Samenvatting Geschiedenis Dictatuur en Democratie module 8 Samenvatting door een scholier 1875 woorden 29 september 2003 7,4 108 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Deelvraag: Hoe werd Rusland communistisch? 1.1 Rusland word Sovjeunie In 1914 raakte Rusland betrokken bij de eerste wereld oorlog. Toen was het net een onderontwikkeld autocratisch geregeerd land. De Tsaar heerste toen. In 1905 verloor Rusland, voor het eerst in de geschiedenis, een oorlog. Dit was tegen Japan. Hierdoor kwamen er fellere protesten tegen de Tsaar. Hij, de Tsaar, beloofde de Russen een gekozen parlement, de Doema. Maar hij deed niks met zijn beloftes. Tijdens de 1e WO leek het Russische volk even als 1 man tegen de vijand. Het leger leed het ene verlies na het andere. De nederlagen leden samen met de honger tot een volksoproer in Sint Petersburg, de hoofdstad. Dit was in februari 1917. De Tsaar kon niet meer rekenen op de steun van het leger, hierdoor trad hij begin maart 1917 af. Hierdoor kwam een groep met rijke burgers aan de macht. De voorlopige regering, zij schreven verkiezingen uit voor kiezen parlement en regering. April 1917 keerde Lenin terug uit zijn Zwitserse Ballingschap. Hij nam de leiding over van de communistische revolutionairen, de Bolsjewieken. (zij moesten niets hebben van de liberale voorlopige regering, ze wilden zelf het land besturen, zij maakten leuzen, een voorbeeld van de leuzen: Eigen land voor de boeren ) Op 24 oktober plegen de Bolsjewieken een staatsgreep waarbij ze alle strategische bruggen, spoorwegstations en telefooncentrales bezetten. Op 28 oktober maakt Lenin een nieuwe regering bekend, de raad van volkscommissarissen. Door de staatsgreep vertouwen de rijke burgers, edellieden, boeren en arbeiders de Bolsjewieken niet meer. Eind November krijgen de Bolsjewieken niet meer dan een kwart van de stemmen. Dit gebeurde bij de Pagina 1 van 5
nieuwe verkiezingen. Lenin reageerde hierop net zoals de Tsaar. (hij verjoeg de democratisch gekozen volksvertegenwoordigers..) Betogingen tegen dit machtsvertoon werden door de rode garde neergeslagen. Er was voor de oppositie geen andere keus dan de strijd aan te gaan met de Bolsjewieken, een bloedige burgeroorlog was het gevolg. In de daarop volgende jaren sloot Lenin vrede met de Duitsers, hierbij stond hij grote delen van Rusland af. De oppositie was hier woedend over, dit noemde ze geen vrede maar landverraad. Twee jaar lang vechten de roden (à aanhangers Lenin) en de witten (à tegenstanders van de revolutie) tegen elkaar. Lenin en de Bolsjewieken kwamen als overwinaars uit de bus. Het communistische Rusland ging de Sovjetunie heette. Lenin schafte hierbij alle privé-bezit af. Hij wilde dat de Sovjetunie gelijk aan elkaar werd, een gelijke maatschappij. Banken en grote fabrieken werden staatsbezit en buitenlandse schulden werden geannuleerd. Ook boeren moesten hun land staatsbezit maken. Tegen de maatregelen kwam verzet. De rijken vluchten naar het buitenland, maar ook de boeren wilde weg. Lenin besefte dat het slagen van de revolutie gevaar liep. Hij besloot een stapje terug te doen. In 1921 gaf hij met de Nieuwe Economische Politiek wat meer vrijheid aan de boeren om eigen producten te verhandelen, en de opbrengst zelf te kunnen behouden. Alleen banken en grote industrieën bleven staatsbezit. Hierdoor keerde de welvaart weer een beetje terug. Lenin zag wel dat de ongelijkheid weer terug kwam. (rijken rijker en armen armer) In 1924 sterft Lenin. Er kwam een machtsstrijd voor de opvolger voor de opvolging, dit ging vooral op Trotski en Josef Stalin. 1.2 Stalin aan de macht. In 1928 komt Stalin aan de macht. Trotski werd vermoord door een agent van Stalin met een ijsbijl. Stalin wilde van de Sovjetunie een communistisch bolwerk maken dat op ten duur de westerse kapitalistische landen zou voorbijstreven. Hiervoor was een groot industrialisatie nodig. Het geld moest uit de landbouw komen. En de export van graan cash geld opleveren voor de aanschaf van machines. Mechanisatie van de landbouw zou ervoor zorgen dat er een overschot aan boeren kwam, dan kunnen die gaan werken in de fabrieken. Stalin vond dat de vrijheid van de boeren onder de NEP een aanfluiting van het communisme. Hierdoor stond vast dat de NEP bij de nieuwe plannen moest verdwijnen. De boeren moeten in het communistische gareel lopen. Hij schafte het particulier bezit af. De grond kwam weer in het bezit van de staat. De collectivisatie, van de landbouw, dwong de boeren samen te werken in kolchozen of sovchozen. Kolchozen à collectieve boerderijen waarop de boeren een voorgeschreven productie moesten halen. Ze houden een klein lapje grond voor zichzelf. Sovchozen à staatsboerderijen, hier werken de boeren in de loondienst. De opbrengst hiervan verdween naar de overheid. Het hele Russische platteland kwam in opstand. Maar Stalin bereikte toch wat hij wou. Gezinnen kwamen in concentratiekampen terecht. Om de deportaties een schijn van rechtvaardigheid te geven, stelde Stalin voor alsof alleen de rijkere boeren, de Koelakken, dit lot trof. Maar iedereen die een koe of kip had was voor Stalin al een Koelak. De met geweld doorgevoerde collectivisatie heeft in de jaren 1929-1935 heel veel mensen het leven gekost. De koelakken verbranden hun vee en weigerden te zaaien. Hierdoor kwam er ook nog een hongersnood. Stalin deed er niets aan. Hij dacht alleen aan zijn grootste industriële plannen. Pagina 2 van 5
De industrialisatie zou zich moeten voltrekken volgens een door de staat gecontroleerde planeconomie. Voor vijf jaar werd door de staatsplancommissie (GOSPLAN) bedacht hoeveel en wat er geproduceerd moest worden in Rusland. Voorrang kregen de zware industrie, oftewel machinefabrieken, hoogovens, scheepswerven en wapens. Arbeiders kregen telkens te horen dat ze harder moesten werken. Ze kregen weinig geld en ze hadden bijna geen rechten. Een voorbeeld hiervan was Alexei Stachanov, hij zou in zijn eentje 120 ton kolen naar boven hebben gehaald in plaats van de 7 ton. In werkelijkheid werd de productie van een heel team op zijn naam geschreven. Hij werd als voorbeeld gebruikt voor het communisme. Tot diep in de jaren zestig bleef de landbouw het zorgenkindje van de economie. De ontwikkeling van de zware industrie verliep veel beter. Deelvraag: Hoe zag de samenleving eruit onder de communistische dictatuur en onder de nationaal-socialistische dictatuur? 2.1 De Sovjetunie onder Stalin. In de jaren dertig van de twintigste eeuw werd Stalin oppermachtig in de Sovjetunie. Iedereen moest van Stalin houden, niet alleen naar hem luisteren. In het voorjaar van 1934 werd het 17e partijcongres gehouden. Het leek Stalin een uitstekend moment om zijn succesvolle leiderschap te vieren. De leden van het Centrale Comité gooiden roet in het eten. In plaats van stemmen op Stalin stemde ze op Kirov. Op 1 december 1934 werd Kirov vermoord. Stalin, waarvan ze dachten dat hij de moord had gepleegd, greep de moord aan om een gruwelijke zuiveringcampagne te beginnen. De top van het leger en de partij moesten worden gezuiverd. Een aantal verdwenen nadat de geheime politie zich over hen had ontfermd. En sommige werden voor niks veroordeeld. Het waren de jaren van de Grote Terreur. Eind 1938 kwam er een einde aan het terreur. Stalin wilde dat de Russische samenleving doordrenkt zou worden van de communistische leer. Het werk van kunstenaars moesten laten zien hoe groot het succes was van het communisme. Iedereen moest kunne lezen en schrijven om het communisme te kunnen dienen. Mannen en vrouwen werden in 1917 gelijkwaardig verklaard. Maar op hoge posities en op universiteiten trof je geen vrouwen aan, wel mochten vrouwen beton storten. Er was 2% van de bevolking lid van de partij. Partijleden genoten van hoge salarissen en een goede huisvesting. Maar ze moesten wel het goede voorbeeld geven. Onderwijzers, kunstenaars, partijleden hielpen allemaal om mensen te hersenspoelen met het stalinistische communisme. Zo ontstond er geleidelijk aan een Totalitaire Samenleving waarin de overheid het doen en laten van haar onderdanen volkomen beheerste. In 1941 viel Duitsland aan, en werden de Russen betrokken bij de 2e wereldoorlog. Dankzij de enorme inzet van het Russische volk wist het rode leger de Duitsers te weerstaan en uiteindelijk in 1945 zelfs Berlijn te veroveren. Stalin was de grote held van het vaderland. Overal in Midden en Oost Europa kwamen communistische regeringen aan de macht die trouw waren aan Moskou. Stalin probeerde in Rusland de dictatuur nog sterker te maken, door de vooroorlogse sfeer weer te herstellen. Stalin stierf in 1953. Hierna ging de opvolger, Chroesjtsjov, een mildere toekomst tegemoet. In 1956 hield hij tijdens het partijcongres een opzienbarende redevoering. Hij beschuldigde Stalin van dingen. Hierdoor Pagina 3 van 5
kregen miljoenen gevangenen de vrijheid. Maar met destalinisatie, het afrekenen met het terreurregime van Stalin, kwam er geen einde aan het communistische systeem en de machtspositie van de partij. Ook had hij plannen om de landbouw te verbeteren en de productie van het consumptiegoederen te verbeteren. In 1964 werd hij afgezet, vanwege de vele protesten. Bij zijn opvolger, Leonid Brezjnev, bleef veel bij het oude. Hij stierf in 1982. Hierna is de militaire grootmacht vervallen tot een imperium in ontbinding. 2.3 De totalitaire staat In het begin van de twintigste eeuw ontstonden de Totalitaire Staten. Deze verschillen heel erg van de verleden bestuurde landen. De fascisten, communisten en nationaal-socialisten wilden regeren vanuit de wil van het volk. De volkswil legitimeerde hun macht. Het volk moest wel geloven in het fascistische, communistische dan wel nationaal-socialistische ideologie. Dit moest gecreëerd worden. Wel moesten het volk de leiders een bepaalde naam geven. Dit was de eerste peiler, ten tweede beheerst in totalitaire regimes de staat het hele openbare en maatschappelijke leven. Een derde belangrijke peiler van totalitaire staten is de terreur. Iedereen die zich verzet tegen de staat kreeg met geweld te maken. Deelvraag: Hoe zag de democratische ontwikkeling er in Rusland na 1990 uit? 3.1 Het einde van de Sovjetunie. In 1985 kwam Gorbatsjov aan de macht. (na Breznjev) Door middel van Glasnost (het land opener moest worden en een democratische richting in moest slaan. De economische hervormingen waren een absolute noodzaak. De maatregelen op het economisch terrein noemde hij Perestrojka.) wilde hij verandering in de vervallen Sovjetunie brengen. Toen het volk besefte dat ze meer vrijheid kregen lietzen ze ook hun haatgevoelnes jegens de communistische machthebbers de vrije loop. Een paar groepen waren niet blij met de plannen, daarom pleegden zij een Coup (een staatsgreep). Gorbatsjov werd gevangen genomen op de Krim. Maar de coup mislukte door een krachtig optreden van Jeltsin. Hierdoor kreeg Jeltsin een hoge populariteit. Eind 1991 werd de USSR officieel ontbonden en ontstonden er onder andere de zelfstandige republieken: - Rusland - Oekraine - Armenie - Wit-Rusland - Kazachstan - Georgie Bij de vrije verkiezingen werd Jeltsin gekozen als nieuwe president van Rusland. De eerste jaren na de val van de communisten heerste er een optimistische stemming over de mogelijkheden van Rusland om zich snel aan te sluiten bij de westerse maatschappij. De gigantische problemen die de overschakeling van een sovjetmaatschappij naar een westerse maatschappijvorm met zich meebracht, werden nogal onderschat. De grondwet werd in 1993 gekozen. Jeltsin heeft Rusland een goede duw gegeven naar de democratische richting. In 1996 zijn er nieuwe presidentsverkiezingen, weer word Jeltsin gekozen. In 1998 is president Jeltsin al voor de zoveelste keer ziek. De ene na de andere premier wordt aangesteld en ontslagen. Het Pagina 4 van 5
parlement bedenkt allerlei linken om van de zieke president af te komen. Als klap op de vuurpijl stort ook nog de roebel in de zomer in. Van het een op andere moment zijn mensen hun inkomen kwijt. En zijn hun pensioenen niets meer waard. Het land staat op de rand van de afgrond. President Jeltsin maakt zijn aftreden bekent, aan het begin van het derde millennium. Daarna komt Poetin aan de macht. Hij was eerst premier van Rusland. Hij brengt weer wat rust op het economische vlak. De Russische economie lijkt zich te herstellen van de roebelcrisis. Pagina 5 van 5