regionaal Transitiearrangement Jeugd, inclusief de financiële kaders en de allocatie van de budgetten (RTA, pagina 24). Andere overwegingen In een gezamenlijke ambtelijke reactie van de BOCE-gemeenten op de conceptversie RTA van 27 september zijn opmerkingen geplaatst over de vorm van de overeenkomst, de duur van de overgangsregeling, het financiële aspect, de risico s en de impliciete besluitvorming. In de definitieve versie van het RTA is een aantal van deze opmerkingen verwerkt, echter niet alles is overgenomen. Zo is de gemeentelijke sturing deels ingebouwd door de jaarlijkse evaluatiemomenten. Echter het RTA legt al veel vast voor de huidige jeugdzorgaanbieders voor de periode tot en met 2016. De ruimte voor nieuwe aanbieders is hierdoor beperkt danwel afwezig. Om dit te voorkomen is het nodig om de evaluatie in 2015 te benutten om ook eventueel nieuwe aanbieders vanaf 2016 toe te laten en dus nu nog geen afspraken vast te leggen voor de continuïteit van zorg voor nieuwe klanten in 2016. Daarnaast wordt in de teksten van het RTA de landelijke budgetkorting niet op alle onderdelen van de jeugdzorgketen toegepast, namelijk het AMHK en de pleegzorg. Het is niet wenselijk voor deze vormen van jeugdzorg bij voorbaat geen korting toe te passen. Het benoemen van budgetallocaties voor 2017 is verwarrend, want deze vallen buiten de looptijd van het RTA en zijn derhalve niet geldig. Tenslotte is in het RTA op onderdelen impliciete besluitvorming opgenomen. In lokaal- dan wel (sub)regionaal verband moet beleid met betrekking tot onder anderen het initiatief jonge kind, lengte van de wachttijden, vormgeving gebiedsgericht werken, PGB s en de besteding van budget voor Positief Opvoeden Drenthe en uitvoeringskosten echter nog worden vastgesteld. Ambtelijk is geadviseerd om namens de drie BOCE-gemeenten een voetnoot in het RTA te laten opnemen met betrekking tot deze opmerkingen. Vanuit bestuurlijke overwegingen wordt deze voetnoot niet opgenomen in het RTA. Bij de uitvoering en uitwerking van het RTA dient nadrukkelijk rekening te worden gehouden met bovenstaande punten. 5. Risico s Zie brief BOCE-reactie op RTA en de punten onder Kosten, baten en dekking en fiscale aspecten. 6. Kosten, baten en dekking In het RTA is gewerkt met de budgetten zoals die bekend zijn gemaakt in de meicirculaire 2013. Uitgangspunt voor het onderliggend RTA is dat de decentralisatie van de jeugdzorg en het bieden van zorgcontinuïteit binnen de over te dragen budgetten moet plaatsvinden. In de meicirculaire 2013 staan de budgetten aangegeven die de gemeenten, en dus opgeteld de regio, ontvangen voor de niet-vrij toegankelijke jeugdzorg waar zij per 2015 verantwoordelijk voor worden. Deze budgetten uit de meicirculaire 2013 bevatten grote onzekerheden. In december heeft het Rijk nieuwe cijfers bekendgemaakt; de definitieve budgetten worden pas bekendgemaakt in de meicirculaire van 2014. Zoals bekend zullen de landelijke taakstellingen in de budgetten, in drie jaar getrapt oplopend tot 15% ten opzichte van het ijkjaar 2014, verwerkt worden in het te verdelen landelijke macrobudget. In de Meicirculaire 2013 is uitgegaan van het laagste scenario (met de hoogste
kortingsbedragen en de laagste groeipercentages). Zo is het huidig macrobudget landelijk 3,6 miljard, maar wordt gelet op de onzekerheden voor de verdeling over de gemeenten, door het rijk uitgegaan van 3,3 miljard voor 2015. In dit macrobudget voor 2015 is de bezuiniging van 5% (taakstelling 2015) al wel verwerkt. Zoals gezegd bevatten de cijfers uit de meicirculaire 2013 nog grote onzekerheden. De verdeling van de budgetten over gemeenten voor 2015 (en opgeteld van de 12 gemeenten derhalve voor de regio Drenthe), vindt plaats op basis van historische gegevens. Door de verkokerde aansturing en financiering van de jeugdzorg in de huidige situatie is het nog niet mogelijk gebleken om eenduidige en zuivere gegevens te krijgen over het gebruik van jeugdzorg (cliëntcijfers). Ook bestaat er, zoals aangegeven in het RTA, in de regio Drenthe een groot verschil tussen de optelling van omzetcijfers van de zorgaanbieders en het budget voor de regio op basis van de meicirculaire 2013. Het algemene standpunt dat gemeenten niet verantwoordelijk zijn voor frictiekosten bij aanbieders is in het onderliggend RTA overgenomen. Echter, hoe de frictiekosten wel geregeld gaan worden, is nog onvoldoende duidelijk, waardoor alsnog een risico ontstaat voor de gemeenten. In het onderliggend RTA wordt voorgesteld om naast de landelijke taakstelling (over drie jaar totaal 15%), ook een eigen structurele regio-taakstelling op de budgetten (specialistische) jeugdzorg van 5% af te spreken. Met die taakstelling wordt de uitrol van de basisinfrastructuur van de jeugdzorgketen (POD) als versterking van het voorliggend veld geoormerkt en worden bovenlokale uitvoeringskosten gefinancierd. Met de zorgaanbieders is ook afgesproken dat in 2014 en 2015 4% van de budgetten (specialistische) jeudzorg wordt ingezet ter versterking van het voorliggende veld. De concrete uitwerking van deze afspraak wordt vertaald in het op te stellen plan versterking van de vrij toegankelijke preventieve dienstverlening. Hieronder is e.e.a. in een tabel aangegeven: Incidentele korting Structurele regionale korting Structurele landelijke korting 2015 4% 1 5% 5% 86 2016 6% 84 2017 4% 80 Beschikbaar v oor zorgaanbieders (2014 = 100) Zoals gezegd zijn in het RTA de budgetten jeugdzorg uit de meicirculaire 2013 als uitgangspunt genomen, met de wetenschap dat deze budgetten nog niet correct zijn. In het onderliggend RTA is er vanwege deze financiële onduidelijkheid niet gekozen voor een verdeling op het niveau van individuele instellingen, maar voor een verdeling van het totaal beschikbare budget per domein. Dit levert in het onderliggend RTA de volgende allocatie van budgetten op:
Allocatie van budgetten in de regio Drenthe, gebaseerd op de meicirculaire 2013: totaal budget meicirculaire 2013 jeudzorg ziektekostenverzekering jeugdzorg zonder verblijf AWBZ jeugdzorg verblijf AWBZ begrotingsgef ina n cierd e jeugdzorg jeugdzorg plus JB/JR Totalen meicirculaire 2013 ( = indicatie 2015) 107.513.496 22.747.617 23.715.216 6.858.183 37.848.204 5.928.804 10.415.467 versterking voorliggend veld (2%) 2.150.270 454.952 474.304 137.164 756.964 118.576 208.309 uitvoeringskosten (3%) 3.225.405 682.429 711.456 205.745 1.135.446 177.864 312.464 budget 2015 102.137.821 21.610.236 22.529.455 6.515.274 35.955.794 5.632.364 9.894.694 Ombulging 2016(6%) 6.128.269 1.296.614 1.351.767 390.916 2.157.348 337.942 593.682 budget2016 96.009.552 20.313.622 21.177.688 6.124.357 33.798.446 5.294.422 9.301.012 ombuiging 2017 (4%) 3.840.382 812.545 847.108 244.974 1.351.938 211.777 372.040 budget 2017 92.169.170 19.501.077 20.330.580 5.879.383 32.446.508 5.082.645 8.928.972 In verband met de looptijd van het onderliggend RTA dient hetgeen over 2017 is vermeld te worden beschouwd als informatief en niet als onderdeel van de afspraken. 7. Communicatieve aspecten Na de ondertekening van het RTA is hierover een persbericht verschenen. Het RTA is ter advisering voorgelegd aan de Wmo-raad. Hiervan hebben wij een reactie gekregen (bijgevoegd). Door middel van bijgevoegde brief heeft het college de Wmo-raad geantwoord. 8. Uitvoering en evaluatie In het RTA staan verschillende evaluatiemomenten en criteria genoemd. 9. Ter inzage liggende stukken Regionaal Transitiearrangement Jeugd Drenthe Ledenbrief VNG, juli 2013 Antwoorden op ontvangen reacties concept RTA Brief BOCE-reactie op RTA Advies Wmo-raad Brief aan Wmo-raad Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Borger-Odoorn, de secretaris, de burgemeester,
mr. P. Post M.L.J. Out