Campagnevoeren Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne

Handreiking Campagnevoeren Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne

Colofon Uitgever: CDA-bureau Afdeling Communicatie Postbus 30453 2500 GL Den Haag 070-3424888 cda@cda.nl www.cda.nl Redactie: Marjolijn van der Stel, Loek Tielemans, Herman de Vries, Nelleke Weltevrede Eindredactie: Marjolijn van der Stel Vormgeving: Mirella Roor Foto omslag: Bas de Meijer Jaar van uitgifte: 2013 Bestellen De handreiking kan worden besteld door 3,50 per exemplaar over te maken op Postbankrekening 137000, ten name van de Centrale Verrekenkas CDA, onder vermelding van de titel, het aantal exemplaren en het verzendadres. De handreiking kan ook worden aangevraagd via cda@cda.nl of www.cda.nl

Handreiking Campagnevoeren Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne

2 Handreiking Campagnevoeren

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Inhoudsopgave Inleiding 5 Hoofdstuk 1: Simpel en snel zichtbaar in jouw gemeente 7 Verkiezingsmarkt en evenementen 7 Posters 8 Website en social media 8 Interview met Jelle Beemsterboer 9 Hoofdstuk 2: Kiezersonderzoek en campagnestrategie 11 Kiezersonderzoek 11 Wat is strategie? 13 Tien tips voor een prettig gesprek 16 Steunzenders 18 Hoofdstuk 3: Vrijwilligers in je campagne 21 Hoe begin je? 21 Interview met Elco van de Berg 20 Interview met Adger van Helden 21 Interview met Gonneke Bennes 23 Wat kunnen we doen? 24 Hoe motiveer ik mijn team? 25 Hoe bedank ik de vrijwilligers? 26 Tien tips voor een verkiezingsdebat 27 Hoofdstuk 4: Media en publiciteit 29 Media en wijkkranten 29 Free publicity 31 Interview met Chantal Teunissen 31 Hoofdstuk 5: Social media 33 Wat zijn social media (en waarom zijn ze interessant voor de politiek)? 33 Moet je gebruik maken van social media? 34 Denk goed na over wie je wilt bereiken 34 Soorten social media 35 Hoe zet je social media strategisch in? 37 Ga de interactie aan! 37 Stimuleer anderen om online (positief) over jouw te praten! 38 Do s op social media 39 Don'ts op social media 39 3

Handreiking Campagnevoeren Verwijs naar de website 40 Inzet social media als politicus/politica 41 Inzet social media als lokale afdeling 42 Adverteren Facebook 42 Adverteren via GoogleAds 42 QR-code 43 Infographics 43 Slot 44 Interview met Peter Kranenburg 45 Interview met Bert Sonneveld 46 Voorbeelden van tweets (Twitter) 47 Voorbeelden van infographics 49 Tien tips voor een effectief media-optreden 51 Hoofdstuk 6: Ledenwerving en ledenbinding 53 Verkiezingstijd is ledenwerftijd! 53 Kans om leden te binden 53 Nieuwsbrief 53 Hoofdstuk 7: Financiering van de campagne 55 Vaste inkomsten 55 Extra inkomsten 55 4

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Inleiding Verkiezingen zijn altijd dichterbij dan je denkt. Deze handreiking biedt handvatten om op lokaal niveau met een verkiezingscampagne aan de slag te gaan. Van het doen van kiezersonderzoeken, het bepalen van een strategie tot de inzet van social media. Veel aspecten van het campagnevoeren komen aan bod. Het eerste hoofdstuk gaat over hoe je als lokale CDA-afdeling snel zichtbaar bent in jouw gemeente. Zichtbaarheid vormt de basis van elke verkiezingscampagne. Vervolgens wordt in hoofdstuk 2 dieper ingegaan op kiezersonderzoek en de strategie die daaruit voortvloeit. Hoofdstuk 3, 4 en 5 gaan over het praktische deel van een campagne: hoe mobiliseer je vrijwilligers, hoe ga je om met de media en hoe zet je social media in? Campagnetijd is ook een goed tijd om leden te werven, tips daarvoor staan in hoofdstuk 6. Tot slot, in hoofdstuk 7 staat niet onbelangrijk informatie over het financieren van een verkiezingscampagne. Veel ideeën en voorbeelden komen uit de praktijk. Voor nog meer ideeën kunt u kijken in de inspiratiewaaier die in 2012 is verschenen. Een waaier vol met ideeën voor lokale afdelingen met tips hoe u de plannen om kunt zetten in een activiteit. De tips voor campagnevoeren zijn uiteraard ook van toepassing op andere campagnes dan die voor de gemeenteraadsverkiezingen. Zoals die voor de Provincale Staten en Europa. Succes met de campagne! 5

6 Handreiking Campagnevoeren

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Hoofdstuk 1 Simpel en snel zichtbaar in jouw gemeente Campagnevoeren is hard werken. Je gaat de straat op, voert debatten en je verschijnt in de krant. Het is belangrijk dat je goed zichtbaar bent tijdens de campagne. Vooral in de laatste weken tot op de verkiezingsdag zelf. Maar ook de maanden daarvoor is het belangrijk dat je zichtbaar bent. Begin ruim op tijd, ongeveer een jaar van tevoren, met het samenstellen van een team en bedenk de eerste plannen. In dit eerste hoofdstuk staan voorbeelden van de belangrijkste onderdelen van een campagne zodat je goed zichtbaar bent in je gemeente. Verkiezingsmarkt en evenementen In de weken voor de verkiezingen zijn ze bijna overal te vinden: verkiezingsmarkten. De meeste politieke partijen staan op zo n markt. Begin op tijd met de voorbereidingen voor de markt: Leg contact met de organisatie van de verkiezingsmarkt en probeer een mooie plek te regelen. Zoek enthousiaste leden die in een kraampje op de markt willen staan. Dit kan ook voor een paar uurtjes. Probeer daarbij rekening te houden met een mix tussen jong en oud, man of vrouw en/of autochtoon en allochtoon. Zorg ook dat er de hele dag raadsleden of kandidaat-raadsleden aanwezig zijn. Bestel genoeg materiaal in de webwinkel (webwinkel.cda.nl). Je kunt denken aan pennen, snoepjes, ballonnen, notitieblokjes, etc. In de webwinkel kun je ook CDA-kleding bestellen. Iedereen kan dus een CDA-jas dragen. Dat is goed voor de herkenbaarheid op straat. Maak een flyer via het CDA-bestelsysteem (of bestel standaardfolders in de webwinkel). Hierin kun je kort vertellen wat voor het CDA in jouw gemeente belangrijke punten zijn tijdens de verkiezingen. Kijk op www.cda.nl/huisstijl voor voorbeelden van flyers in de CDA-huisstijl. In het campagneplan staat wie verantwoordelijk is voor deze activiteit. Wanneer er geen verkiezingsmarkten zijn in jouw gemeente kun je ook kijken naar andere evenementen in jouw gemeente waar je bij aan kunt sluiten. Je kunt ook zelf flyeracties organiseren. Bijvoorbeeld rondom grote winkelcentra, in het centrum van de stad of langs de lijn op de woensdagmiddag. 7

Handreiking Campagnevoeren Posters Raamposters, je ziet ze steeds minder en dus ligt hier meteen een kans om op te vallen. Probeer alle CDA-leden in jouw gemeente (en sympathisanten) enthousiast te maken om een CDA-poster voor het raam te hangen. Je kunt hier een wedstrijd aan verbinden: geef wekelijks een prijsje aan iemand die de poster op een opvallende plaats heeft opgehangen! Denk van tevoren goed na over de posters: welk formaat kies je? En hoeveel posters zijn er nodig? Sommige gemeenten stellen voorwaarden aan het formaat van de posters en plakken ze voor je op de verkiezingsborden. Zorg er daarnaast voor dat de CDA-verkiezingsposters ook op andere opvallende plekken in de gemeente worden opgehangen, op plaatsen waar veel mensen komen. Voorkom dat je de poster zomaar ergens lukraak ophangt. Ook kun je een vriend vragen die bijvoorbeeld langs een belangrijke weg woont of je de poster aan zijn eik in de tuin mag spijkeren. Helaas zien we steeds vaker dat posters tijdens de campagneweken ten prooi vallen aan vandalisme. Soms worden ze (deels) overgeplakt door een concurrerende partij en soms verdwijnen ze zelfs helemaal. Het is onmogelijk dit door één persoon in de gaten te laten houden. Een goede tip: geef elke poster één eigenaar. Geef hem of haar de opdracht mee dat ene bord in de gaten te houden en zorg te dragen voor eventueel een vervangende poster. Zo houden we het straatbeeld aangenaam CDA-groen! Website en social media Een belangrijk middel zijn de lokale CDA-website en social media. Zorg dat je deze op orde hebt. De website is geschikt om te laten zien wie je bent als afdeling en wat je doet. In hoofdstuk 5 vind je meer informatie over online campagnevoeren. 8

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Interview met Jelle Beemsterboer Het zijn gemeenteraadsverkiezingen, dus hou het lokaal. In Schagen hebben we bij de herindelingsverkiezingen daarom lokaal ingezet. Lokale kandidaten en lokale speerpunten. We hadden zowel standpunten voor de hele gemeente als voor elk afzonderlijk dorp. De speerpunten voor elk dorp zijn verspreid door middel van ansichtkaarten. Landelijke kopstukken hebben we alleen gevraagd om ons verhaal te ondersteunen. En vaak zijn ze een lokkertje: als er een bekende politicus bij een bijeenkomst is, komen er vanzelf al meer mensen. Bij ons waren de verkiezingen vrij snel na de Tweede Kamerverkiezingen van september 2012. In de gesprekken met kiezers werd al snel duidelijk wat er gebeurt als het CDA niet regeert, dat werkte eigenlijk wel in ons voordeel. Verder is het een kwestie van op tijd beginnen. En je boodschap blijven herhalen. Je hebt het verhaal dan zelf misschien wel al honderd keer gehoord, maar het gaat erom dat het bij de kiezer blijft hangen. Jelle Beemsterboer was lijsttrekker bij de herindelingsverkiezingen in Schagen op 21 november 2012. Het CDA kreeg 28 procent van de stemmen en werd daarmee de grootste partij. 9

10 Handreiking Campagnevoeren

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Hoofdstuk 2 Kiezersonderzoek en campagnestrategie Alle kiezers bereiken in een campagne is onmogelijk. Vooral als je in een grote gemeente woont. Het is daarom verstandig om keuzes te maken en gericht campagne te voeren. Waar wonen je kiezers? Wie zijn je kiezers? Waar maken zij zich druk om? De antwoorden op deze vragen vormen de wortelen van je campagne. Hoe steviger de wortelen, des te steviger de boom die daaruit kan groeien. In dit hoofdstuk lees je hoe je een goed lokaal onderzoek kan uitvoeren, hoe je een succesvolle campagne-strategie opzet en welke onderdelen daarin cruciaal zijn. Kiezersonderzoek Waar zitten je kiezers? Het bepalen van de doelgroep(en) is niet eenvoudig. Er bestaat ook niet één goede methode, want elke gemeente is anders en vraagt om een andere benadering. Een eenvoudige methode is het analyseren van de uitslagen van voorgaande verkiezingen op stembureauniveau. Zo n analyse kan bepalen welke wijken of doelgroepen aantrekkelijk zijn voor het CDA. Je kan de uitslagen per stembureau opvragen bij je gemeente. Door verkiezingsuitslagen per stembureau te bekijken, kan onderzocht worden welke wijken aantrekkelijk zijn voor het CDA. Met een fictief voorbeeld is dit het beste toe te lichten. De gemeente Kroon heeft vijf stembureaus. Het CDA heeft de laatste verkiezingen als volgt gescoord bij de stembureaus. Stembureau GR 2006 GR 2010 TK2012 PS2011 Totaal CDA in gemeente 24 % 20% 26% 25% 1 18 15 19 17 2 28 24 30 29 3 24 20 27 24 4 15 13 15 16 5 32 26 35 31 Uit deze uitslagen blijkt dat de wijken 2 en 5 (en in mindere mate 3) CDA-wijken zijn. Het CDA doet het daar beter dan gemiddeld in de gemeente. Ook blijkt dat in wijk 3 een groot potentieel zit, want daar heeft bij de Tweede Kamerverkiezingen maar liefst zeven procent meer op CDA gestemd dan tijdens de lokale verkiezingen in 2010. Conclusie: in de wijken 2, 3 en 5 gaan we campagnevoeren. Vaak is de 11

Handreiking Campagnevoeren werkelijkheid complexer omdat er meer stembureaus zijn, maar dat maakt juist een nog nauwkeuriger keuze mogelijk. Een goede manier om zicht te krijgen op je potentieel is de uitslagen van de Tweede Kamerverkiezingen en Gemeenteraadsverkiezingen in 2010 vergelijken met de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen in 2012. In de nagenoeg iedere gemeente in Nederland hebben we verloren. Waar wonen de mensen die in 2010 nog wel op ons stemden en dat in 2012 niet meer deden? Wie zijn zij? Tegen welke problemen lopen zij aan waar de lokale politiek iets aan kan doen? Deze mensen zijn mogelijk tamelijk makkelijk te overtuigen om weer CDA te stemmen. Het is ook interessant om te onderzoeken welke partijen het bij verschillende verkiezingen beter of slechter hebben gedaan. Heeft de VVD bij de vorige verkiezingen veel winst geboekt? En heeft de lokale partij veel verloren? Dit helpt je te bepalen waar jouw winst vandaan komt of waar jouw verlies naar toe is gegaan. Dit kan natuurlijk ook te maken hebben met een onderwerp dat bij de vorige Gemeenteraadsverkiezingen speelde. Bijvoorbeeld de bouw van een nieuw stadhuis in de binnenstad of de aanleg van een trambaan in de stad. Je krijgt zo een beeld van hoe kiezers reageren op thema s. Probeer vooral ook goed na te denken welk thema kan gaan spelen bij de volgende verkiezingen en hoe je daar slim gebruik van kan maken. Het is vooral voor grote(re) gemeenten van belang om keuzes te maken voor bepaalde wijken. In Maastricht is het simpelweg niet mogelijk om in alle wijken campagne te voeren. In kleine steden zoals Dokkum is dat eenvoudiger om te doen. Je kunt zelf de afweging maken of je wel of niet voor bepaalde wijken kiest. Je kan er natuurlijk ook voor kiezen om in wijk A meer te canvassen dan in wijk C. Overigens moet je wel voldoende vrijwilligers hebben om in veel wijken campagne te voeren, anders leg je een te groot beslag op de huidige vrijwilligers. Wie is je (potentiële) kiezer? Als je een keuze hebt gemaakt voor een wijk op basis van de verkiezingsuitslagen, dan is het handig om te weten wat voor type mensen er wonen. Natuurlijk helpt daarbij gewoon rondkijken: wonen er jonge mensen of met name ouderen, gezinnen of alleenstaanden? Je kunt ook kijken op de website van Funda, www.funda. nl. Op deze website vind je bijna alle woningen die er in Nederland te koop staan. Bij alle woningen die te koop staan is het mogelijk onder het kopje buurt specifieke informatie te zien. Je krijgt zo inzicht in bijvoorbeeld de gezinssamenstelling, het opleidingsniveau en het gemiddelde inkomen van een wijk. Ook kun je het Centraal 12

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Bureau voor de Statistiek (CBS) op internet opzoeken. Het CBS heeft een databank met kerncijfers wijken en buurten. Ga hiervoor naar http://statline.cbs.nl/statweb. Overigens hebben ook veel gemeenten een rapport met lokale informatie op buurt-/ wijkniveau. Je kan ook via gesprekken met leden die in de wijk wonen of de buurtwerkers een beter beeld krijgen van de wijk. Op deze wijze voer je je eigen kiezersonderzoek uit. Vervolgens ga je met deze resultaten aan de slag om een strategie te formuleren. De strategie vormt de stam van je campagne. Wat is strategie? Strategie houdt in dat je bepaalt hoe en wanneer je wie met welke boodschap(pen) benadert. Dat is nog een flinke klus. Een stappenplan kan hierbij helpen. Je kunt via de volgende vijf eenvoudige stappen jouw campagnestrategie bepalen. Stap 1: Wie wil je bereiken? Wie wil je in elk geval bereiken? Het is aan te raden om je vooral te focussen op de kiezers die van plan zijn CDA te stemmen en de kiezers die daar serieus over nadenken. Mensen die hun leven lang op een partij stemmen die niet dicht bij het CDA ligt, zijn veel moeilijker voor het CDA te winnen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor bepaalde wijken of dorpen in de gemeente waarvan je weet dat daar veel potentiële CDA-kiezers wonen. Er is nog een belangrijke groep kiezers: de trouwe CDA-kiezer. Dit is de kiezer die al jaren op het CDA stemt en dat ook blijft doen. We hebben al snel de neiging om deze groep te vergeten omdat we ervan uitgaan dat deze trouwe kiezers toch al CDA stemmen. Dat klopt, deze groep hoeft niet overtuigd te worden. Maar, deze groep moet wel overtuigd worden om te gaan stemmen. Want de laatste jaren gaat ook deze groep minder vaak naar de stembus. De tijd dat mensen door weer en wind gaan stemmen is niet meer en komt niet meer terug. Sinds de Europese verkiezingen van 2009 zien we dat het CDA veel zetels verliest omdat eigen kiezers niet naar de stembus komen; ze blijven simpelweg thuis. Je moet hen dus motiveren om te gaan stemmen. Dat kan door flyeracties, wijkbezoeken of door de mensen op te bellen en steeds weer te motiveren én te vragen om naar de stembus te gaan. Vooral in de laatste dagen voor de verkiezingen is het belangrijk om contact te zoeken met deze groep mensen om hen eraan te herinneren dat er verkiezingen zijn. 13

Handreiking Campagnevoeren Vergeet ook niet aan te geven waarom de mensen naar de stembus moeten komen. Het belangrijkste argument is simpelweg dat het CDA iedere stem nodig heeft om beleid uit te kunnen voeren. Je kan zeggen dat de partij die zijn/haar kiezers weet te mobiliseren, de verkiezingen wint. Je kunt (daarnaast) ook heel andere doelgroepen kiezen. Bijvoorbeeld studenten, jonge gezinnen, ondernemers of 65-plussers. Wij raden je aan ongeveer drie à vier doelgroepen te kiezen. Het kiezen van een doelgroep kan lastig zijn omdat we vanuit de gedachte dat we een volkspartij zijn zo veel mogelijk mensen willen bereiken. Je loopt dan echter het risico dat je je op te veel groepen richt. Dan wordt je campagne ongericht, inefficiënt en ineffectief. Om een goede keuze te maken is het erg belangrijk om goed onderzoek te doen. Tip: wanneer je bijvoorbeeld de jongeren als doelgroep kiest, beïnvloedt dat niet alleen jouw mediakeuze. Het beïnvloedt ook de kandidatenlijst. De doelgroep in dit geval jongeren moet zich kunnen herkennen in een kandidaat. Dat gaat veel moeilijker met bijvoorbeeld alleen ouderen op de lijst. Datzelfde geldt bijvoorbeeld wanneer je voor ondernemers of agrariërs kiest als doelgroep. Probeer vertegenwoordigers van je doelgroep op de lijst te krijgen. Op deze manier laat je ook zien dat je in de haarvaten van de samenleving zit. Stap 2: Waar zijn de kiezers? De volgende stap is: waar zijn de kiezers van een bepaalde doelgroep? Dat kan een bepaalde woonwijk zijn, een kinderopvang maar ook een school of een complex met ouderenwoningen. Ga ook na hóe je de doelgroepen kunt bereiken. Wat lezen ze graag? Waar kijken ze naar op televisie? Wat zijn hun favoriete websites? Stel vast waar ze uitgaan, waar ze hun boodschappen doen. Dit laatste kan belangrijk zijn als je op straat gaat folderen. Om deze vragen te beantwoorden kun je goed om je heen kijken en met mensen praten. Je kan ook een onderzoekje doen onder de eigen leden. Het werkt beter om naar de mensen toe te gaan dan om ze uit te nodigen. Heb je er bijvoorbeeld al eens over nagedacht om een keer spreektijd te vragen tijdens de jaarvergadering van de buurtvereniging? Tot slot, aandacht van de media tijdens een campagne is meestal goed. Maar het is nog effectiever als je in díe media verschijnt die populair zijn bij je doelgroep(en). 14

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Stap 3: Welk verhaal vertel je de kiezers? Een cruciale vraag tijdens de campagne is: wat is mijn boodschap aan de kiezer? Om goed aan te kunnen sluiten bij de doelgroep moet je weten welke problemen of zorgen de doelgroep heeft. Hoe kom je daar achter? Je kan in gesprek gaan met mensen uit jouw doelgroep, bijvoorbeeld voorzitters van de wijkverenigingen, jongeren die lid zijn van de jonge agrariërs of schoolleiders. Je kunt ook een meldpunt oprichten voor klachten en mensen uit jouw doelgroep hiervoor uitnodigen. Natuurlijk kun je zelf ook een middag voor de lokale supermarkt een enquête afnemen waarin je vraagt naar de drie grootste ergernissen van de inwoners van de wijk. Op deze manier krijg je een goed beeld van de problemen en zorgen van de doelgroep. Je kan kiezen om vooral die problemen eruit te halen waar de gemeente een oplossing voor kan bieden. Misschien ergert jouw doelgroep zich mateloos aan de sporthal die erg aan het vervallen is en waarvan bijvoorbeeld het dak lekt. Hierdoor kunnen zijzelf en hun kinderen niet goed sporten. Het CDA kan via de gemeenteraad het probleem aankaarten en een oplossing bedenken. Vergeet niet om achteraf te laten weten dat er een oplossing is gevonden voor het probleem. Daarmee laat je zien dat het CDA echt naar de mensen luistert en er iets mee doet! Ook voor je de formulering van je boodschap is het belangrijk dat je maximaal 3 of 4 doelgroepen kiest. Op deze manier kun je je boodschap beter afstemmen op de doelgroep en daardoor ben je ook duidelijk voor de kiezer. De boodschap wordt uiteindelijk verwoord in één korte zin, een slogan. Zorg ervoor dat je slogan goed bekt. Een klein taalkundig trucje zoals rijm, alliteratie of een tegenstelling doet de slogan vaak beter onthouden. 15

Handreiking Campagnevoeren Tien tips voor een prettig gesprek In campagnetijd praat je met veel kiezers. Het is belangrijk dat het een fijn gesprek is en dat de kiezer er een goed gevoel aan overhoudt. Tien tips voor een prettig gesprek: 1. Je bent het visitekaartje van het CDA. Wees herkenbaar als CDA er, bij voorbeeld door een CDA-trui of -sjaal. 2. Wees niet opdringerig. Houd afstand en ga niet recht voor iemand staan. Zorg dat iemand makkelijk weg kan als hij dat wil. 3. Het gaat om een prettig gesprek. Een gesprek op straat duurt niet zo lang. Het is vaak te kort om iemand te overtuigen. Het gaat er dus vooral om dat mensen een goed gevoel overhouden aan het gesprek. 4. Het draait om de kiezer. Geef mensen ruimte om vragen te stellen. Luister naar mensen en communiceer niet alleen je eigen boodchap. 5. Bereid je goed voor. Ken de kernpunten uit het CDA-verkiezingsprogramma en weet hoe andere partijen in jouw gemeente over belangrijke onderwerpen denken. Als je het antwoord op een vraag niet weet, verzin dan niet zomaar iets. 6. Luister goed naar de kiezer. Dit kun je bijvoorbeeld doen door open vragen te stellen. 7. Houd het kort, simpel en positief. Gebruik geen jargon en geef zo concreet mogelijk aan wat het CDA wil. 8 Ga ontspannen om met andere standpunten. Toon begrip voor andere standpunten. Zeg vervolgens wat het CDA ervan vindt, maar druk je eigen standpunt niet door. 9. Hou het lokaal. Mensen beginnen vaak over de landelijke politiek. Bereid je hierop voor en ga er kort op in. Benadruk dat het om lokale verkiezingen gaat. 10. Zorg voor een goede afronding. Bedank de ander voor zijn tijd, geef een folder mee en wens iemand een prettige dag. 16

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Stap 4: Hoe vertel je het verhaal? Nadat je in stap 3 hebt onderzocht wát je gaat vertellen, is het nu de vraag hóe je dat verhaal vertelt. Een verhaal vertellen kan op verschillende manieren, via: regionale televisie en/of radio; de krant; internet; social media; posters; sms; telefoongesprek; etc. Deze stap gaat over de vraag hoe je goed zichtbaar bent tijdens de verkiezingscampagne. Het zijn als het ware de takken en bladeren van je campagne die groeien vanuit de boomstam. Niet alle middelen passen bij een campagne. En niet alle middelen passen bij elke doelgroep. Daarom moet je vooraf goed nadenken welk middel bij welke doelgroep past. Lokale televisieprogramma s worden vaak massaal bekeken door ouderen. Jongeren maken gebruik van Twitter en Facebook. Het ene middel werkt voor de ene doelgroep heel goed terwijl de andere doelgroep er zelfs niet naar omkijkt. Houd de communicatiestroom voortdurend op gang. Zichtbaarheid is het sleutelwoord in campagnes. Niet alleen de keuze voor een bepaald middel is belangrijk. Het is ook belangrijk hoe het eruitziet. Belangrijk is dat je de boodschap aantrekkelijk verpakt. Als je kiest voor een Facebook-pagina dan moet die er voor jongeren aantrekkelijk en modern uitzien. En kies je voor een spotje op de lokale zender dan zijn harde muziek en snel bewegende beelden misschien minder gelukkige keuzes omdat het vooral de groep ouderen moet aanspreken. Stap 5: Wanneer gaan we naar de kiezers toe? Wanneer je kiest voor jonge gezinnen is het niet handig om rond zes uur s avonds aan te kloppen omdat zij dan zitten te eten. Je kunt dan beter later langskomen. Bij ouderen is het weer slimmer om overdag langs te gaan. Houd hier bij de planning van je campagneactiviteiten rekening mee. Het is zeer belangrijk om continu zichtbaar te zijn bij je doelgroepen! Hoe dichter de verkiezingsdag nadert, des te meer moet je zichtbaar zijn. Mensen bepalen steeds later op welke partij ze gaan stemmen en wisselen steeds makkelijker. Voor elke stem zullen we tot op het laatste moment hard moeten werken. Niet alleen moet je dus tijdig beginnen met een 17

Handreiking Campagnevoeren campagne, je moet er tevens voor zorgen dat je tot de laatste minuut voor sluiting van de stembureaus goed zichtbaar bent bij jouw doelgroepen. De onderstaande cijfers laten zien hoeveel mensen in toenemende mate pas hun keuze bepalen in de laatste dagen. Wanneer valt het besluit? Laatste dagen Maanden tevoren 1971 10% 70% 1977 9 % 73% 1986 12% 70% 1998 25% 49% 2002 29% 39% 2006 35% 37% 2010 42% 31% Bron: NKO s Steunzenders In iedere gemeente zijn maatschappelijke organisaties en verenigingen actief. Je kan hierbij denken aan de woningbouwcoöperaties en de club voor ondernemers. Het is natuurlijk geweldig wanneer deze organisaties steun uitspreken voor het CDA. We noemen deze organisaties dan een steunzender. Waarom zijn steunzenders belangrijk? Uitspraken van dit soort organisaties kunnen ervoor zorgen dat de inwoners van de gemeente positiever over het CDA gaan denken. Deze organisaties krijgen vaak ruimte in de media en geven hun achterban vaak bewust een stemadvies. Een ander voordeel is dat deze organisaties weten hoe hun achterban denkt over bepaalde onderwerpen in de gemeente. Zij kunnen dus nuttige informatie geven over wat er leeft onder de burgers. Andersom geldt natuurlijk dat het beter is te voorkomen dat dergelijke organisaties zich negatief over het CDA uitlaten. Door te investeren in contacten met deze organisaties kun je veel misverstanden voorkomen en ontstaan misschien wel mogelijkheden om steun te krijgen. Steun krijgen hoeft niet alleen via 18

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne een stemadvies te gaan. Een organisatie kan ook steun uitspreken voor het beleid van een CDA-wethouder. Natuurlijk zijn er ook altijd organisaties die niets met het CDA hebben of zelfs actievoeren tegen plannen van het CDA. Juist dan zijn goede contacten van belang. Misschien kijkt iemand hierdoor juist iets milder tegen het CDA aan of ontstaat er zelfs wederzijds begrip. Wie zijn mijn steunzenders? Het is dus nuttig om een steunzenderbeleid te ontwikkelen. De volgende drie stappen kunnen daarbij een handreiking zijn: Stap 1: Analyse van organisaties Welke organisaties of comités zijn er in de gemeente? Dat zijn bijvoorbeeld buurtverenigingen, ondernemersorganisaties, lokale ouderenplatforms, agrarisch jongerencontact, kerkelijke of religieuze organisaties. Welke organisaties vertegenwoordigen een aanzienlijke groep mensen? Wat is hun invloed? Hoe meer invloed, hoe belangrijker als steunzender. Welke van hen bereiken (daarnaast) veel mensen, bijvoorbeeld via lokale media? Stap 2: Analyse van de huidige contacten Hoe zijn de relaties van het CDA met de geselecteerde organisaties? Zijn er CDAleden actief in deze organisaties? Zijn er al contacten met hen? In deze fase kun je ook alvast contactgegevens van de organisaties achterhalen en nagaan wie er in het bestuur zitten. Stap 3: Intensivering van de contacten Tot slot, het is belangrijk dat je de contacten met de belangrijke organisaties versterkt. Dat kan op verschillende manieren. Je kan bijvoorbeeld op werkbezoek gaan bij de woningbouwcoöperatie. Of je kiest ervoor om de agrarische club te vragen om mee te denken met het CDA-standpunt over landbouw. Je kan er ook voor kiezen om de passage over landbouw uit het verkiezingsprogram voor te leggen aan deze groep. Wat vinden zij van de CDA-visie op landbouw? 19

Handreiking Campagnevoeren Interview met Elco van de Berg Wij hebben onze aanpak niet wijkgericht genoemd maar dorpsgericht, dit omdat Molenwaard bestaat uit 12 dorpen en 1 stadje (Nieuwpoort heeft sinds 1283 stadsrechten). Wij hebben gezocht naar verschillende verkiezingsuitslagen per stembureau. Dit was lastiger dan verwacht, online is veel beschikbaar maar vaak alleen per gemeente en niet per stembureau. Aan de hand van deze gegevens hebben we de dorpen aangemerkt als CDA-bolwerk (waar een groot deel het CDA kiezen, variërend van 35 tot 55%), CDA-potentieel (de dorpen waar bijvoorbeeld in het verleden veel mensen CDA hebben gestemd) en de dorpen met een laag potentieel (weinig CDA-stemmers). We hebben er voor gekozen om in alle dorpen zichtbaar te zijn (op o.a. de verkiezingsborden) met een kandidaat per dorp. In de dorpen die we hebben bestempeld als CDA-bolwerkhebben we vooral de laatste dagen veel campagne gevoerd (zgn. get out and vote campaign) In deze dorpen zijn we de zaterdag daar aan vooraf huis aan huis gegaan met een plantje (met oproep te gaan stemmen), werd een goede morgen groet gestuurd en werd op dag van de verkiezingen rondgereden met een speaker op de auto om mensen op te roepen te gaan stemmen. En in de dorpen met potentieel hebben we extra aandacht geschonken tijdens de gehele campagne, juist daar probeerden we met activiteiten zichtbaar te zijn (zingen in het bejaardenhuis met de ouderen, solextocht met de kandidaten, met een grabbelton bij het winkelcentrum voor kinderen een kadootje en voor volwassenen een graai uit ons programma) Het heeft zeker resultaat opgeleverd, we werden net niet de grootste maar hebben van 12 september naar 21 november wel de grootste prestatie geleverd, tegen de trend in winnen. De dorpen met CDA-potentieel daar kan nog meer vandaan komen, maar dat winnen we niet alleen door een goede campagne maar door daar te komende periode te investeren, in zichtbaarheid, herkenbare mensen, etc. dat is de uitdaging voor de komende periode. Elco van de Berg is campagneleider in Molenwaard. 20

Praktische bouwstenen voor een succesvolle verkiezingscampagne Hoofdstuk 3 Vrijwilligers in je campagne Elke afdeling herkent het: de weken en maanden voor gemeenteraadsverkiezingen zijn druk. Je moet in een korte tijd veel doen: posters plakken, persberichten maken, actief zijn op de social media en op pad met de kandidaten. Kortom: er is meer dan genoeg te doen. Maar hoe vind je daar genoeg mensen voor? En hoe motiveer je hen? En wat moet je allemaal doen om een goede campagne te voeren? Daarover gaat dit hoofdstuk. Hoe begin je? Campagneteam met campagneleider Een campagneteam bestaat uit verschillende mensen. Uit denkers en doeners. Uit mensen die er samen wat van willen maken. Deze mensen zijn allemaal vrijwilligers. Met elkaar willen zij een goed resultaat behalen bij de verkiezingen. Hoe groot of klein het campagneteam ook is, een campagneleider is altijd nodig. De campagneleider kan lid zijn van het bestuur, maar dat hoeft niet. Maak een lijst met dingen die gedaan moeten worden en vraag mensen of ze zo n taak uit willen voeren. Interview met Adger van Helden Tijdens de campagne zijn er heel veel klusjes te doen. Van die activiteiten die iemand in een middagje kan doen. Te denken valt aan de posters plakken, een pan soep koken, de CDA-bakfiets een naar locatie brengen, etc. Veel CDA-leden willen best eens iets doen maar niet direct in een campagneteam. Maak voor deze klussen een uitzendbureau, een verzamelplaats van vraag en aanbod. Iemand die een lijst heeft met mensen die iets willen doen en bij wie iedereen met een klus zich kan melden. Door hier één iemand voor verantwoordelijk te maken is de kans op succes groot, namelijk een match tussen vraag een aanbod. Hiermee kan voorkomen worden dat een vrijwilliger nooit gevraagd wordt en de lijsttrekker posters staat te plakken in plaats van met kiezers spreekt. Voorbeeld: Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen was er het Uitzendbureau Buma & co. Door een snelle match tussen verzoeken vanuit de organisatie en beschikbaarheid van medewerkers en vrijwilligers reed de CDAijscokar door het hele land, kwam de CDA-tent op locatie en werden tv-programma s bekeken. Dit alles onder het motto vele handen maken licht werk. Adger van Helden is campagneleider in Zuid-Holland en werkte tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen op het partijbureau. 21