Nieuwsbrief maart 2007:Opmaak 1 20-02-2007 13:56 Pagina 1 Boerderijnieuwtjes op je (school)bord JAARGANG 3 N 6 * maart 07 P.1 * Voorwoord Voor woord P.2 * In de kijker P.3 * Mmm... varkens P.5 * Speuren naar sporen P.5 * Agenda Heb je die leuke film Charlotte s Web al gezien, over het lieve biggetje dat geen kerstdiner wil zijn? Als kinderen aan varkens en biggen denken, zien velen die lieve diertjes voor zich, met hun grappige snuit en krulstaartje. Sommige volwassenen zien varkens liever op hun bord, in de vorm van een lekker varkenshaasje of koteletje om van te smullen. Maar varkens en de varkensteelt krijgen om allerhande redenen een negatief imago. Varkenspest, de ziekenhuisbacterie, mestoverschot, castratie noem maar op. Is het echt allemaal zo negatief? Is onverdoofd castreren wel nodig, mogen we geen varkensvlees meer eten, worden we ziek van varkens? Je komt er heel wat over te weten in deze eerste nieuwsbrief van 2007. P.6 * Tip! Doen! P.6 * Wist je dat? P.6 * Quiz Colofon Landbouweducatie West-Vlaanderen Provinciehuis Olympia Koning Leopold III laan 66 8200 Sint-Andries-Brugge T 050 40 71 69 F 050 71 94 06 E landbouweducatie@west-vlaanderen.be Redactie Griet Dewaele Bart Verhaeghen Mia Verstraete Met de steun van de Vlaamse Overheid
Nieuwsbrief maart 2007:Opmaak 1 20-02-2007 13:56 Pagina 2 In de kij- ker Spelenderwijs leren over landbouw en het platteland Ben je van plan om met je klas of school een project op te starten rond landbouw en/of het platteland? Dan heb je goed en duurzaam educatief materiaal nodig. Maar waar haal je dat? Zelf knutselen vraagt heel wat rompslomp en uiteindelijk ben je toch niet altijd tevreden met het resultaat. Het provinciaal depot voor tentoonstellings- en spelmateriaal biedt je de geknipte oplossing. Hier kan je gratis mobiele tentoonstellingen ontlenen. Wat kan je ontlenen? De plattelandsmobiel, een rijdende tentoonstelling met vijf educatieve spelen. BOE!R, een interactieve kindertentoonstelling. Omdat je al doende het meest leert, stelt deze tentoonstelling zes thema s uit de landen tuinbouw op een interactieve manier voor. Gewapend met een gratis werkboekje maken kinderen spelenderwijs kennis met de wereld van de landbouw. Tentoonstellingsborden brengen op een leuke en toegankelijke manier elk van deze thema s uit de land- en tuinbouw in beeld. Het zintuigenspel zet je zintuigen op scherp! Wie raadt het snelst wat er in de voeldoos zit? Wie heeft de scherpste neus en ruikt wat er in de geurdoos zit? (Kunst)Melkkoe. Koeien worden niet meer met de hand gemolken, maar met de kunstmelkkoe kan je bewijzen dat er nog landbouwersbloed door je aderen stroomt. Plezier gegarandeerd met een wedstrijdje koeien melken! De uitleendienst is er voor land- en tuinbouwers, verenigingen, scholen en openbare besturen. Je kan alles volledig gratis ontlenen. Je hoeft enkel een waarborg te storten. Hoe kan je reserveren? Contacteer het secretariaat van het Provinciaal Onderzoeks- en Voorlichtingscentrum voor Land- en Tuinbouw (POVLT). T 051 27 32 00 E landbouweducatie@west-vlaanderen.be Meer info op www.onthaalopdeboerderij.be/uitleendepot
tussenpagina:opmaak 1 20-02-2007 14:01 Pagina 1 Mmm... var- kens Maken varkens ons ziek? In het nieuws en de media horen we heel veel negatieve berichten over varkensvlees en de varkensteelt. Maar is alles wat we horen wel waar? Wij gingen op onderzoek uit en kwamen een en ander te weten over varkens, varkensteelt en de mythes daarrond. Hoe zit de varkensteelt in elkaar? Er bestaan open en gesloten varkensbedrijven. Wil dat zeggen dat je in het ene bedrijf zomaar binnen en buiten kan wandelen en dat er in het andere een totaal toegangsverbod heerst? Neen, daar heeft het niets mee te maken. Een open bedrijf betekent dat de varkenshouder enkel kleine biggen kweekt om ze daarna door te verkopen, of dat hij enkel biggen aankoopt en ze zelf afmest tot slachtrijpe dieren. Een gesloten varkensbedrijf verzorgt de hele lijn, van het kweken tot en met het afmesten van varkens. In een varkensbedrijf mag je niet zomaar binnen, of het nu een open of gesloten bedrijf is. Voor je de stal binnengaat doe je beschermingskledij aan en stap je in een sanitair bad met ontsmettingsmiddel. De boeren doen dit uit voorzorg, om te vermijden dat bezoekers ziektes binnenbrengen bij de varkens. Varkenspest: een ramp voor varkensbedrijven, maar niet besmettelijk voor de mens Enkele jaren geleden brak bij ons de varkenspest uit. Deze ziekte wordt overgedragen door een virus en is heel erg besmettelijk voor varkens. Er is maar één manier om de varkenspest uit te roeien: alle varkens van de getroffen bedrijven en de varkensbedrijven in de buurt moeten opgeruimd worden. Daarom is een besmet varken een ramp voor de varkenshouder. Het spreekt vanzelf dat hij dan ook geen risico s wil nemen. Maar wees gerust: varkenspest is niet besmettelijk of gevaarlijk voor de mens! Mest Actie Plan 3: minder mest, meer grond nodig De varkenshouderij kwam de laatste tijd veel in het nieuws. Op 1 januari 2007 trad het Mest Actie Plan 3 in werking, kortweg MAP III. De Europese beleidsmakers hebben Vlaanderen als een 100% kwetsbaar gebied ingekleurd op de kaart. Hierdoor zijn de bemestingsnormen veel strenger geworden. Er mag nu nog minder bemest worden, om de kwaliteit van het water en de bodem te verbeteren. Landbouwers hebben nu meer grond nodig om hun mest uit te voeren, maar heel wat varkenshouders hebben niet genoeg grond om dit te doen. Daarom kunnen ze niet anders dan hun mest verwerken of een overeenkomst sluiten met een collega om op zijn land mest te kunnen afzetten. Dit is niet vanzelfsprekend en het brengt heel wat extra kosten met zich mee.
tussenpagina:opmaak 1 20-02-2007 14:01 Pagina 2 Onverdoofd castreren... voor smakelijk vlees Het onverdoofd castreren van biggen is een ander heet hangijzer. De landbouwers zelf vinden dit een heel onaangename klus. Als een diervriendelijk alternatief wordt castratie onder verdoving voorgesteld, maar in de praktijk leidt dit tot enkele problemen. Zo is het nog niet duidelijk welke chemische stoffen er na de verdoving in het varkensvlees overblijven, en ook de prik van de verdoving zelf is pijnlijk voor de varkens. Op dit ogenblik wordt er vooral onderzoek gedaan naar de methode van immunoneutralistatie. Hierbij worden de biggen twee keer gevaccineerd. Castratie is dan niet meer nodig. Er is echter nog geen enkel vaccin geregistreerd. Waarom worden biggen dan gecastreerd? Om het de mensen aangenamer te maken... Als de mannelijke biggen niet gecastreerd worden, is de kans groot dat het varkensvlees vies zal ruiken. Als het varkensvlees verhit wordt, komt er een erg onaangename geur vrij. En mensen willen nu eenmaal lekker vlees, zonder die onsmakelijke berengeur. Zeg nu zelf, vlees dat slecht ruikt zal je niet gauw opeten. De ziekenhuisbacterie in de varkensstal Er is nog meer rumoer in varkensland. De ziekenhuisbacterie is een ongewenste gast in de varkensstallen. Het is nog niet echt duidelijk wat het risico is voor de mensen die varkensvlees eten of voor de landbouwers. De ziekenhuisbacterie kan enkel overgedragen worden via de huid. Als consument loop je dus in principe geen gevaar om besmet te worden. Als we varkensvlees eten, bakken we het bovendien meestal, waardoor de bacterie onschadelijk wordt. Landbouwers, veehandelaars en slachters komen wel rechtstreeks in contact met de varkens en lopen een veel groter risico om besmet te raken. Als je besmet bent met de ziekenhuisbacterie en de ziekte te laat of niet laat behandelen, kan je heel ernstig ziek worden en zelfs sterven. Het is nog niet helemaal duidelijk of de ziekenhuisbacterie enkel door varkens verspreid wordt. Er moet nog heel wat verder onderzoek gebeuren. De dieren die besmet zijn, zijn er zelf niet ziek van. Er zijn dus geen symptomen waaraan je kunt zien dat een varken de ziekenhuisbacterie heeft. Een poes, hond, kalf of ander dier kan ook drager van de bacterie zijn. Mogen we dan straks ook al geen huisdieren meer houden?... Er zijn nog heel wat vragen op te helderen! (Bron: www.vilt.be)
Nieuwsbrief maart 2007:Opmaak 1 20-02-2007 13:57 Pagina 3 speu- ren naar spo- ren de winnaars Boeren en boerinnen, het circus gaat beginnen! Eind november vorig jaar liep de wedstrijd rond de champignonteeltkits af. Uit de vele inzendingen stelden we een top-5 van de allerleukste voorstellen samen. Enkele gelukkigen kregen een pakket educatieve tijdschriften, anderen kregen een gratis bezoek aan een bezoekboerderij. De winnaar kreeg een workshop circustechnieken, gegeven door circus Hoetchatcha. Twee klassen uit de Heilig-Hartschool uit Oostende hadden samen een heel leuk filmpje gemaakt met kleichampignons. Deze type 1-klassen hadden heel erg hun best gedaan en verdienden volgens de jury de eerste prijs. 19 december 2006 was dé dag. Het leuke busje van circus Hoetchatcha reed de speelplaats op, waar de kinderen al stonden te trappelen van ongeduld om van start te gaan. Eerst even James Bond-gewijs kennismaken, daarna nog foto s voor de pers en het circus kon beginnen. De kinderen leerden jongleren, bordjes draaien, werken met devil sticks, draaien met poy en diabolo Het was een kleurrijk spektakel om te zien. Toen kwamen de gevaarlijke trucs zoals touwlopen, evenwichtsrol, lopen op een bal, lopen op een ton, steltlopen, fietsen op een eenwieler... Het was oefenen met vallen en opstaan. Na de speeltijd had Kristof van circus Hoetchatcha nog een verassing voor de hele school. Alle kinderen mochten naar een circusvoorstelling komen kijken. Het was een heus spektakel, met stoere jongens en meisjes die uit het publiek werden geplukt. Als apotheose was er een heuse vuurtruc waarbij Kristof zelf bijna in brand stond. De kinderen hebben ervan genoten! A- genda! VLOD-beurs van 5 tot 8 maart in Flanders Expo te Gent. Ook wij zullen aanwezig zijn voor het lanceren van onze landtop. Hij ziet er beetje uit als een laptop, maar dan op maat van de boerderij, met een harde schijf vol landbouweducatieve ideeën en tips. Nieuwsgierig? Kom zeker eens kijken op onze stand en vraag ernaar! Standnummer: 8347 a COV-Trefdag op 4 april in Kortrijk Expo. Je kan ons vinden op de stand van de provincie West-Vlaanderen. Maak er kennis met onze nieuwe zintuigenroute, neem deel aan de wedstrijd en win een van onze leuke prijzen! Op woensdag 25 april is er een nascholing voor leerkrachten van de eerste graad en voor leerkrachten van het kleuteronderwijs over Van appel tot moes. Wat kan je doen met fruit in de klas? Een heel interessante nascholing over het wel en wee van de fruitteelt. Meer info op www.onthaalopdeboerderij.be/landbouweducatie Op zaterdag en zondag 19 en 20 mei zijn er Open-Kijk-Dagen op de kinderboerderij Bokkeslot te Deerlijk. Met allerhande activiteiten voor groot en klein. Zeker een bezoekje waard. Meer info op www.bokkeslot.be. Gratis afhalen van landtop! Knip deze bon uit en ontvang een gratis landtop (*) op de VLOD-beurs! Ga naar stand 8347a en vraag naar jouw West- Vlaamse landtop. (*) een landtop is een ludieke doos boordevol landbouweducatieve ideeën en brochures!
Nieuwsbrief maart 2007:Opmaak 1 20-02-2007 13:57 Pagina 4 Tip! Doen! Wat heb je nodig? 1 uitgespoelde, droge plastic fles Stevig roze (2), bruin (1) en zwart (1) papier Sterke lijm Roze pijpenrager Breekmes Hoe ga je te werk? 1. Knip twee oren, een neus uit het roze papier. Knip twee zwarte bolletjes uit voor de ogen en twee ovaaltjes voor de neusgaten. Knip vier vierhoekjes uit het bruine papier. 2. Snijd een gleufje uit in de petfles. Zorg ervoor dat het groot genoeg is om muntstukken in te steken. 3. Kleef één roze papier rond de fles. Snij voorzichtig het gleufje open in het papier. 4. Kleef de ovaaltjes op de neus, kleef oogjes op de fles en kleef de oortjes op het roze papier. 4. Kleef de neus op het dopje van de fles. 5. Krul de pijpenrager tot een krulstaartje en kleef het op de achterkant van de fles. Kleef nu pootjes op de juiste plaats. Let erop dat het gleufje bovenaan zit. 6. Begin nu maar te sparen! Wist je dat?... varkens heel nette dieren zijn? Ze houden hun slaapplaats proper en doen hun behoefte steeds op dezelfde plaats.... varkens een modderbad nodig hebben? Daarmee houden ze vliegen en andere insecten op afstand. Maar ze doen het vooral om af te koelen, omdat varkens niet kunnen zweten.... varkens een heel fijne neus hebben? Vandaar dat men ze gebruikt om truffels te zoeken.... varkens erg agressief kunnen zijn voor elkaar? Gewonde dieren worden uit de groep gestoten of gedood. In het wild doen varkens dit vooral omdat gewonde dieren de groep vertragen als ze worden belaagd door vijanden.... varkens echte knuffeldieren zijn? Ze houden ervan geaaid te worden. Quiz! 1. Hoe heten varkens die vrij in een weide rondlopen? a) loopvarkens b) scharrelvarkens c) weidevarkens 2. Hoeveel biggen kan een zeug gemiddeld werpen? a) 15 à 20 biggen b) 9 à 15 biggen c) 1 à 9 biggen 3. Biggen en een zeug samen heten a) een roedel b) een troep c) een toom 4. Een dracht van een zeug is a) 3 maanden, 3 weken en 3 dagen b) 4 maanden, 4 weken en 4 dagen c) 5 maanden, 5 weken en 5 dagen 5. Een varken is slachtrijp als het a) tussen de 70 en 80 kg weegt b) tussen de 150 en 160 kg weegt c) tussen de 100 en 110 kg weegt. Antwoorden: 1b, 2b, 3c, 4a, 5c