HFST 17 Samenspel
Samenspel 17.1 Een ogenblik Anatomie oog, lenzen, gele vlek, kegels / staafje 17.2 behind blue eyes Hersenen, ganglioncellen, bipolairecellen, zichtbaar licht 17.3 Zie je wat je ziet? Kleuren & chromosomen, kleurenblindheid 17.4 Balanceren Evenwichtsorgaan 17.5 Geregeld bewegen Beweging, spieren, pezen
Samenspel OGEN
UV licht Bioscoop kan een Insects elk beeld Apart zien
Straalvormig lichaam produceert vocht Voor voorste oogkamer
Focus / accomoderen
Focus / accomoderen Beweging netvlies
Focus / accomoderen Beweging lens
Focus / accomoderen Natuurlijke stand Lens Straalvormig lichaam gespannen Natuurlijke stand Straalvormig lichaam Straalvormig lichaam ontspannen
1 Gespannen kringspieren 2 Ontspannen radiale spieren 3 Vernauwde pupil 4 Ontspannen kringspieren 5 Gespannen radiale spieren 6 Verwijde pupil De iris Het diafragma van een camera
Focus / accomoderen
Focus / accomoderen Pupilreflex Accomoderen
Focus / accomoderen Bron 3 omgekeerd beeld Verziend? Bijziend? Compensatie?
Focus / accomoderen Compensatie Bijziend breking te sterk bril holle lens Verziend breking te zwak bril bolle lens
Gele vlek & blinde vlek
Gele vlek & blinde vlek Optische as 180 graden 2 graden gele vlek Scherpte zien Boek rechtvoorruit (bron 10) Kegeltjes lichtreceptoren
Gele vlek & blinde vlek
Gele vlek & blinde vlek A = Staafje Niet gevoelig voor kleur Werkt bij lage lichtintensiteit B = Kegeltje Drie verschillende kleuren. Pas gevoelig bij hogere lichtsterkte. Geconcentreerd in gele vlek.
Gele vlek & blinde vlek
Gele vlek & blinde vlek Waar komt het licht vandaan?
Gele vlek & blinde vlek Staafjes: contrast: zwart wit - grijs
Gele vlek & blinde vlek
Gele vlek & blinde vlek
Huiswerk 3, 4, 5, 6, (7), (8), 9, 10 11, 12, (13), (14), 16, 17, 18
17.2 Behind blue eyes Vraag 7 Norm Hoeveelheid Licht op netvlies Effectoren: Kringspiertjes iris Zenuwcellen in hersenstam Verwerking: vergelijken gemeten hoeveelheid licht met de norm en bepalen correctie Receptoren: Zintuigcellen netvlies Effect: samentrekken kringspiertjes (verkleinen pupil)
Netvlies lichtprikkels impulsen Oogzenuw hersenen
Netvlies lichtprikkels impulsen Oogzenuw hersenen ganglion cellen Bipolaire cellen pigmentlaag vaatvlies Absorptie licht
Netvlies lichtprikkels impulsen Oogzenuw hersenen pigmentlaag pigmentlaag vaatvlies Absorptie licht voorkomt weerkaatsing
Staafje Lichtgevoelige stof Kegeltjes: 3 typen Fotopsine Blauw max 420nm Groen max 535nm Rood max 565nm Vitamine A Rodopsine + Licht = Retinine + Scotopsine donker Depolarisatie impuls naar hersenen
125 miljoen staafjes 7 miljoen kegeltjes 1 miljoen zenuwuitlopers... Probleem??
Receptief veld Gele vlek elke individuele kegel of per tweetal heeft zijn eigen zenuwuitloper (ganglioncel) Daarbuiten... Meerdere receptorcellen aan 1 zenuwuitloper (ganglioncel)
Visuele schors Beweging Vorm Kleur Contouren
Verwerking lichtprikkels
Huiswerk 17.1: 11, 12, (13), (14), 16, 17, 18 17.2: 3 t/m 6a & 7
Als een persoon `s nachts recht omhoog naar de sterrenhemel kijkt, ziet deze persoon de ster die recht boven hem staat niet. Wat kan hiervoor een verklaring zijn?
de ster valt precies op de gele vlek; in de gele vlek zitten met name kegeltjes; er valt te weinig licht op deze kegeltjes om waargenomen te worden. Staafjes, die met name buiten de gele vlek voorkomen, hebben een veel lagere drempelwaarde en nemen het licht van de sterren wel waar
Randen minder fel? Verklaring?
Kleurenblindheid - testen
17.3 Groen-rood blindheid: 7-8% van de mannen X-chromosomaal Gen voor blauw pigment chromosoom #7
17.3 Groen-rood blindheid: 7-8% van de mannen X-chromosomaal Gen voor blauw pigment chromosoom #7
17.3 Groen-rood blindheid: 7-8% van de mannen X-chromosomaal Gen voor blauw pigment chromosoom #7 Bron 25 verklaring? Stereogrammen? Werking?
Huiswerk 17.2: 3 t/m 6a & 7 17.3: 3a, 4a, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12 & 13
17.4 Gehoor & evenwichtsorgaan Evenwichtsorgaan Werkt samen met oogzintuig wagenziekte Beweging klopt niet met het beeldregistratie Ogen blijven stilstaan tov beweging hoofd Geluidsgolven impulsen naar hersenen Beweging omgezet in impulsen voor orientatie
Halfcirkelvormige kanalen gevuld met endolymfe Cupula voor registreren Beweging (zelf of bijv in auto) Maculae: orientatie mbv zwaartekracht
Maculae: gehoorsteentjes (otholieten) rechtlijnige bewegingen
Hoge tonen Lage tonen
Adequate prikkel Lage drempelwaarde voor juiste Prikkel geluid horen, licht zien etc Hoge drempelwaarde voor onjuiste Prikkels sterretjes zien bij harde klap
22 April PW hfst 17 17.3: 3a, 4a, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12 & 13 17.4: 3, 4, (5), 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13
17.5 Zintuigen Oog, Oor, Evenwichtsorgaan Spierspoeltjes Beweging Sensorische neuronen Schakel neuronen Motorische neuronen Zintuig Spierspoeltjes in spieren Sensoren in pezen Adequate prikkel = lengte van middenstuk spierspoeltje
17.5 Zintuig Spierspoeltjes in spieren Sensoren in pezen Beweging / fixatie Adequate prikkel = rek / lengte van middengedeelte van spierspoeltje (Bron 36) Antagonist Bovenbeenspier rekt iets uit Exciterende transmitterstof Inhiberende transmitterstof Samentrekken uiteinden middengedeelte langer
17.5 Zintuig Spierspoeltjes in spieren Sensoren in pezen Zintuig: Peeslichaampjes Pees rekt uit wanneer Spier eraan trekt Beweging / fixatie Adequate prikkel = rek / lengte van middengedeelte van spierspoeltje (Bron 36) Bovenbeenspier rekt iets uit Exciterende transmitterstof Inhiberende transmitterstof Samentrekken uiteinden middengedeelte langer
Extra info
17.5 Receptoren in je lichaam Meer inspanning gevolgen bloed?
17.5 Receptoren in je lichaam Meer inspanning gevolgen bloed? po2 laag pco2 hoog ph omlaag Waargenomen In receptoren: Halsslagader Aortaboog Bron 39 Ademhalingscentra Ademhalingsspieren Mechanoreceptoren (voelen, beweging etc) Chemoreceptoren (O2, CO2, glucose, aminozuren etc) Thermoreceptoren (temperatuur) norm? Gewenning? verandering
22 April PW hfst 17 17.4: 3, 4, (5), 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13 17.5: 1, 3 t/m 14
22 April PW hfst 17 17.1: 11, 12, (13), (14), 16, 17, 18 17.2: 3 t/m 6a & 7 17.3: 3a, 4a, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12 & 13 17.4: 3, 4, (5), 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13 17.5: 1, 3 t/m 14