Physiological response after major surgery in the Elderly



Vergelijkbare documenten
Overzicht. Inspanning voor kinderen met een aangeboren hartafwijking. Inspanning- moet het? Inleiding. Toronto Model

Dr. H.J. (Erik) Hulzebos, Medisch Fysioloog (sport) Fysiotherapeut

Hoe houd je mensen in beweging?

DE IMPACT VAN BEWEGEN EN VOEDING OP SPIERMASSA EN FYSIEK FUNCTIONEREN VAN OUDEREN. Dr. Ir. Michael Tieland

Fysieke fitheid, fysieke activitiet in relatie tot gezondheid

Voeding en beweging bij kanker; it takes two to tango

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten


Meten van explosiviteit bij top indoor balteamsporters. H.T.D. van der Does, MSc. Dr. M.S. Brink S.H. Doeven, MSc. Dr. K.A.P.M.

Bewegen als medicijn. Dr. Hans Hobbelen, Lector healthy Lifestyle, Ageing and Health Care

Metabool Syndroom. Metabool Syndroom. & Lichamelijke Activiteit. MS & Lichamelijke Activiteit. MS & Preventie: Sedentaire Leefstijl

Workshop NTFU. 05 juni 2015 NTFU

Vergrijzing van de bevolking in België

Physical Activity, Physical Fitness and Cardiovascular Risk Factors in Suriname Se-Sergio Baldew

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief

Vallen en liefst niet breken! Joris Meeuwissen Algemeen interne geneeskunde en geriatrie Zaterdag 21 september 2013

Hoe hard wil en kun je gaan??

PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN KWETSBARE OUDEREN & TRAINING. Brochure

Diabetes Mellitus en Beweging

(Voeding) en Bewegen. Martijn Stuiver Fysiotherapeut Klinisch epidemioloog

Belasting en Belastbaarheid

Trainen met hoge frequentie

HAYS. Health in Adapted Youth Sports. Kristel Lankhorst,

Presentaties Dr Peter Klijn. Trainingsleer. Bewegingsprogramma s. Inleiding

A bio-driven behavioral change strategy for sedentary, low intrinsically motivated employee s. Mathieu de Greef Siska Sprenger, Brechje Houet

Gezondheidsvoordelen

Discussie Van onderzoek naar praktijk: Wat heb je nodig aan onderzoeken om de praktijk te veranderen? Wesley Visser Sigrid Amstelveen

Introductie. Guido Vroemen Sportarts Medisch Bioloog Triathlon Trainer SMA MIDDEN NEDERLAND

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Ademspiertraining: (Inspiratory Muscle Training IMT)

Langer leven? LICHAAMSBEWEGING EN Meer bewegen. Marjolein Visser. ACA Congres 2012

Inspannings fysiologie bij ouderen

Inspanningsfysiologie Rhijn Visser, sportarts Beatrix Ziekenhuis Gorinchem

Richtlijnen Conditietraining. Kinderen met obesitas

De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief. Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats

RCVRY RUN. Miranda Boonstra RCVRY RUN

Programma. Kwetsbaarheid Fried (geriatrie)fysiotherapie. Geriatriefysiotherapie. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie

Voorwoord 10. Inleiding Inleiding in de module inspanning 1 5

Inspannings fysiologie bij ouderen

het dopaminerge beloningssysteem

Hulzebos HJ. Thema bewegen voor hart-, vaat-, en CVA-patiënten. In: Harten Zorg Magazine voor Hart- en vaatpatiënten december 1999;4:40-41.

DWV Klein DWV Verzet Klein Trainen met een Trainen hartslagmeter met een Jasp Ree Ree lda

DE ROL VAN VOEDING EN BEWEGING OP SPIERMASSA BIJ ONDERVOEDE OUDEREN. Dr. Ir. Michael Tieland

Kanker en Sport. To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem

Krachttraining bij ouderen

De rol van sportvoeding bij herstel en trainingsadaptatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

Bewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals. Dr. Jan-Willem van Dijk

Van Activiteit naar Kwaliteit van Bewegen

De besturen van de drie RGF en nodigen u van harte uit voor de vakinhoudelijke avond met als thema: Inspannings

Zoals jullie weten heb ik literatuuronderzoek gedaan naar 12 determinanten van ondervoeding. Vandaag wil ik graag inzoomen op sarcopenie.

Titel: Sport en Bewegen na transplantatie. Naam spreker: Dr. Dorien M. Zelle

De rol van sportvoeding bij herstel en trainingsadaptatie. Milou Beelen, SMC Zuid-Limburg / Maastricht University Milou Beelen

Infosessie Harpa. Invloed van voeding en beweging op het hart

Sarcopenie-interventies

Effect van voeding en malnutritie op sarcopenie. symposium 'Voeding bij de geriatrische zorgvrager'

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

Wat is fitheid? Hoe kun je fitheid verbeteren? Belang van fysieke capaciteit. Inhoud. Effecten van training. Effecten van training

Voeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november

Nawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten.

Wie weet nog raad met de koolhydraat? De laatste wetenschappelijke inzichten

Voedingsadvies bij de ziekte van McArdle

Hoe word je 100? (en willen we dat eigenlijk wel?)

Introductie. Inspanningsfysiologie Duursport. Guido Vroemen. Guido Vroemen Sportarts Medisch Bioloog Triathlon Trainer SMA MIDDEN NEDERLAND

Krachttraining bij kinderen en adolescenten. Prof. Dr. Jan Boone

WELKOM! 1 vrijdag 7 oktober 2016

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope

NVZF Jaarcongres 2011 Inspanningstesten en hun klinische betekenis bij COPD

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Is het concept Better in Better out effectief bij patiënten die in verband met slokdarm kanker een operatie ondergaan?

Kwaliteit van leven na een operatie

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors

Energiestofwisseling diagnose

TRANSPLANTOUX Getransplanteerden en de magie van de Mont Ventoux

Matthijs Hesselink Hoogleraar Bewegingswetenschappen Maastricht University

Consortium K.U. Leuven U. Gent V.U. Brussel. Gaston Beunen, K.U. Leuven Promotor - Coördinator

kennis- en netwerkorganisatie van, voor en door coaches Jora Wolfgram 4 november 2011

Uitgebreide toelichting van het meetinstrument. Ästrand fietstest. 1 Algemene gegevens

Ouderen en preventie. Annemien Haveman-Nies. GGD Noord- en Oost-Gelderland / Wageningen Universiteit

Wo r k s h o p. m e t c o m o r b i d i t e i t e n. J a a r c o n g r e s C l a u d i c a t i o N e t w o r k s h o p

Voeding en Valpreventie bij Ouderen

Kracht- en uithoudingstraining

Trainen bij ouderen Inhoud. Even voorstellen. Ruud van der Veen 9 November 2010

Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015

Aandacht voor voeding bij het ouder

Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard

Bewegingstherapie bij Reumatoïde Artritis

& Gezondheid. 26 Fitness Expert thema informatie. Pauline Jacobs


Inspanningsfysiologie Victor Niemeijer, sportarts

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children

Wetenschap en praktijk verbinden. Marcel Schmitz. Inspanningsfysioloog / Bewegingswetenschapper (M.Sc.) : IC-verpleegkundige Roermond

Fysiologie hartfrequentie RozenbergSport.nl 2012 pagina 1 / 5

Sport en Bewegingsstimulering voor Gezonde Ouderen

Veroudering van het houdings- en bewegingsapparaat en interventiemogelijkheden

Brigitte Wieman. 14 maart 2019, Samen in de breedte. NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist

Juist trainen: een kunst! Bert Celie Inspanningsfysiologie

SENIOREN LOPEN MET HUN HOOFD!

Voeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD

Transcriptie:

Physiological response after major surgery in the Elderly Dr. HJ (Erik) Hulzebos, Medisch FysioloogF & Drs. JJ (Jaap( Jaap) Dronkers, Fysiotherapeut-Onderzoeker Onderzoeker. 2 1

Toronto Model Genetisch (overerving) Fysieke activiteit Fysiek fitheid Gezondheid - huishoudelijk - uithoudingsvermogen - welzijn - vrije tijd - kracht / snelheid - morbiditeit - hobby / sport - lenigheid - mortaliteit - coö coördinatie Voeding, psychische en sociale situatie (Bouchard & Shephard, 1994) Wat begrenst ons prestatievermogen??

Wat is de Bottle Neck? VO 2max = Slagvolume max x Hartfrequentie max x (CaO 2 CvO 2 ) max Post-ok: HMV ~ 70% Post-ok: OER ~ 30% Fick A. Ueber die Messung des Blutquantums in den Herzventrikeln. Sitx.. der Physik- Med.. Ges. Wurzburg 1870;2:16.

In de spier Spierpomp Aansturing Temperatuur Dieet Energievoorraden Mitochondria Enzymen Jones NL & Killian K. (2000) Exercise Limitation In Health and Disease.. New Eng J Med. Vol 343 (9): P 632-41 Mechanical Ventilation Oxidative Stress Protein Degradation Rapid Atrophy

Case: 18-69 hrs MV Control: 2 3 hrs MV 57% CSE ST-fibers 53% CSE FT-fibers 2 1

Age related decline in exercise capacity in men and women. Multiple factors that cause loss of muscle strength with increasing age. Vandervoort, Muscle Nerve 25: 17 25, 2002

Circulation. 2001 May 1;103(17):2153-8 Veroudering: meer vet, minder spier 20 year old female athlete 64 year old sedentary woman

Relationship between whole body muscle mass and weight in men and women Janssen et al. J Appl Physiol 89: 81-88 88 2000

Conclusie: Spiermassa & Veroudering Dwarsdoorsnede van de spier neemt af met leeftijd / inactiviteit Functionele MU neemt af met leeftijd / inactiviteit Sarcopenie is de leeftijd gerelateerde afname in spier massa Lexell et al. 1983

Am Rev Respir Dis 1987:919-23 High pressure Intermediate pressure/flow High flow Control

Intensiteit Cardiopulmonary Physical Therapy Journal, 2009;20(3):5-15 HF max Inspanningsfysiologie & Prestatie Hart SV max Bloed en longen [Hb], %SaO 2 Dichtheid van de capillairen Spier Oxidatieve enzymen HMV max Max A-V A V O 2 verschil VO 2max VO 2max op AT Efficiëntie Snelheid op AT Basset, DR and Howley, ET, (1997) Maximum oxygen uptake: classical versus contemporary viewpoints. Med Sci Sports Exerc. Vol 29 (5), pp.591-603. Prestatie

Major surgery Peri-ok stress response aerobic metabolism O 2 -demand (~5 ml/min/kg = 1,5 MET) LOW RISK: VO 2 -max > 20 ml/min/kg (> 5,5 MET) or AT > 11 ml/min/kg (> 3 MET) High RISK: VO 2 -max < 15 ml/min/kg (< 4,3 MET) or AT < 11 ml/min/kg (< 3 MET)

TRAINING / TRAINBAAR? Conditie (AT) Kracht (ST) Combinatie van AT en ST (COMT) Training Conditie en/of Kracht Haykowsky M, McGavock J, Vonder Muhll I, Koller M, Mandic S, Welsh R, Taylor D. Effect of exercise training on peak aerobic power, left ventricular morphology, and muscle strength in healthy older women. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2005;60(3):307-11.

Conclusie Haykowsky et al 2005 12 weken ST en COMT zijn net zo effectief als AT voor het verbeteren van de VO 2max. ST en COMT zijn meer effectief dan AT voor het verbeteren van spierkracht. AT en/of ST geeft geen veranderingen van de hartfunctie. These findings suggest that for older women to attain an optimal improvement in physical fitness they should perform aerobic and strength training. Spierkracht - Krachttraining Strength trained men loose strength and muscle mass at a slower rate than untrained men Resistance training prevents sarcopenia Wilmore & Costill, 1999

Capillairedichtheid & O 2 Voorziening Sedentair Getraind Takken, T. (2006). Wielrennen en Wetenschap. Elsevier Gezondheidszorg: Maarssen.

Muscle Strength after Exercise, Nutritional Supplementation Fiatarone MA, Exercise training and nutritional supplementation for physical frailty in very elderly people. New Engl J Med. 1994 ;330(25):1769-75 75

ADL-activiteiten Accellerometrie Mensen worden actiever in het dagelijks leven. Fiatarone MA, Exercise training and nutritional supplementation for physical frailty in very elderly people. New Engl J Med. 1994 ;330(25):1769-75 75

Trainingsrichtlijnen Ouderen Combinatie van Kracht en Conditie & functioneel

Effect of Training in Healthy Older Adults Endurance Training + VO 2 max 10-40%, BP, HR + BMD HR submax Positive changes in body composition + body weight (1-3 3 kg), % fat (1-3%) Positive metabolic changes + insulin sensitivity, cholesterol Resistance Training + strength 150% Brechue et al. Clinics in Geriatric Medicine, 1996 Exercise Recommendations ACSM FITT Principle 55-89% HFmax

Vragen? Einde