Raadsperiode 2018-2022 CDA D66 Gemeentebelangen Berkelland VVD PvdA Groen Links Ondernemend Berkelland Socialistische Partij 1
Inleiding Deze notitie, bestemd voor de politieke partijen in Berkelland in aanloop naar de raadsverkiezing van 2018, is opgesteld door het Gehandicapten Platform Berkelland (GPB) en de Seniorenraad Berkelland(SRB). Burgers in de derde levensfase vormen geen aparte groep, integendeel zij maken een steeds groter deel uit van de samenleving in z n geheel. Deze groep is in een fase waarin men nog vitaal en actief is. Deze burgers kunnen een cruciale rol spelen in de grote veranderingen die gaan plaatsvinden op allerlei terreinen de komende vier jaren. Wellicht als vrijwilliger, maar vooral als zelfbewuste burger die zich goed voorbereidt op de toekomst en die aan die voorbereiding veel zingeving en plezier kan beleven. Op dit moment is 23,5% van de Berkellandse bevolking 65 jaar of ouder en dit zal de komende jaren alleen nog maar stijgen. Tegelijkertijd daalt het aantal inwoners van 65 jaar en jonger. Gekoppeld aan het feit dat senioren en mensen met beperkingen langer thuis moeten blijven wonen en daar hun eventuele zorg moeten kunnen krijgen is dit een forse uitdaging voor de politiek in het algemeen en, op dit moment, voor politieke partijen individueel om hier een passend antwoord op te formuleren. Een antwoord waarmee 65 plussers en mensen met beperkingen rekening kunnen houden als ze in maart 2018 een vakje gaan kleuren in het stemhokje. GPB en SRB staan geen speciale behandeling voor t.b.v. hun respectievelijke doelgroepen, integendeel, wij pleiten voor een inclusieve samenleving. Dat vraagt generatiebewust beleid, zodat iedereen volwaardig mee kan (blijven) doen aan de samenleving, echter de huidige situatie en de wijzigingen die de komende jaren zullen optreden vragen nú actie van de aantredende raad. Vanwege bovengenoemde ontwikkelingen is bij GPB en SRB de behoefte ontstaan om een aantal belangrijke punten op papier te zetten, punten die we hopen terug te zien in uw verkiezingsprogramma s. Algemeen De gemeente betrekt burgers van alle generaties actief bij hun gemeente of buurt. Ze verbindt daarbij jongeren en ouderen. Onze gemeente organiseert actief het meedenken van burgers in de derde levensfase bij de opzet van beleidsplannen over alle onderwerpen die deze groep direct of indirect aangaan. Gezien het percentage 65+ ers in onze gemeente stellen GPB en SRB voor de komende raadsperiode ouderenbeleid als apart onderdeel binnen het totale gemeentebeleid te benoemen. De volgende punten vragen o.i. om bijzondere aandacht de komende raadsperiode en dienen daarom volgens ons in uw verkiezingsprogramma zeker terug te komen: 1 Communicatie 2 Wonen 3 Mobiliteit en vervoer 4 Veiligheid 5 Zorg en welzijn 6 Minimabeleid 2
Communicatie Om hun leven goed in te richten en zich staande te houden, hebben ouderen, mensen met beperkingen en hun mantelzorgers informatie nodig over beschikbare diensten en mogelijkheden. Het is de wettelijke verantwoordelijkheid van de gemeente om bewoners actief te informeren en diensten te verlenen, zodat bewoners volwaardig kunnen participeren. Gemeenten willen zoveel mogelijk digitaal communiceren. Maar juist de groep die het meest van de gemeente afhankelijk is, is het minst computervaardig. Uit een onderzoek in 2015 in opdracht van de Utrechtse gemeenteraad blijkt dat bijna een derde van de inwoners van Utrecht onvoldoende kennis en kunde heeft om zelfstandig online dienstverlening aan te vragen of contact op te nemen met de gemeente. Onder ouderen en hulpbehoevenden is het aantal burgers dat onvoldoende digitaal vaardig is nog hoger. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat de situatie in Berkelland in positieve zin anders zou zijn. Al vele malen en op vele manieren hebben GPB en SRB dit thema ter sprake gebracht bij de gemeente. Tot nu toe echter zonder merkbare wijziging in beleid. Onze hoop is de raad die aantreedt in 2018! Praat niet alleen over, maar vooral mét ouderen en mensen met beperkingen over plannen, beleid en praktijk. Voorkom bij alle gemeentelijke communicatie dat kwetsbare groepen, zoals senioren, laaggeletterden en digibeten tussen wal en schip vallen. Stimuleer de digitale vaardigheid; behoud daarnaast het vangnet (papier en telefoon). Gebruik een mix van communicatiemiddelen (ook filmpjes en pictogrammen) zodat alle senioren en mensen met beperkingen daadwerkelijk worden bereikt. Zorg dat er menselijke hulp is, bijvoorbeeld door middel van loketten. Geef toegankelijke informatie en herhaal deze regelmatig. Maak eenvoudige regels. Spreek klare taal, zeker bij het op papier informeren van burgers; dus geen ambtelijk taalgebruik in communicatie via het geschreven woord!!! Breng alle onderwerpen die voor senioren en mensen met beperkingen van belang kunnen zijn onder in één rubriek in de gemeentegids Wonen Senioren en mensen met beperkingen moeten zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. Dat betekent dat de komende jaren er specifiek aandacht nodig is voor wonen, aantal woningen, soort woningen, etc. etc. Doordat Berkelland in een zgn. krimpgebied ligt zal het de komende jaren een enorme uitdaging zijn om passende huisvesting te creëren voor deze groep. Zorg voor een uitgebalanceerde woonvisie, die ingaat op thema s als betaalbaarheid van wonen en passende woningen om langer thuis te kunnen wonen. Zet juist als gemeente in op goede voorlichting aan senioren en mensen met beperkingen. ( www.langzultuwonen.nl ) Zorg dat er voldoende betaalbare, kwalitatief goede en aangepaste/aanpasbare woningen zijn voor ouderen en mensen met beperkingen. Speel actief in op de behoefte aan andere woonvormen. 3
Maak afspraken en werk samen met woningbouwcoöperaties bij bouwen, verbouwen en toewijzing. Zet de woonbehoefte van ouderen en mensen met beperkingen ook op de agenda bij marktpartijen. Stimuleer dat ouderen en mensen met beperkingen vroeg in het planproces meedenken en meepraten over hun vraag/behoefte als het gaat om (nieuwe) vormen van wonen, woonomgeving en (zorg-) voorzieningen. Houd er rekening mee dat ouderen honkvast zijn en hun sociale netwerk niet kwijt willen raken. Plan daarom per wijk of kern. Organiseer een markt waar aanpassingen te zien zijn die langer zelfstandig wonen mogelijk maken Mobiliteit en vervoer Mobiliteit is de sleutel tot zelfzorg en meedoen in de samenleving. Ouderen en mensen met beperkingen die mobiel blijven, kunnen zichzelf redden en ook voor anderen iets betekenen. Gebrek aan mobiliteit maakt hen afhankelijk, versterkt hun isolement en leidt tot meer behoefte aan zorg. Bevorder zelfstandige mobiliteit en voorzieningen voor openbaar vervoer. Door geldgebrek, gezondheidsproblemen of medicijngebruik zijn deze inwoners immers vaak afhankelijk van openbaar vervoer. Als haalbare loopafstand voor ouderen gaat men uit van 500 meter. Van groot belang om vereenzaming bij senioren en mensen met beperkingen tegen te gaan is mobiliteit, en dat in allerlei vormen. Uiteraard de persoonlijke mobiliteit van mensen, echter daar heeft een raad amper/geen invloed op. Waar de raad wèl invloed op heeft zijn de gemaakte keuzes in o.a. het wegenonderhoud, onderhoud en ge(mis)bruik van trottoirs. Veel senioren en mensen met beperkingen vinden het moeilijk zich vrij in de openbare ruimte te bewegen. Dat heeft diverse oorzaken, maar één ervan is zeker dat het autoverkeer enorm is toegenomen, de snelheid van vervoersbewegingen, het feit dat bij de inrichting van de openbare ruimte er weinig/geen aandacht is geweest voor de veiligheid van voetgangers en fietsers. Beter onderhoud van trottoirs, ook in wijken buiten de dorpskernen Zorg voor brede, goed onderhouden trottoirs en fietspaden met voldoende ruimte voor rolstoelen, kinderwagens, rollators, scooters en e-bikes. Houd doorgangen vrij door obstakels systematisch te verwijderen. Op veel plaatsen in Berkelland worden trottoirs door de middenstand gebruikt als extra uitstalruimte, o.i. een zeer kwalijke zaak; hiertegen dient te worden opgetreden door middel van handhaving van bestaande regelgeving. Plaats rustpunten/bankjes en zorg voor voldoende, goed bereikbare ontmoetingsplekken. In Berkelland zijn er vele vervoersmogelijkheden aanwezig, professionele en anderszins. Echter geen enkele inwoner is op de hoogte van alle mogelijkheden. Wij vragen dan ook met grote nadruk dat er een totaaloverzicht komt van alle vervoersmogelijkheden in Berkelland, mèt daarbij vermeld de toegangspoort voor de gekozen vorm van vervoer 4
Veiligheid Veiligheid voor senioren en mensen met beperkingen is een veelomvattende term. Het kan veiligheid in/om het huis betreffen, maar ook veiligheid op straat en in het verkeer. Veiligheid is een absolute voorwaarde om ervoor te zorgen dat men actief mee blijven doen in de samenleving. We beperken ons hier tot veiligheid in de openbare ruimte, want daar is beïnvloeding door raadskeuzes mogelijk. Handhaving van de gemaakte afspraken in Berkelland; denk aan parkeren, geluidsoverlast, verkeerssnelheid, fietsen op trottoirs, etc. etc. Goede en met regelmaat terugkerende voorlichting over babbeltrucs en inbraakpreventie Instellen van vuurwerkvrije zones bij seniorencomplexen Handhaaf verkeersregels en stel verkeerslichten goed af. Zorg voor voldoende straatverlichting. Bestrijd gladheid in de winter en herfst tijdig en met oog voor woonplekken van senioren Zorg en Welzijn In de aflopende raadsperiode heeft de hele transitie rond WMO en Participatiewet zich voltrokken. Zowel GPB als SRB hebben in die periode op meerdere manieren en op vele momenten van zich laten horen, met name waar het de WMO betrof. In het eerste deel van deze raadsperiode ging dat uitermate moeizaam, over het tweede deel van de periode hebben beide partijen een veel positiever gevoel. Onder invloed van GPB en SRB zijn cruciale aanpassingen in, met name de WMO, tot stand gebracht. Aanpassingen die een positieve uitwerking hebben gehad voor de doelgroep. Zorgen en vragen zijn er echter nog voldoende. De financiering van de WMO als het budget van het rijk opgesoupeerd is en de keuzes die dan gemaakt moeten worden door uw partij De inzet van vrijwilligers loopt bij veel vrijwilligersorganisaties fors terug; welke invloed gaat dat hebben op de uitvoering van de WMO, de financiering ervan en de keuzes die dan door uw partij gemaakt moeten worden Voorkom overbelasting van mantelzorgers. Bied op maat gesneden ondersteuning, breid de mogelijkheden voor respijtzorg uit en zorg voor een goede communicatie over deze thema s Draag zorg voor financiële compensatie van extra kosten die mantelzorgers maken vanwege de mantelzorg Minimabeleid De gemiddelde koopkracht van gepensioneerden is tijdens de economische crisis achteruit gegaan. Sinds kort is de achteruitgang tot stilstand gekomen, maar de achterstand is nog niet ingehaald. Het is goed dit te realiseren bij het opstellen van de begroting en het toewijzen van budgetten. Persoonlijke financiële problemen zijn vooral groot bij senioren en mensen met beperkingen als er sprake is van hoge zorgkosten en woonlasten. 5
Het benutten van alle vijf mogelijkheden die gemeenten hebben om inkomensondersteuning te bieden Kies voor vrijstellingsregelingen bij tarieven voor mensen met de laagste inkomens Verlaag de eigen bijdrage WMO Zorg voor benutting van de bijzondere bijstand en houdt daarbij rekening met kwetsbare groepen, ouderen en de stapeling van kosten. Tot slot Wij willen dit document besluiten met drie algemene aanbevelingen die wij, mede gezien de demografische ontwikkelingen, nadrukkelijk onder uw aandacht willen brengen. 1. Zorg dat u de wereld van senioren en mensen met een beperking kent en dat zij zich (weer) in de politiek kunnen herkennen. 2. Streef naar een leeftijdsvriendelijke gemeente. Betrek senioren en mensen met een beperking actief bij het maken en uitvoeren van (senior)vriendelijk beleid. 3. Geef senioren en mensen met een beperking een structurele plaats in advies- en overlegorganen. Wij zien uit naar uw verkiezingsprogramma en hopen daarin veel van onze voorstellen in terug te zien! ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Berkelland, juni 2017 Auteurs: Christine Peter, GPB/SRB Henk Teselink, KBO Eibergen/SRB Arthur Bargerbos, Lokale Commissie Ouderen Eibergen/SRB Janny ten Berge, PCOB Eibergen/SRB 6