Bijlage 3: Uitvoeringsmodule deelgebied Vollenhove-Blokzijl Definitief, 27-09-10 1 Inleiding Noordwest Overijssel ligt in de gemeente Steenwijkerland en Zwartewaterland en in het beheergebied van Waterschap Reest & Wieden. Het gebied beslaat 19.475 ha en is verdeeld in vier deelgebieden: o Scheerwolde (4.450 ha); o Rond de Weerribben (4.285 ha); o Vollenhove Blokzijl (3.440 ha); o Wieden Weerribben (7.300 ha). In het gebied is een Landinrichtingscommissie (LC) en Adviescommissie (AC) ingesteld. Deze bereiden plannen voor en voeren die uit. De Landinrichtingscommissie doet dat voor het gebied Rond de Weerribben, de Adviescommissie voor de overige deelgebieden. Deze splitsing is terug te voeren op decentralisatie van bevoegdheden van Rijksoverheid naar Provincie (WILG). De LC/AC bestaat uit vertegenwoordigers van landbouw (3), Gemeente Steenwijkerland en Zwartewaterland (1), Waterschap Reest & Wieden (1), Natuur en Milieu (2) en recreatie (1). Adviseurs van Provincie Overijssel en Kadaster. DLG verzorgt het secretariaat van beide commissies. In het BGO is besproken dat het deelgebied Vollenhove-Blokzijl categorie 3 is. In deze uitvoeringsmodule wordt een voorstel gedaan voor de invulling van dit deelgebied. Het deelgebied Vollenhove-Blokzijl strekt zich aan de westkant van de Wieden uit van Blokzijl tot Zwartsluis. Het is een zeer divers gebied met verschillende landschapstypen. Tussen Blokzijl en Vollenhove ligt het veenweidegebied het Leeuwterveld, voornamelijk in gebruik door melkveehouders. Dit is een van de belangrijkste weidevogelgebieden van Overijssel. Ten westen van het Leeuwterveld liggen de Uiterdijken van de voormalige Zuiderzee. Rond Vollenhove, St. Jansklooster en Heetveld ligt het kleinschalige Hoge Land van Vollenhove. Deze keileembult ligt tot meer dan 10 meter hoger dan het omliggende veenweidegebied. Kenmerkend zijn de singels en houtwallen rondom Deelgebieden in Noordwest Overijssel akkers en weilanden en het Landgoed de Oldenhof. Het Hoge Land loopt geleidelijk af naar de Bentpolder in het westen en de Barsbekerbinnenpolder in het zuiden, richting Zwartsluis. De opgave voor dit gebied bestaat voornamelijk uit het realiseren van die delen van dit gebied die begrensd zijn als nieuwe natuur en verbetering van de landbouwkundige verkaveling. 1
2 Te realiseren uitvoeringsmodule Dit deelgebied valt onder de WILG. Om de wettelijke verkaveling zo snel mogelijk te starten is het noodzakelijk dat het Inrichtingsplan WILG en bijbehorende MER wordt gerealiseerd in 2011 en 2012. Alleen met het instrument wettelijke verkaveling kan de grond voor EHS, Waternood, waterberging en recreatieve doeleinden worden vrijgemaakt. Landbouw en waterhuishouding De commissie is van mening dat de wettelijke verkaveling hier op korte termijn volledig dient te starten. Met de verkaveling kan de landbouwstructuurverbetering gerealiseerd worden (3.321 ha). Met het Waterverbeteringsplan kan 2.074 ha Waternood worden gerealiseerd. In dit deelgebied zijn in 2008 al informele wenszittingen gehouden. Het ontwerp ruilplan kan eind 2013 ter visie, aktepassering kan 2017 plaatsvinden, de definitieve afronding is in 2019. Ruilgrond Met één boerderijverplaatser is de commissie in onderhandeling. Voor de landbouwstructuurverbetering is een hoeveelheid ruilgrond nodig. In dit deelgebied ligt, naast de al verworven gronden binnen de begrenzing ongeveer 90 ha ruilgrond. Die ligt hoofdzakelijk op en rond het Hoge Land van Vollenhove. Voor realisatie van de niet locatiegebonden natuur is verwerven van ruilgrond een eerste voorwaarde, omdat de begrensde percelen veelal veldkavels betreffen die via uitruil vrij gemaakt moeten worden. Extra ruilgrond kan verworven worden wanneer de vrijvallende middelen door verkoop van grond in het deelgebied Scheerwolde beschikbaar komen voor dit deelgebied. Om de beschikbare ruilgrond op korte termijn in te kunnen zetten is een Inrichtingsplan WILG en wettelijke verkaveling voor dit deelgebeid noodzakelijk, zodat vroegtijdig ruiling kan plaatsvinden op basis van een Plan van Tijdelijk gebruik. Er is de volgende hoeveelheid grond nodig: Minimaal 2 % van oppervlakte tbv landbouwstructuurverbetering = 66 ha EHS opgave in dit deelgebied = 1020 ha, waarvan 204 ha in deze module Recreatieve doeleinden = 2 ha Waternood (aanname zelfde hoeveelheid als in Scheerwolde) = 20 ha Totaal minimaal nodig = 1.108 ha Daarvan is voor EHS reeds 198 ha in bezit van in BBL en natuurmonumenten. Aan ruilgrond ligt in dit deelgebied ca 70 ha, hoofdzakelijk op en rond het Hoge Land van Vollenhove. Om alle prestaties te kunnen leveren is daarom nog 840 ha ruilgrond noodzakelijk. Om alleen de verkaveling te kunnen starten is minimaal 30 hectare nodig. Gezien de looptijd van een verkaveling kunnen die niet uit het revolving fund worden gefinancierd. Er kan niet met de verkaveling gestart worden voordat de juiste hoeveelheid ruilgrond aangekocht is. In deze uitvoeringsmodule zijn de prestaties beschreven die zeker gehaald kunnen worden. Er zijn, met name voor EHS, veel grotere prestaties te leveren, die zijn afhankelijk van: Hoeveelheid beschikbare ruilgrond in 2013. Hoe meer ruilgrond dan ter beschikking, hoe meer EHS gerealiseerd kan worden. Het feit dat tot nog toe beperkte hoeveelheid ruilgrond beschikbaar is, heeft te maken met de focus tot nog toe (lag bij de twee noordelijke deelgebieden) en niet met de grondmobiliteit ter plaatse en/of inspelen van de commissie daarop; Met de aankoop en/of verplaatsing van boerderijen, zoals beschreven in het raamplan, kan eveneens EHS gerealiseerd worden. Zodoende kunnen ontbrekende en essentiële stukken grond worden verworven en kan mobiliteit in het gebied worden gestimuleerd. Er zijn bedrijven geïnteresseerd in verplaatsing naar Flevoland. Dit dient volgens de commissie dan te gebeuren op basis van bedrijfsvoering en hectares. 2
EHS en/of waterberging Er zijn mogelijkheden om EHS op korte termijn te realiseren, daarvoor is het uitvoeren van een wettelijke verkaveling wel een voorwaarde. In de Barsbekerbinnenpolder ligt een opgave voor waterberging van 300.000 m3. In het huidige (mozaïek) verkavelingspatroon is geen waterberging mogelijk, in een uitgeruilde situatie wel. Daarvoor is het nodig dat uitplaatsing van bedrijven geschied. Locatiegebonden nieuwe natuur: 302 ha De onderstaande gebieden maken deel uit van het Aankoopstrategieplan. Ettenlandskanaal (45 ha); het deel van dit gebied dat de verbinding moet gaan vormen naar het Vollenhovermeer is locatiegebonden nieuwe natuur. Verwerving daarvan kan ter plekke maar is ook afhankelijk van uitruil, waardoor deze EHS in 2015 kan worden gerealiseerd; Muggenbeet en Duinigermeer (192 ha). Binnen de natuurbegrenzig liggen nog drie landbouwbedrijven die opgenomen zijn in realisatieplan EHS. Er is geen zicht op concrete datum van realisatie; Hevenweg (50 ha): Er is geen zicht op concrete datum van realisatie; Verbindingszone Leeuwterveld Vollenhove (30 ha): Er is geen zicht op concrete datum van realisatie. Niet-Locatiegebonden nieuwe natuur: 514 ha De realisatie hiervan zal gebeuren via particulier Natuurbeheer. Behoudens Barsbekerbinnenpolder, waar ook een opgave voor waterberging ligt, is de realisatie van deze EHS geen opdracht aan de commissie. Barsbekerbinnenpolder (356 ha), Deze polder wordt doorsneden door een weg, waardoor er sprake is van een afzonderlijk noordelijk en zuidelijk deel. Het Noordelijk deel wordt omgrensd door de wegen De Venen; Lage weg; Woldweg; Aremberberweg. Het zuidelijk wordt omgrensd door de wegen De Venen; Lage weg; Barsbekerdijk N331; Aremberberweg. Door middel van wettelijke verkaveling worden de verspreid liggende gronden van Natuurmonumenten aaneengesloten in het noordelijk deel, waarna het kan worden ingericht. Daar kan minimaal 164 ha EHS gerealiseerd worden. Binnen het zuidelijk deel ligt nog één volledig bedrijf van 35 ha. De agrariër is al enige tijd op zoek naar een vervangende locatie. Dit bedrijf valt onder de aankoopplicht. Om deze te kunnen verplaatsen is taxatie op basis van volledige schadeloosstelling noodzakelijk en volgens de commissie mogelijk. Hervestiging van een natuurboer op de locatie van genoemd bedrijf, aangevuld met beheer voor Natuurmonumenten is een optie. Leeuwterveld-zuid (130 ha); Overgang Hoge land Wieden (100 ha) Verwerving en inrichting van deze niet locatiegebonden natuur is afhankelijk van verwerving ter plaatse en uitruil door middel van herverkaveling; Zwarte meer (55 ha). In de Barsbekerbuitenpolder liggen momenteel niet begrensde BBL-gronden. Vereniging Natuurmonumenten onderzoekt of deze gronden op korte termijn kunnen worden ingericht als EHS; Hoge Land van Vollenhove (30 ha). Dit betreft kleinschalige EHS en landschapselementen. Inrichting is mogelijk na verkaveling. Voor EHS kan minimaal 164 ha in Noordelijk deel van de de Barsbekerbinnenpolder, 45 ha Ettenlands kanaal en 6 ha Hoge land van Vollenhove worden gerealiseerd. In het noordelijk deel van de Barsbekerbinnenpolder kan 150.000 m3 waterberging worden gerealiseerd. Er kan voor recreatiedoeleinden 19 km wandelpaden en rust- en informatiepunten worden gerealiseerd. 3
Daarnaast zijn er genoeg kansen voor grotere doelrealisatie: Hevenweg (70 ha EHS) en Duinigermeer (26 ha, 26 ha, 14 ha en 12 ha), afhankelijk van de resultaten van het Aankoopstrategieplan en deelname aan particulier Natuurbeheer. Verder kan Natuurmonumenten nog Duinigermeer op boezempeil (35 ha EHS) en Muggenbeet (130 ha EHS) realiseren. Van de niet locatiegebonden natuur is inmiddels al de nodige hectares aangekocht en doorgeleverd. Voor een actuele stand van zaken verwijzen wij u naar de Nulmeting op kaart. 3 Te realiseren pmjp-doelen pmjp-code Prestatie EH Te leveren prestaties in de tijd 2010 2011 2012 2013 2014-2017 > 2018 1.1.5 Landbouw structuurverb. buiten REC 3.321 ha 3.321 2.1.4 EHS Ettenlands kanaal 45 ha 45 2.1.4 EHS Hevenweg 50 ha 2.1.4 EHS Duinigermeer 62 ha 2.1.4 EHS Muggenbeet 130 ha 2.1.4 EHS Leeuw terveld - Vollenhove 30 ha 2.1.4 EHS Overgang Hoge Land / Wieden 100 ha 2.1.4 EHS EHS Zwartemeer 55 ha 2.1.4 EHS Hoge Land van Vollenhove 6 ha 6 2.1.4 EHS Barsbekerbinnenpolder 357 ha 164 (* ) 193 2.2.4 Opheffen faunaknelpunten st 3.1.8 wandelpaden 19 km 19 5.1.1 Waterberging Barsbekerbinnenpolder 300.000 m3 150.000 150.000 5.1.2 waternood 2.074 ha 2.074 6.1.1 proceskosten 1 st (*) Zie aanbiedingsbrief, kansen in Barsbekerbinnenpolder leiden tot meer realisatie van de EHS dan de 164 ha, de inschatting is tussen de 200 en 356 ha. 4 Prestaties met dekking De werkzaamheden worden onder de auspiciën van de al bestaande Adviescommissie Noordwest Overijssel uitgevoerd. Een derde deel van de proceskosten daarvan worden toegerekend aan deelgebied Vollenhove-Blokzijl, vermeerderd met de uitgaven voor planstudies. De rol die DLG voor de Adviescommissie op zich neemt, wordt al gedekt vanuit lopende afspraken met de Provincie. De DLG-uren voor de hele looptijd zijn dan ook niet meegenomen. Aangezien de Adviescommissie geen bestuurscommissie is (die de bevoegdheid heeft gekregen op grond van de Provinciewet en de WILG) kan geen POP-subsidie aangevraagd worden. Daarnaast is het benoemen van een bestuurscommissie een vereiste om het Inrichtingsplan tot uitvoer te brengen. 4
De ramingen zijn gedaan op basis van UBS-norm van de Provincie, op basis van het betreffende natuurdoeltype en het raamplan. In de ramingen is geen rekening gehouden met boerderijverplaatsingen. Verder zijn de kosten voor grondverwerving niet in de ramingen opgenomen. De verdeling van de kosten over de verschillende instanties is conform het raamplan. Vollenhove-Blokzijl raming pmjp-code Raming kosten hele periode Raming kosten t/m 2013 Uitgaven in de tijd 2010 2011 2012 2013 2014-2017 > 2018 1.1.5 Landbouwstructuurverb. buiten REC 7.600.000 200.000 200.000 6.300.000 1.100.000 2.1.4 EHS Ettenlands kanaal 1.060.695 1.060.695 2.1.4 EHS Hevenw eg 1.178.550 2.1.4 EHS Duinigermeer 1.461.402 2.1.4 EHS Muggenbeet 3.064.230 2.1.4 EHS Leeuw terveld - Vollenhove 707.130 2.1.4 EHS Overgang Hoge Land / Wieden 960.000 2.1.4 EHS EHS Zw artemeer 528.000 2.1.4 EHS Hoge Land van Vollenhove 57.600 57.600 2.1.4 EHS Barsbekerbinnenpolder 3.427.200 1.574.400 1.574.400 1.852.800 2.2.4 Opheffen faunaknelpunten pm 3.1.8 wandelpaden pm 5.1.1 Waterberging Barsbekerbinnenpolder 1.200.000 600.000 600.000 600.000 5.1.2 waternood pm 6.1.1 proceskosten 637.000 387.000 25.000 178.000 159.000 25.000 100.000 150.000 Totaal nieuwe module: 21.881.807 2.761.400 25.000 178.000 159.000 2.399.400 7.518.295 3.702.800 5
Vollenhove-Blokzijl verdeling over instanties pmjp-code Raming kosten hele periode Raming kosten t/m 2013 Bijdrage t/m 2013 Prov. (ILG) Gem. Gem. SWL + ZWL watersch Gez. Eig. 1.1.5 Landbouwstructuurverb. buiten REC 7.600.000 200.000 180.000 20.000 2.1.4 EHS Ettenlands kanaal 1.060.695 2.1.4 EHS Hevenw eg 1.178.550 2.1.4 EHS Duinigermeer 1.461.402 2.1.4 EHS Muggenbeet 3.064.230 2.1.4 EHS Leeuw terveld - Vollenhove 707.130 2.1.4 EHS Overgang Hoge Land / Wieden 960.000 2.1.4 EHS EHS Zw artemeer 528.000 2.1.4 EHS Hoge Land van Vollenhove 57.600 2.1.4 EHS Barsbekerbinnenpolder 3.427.200 1.574.400 1.574.400 2.2.4 Opheffen faunaknelpunten pm 3.1.8 w andelpaden pm 5.1.1 Waterberging Barsbekerbinnenpolder 1.200.000 600.000 300.000 300.000 5.1.2 w aternood pm 6.1.1 proceskosten 637.000 387.000 290.250 48.375 48.375 Totaal: 21.881.807 2.761.400 2.344.650 48.375 348.375 20.000 5 Planning Voor de realisatie van de EHS wordt uitgegaan van een vergaande marktbenadering, via Design & Construct contracten. Dit vereist het kunnen sturen op hoofdlijnen door de opdrachtgever, op afstand van de opdrachtnemer en het accepteren van risico s. 6
7
6 Risico s Nr. Nu/later Gebeurtenis Oorzaak Gevolg Actiehouder Beheersmaatregel Vertraging Kans 1 Onvoldoende ruilgrond voor verkaveling 2 Grote werkdruk voor Adviescommissie en secretariaat 3 Waterbesluit Barsbekerbinnenpolder niet op tijd genomen geen voorraad uit verleden vertraging Provincie middelen voor aankoop ruilgrond ter beschikking stellen verkavelingsprocedures in drie deelgebieden tegelijkertijd Benodigde procedures niet tijdig doorlopen vertraging Provincie Extra mensen en middelen inzetten vertraging Waterschap Reest & Wieden Extra mensen en middelen inzetten 12 maand 90% 9 maand 75% 9 maand 75% 4 Inrichtingsplan WILG niet tijdig definitief 5 Inrichtingsplan WILG niet tijdig definitief input vanuit waterverbeteringsplan niet tijdig bezwaar en beroep tijdens procedure, incl. MER vertraging vertraging door langere proceduretijd Waterschap Reest & Wieden Extra mensen en middelen inzetten Provincie Voorlichting en veel communicatie streek 6 maand 75% 6 maand 75% 6 Verkaveling VH-BZ loopt ernstige geen financiele dekking vertraging op of gaat helemaal niet door voor voortgang vertraging en draagvlak gebied verdwenen Provincie dekkingsvoorstel doen en vastleggen 6 maand 75% 7 Geen afgerond gebied voor EHS niet alle grond is beschikbaar of gebruiksvrij vertraging Adviescommissie via plan tijdelijk gebruik / artikel 45, 46 en 69 WILG 6 maand 50% 8 uitloop van planstudie en realisatie geen draagvlak van stikstofbeleid beheerplan Natura2000 9 Inrichtingsplan WILG niet tijdig definitief benodigd detail watergebiedsplan niet helder vertraging Provincie Voorlichting en veel communicatie streek vertraging DLG voorlichting en communicatie aan waterschap 10 Wijziging in beleid extra of aanvullende doelen vertraging Provincie Bestaande scope niet wijzigen 6 maand 50% 6 maand 50% 6 maand 25% 11 Geen boerderijverplaatsingen Geen Nb-wet vergunning verkregen afkalving draagvlak landbouw en vertraging Provincie Aanvragen snel en positief in procedure brengen 6 maand 25% 12 Geen boerderijverplaatsingen Geen of niet voldoende geld beschikbaar afkalving draagvlak landbouw en vertraging Provincie Extra middelen inzetten 6 maand 25% 13 Onbekendheid gemeente Zwartewaterland met landinrichting gemeente nu niet aangehaakt aan proces vertraging gemeente steenwijkerland en DLG voorlichting en communicatie aan gemeente 4 maand 75% 8