Anne & Ondersteunde Communicatie EMB congres 21 maart 2019 Gerrie Wenninkmeule, moeder van Anne Simone Arissen Persoonlijk begeleidster Maartje ten Hooven orthopedagoog vanuit Radboud Universiteit
Normaal ontwikkelende kinderen Kinderen met een communicatieve beperking - Horen per uur 1250 woorden - Wordt vanaf dag 1 tegen gesproken, gezongen en voorgelezen - Spreken na 12 maanden eerste woordje. Sennott, Light, & McNaughton (2016). - Krijgen per uur 16-240 AAC voorbeelden (dit aantal komt uit onderzoekssituaties, in werkelijkheid ligt het waarschijnlijk vele male lager, tussen de 0-20?) - Training begint pas als aan voorwaarden wordt voldaan. - Worden geacht in aantal trainingen vooruitgang te laten zien
Rachel Langley, SLP
Ondersteunde communicatie (OC) Ondersteunde Communicatie is bedoeld voor mensen die beperkingen en belemmeringen ondervinden in het waarnemen, verwerken, begrijpen en/of uiten van spraak, schrift en/of gebarentaal. Van OC is sprake als communicatievormen en zintuigen elkaar functioneel vervangen, ondersteunen of aanvullen op het moment dat waarneming en/of expressie van spraak of gebarentaal niet (meer) mogelijk is. Het is steeds gericht op informatie-uitwisseling en een zo efficiënt mogelijk verloop van communicatie. Belangrijk om te beseffen: we gebruiken het allemaal! Wijzen, gebaren, Whatsapp, plaatjesboeken in het buitenland.. Bron: www.ocleerstoel.nl
Ondersteunde Communicatie Low tech High tech
Vaardigheden veronderstellen Vaardigheden veronderstellen is gebaseerd op twee principes Gelden voor alle OC-gebruikers, ongeacht hun diagnose of ontwikkelingsniveau 1. Anne heeft meer te vertellen. 2. Anne kan beter leren communiceren.
Gebruik en leren van ALLE communicatieve functies Antwoord geven op ja/nee vragen Protesteren / iets afwijzen Kiezen of vragen om informatie / voorwerp / aandacht / hulp Iets vertellen! Sociale interactie an sich Vraag uzelf eens af: welke communicatieve functies heeft u al gebruikt vandaag?
Kern- en randvocabulaire Kernwoorden zijn een relatief kleine aantal woorden waarmee je veel kunt zeggen, ongeacht situatie, plek, persoon of doel van de communicatie. - 80% van wat we overdag zeggen, doen we met kernwoorden. Randwoorden zijn woorden die meer situatie- of persoon specifiek zijn. - OC-middelen nu vooral randwoorden. - Toegang tot veel randwoorden stimuleert de communicatie niet en creëert hele onnatuurlijke gesprekken.
Moet bestaan uit kern- en randwoorden. Robuust OC systeem Het volledige ABC, zodat je ook woorden kunt typen. Communicatie in alle functies van taal moet ermee mogelijk zijn. Mogelijkheid tot personaliseren, zodat het systeem het kind motiveert om mee te communiceren.
Wat is modelleren? Het aanwijzen van een symbool tegelijk of net na het uitspreken van het bijbehorende gesproken woord. www.assistiveware.com/nl/learn-aac
Als je geen vaardigheden veronderstelt: Weinig/geen pictogrammen in OC middel Hij begrijpt het niet Omgeving gebruikt deze af en toe Kind wijst geen/weinig pictogrammen aan Picto s passen niet bij boodschap kind/client
Als je vaardigheden veronderstelt: Veel pictogrammen in OC middel Omgeving breidt uit Omgeving gebruikt deze veel Aanwijzen pictogrammen Picto s passen bij boodschap kind/client
Bij volwassenen en kinderen: OC interventie kan leiden tot verbetering in: - Beurtnemen - Taalproductie en taalbegrip OC interventie succesvol in te zetten door: - Ouders - Leerkrachten/begeleiders - Medeleerlingen Murphy et al. (1996); Sigafoos et al. (2016); Drager et al. (2010); Calculator, S. N. (2013); Kent-Walsh, Binger, & Hasham (2010); Sennott, Light, & McNaughton (2016).
Oogbesturing al bij veel meiden met Rett syndroom succesvol ingezet
Het traject bij Anne Anne heeft meerdere keren communicatietraining gehad met verwijzers, vanuit studenten van de Radboud Universiteit. Ik had nog wat goed te maken. Contact gezocht met orthopedagoog, persoonlijk begeleidster en moeder. Eerste gesprek meteen duidelijk dat iedereen potentie zag! Vervolggesprek ook met dagbesteding en logopediste we gaan door.
Stap 1 Onderzoeken hoe en wat Anne nu communiceert: De Communicatiematrix is ingevuld. (www.communicationmatrix.org). Wat kan ze met haar handen? Of zijn haar ogen duidelijker?
Stap 2 Bezoek KMD en RDG Kompagne voor een passing. Welke spraakcomputer past bij Anne EN spreekt de omgeving aan?? Resultaten waren duidelijk: ze kijkt al zeer gericht, scant de plaatjes en kiest opvallend vaak voor K3. Spelletjes waarbij ze de oogbesturing moet gebruiken worden enthousiast in ontvangst genomen! Overleg met RETT expertisecentrum voor adviezen.
Stap 3 Overleg met externe logopediste op het gebied van OC. Uitgebreidere mogelijkheid om de systemen uit te problemen. Ook door Anne ze wees baby aan! Keuze voor ALOHA (Mindexpress) op een Tellus, met oogbesturing van Tobii.
Stap 4 Inrichten van de proefperiode. Welke woorden moeten er in de spraakcomputer? Wat wordt er verwacht van de omgeving / welke hulp kunnen zij krijgen? Scholing van de begeleiders
Stap 5 De proefperiode
Stap 6 Aanvragen van de spraakcomputer bij de verzekering.
Stap 7 Implementeren van de spraakcomputer Veel aandacht voor modelleren: de hele dag, in alle situaties. Personaliseren van de spraakcomputer. Focus op aantal woorden of functies van taal per week. Steeds uitbreiden van het aantal woorden per zin. Zeker ook het alfabet aanbieden. Activiteiten zoeken die passen bij de leeftijd van Anne Tijdschriften TV programma s als the Voice, GTST e.d.
Samen tijdschriften lezen Expliciet aangeraden door RETT expertise centrum Sluit aan bij leeftijdsinteresses Samen lezen / kijken biedt veel mogelijkheden tot interactie Je hebt iets om over te communiceren. Soms makkelijker om woorden die er staan gewoon te lezen en dan de woorden in hoofdletters te modelleren: Wow, WAT gebeurt er daar? Heb JIJ dat ook wel eens gedaan? WAT zie je allemaal? IK vind dat echt hele LELIJKE kleding. DAT vind IK echt een MOOIE man.
Houdt deze sites in de gaten - Richtlijnen Implementatie Ondersteunde Communicatie bij Rett syndroom (zeer binnenkort): - www.rett.nl - Leidraad Ondersteunde Communicatie (binnenkort): - www.isaac-nf.nl - Goede Nederlandse informatie over Ondersteunde Communicatie en modelleren (nu al) - www.assistiveware.com/nl/learn-aac
Met dan aan: Alle begeleiders van Anne Leonieke & Marilou Wiertz Het RETT Expertise Centrum in Maastricht