Kwabaal Gelderland Kansen voor herstel Frank Spikmans Zaltbommel, 7 september 2017
Kwabaal Gelderland Ecologie & verspreiding Oorzaken achteruitgang Actuele toestand leefgebieden Kansen herstel
Leefgebied
4/28 Temperatuur
Achteruitgang Nederland Begin 20ste eeuw Anno 2016
Noord-Brabantsche courant 1918
Achteruitgang Europa
8/28 Actuele verspreiding
Oorzaken achteruitgang Verdwijnen paai- en opgroeihabitat Opwarming water Belemmering migratie Slechte waterkwaliteit 9/28
Afname langdurige overstromingen Bodemdaling Rijn 10/28 Aangepast naar: Reeze et al., 2017
Afname langdurige overstromingen Waterpeilbeheer polders 11/28
Afname langdurige overstromingen Normalisatie beken Krantenbericht 1927: De Baaksche beek ondergaat dankzij het Waterschap een enorme verbetering. De beek toch is een schrik voor verschillende plaatsen daar ze in perioden van zware regenval de landerijen en dorpen op verraderlijke vlugge wijze inundeert. Binnen afzienbare tijd hoopt men de beek ook bij hoge waterstand binnen haar oever te houden, door een vlugge afwatering." 12/28
Opwarming water Lozing koelwater Klimaateffect Verdwijnen beboste oevers 13/28
Beoordeling habitatgeschiktheid Aanwezigheid overstromingsvlakten Rivieren: GIS-analyse Beken: kennis waterschappen Connectiviteit paai-, opgroei & koudwaterhabitat Aanwezigheid schuilplaatsen Watertemperatuur Goed Matig Slecht Veel hoogwaardig leefgebied aanwezig Weinig hoogwaardig leefgebied aanwezig Geen / zeer weinig hoogwaardig leefgebied aanwezig 14/28
15/28
16/28
GIS analyse rivierengebied 17/28 Data RWS ON
18/28 Inundatie rivierengebied
Watertemperatuur Beken Veel beken te warm Beboste beken koeler Rivieren Te warm Refugia aanwezig? 19/28 Oude IJssel (waterdata.nl)
Watertemperatuur Beken Veel beken te warm Beboste beken koeler Rivieren Te warm Refugia aanwezig? 20/28 Hierdensche beek (Verdonschot et al., 2015)
21/28 Actuele habitatgeschiktheid
Herstelmaatregelen voor kwabaal Inundatieduur- & frequentie vergroten Beken Hermeandering Beekbodemverhoging Verlaging oeverlanden Stuwen verwijderen Bemaling verminderen Dood hout Rivieren Verlagen uiterwaarden Aanleg geulen Verwijderen zomerkades NVO s Behoud laag dynamische wateren Dood hout Herstel Lippe-monding (Dld.) 22/28
Herstelmaatregelen voor kwabaal Connectiviteit paai-, opgroei & koudwaterhabitat Veel knelpunten al opgelost Verbeteren optrekbaarheid Linge, Voorsterbeek, Rijnstrangen Aanwezigheid schuilplaatsen Dood hout, holle oevers, diepe kommen Watertemperatuur Koelwater lozingen stoppen, bebossing oevers, behoud diepe wateren 23/28
24/28 Potenties voor herstel
25/28 Prioritering
Conclusies Kwabaal sterk afgenomen, met uitsterven bedreigd Verdwijnen paai- en opgroeigebied belangrijke oorzaak Watertemperatuur te hoog Actuele habitatkwaliteit slecht Herstelkansen in IJssel, bij beekmondingen & Gelderse Poort Nodig: grote arealen paai- & opgroeigebied + structuurrijke koudwaterhabitat 26/28
Acoustisch onderzoek klik 27/28
Bronnen Spikmans, F., J. Kranenbarg & A. de Bruin, 2017. Kansen voor de kwabaal in Gelderland. Kwaliteit leefgebieden en geschikte herstelmaatregelen, RAVON, 98 p. Reeze, B., A. van Winden, J. Postma, R. Pot, J. Hop en W. Liefveld, 2017. Watersysteemrapportage Rijntakken 1990-2015. Ontwikkelingen waterkwaliteit en ecologie. Bart Reeze Water & Ecologie, Harderwijk, in opdracht van Rijkswaterstaat Oost-Nederland. Verdonschot, R.C.M., A.M. van Oosten-Siedlecka, C.J.F. ter Braak, P.F.M. Verdonschot, 2015. Macroinvertebrate survival during cessation of flow and streambed drying in a lowland stream. Freshwater Biology 60: 282-296. Pdf op www.ravon.nl VRAGEN? 28/28