Voorwoord EXPERIMENTENKIT 3

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorwoord EXPERIMENTENKIT 3"

Transcriptie

1

2 Voorwoord Om te leven hebben we als mens een aantal basisbehoeften zoals voedsel, lucht, licht, warmte, ook dieren hebben deze behoefte. Maar hoe zit dat nu met planten? Iedereen heeft wel eens proefondervindelijk ondervonden dat planten water nodig hebben, niet te veel maar ook niet te weinig. Dat planten ook licht nodig hebben, weten we ook. De ene plant moet in het volle licht staan, de andere heeft genoeg met schemering. Maar hoe zit het met warmte, hebben planten behoefte aan warmte? En met voedsel? Planten hebben geen mond dus kunnen die niet eten, hoe krijgen ze dan hun voedsel binnen? Aan de hand van enkele eenvoudige experimenten ontdek je hoe de planten aan hun voedsel komen, hoe ze ademen, wat de invloed van licht en warmte is, kortom hoe planten in leven blijven. EXPERIMENTENKIT 3

3 Eindtermen Natuur De leerlingen 1.1 kunnen gericht waarnemen met alle zintuigen en kunnen waarnemen op een systematische wijze noteren. 1.2 kunnen, onder begeleiding, minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese. Levende en niet-levende natuur: De leerlingen 1.6 kunnen illustreren dat de mens de aanwezigheid van organismen beïnvloedt. Milieu De leerlingen 1.22 kunnen bij de verzorging van dieren en planten uit hun omgeving zelfstandig basishandelingen uitvoeren. Techniek als menselijke activiteit De leerlingen 2.13 kunnen een eenvoudige werktekening of handleiding stap voor stap uitvoeren kunnen werkwijzen en technische systemen vergelijken en over beide een oordeel formuleren aan de hand van criteria. Brongebruik De leerlingen 7. kunnen op hun niveau verschillende informatiebronnen raadplegen. 4 EXPERIMENTENKIT

4 Licht/zon Zonnebaden in het licht Zonlicht is heel belangrijk voor planten. Als een plant enkele dagen geen of onvoldoende licht krijgt, begint die al na enkele dagen gele blaadjes te krijgen. Het zonlicht levert energie aan de planten. Om die energie op te slorpen hebben planten chlorofyl. Chlorofyl kan je het best omschrijven als een soort heel kleine groene bolletjes. Die groene bolletjes of chlorofyl zetten koolzuur (CO 2 ) en water om in voedingsstoffen die noodzakelijk zijn voor de plant. Maar om dat te kunnen doen hebben ze het zonlicht nodig. Bij het proces om voedingsstoffen aan te maken komt ook zuurstof vrij. Experimenteren maar Wat ga je onderzoeken? Wat is de invloed van de hoeveelheid licht op de groei van een plant? Wat heb je nodig? - drie champignonbakjes - teelaarde - tuinkerszaadjes - water - drie etiketjes van het thema licht Aan het werk 1) Schrijf op de drie etiketjes je naam en de datum en kleef op elk champignonbakje één etiketje. 2) Vul de champignonbakjes met een klein laagje teelaarde, ongeveer 1 cm. 3) Zaai in elk bakje ongeveer 15 zaadjes. 4) Geef de bakjes voldoende water. (Doe dit elke dag.) 5) Zet nu elk bakje op een verschillende plaats: A. in een donkere kast B. op een donkere plaats in de klas C. aan het raam 6) Bekijk elke dag de groei en noteer je waarnemingen. Hoe komt dit? Door het licht van de zon krijgen de planten de nodige kracht om hun voedsel te maken. Daarom gaan de planten op zoek naar het licht. Zo komt het dat de plantjes die in het donker staan langgerekt en bleek zijn. Ze gingen op zoek naar het meeste licht. Wist je dat... zonlicht ook noodzakelijk is voor de mens? Vitamine D wordt gevormd in de huid onder invloed van ultraviolette straling. Vitamine D is belangrijk voor de opname van calcium dat we nodig hebben voor de ontwikkeling van gezonde botten en tanden. Vitamine D wordt door het lichaam aangemaakt als reactie op zonlicht.... er niets sneller is dan het licht? Het gaat namelijk kilometer per seconde.... de snelheid van het licht afhangt van de temperatuur? In warme temperaturen gaat het licht sneller vooruit dan op koude dagen. EXPERIMENTENKIT 5

5 Water Een lekkere douche doet wonderen Geen water geen leven. Geen enkel levend wezen kan zonder water, ook diegene die in de warmste woestijn wonen kunnen niet zonder. Dus ook planten hebben water nodig. Je merkt het al snel wanneer je een plant bent vergeten water geven. De blaadjes hangen slap en de bloemen hangen met hun kopje. Ook in de tuin kan een regenbui wonderen doen na een droge zomerse dag. Dan zie je de planten duidelijk heropleven. Experimenteren maar Wat ga je onderzoeken? Wat is de invloed van de hoeveelheid water op de groei van een plant? Wat heb je nodig? - drie champignonbakjes - teelaarde - tuinkerszaadjes - water - drie etiketjes van het thema water Aan het werk 1) Schrijf op de drie etiketjes je naam, de datum. Kleef op elk champignonbakje één etiketje. 2) Vul de champignonbakjes met een klein laagje teelaarde, ongeveer 1 cm. 3) Zaai in elk bakje 20 zaadjes en doe er nog een beetje teelaarde over zodat je ze niet meer ziet. 4) Geef de bakjes even veel water, de aarde mag goed nat zijn. 4) Zet de bakjes naast elkaar op een zonnige plaats. 5) Geef elke dag de plantjes op een verschillende manier water 1. voldoende water (de aarde moet mooi vochtig blijven) 2. te weinig water (geef bij de start een beetje water, is de aarde droog, geef dan een heel klein beetje water bij.) 3. te veel water (elke dag veel water geven zodat de bovenste laag aarde drijft) 6) Bekijk elke dag de groei en noteer je waarnemingen. Hoe komt dit? Water is het transportmiddel voor de mineralen die in de grond zitten. De mineralen in de bodem lossen op in het water. Die mineralen heeft de plant nodig, daarom zuigt de plant het water op met haar wortels. Dat water moet rondgestuurd worden zodat de mineralen overal in de plant terecht komen. Als er te weinig water is, kan de plant geen water doorsturen en hebben de plantjes te weinig voedingsstoffen om te groeien. Is er teveel water dan zitten hun cellen veel te vol met water en kunnen ze geen zuurstof meer opnemen. Ze verdrinken als het ware. Wist je dat... een mens voor 65% uit water bestaat? maart de dag van het water is?... 71% van de aarde bedekt is met water? 6 EXPERIMENTENKIT

6 Warmte Zonnebaden in de warmte Warmte is een belangrijke factor bij de groei van planten. Het bevordert de groei. Maar de temperatuur mag niet te hoog zijn anders droogt de plant uit. Het mag ook niet te koud zijn want bepaalde planten ontkiemen pas vanaf een bepaalde minimumtemperatuur. Experimenteren maar Wat ga je onderzoeken? Welk effect heeft warmte op de planten groei? Wat heb je nodig? - twee bloempotten - teelaarde - tomaatzaadjes - één plastic fles - twee etiketten van het thema warmte Aan het werk 1) Schrijf op de etiketten je naam, de datum en kleef die op de bloempotten. 2) Vul de bloempotten met de teelaarde. Druk eventjes aan. 3) Zaai in elke bloempot 4 zaadjes en doe er een laagje aarde bovenop. Geef ze elke dag water! 4) Zet de potjes op een warme plek in het licht. 5) Snij de bodem van de fles en schroef er het dopje van. Zet de fles over de zaadjes van pot 1. 6) Bekijk elke dag de groei en noteer je waarnemingen. Hoe komt dit? De zonnestralen warmen alle donkere delen rond en op de plant sterk op: de aarde, de bladeren. Die donkere delen warmen ook de lucht er rond op. In de open lucht verdwijnt die warme lucht snel door de wind of ze stijgt op. Planten hebben warmte nodig om te groeien. Als het lekker warm is, groeien ze vlugger. De plastic fles zorgt ervoor dat de warme lucht rond de plant blijft. De plant onder de fles groeit om die reden vlugger dan de andere. Wist je dat... warmte uitgedrukt wordt in joule (J)?... hoe dieper je naar de aardkern gaat, hoe warmer het wordt? Per kilometer stijgt de temperatuur met 30 C.... dat Fahrenheit één van de grondleggers was van de thermometrie? Hij koos drie ijkpunten: het nulpunt = 0 F, het vriespunt van water = 32 F, de lichaamstemperatuur = 96 F EXPERIMENTENKIT 7

7 Lucht Adem in en adem uit Lucht is nog één van de vijf elementen die levende wezens nodig hebben om te overleven. Mensen, dieren, ja zelfs planten ademen. Bladeren hebben tal van microscopisch kleine huidmondjes. Via die mondjes ademen ze koolzuur (CO 2 ) in en zuurstof uit. Is het niet andersom hoor ik je denken. Nee, planten zijn onze grootste leveranciers van zuurstof. Ze zetten koolzuur (CO 2 ) om in zuurstof. Experimenteren maar Wat ga je onderzoeken? Kunnen planten lucht uitademen? Wat heb je nodig? - één glazen bokaal - 1 blad van verschillende planten - water Aan het werk 1) Vul de bokaal met water. 2) Leg er het blad van de plant in. 3) Bekijk na een uur de onderkant van het blad en noteer je waarnemingen. Hoe komt dit? Planten nemen koolstofdioxide (CO 2 ) uit de lucht en zetten dit om in zuurstof (O 2 ). De zuurstof ademen ze weer uit. Wist je dat... lucht voor 78% stikstofgas bestaat en voor 21% zuurstof gas. De rest bestaat uit edelgassen, waterdamp en koolzuurgas.... voor William Harvey in 1628 de bloedsomloop ontdekte, de mensen dachten dat er lucht door onze aderen stroomde.... als boven de bodem de temperatuur van de lucht sterk varieert, kan er een luchtspiegeling of fata morgana ontstaan. 8 EXPERIMENTENKIT

8 Bodem/voeding Wat schaft de pot? De bodem of aarde is voor heel wat dingen nuttig voor een plant. Het biedt eerst en vooral een houvast. De wortels van de plant kunnen uit de bodem het nodige water halen en daarnaast bevat de bodem ook talrijke voedingsstoffen. Experimenteren maar Wat ga je onderzoeken? Heeft een plant aarde nodig om te groeien? Wat heb je nodig? - drie champignonbakjes - 3 velletjes keukenpapier - watten - teelaarde - tuinkerszaadjes - drie etiketjes van het thema bodem/voeding Aan het werk 1) Schrijf op de drie etiketjes je naam en de datum. Kleef op elk champignonbakje één etiketje. 2) Vul één bakje (1) met het keukenpapier en watten (dat je op voorhand wat vochtig hebt gemaakt), vul één bakje (2) met ongeveer 1 cm aarde en laat één bakje (3) leeg. 3) Zaai in elk champignonbakje een tiental zaadjes (ook in het lege bakje) en zet ze op een zonnige plaats. Maak de aarde voldoende nat zodat de zaadjes kunnen ontkiemen. 4) Bevochtig de zaadjes met de plantenspuit. 5) Bekijk elke dag de bakjes en noteer je waarnemingen. Hoe komt dit? Een plant heeft steun nodig om zich te verankeren. Grond, keukenpapier, geeft de plant voldoende steun om zich te verankeren. Wist je dat... bodem de bovenste laag van de aardkorst is? De laag van de aardkorst die beworteld is.... grond niet hetzelfde is als bodem? Bodem is volgens de wetenschappers het deel van de grond waar leven in zit.... agrogeologie een vakgebied is binnen landbouwkunde en geologie? Het vakgebied bevat onder andere bodemvruchtbaarheid, kunstmeststoffen en minerale grondstoffen. Er is echter maar één universiteit die de studie aanbiedt. EXPERIMENTENKIT 9

9 Interessante adressen, websites, weetjes Websites Nuttige adressen Provinciaal Onderzoeks- en Voorlichtingsinstituut voor Land- en Tuinbouw (POVLT) Ieperseweg Beitem/Rumbeke T Weetjes Je kunt allerhande lesmateriaal gratis lenen in de provinciale uitleendiensten landbouweducatie. Om te weten waar er een uitleendienst in je buurt is, surf je naar Je vindt er alle adressen en een overzicht van het beschikbare lesmateriaal. Breng ook eens een bezoek aan een boerderij. In de brochure Met de klas de boer op vind je zeker een boerderij in je buurt. Via de website onthaalopdeboerderij.be (zie websites) kun je de folder verkrijgen. Ook via landbouweducatie@west-vlaanderen.be vind je bijkomende informatie. Op vind je actuele informatie en de laatste nieuwtjes over de landbouw. De website heeft ook een educatief luik, waar je lesmateriaal kunt downloaden. Dit project werd ontwikkeld door WAVI vzw (erkend centrum voor landbouweducatie) in samenwerking met de Provincie West-Vlaanderen. Voor algemene informatie Landbouweducatie Provinciehuis Olympia Koning Leopold III-laan Sint-Andries T E landbouweducatie@west-vlaanderen.be 10 EXPERIMENTENKIT

10 Colofon Redactie Griet Dewaele Opmaak Grafische Dienst Provincie West-Vlaanderen Illustraties Stefaan Provijn Meer info over de verschillende initiatieven van de provinciale dienst landbouweducatie vind je op de website Tekst en beeld van deze experimentenkit zijn uitsluitend bestemd voor gebruik in het onderwijs. Bij gebruik door uitgevers en andere organisaties is vooraf schriftelijke toestemming nodig van de eigenaar van deze tekst en beelden: Provinciebestuur West-Vlaanderen, Provinciehuis Olympia, Koning Leopold III-laan 66, 8200 Sint-Andries. Dit lespakket werd ontwikkeld in het kader van het project Sla je slag de klok rond, met groenten en fruit, financieel ondersteund door de Vlaamse overheid, Departement Landbouw & Visserij EXPERIMENTENKIT 11

11 Notities 12 EXPERIMENTENKIT

12 EXPERIMENTENKIT 13

13 14 EXPERIMENTENKIT

14

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas:

Experimenten KIT. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas: Experimenten werkboekje KIT Dokter in de wetenschap: Klas: 1 Licht/zon Zonnebaden in het licht Zonlicht is heel belangrijk voor planten. Als een plant enkele dagen geen of onvoldoende licht krijgt, begint

Nadere informatie

Experimenten. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas:

Experimenten. werkboekje. Dokter in de wetenschap: Klas: Experimenten werkboekje Dokter in de wetenschap: Klas: 1 Dag juf, Dag meester, Om te leven hebben we als mens een aantal basisbehoeften, zoals voedsel, lucht, licht en warmte. Ook dieren hebben die behoeften.

Nadere informatie

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas:

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas: Bronnen - Het grote experimenteerboek, uitgeverij Deltas, 2003 - Aan de slag met Findus, uitgeverij Davidsfonds/Infodok, 2000 - Grasspriet Themadossier 4 Tuinbouw, Plattelandsklassen vzw Meer info Telefoon:

Nadere informatie

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas:

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas: Bronnen - Het grote experimenteerboek, uitgeverij Deltas, 2003 - Aan de slag met Findus, uitgeverij Davidsfonds/Infodok, 2000 - Grasspriet Themadossier 4 Tuinbouw, Plattelandsklassen vzw Meer info Provincie

Nadere informatie

... Lesfiche. Experimentjes met planten. graad 1, 2 en 3

... Lesfiche. Experimentjes met planten. graad 1, 2 en 3 Lesfiche Experimentjes met planten graad 1, 2 en 3 Wist je dat planten net als ons drinken, eten, zweten en ademen? En dat zaadjes geen licht nodig hebben om te ontkiemen? Via deze leuke experimentjes

Nadere informatie

van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen nodig hebben om te leven bakjes met tuinkers 10 min.

van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen nodig hebben om te leven bakjes met tuinkers 10 min. Gebruik de zon GROEP 3-4 32 25 minuten (dag 1), 30 minuten (dag 2-4) & 30 minuten (dag 5) 1, 8, 23, 32, 42 en 54 De leerling: van een plant en zonlicht nodig heeft om te leven voor zuurstof die mensen

Nadere informatie

Wat is de invloed van licht op de groei van de tuinkers

Wat is de invloed van licht op de groei van de tuinkers Wat is de invloed van licht op de groei van de tuinkers Inhoudsopgave Inleiding... 3 Onderzoeksvraag... 3 De hypothese... 3 Materialen en methode... 4 Resultaten... 5 Conclusie... 6 Discussie... 6 Bronnen...

Nadere informatie

ZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN..

ZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN.. ZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN.. DIT BOEKJE GAAT OVER ZADEN EN WAT ER MEE GEBEURT ALS JE ZE IN DE GROND STOPT Heb jij wel eens wat in de tuin gezaaid? ja / nee Misschien woon je in een huis zonder tuin

Nadere informatie

Reflectiekaart. Wat moeten ze kunnen/kennen: Omschrijf wat kinderen volgens jou moeten kennen en kunnen. Wat ga je evalueren? Hoe ga je evalueren?

Reflectiekaart. Wat moeten ze kunnen/kennen: Omschrijf wat kinderen volgens jou moeten kennen en kunnen. Wat ga je evalueren? Hoe ga je evalueren? Reflectiekaart 3.2.2.16 Proefondervindelijk vaststellen dat een plant water, lucht, licht, een geschikte temperatuur en voedingsstoffen nodig heeft om te kiemen en te groeien. Omschrijf wat kinderen volgens

Nadere informatie

VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG

VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG LET OP: DIT IS EEN VOORBEELDVERSLAG EN IS DUS ERG BEKNOPT! NAAM: VOORNAAM & ACHTERNAAM KLAS: 1M1 - SCHOOL VAK: BIOLOGIE DOCENT: MEVROUW SMIT INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding..

Nadere informatie

Natuur dagboek. Op ontdekking in je achtertuin

Natuur dagboek. Op ontdekking in je achtertuin Natuur dagboek Op ontdekking in je achtertuin Hey daar! Dit is jouw eigenste, hoogst persoonlijkste Dit natuurdagboek is van natuurdagboek. Trek de tuin, het park of het bos in. Gebruik je ogen, oren en

Nadere informatie

Het bonenexperiment. Lesbrief groep 5, 6 7. Inhoud

Het bonenexperiment. Lesbrief groep 5, 6 7. Inhoud Het bonenexperiment Lesbrief groep 5, 6 7 Inhoud Inleiding... 1 Les 1 De boon: van zaad tot plant tot bloem tot zaad... 2 Les 2 Evaluatie bonenexperiment... 4 Instructieblad: het bonenexperiment... 5 Werkblad

Nadere informatie

Les 5 Een goede bodem

Les 5 Een goede bodem Pagina 1 Les 5 Een goede bodem 1 Bodemsoorten-/Composthooples Er zijn verschillende soorten grond in Nederland. Elke soort grond is anders. Sommige planten houden van arme, voedingsloze grond en anderen

Nadere informatie

Lesinhouden: - De planeten - Mars - Zuustof Koolstofdioxide - fotosynthese. ICT-competenties: - ICT gebruiken - leren m.b.v. ICT

Lesinhouden: - De planeten - Mars - Zuustof Koolstofdioxide - fotosynthese. ICT-competenties: - ICT gebruiken - leren m.b.v. ICT Atelier: EXPEDITIE MARS JK OK L1 L2 L3 L4 L5 L6 Eindtermen: De leerlingen: 1.2 kunnen, onder begeleiding, minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een

Nadere informatie

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 1 & 2. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties:

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 1 & 2. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties: Lespakket Zomerzon Instructieblad groep 1 & 2 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie - Instructieblad groep 1 & 2 - Materialen van het pakket: * Memoriespel * 2 potjes voor de kievitsbonen * 1 potje voor

Nadere informatie

Kwelder. Planten en zout water. Proefje. VO onderbouw

Kwelder. Planten en zout water. Proefje. VO onderbouw Kwelder Proefje Doel: Materialen: Leerlingen weten dat alleen speciale planten tegen zout water kunnen. De leerlingen weten dat zout, water aantrekt. Hierdoor gaan de meeste planten door uitdroging dood

Nadere informatie

Groeitabel (de groeitabel voor de 1ste graad is eenvoudiger dan die voor 2de en 3de graad) Bekijk per experiment welk materiaal je nodig hebt.

Groeitabel (de groeitabel voor de 1ste graad is eenvoudiger dan die voor 2de en 3de graad) Bekijk per experiment welk materiaal je nodig hebt. Lesfiche Groeiexperimenten 1, 2, 3 de graad Doe de Zie ze groeien! -test! In welke omstandigheden groeien plantjes het best? De kinderen doen verschillende experimenten, gemakkelijk uit te voeren in de

Nadere informatie

1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken van energie. Kortom alle processen in organismen.

1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken van energie. Kortom alle processen in organismen. THEMA 1 1 Stoffen worden omgezet 2 Fotosynthese 3 Glucose als grondstof 4 Verbranding 5 Fotosynthese en verbranding 1 Stoffen worden omgezet. Stofwisseling is het vormen van nieuwe stoffen en het vrijmaken

Nadere informatie

ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!

ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! GOED GROEIEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 1&2 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK WAT EEN PLANT NODIG HEEFT OM NOG BETER TE GROEIEN. INLEIDING Een van de leukste

Nadere informatie

Aardoliealarm in het bos

Aardoliealarm in het bos de graad > Landbouw > lesmateriaal > spelkaarten Aardoliealarm in het bos BIOBOER Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5

Nadere informatie

Vragen. Groeien en bloeien

Vragen. Groeien en bloeien Groeien en bloeien Kamerplanten staan langer in de huiskamer dan een boeket of bloemstuk. Een plant heeft bepaalde zaken nodig om goed te kunnen groeien en bloeien. Om een goed advies te kunnen geven moet

Nadere informatie

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 5 & 8. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties:

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 5 & 8. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties: Lespakket Zomerzon Instructieblad groep 5 & 8 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie - Instructieblad groep 5 & 8 - Materialen van het pakket * Stuk karton * 4 potjes * Tuinkerszaden * Potgrond * 6 kievitsbonen

Nadere informatie

Steekkaart: nummer 3We

Steekkaart: nummer 3We Steekkaart: nummer 3We Onderwerp De groei van tuinkers vaststellen, verwoorden en vastleggen met behulp van het digitaal fototoestel Leeftijd/Doelgroep 3 e leerjaar Leergebied Wereldoriëntatie Tijdsduur

Nadere informatie

De kiemplantjes worden misschien niet langer, doordat er al voldoende reservevoedsel in de zaadlobben aanwezig is.

De kiemplantjes worden misschien niet langer, doordat er al voldoende reservevoedsel in de zaadlobben aanwezig is. 5 Als je kamerplanten water geeft, moet je af en toe kamerplantenmest aan het water toevoegen (bijv. Pokon of Substral). De planten groeien daardoor beter. Een leerling denkt dat tuinkerszaadjes sneller

Nadere informatie

Ontdek je mee het leven in vijver en sloot? Zeg niet gewoon vis tegen een vis. Visinitiatie en Visdeterminatie voor de 3 de graad

Ontdek je mee het leven in vijver en sloot? Zeg niet gewoon vis tegen een vis. Visinitiatie en Visdeterminatie voor de 3 de graad Ontdek je mee het leven in vijver en sloot? Zeg niet gewoon vis tegen een vis. Visinitiatie en Visdeterminatie voor de 3 de graad Opdrachten voor de 3 de graad Wil je met je klas meer leren over vissen?

Nadere informatie

Het kiemen van zaden

Het kiemen van zaden Het kiemen van zaden Dit Werkblad is van... Bij deze opdrachten gaan we in een aantal weken het ontkiemen van zaden volgen. We hebben daarvoor bonen uitgekozen, omdat dit zaden zijn, waarbij de ontkieming

Nadere informatie

Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En wat doen onze tuiniers met dode of planten of afgesnoeide takken?

Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En wat doen onze tuiniers met dode of planten of afgesnoeide takken? De bodem doorgrond Wat? Voor Leeftijd wie? Duur: Prijs: begeleid actief atelier Basisonderwijs 2 uur 90 per groep van max. 20 lln. Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En

Nadere informatie

Lucht Niet niets 9-11. Auteur: Christian Bertsch. jaar. Benaming van de activiteit:

Lucht Niet niets 9-11. Auteur: Christian Bertsch. jaar. Benaming van de activiteit: 9-11 jaar Benaming van de activiteit: Lucht Niet niets Wetenschappelijke inhoud: Natuurkunde Beoogde concepten: Dichtheid van vaste stoffen en vloeistoffen Beoogde leeftijdsgroep: 9-11 jaar oud Duur van

Nadere informatie

leerkracht Tuinieren in de klas zaaien in de vensterbank

leerkracht Tuinieren in de klas zaaien in de vensterbank leerkracht Tuinieren in de klas zaaien in de vensterbank Voorjaar in de klas, ga aan de slag! De nieuwe Albert Heijn moestuintjesactie komt er aan. (lukt het niet met de AH zaadjes? Vraag Milieueducatie

Nadere informatie

Lessuggesties voor groep 3 & 4

Lessuggesties voor groep 3 & 4 Lessuggesties voor groep 3 & 4 1 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/downloadslesmateriaal - Leskaarten met lessuggesties groep 3 & 4 - Materialen van het pakket: Leskaart

Nadere informatie

Pilobolus. sporenkanon

Pilobolus. sporenkanon Pilobolus sporenkanon Pilobolus is een geslacht van schimmels dat op poep van bijvoorbeeld paarden leeft. Net als andere schimmels verspreidt Pilobolus sporen om zich voort te planten. Dit doet hij op

Nadere informatie

BIOBOER. Maar vandaag is het aardoliealarm. Kijk op je aardoliekaart of er voor jou een probleem is.

BIOBOER. Maar vandaag is het aardoliealarm. Kijk op je aardoliekaart of er voor jou een probleem is. BIOBOER 1 Hoe het elk jaar gaat... Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5 vakjes vooruit! Maar vandaag is het aardoliealarm.

Nadere informatie

Opstel Biologie Bonenverslag

Opstel Biologie Bonenverslag Opstel Biologie Bonenverslag Opstel door Lars 941 woorden 13 december 2017 8 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Bonen Project bruine boon De groei en ontwikkeling van de https://www.scholieren.com/verslag/opstel-biologie-bonenverslag

Nadere informatie

Schuilt er een onderzoeker in jou?

Schuilt er een onderzoeker in jou? Schuilt er een onderzoeker in jou? Bijlage: Lesdoelen en leerplandoelen INHOUD 1 Eerste kennismaking met Inagro en zijn activiteiten... 3 1.1 Lesdoelen... 3 1.2 Leerplandoelen... 3 1.2.1 Leerplan wereldoriëntatie

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing leerdagboek

Gebruiksaanwijzing leerdagboek Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel Sporen van schimmels Afdrukken pagina 2-21 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte

Nadere informatie

Een kiem is het de groei van een zaadje naar plant. Een zaadje bevat alle voedingsstoffen die nodig zijn voor groei.

Een kiem is het de groei van een zaadje naar plant. Een zaadje bevat alle voedingsstoffen die nodig zijn voor groei. Een kiem is het de groei van een zaadje naar plant. Een zaadje bevat alle voedingsstoffen die nodig zijn voor groei. In de eerste dagen van zaad naar plant is de groei dan ook enorm. De enzymen worden

Nadere informatie

aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde

aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde Het klimaat GROEP 3-4 27 45 minuten 1, 42 en 43 De leerling: aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde landklimaat en zeeklimaat blauwe kleurpotloden Zorg voor de activiteit De

Nadere informatie

Regenwormen Tijdstip: in september, oktober en november, na een regenbui.

Regenwormen Tijdstip: in september, oktober en november, na een regenbui. KB2 Tijdsinvestering: 45 minuten Regenwormen Tijdstip: in september, oktober en november, na een regenbui. 1. Inleiding Een mol eet per jaar wel 50 kg wormen. Dat is veel, maar als je bedenkt dat in je

Nadere informatie

Er staan een paar zaaibakken in de hoek van de tuin waar een aantal scheuten eerder in gepoot werden.

Er staan een paar zaaibakken in de hoek van de tuin waar een aantal scheuten eerder in gepoot werden. Vertaling Les 8 augustus 2014 Bonsaiblad Satsuki Kenkyu Geschreven door Isamu Enomoto (officieel lector van de Japanse Satsuki vereniging). Handleiding om Satsuki azalea s te kweken en te vormen in alle

Nadere informatie

Aantekeningen Hoofdstuk 2: Planten, dieren, mensen BBL. 2.1 Namen 1 Hoe komen planten en dieren aan hun naam? De naam van een plant of een dier kan: *

Aantekeningen Hoofdstuk 2: Planten, dieren, mensen BBL. 2.1 Namen 1 Hoe komen planten en dieren aan hun naam? De naam van een plant of een dier kan: * Aantekeningen Hoofdstuk 2: Planten, dieren, mensen BBL 2.1 Namen 1 Hoe komen planten en dieren aan hun naam? De naam van een plant of een dier kan: * * * 2 Hoe kun je de naam van een organisme opzoeken?

Nadere informatie

LEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN

LEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN Mission X: Train Like an Astronaut LEVENDE BOTTEN, STERKE BOTTEN Naam leerling In deze les leer je manieren kennen om je botten sterk te houden en zie je het effect van verminderde zwaartekracht op len.

Nadere informatie

BOOM de kampioen. vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom

BOOM de kampioen. vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom BOOM de kampioen vertelt over de plek die alle bomen over de hele wereld in ons leven innemen. En in het leven van de dieren. Er zijn ontelbaar veel boomsoorten en soms heeft een boom ook nog eens familieleden

Nadere informatie

Materiaal Groen. Deel 4: Thuis tuinieren

Materiaal Groen. Deel 4: Thuis tuinieren Materiaal Groen Deel 4: Thuis tuinieren Colofon Deel 4: Thuis tuinieren Onderdeel van het materiaal Groen, met de thema s: Seizoenen (dl. 1), Groen in de stad (dl. 2), Groen groeit (dl. 3), Thuis tuinieren

Nadere informatie

Suchmann. Natuur, hoofdstuk Lente en natuurverschijnselen

Suchmann. Natuur, hoofdstuk Lente en natuurverschijnselen Suchmann Natuur, hoofdstuk Lente en natuurverschijnselen Wanneer: Dinsdagmiddag 6-13-20 & 27 april De kinderen worden in groepjes verdeeld van 3 of 4 kinderen. Ieder groepje krijgt een onderwerp toebedeeld

Nadere informatie

Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen?

Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen? Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Hoe stroomt warmte? 1. Wat gebeurt er met de temperatuur in een verwarmde kamer wanneer je het

Nadere informatie

Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?

Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen? Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat

Nadere informatie

Droge boon. Ik heb nodig: - een droge boon - een geweekte boon - weegschaal - een liniaal - kleurpotloden

Droge boon. Ik heb nodig: - een droge boon - een geweekte boon - weegschaal - een liniaal - kleurpotloden De boon Ik heb nodig: - een droge boon - een geweekte boon - weegschaal - een liniaal - kleurpotloden 1. Bekijk een droge en een geweekte boon. Vul het schema hieronder in. Droge boon Geweekte boon Welke

Nadere informatie

Afhankelijk van de natuur vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62385

Afhankelijk van de natuur vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62385 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62385 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Vitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K.

Vitamines zitten in kleine hoeveelheden in je eten en drinken. Je hebt het halve alfabet aan vitamines: A, B, C, D, E, K. Testlab Er zitten heel veel voedingsstoffen in gezonde producten. Dat hebben jullie in de film gezien. Nou ja gezien? Voedingsstoffen zijn niet zichbaar in producten, maar we kunnen ze wel aantonen. Daar

Nadere informatie

4 verschillende kweekmethoden

4 verschillende kweekmethoden 4 verschillende kweekmethoden Kweken met turfpotjes Turfpotjes zijn gemaakt van een samengeperst mengsel van houtvezels, turf en kalkzandsteen (natuurlijke voedingsstoffen). Deze zijn biologisch afbreekbaar

Nadere informatie

zaaien in zaaibakken zaaibakken maken voor binnen op warmte in maart en voor buiten in april

zaaien in zaaibakken zaaibakken maken voor binnen op warmte in maart en voor buiten in april zaaien in zaaibakken zaaibakken maken voor binnen op warmte in maart en voor buiten in april benodigdheden: - potgrond zonder klontjes, grof zand - schone emmer - schone zaaibak van b.v. piepschuim of

Nadere informatie

Opwarming van de aarde

Opwarming van de aarde Leerlingen Opwarming van de aarde 8 Naam: Klas: In dit onderdeel kom je onder andere te weten dat er niet alleen een broeikaseffect is, maar dat er ook een versterkt broeikaseffect is. Bovendien leer je

Nadere informatie

Planten en hun omgeving vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Planten en hun omgeving vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 23 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63326 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

inhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten

inhoud Herfst 1. Het weer 2. Overal blad 3. Zaden 4. Paddenstoelen 5. De eekhoorn 6. De egel 7. Insecten 8. Vogels op reis 9. Filmpje Pluskaarten Herfst inhoud Herfst 3 1. Het weer 4 2. Overal blad 5 3. Zaden 6 4. Paddenstoelen 7 5. De eekhoorn 8 6. De egel 9 7. Insecten 10 8. Vogels op reis 11 9. Filmpje 12 Pluskaarten 13 Bronnen en foto s 15 Colofon

Nadere informatie

Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel!

Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel! Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel! Hallo. Ik ben Jerom de compostworm. Ik eet alles wat in de natuur groeit. Ik ben verlekkerd op overschotjes uit de tuin en de keuken. Ik sabbel en

Nadere informatie

Samenvattingen. Samenvatting Thema 1: Stofwisseling. Basisstof 1. Organische stoffen:

Samenvattingen. Samenvatting Thema 1: Stofwisseling. Basisstof 1. Organische stoffen: Samenvatting Thema 1: Stofwisseling Basisstof 1 Organische stoffen: - Komen af van organismen of zitten in producten van organismen - Bevatten veel energie (verbranding) - Voorbeelden: koolhydraten, vetten,

Nadere informatie

Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8

Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8 Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8 Colofon Titel: Plant in de klas - Instructieblad leerkracht, groep 6/7/8 Auteurs: Nienke van den Berg Hilde Spitters (NIGZ) Redacteuren: John Luteijs

Nadere informatie

verwerking : wat is een bos?

verwerking : wat is een bos? verwerking : wat is een bos? Leven vestigt zich op plaatsen waar het goed is om te leven. Er zijn verschillende factoren die de leefomgeving vorm geven : levende factoren, niet-levende factoren en menselijke

Nadere informatie

Voorbereiding post 4. Mondjes open mondjes dicht Groep 7-8

Voorbereiding post 4. Mondjes open mondjes dicht Groep 7-8 Voorbereiding post 4 Mondjes open mondjes dicht Groep 7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 4: Mondjes open mondjes dicht, voor groep 7 en 8. Inhoud: Algemeen

Nadere informatie

bemesten wintergroenten slakkenjacht prei maand van het voorzaaien maand van het voorzaaien

bemesten wintergroenten slakkenjacht prei maand van het voorzaaien maand van het voorzaaien maand van het voorzaaien maand van het voorzaaien WEEK 1 bemesten Je hebt nu de tijd om alles in orde te maken. Heb je in huis wat je de komende maanden nodig gaat hebben? Mest, zaden, gereedschap? En

Nadere informatie

Opdrachtkaarten Lente

Opdrachtkaarten Lente Zandspoor Opdrachtkaarten Lente Zandspoor Opdrachtkaarten Lente Je onderzoekt straks in het duingebied allerlei dingen die met zand te maken hebben. De materialen die daarvoor nodig zijn, zitten in de

Nadere informatie

ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN!

ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LEKKER DRINKEN ONTDEK HET ZELF...EN LAAT JE NIETS WIJSMAKEN! LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHT 3&4 Ontdek het zelf UITDAGING ONDERZOEK HOE JE VAN EEN PLANT MEERDERE PLAN- TEN KUNT MAKEN, OFTEWEL HOE JE EEN PLANT

Nadere informatie

Kruidentuin in de klas

Kruidentuin in de klas Kruidentuin in de klas Werkbladen Leerlingenwerkboek Groep 5 t/m 8 Zaden... 2 Kieming, een nieuw begin... 3 Testen kiemfactoren... 4 Kruidenkaart maken... 5 De bouw van een plant... 6 Herbarium maken...

Nadere informatie

De huid vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

De huid vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 July 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73605 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Opdrachtkaarten Herfst

Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Zandspoor Opdrachtkaarten Herfst Je gaat in het duingebied onderzoek doen naar allerlei dingen die met zand te maken hebben. De materialen die daarvoor nodig zijn, zitten

Nadere informatie

Kaart 15 Bollen en knollen

Kaart 15 Bollen en knollen Kaart 15 Bollen en knollen Informatiekaart Werkblad Onderzoek: o Bollen en knollen o Narcissen op water Quiz: o http://natuur.ariena.com Voor de leerkracht: De kinderen leren de volgende begrippen: Bollenstreek

Nadere informatie

3,5. Inleiding. Proef door een scholier 1511 woorden 25 mei keer beoordeeld

3,5. Inleiding. Proef door een scholier 1511 woorden 25 mei keer beoordeeld Proef door een scholier 1511 woorden 25 mei 2018 3,5 9 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar! Inleiding Voor biologie moest je een proef doen. Je kreeg twee bruine bonen en je moest een variabele

Nadere informatie

Koolwitjes in de klas! (Groep 7 & 8)

Koolwitjes in de klas! (Groep 7 & 8) Koolwitjes in de klas! (Groep 7 & 8) Via internet kunnen van maart tot en met september bij De Vlinderstichting levende eitjes, rupsen en poppen van het groot koolwitje besteld worden. Dit lespakket hoort

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Zoeken naar leven

Nadere informatie

Groene tomaten rijp maken

Groene tomaten rijp maken Groene tomaten rijp maken Is het het einde van het seizoen en heb je nog wat onrijpe, groene tomaten aan je plant zitten? Hier zijn wat simpele suggesties om ze rijp te maken, waarbij je gebruik maakt

Nadere informatie

Les Koolstofkringloop en broeikaseffect

Les Koolstofkringloop en broeikaseffect LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm

Nadere informatie

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:.

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:. 1e klas BiNaSch slootwateronderzoek Deze reader is van: Klas:. Docent: Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas Waterkwaliteit In deze lessencyclus ga je naar de kwaliteit van het water van

Nadere informatie

Zaadbommen maken. dan langzaam water toe. Totdat het mengsel aan elkaar blijft plakken. Maak het niet te nat! Wat heb je nodig voor 10 zaadbommen?

Zaadbommen maken. dan langzaam water toe. Totdat het mengsel aan elkaar blijft plakken. Maak het niet te nat! Wat heb je nodig voor 10 zaadbommen? Lente Wat heb je nodig voor 10 zaadbommen? 8 eetlepels droge natuurlijke klei (bentoniet voor als je binnenkort wilt gooien, rode klei als je ze wilt bewaren) 10 eetlepels potgrond, eventueel met wat compost

Nadere informatie

Maak van je tuin, een levende tuin!

Maak van je tuin, een levende tuin! Maak van je tuin, een levende tuin! Ontdek hoe je van jouw tuin een duurzame tuin kan maken. 2 Samen bouwen aan meer leven in de tuin. Gewoonweg door een paar stenen in jouw tuin te vervangen door groen.

Nadere informatie

Ideeën voor leerkrachten ter voorbereiding op de insectenwandeling door de Natuurtuin 't Loo

Ideeën voor leerkrachten ter voorbereiding op de insectenwandeling door de Natuurtuin 't Loo Ideeën voor leerkrachten ter voorbereiding op de insectenwandeling door de Natuurtuin 't Loo Om kinderen te interesseren voor kleine kriebelbeestjes is het doen van eigen waarnemingen zeer geschikt. Omdat

Nadere informatie

Wat weet jij over biologisch en over de bodem?

Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Met leuke vragen, opdrachten en experimenten voor thuis! Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Biologisch, lekker natuurlijk! Heb je er wel eens over nagedacht dat alles wat je eet, van een plant

Nadere informatie

MINIDIERENSAFARI - veldwerkopdrachten met ongewervelden-

MINIDIERENSAFARI - veldwerkopdrachten met ongewervelden- MINIDIERENSAFARI - veldwerkopdrachten met ongewervelden- Aanwijzingen voor de leerkracht Kinderen willen doorgaans bij natuureducatieve activiteiten dieren zien. Aangezien de meeste dieren eerder zo snel

Nadere informatie

Voedingsleer. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedingsleer en het plantenrijk

Voedingsleer. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedingsleer en het plantenrijk Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over voedingsleer: over voedingsstoffen en de manier waarop ons lichaam met deze stoffen omgaat. Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart

Nadere informatie

PLANTEN GROEIEN. Stappenplan. Benodigdheden. Apps. Tijd ZADENRACE

PLANTEN GROEIEN. Stappenplan. Benodigdheden. Apps. Tijd ZADENRACE Stel 4 onderzoeksvragen op Maak een goede opstelling Noteer je resultaten in de tabel ZADENRACE Vooraleer we aan de grote opdracht beginnen moeten we planten hebben. Zoals je wel weet, gebeurt de voortplanting

Nadere informatie

Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4

Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt

Nadere informatie

antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8)

antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8) antwoorden en uitleg bij Micropia-onderwijsmateriaal primair onderwijs (groep 7-8) onzichtbaar leven In dit document vindt u de vragen uit het Micropia-opdrachtenboekje voor de bovenbouw van het primair

Nadere informatie

Koolwitjes in de klas!

Koolwitjes in de klas! Via internet kunnen van maart tot en met september bij De Vlinderstichting levende eitjes, rupsen en poppen van het groot koolwitje besteld worden. Dit lespakket hoort bij zo n pakket eitjes, rupsen en

Nadere informatie

Kernvraag: Hoe maken we dingen warmer?

Kernvraag: Hoe maken we dingen warmer? Kernvraag: Hoe maken we dingen warmer? Naam leerling: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Welke kleur wordt heter? Neem twee stukjes doek, een witte en een zwarte. Houd je ene hand onder het

Nadere informatie

1 Gewassen en hun afwijkingen Kennismaking met de plant Afwijkingen in de teelt Afsluiting 24

1 Gewassen en hun afwijkingen Kennismaking met de plant Afwijkingen in de teelt Afsluiting 24 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Gewassen en hun afwijkingen 9 1.1 Kennismaking met de plant 10 1.2 Afwijkingen in de teelt 17 1.3 Afsluiting 24 2 Afwijkingen voorkomen en bestrijdingsmethoden 25 2.1 Niet-parasitaire

Nadere informatie

Practicum: Het ontkiemen van zaadjes

Practicum: Het ontkiemen van zaadjes Naam: Klas: Practicum: Het ontkiemen van zaadjes Oefenen Theorie Op dit moment ben je bezig met Hoofdstuk 2 dat gaat over planten. Planten groeien uit zaden, bollen of knollen. In dit practicum gaan we

Nadere informatie

Planten en hun omgeving. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87628

Planten en hun omgeving. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87628 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87628 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Planten en cellen

Samenvatting Biologie Planten en cellen Samenvatting Biologie Planten en cellen Samenvatting door een scholier 1333 woorden 5 juni 2004 5,6 147 keer beoordeeld Vak Biologie Planten Planten zijn overal om ons heen. Bomen en struiken. De een opvallend

Nadere informatie

Wat is CO2? (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof. ervaren of je CO 2

Wat is CO2? (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof. ervaren of je CO 2 Klimaatverandering 7 en 8 2 Wat is CO2? Proefjes Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: weten dat (koolstofdioxide) een gas is dat in de lucht zit, net als zuurstof ervaren of je kan zien, ruiken en

Nadere informatie

Veel veld voor vlees, weinig veld voor groenten

Veel veld voor vlees, weinig veld voor groenten Voeding > 3 e graad > lesmateriaal > kniptekst Sociaal vlees? Voor de leerkracht: Knip op voorhand de tekst in stukken op de lijnen. Houd de stukken tekst per titel samen. Veel veld voor vlees, weinig

Nadere informatie

Mijn schooltuin logboek 2013 Naam: Groep: school

Mijn schooltuin logboek 2013 Naam: Groep: school Mijn schooltuin logboek 2013 Naam: Groep: school Inhoud Mijn tuin: verwachting en resultaten... 2 Tuinwoorden... 3 Tuinplattegrond en teeltplan... 4 Het logboek... 5 Onderzoek: het zaad... 7 Proefje: kiemplanten...

Nadere informatie

DAT VERDIENT EEN BLOEMETJE!

DAT VERDIENT EEN BLOEMETJE! 1B DAT VERDIENT EEN BLOEMETJE! - Tuinbouw - "ik hoor en ik vergeet, ik zie en ik onthoud, maar ik doe en ik begrijp" Naam:... Klas:... 1 Probleem Binnen enkele weken is het weer infodag en de directie

Nadere informatie

Voorbereiding post 4. Mondjes open mondjes dicht Groep 7-8

Voorbereiding post 4. Mondjes open mondjes dicht Groep 7-8 Voorbereiding post 4 Mondjes open mondjes dicht Groep 7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 4: Mondjes open mondjes dicht, voor groep 7 en 8. Inhoud: Algemeen

Nadere informatie

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam:

Zoeken naar leven. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Zoeken naar leven Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Zoeken naar leven Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 11-2014 1 Zoeken naar leven Wat

Nadere informatie

Boer in Beeld Ontwikkelingsdoelen voor type 8

Boer in Beeld Ontwikkelingsdoelen voor type 8 Boer in Beeld Deze onderstaande ontwikkelingsdoelen gelden voor alle thema s. De meer specifieke ontwikkelingsdoelen per thema vind je onder de naam van het thema. Algemene ontwikkelingsdoelen. 2 Varkens

Nadere informatie

Groei en oogst. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2

Groei en oogst. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2 Groei en oogst De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170 Groei

Nadere informatie

Micro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen?

Micro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen? Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen Deze kaart gaat over micro-organismen. Microorganismen zitten in voedsel. Als je voedsel bereidt is het belangrijk om te weten wat micro-organismen

Nadere informatie

De teelt van zonnebloemen

De teelt van zonnebloemen De teelt van zonnebloemen De zonnebloem heeft als wetenschappelijke naam: Helianthus annuus. Deze naam komt van de Griekse woorden voor zon (helios) en bloem (anthos). De plant behoort tot de grote familie

Nadere informatie

De zintuigen van planten

De zintuigen van planten De zintuigen van planten Voor beginners Alma Steenstra Proloog Hallo, ik ben Alma Steenstra. Ik heb kort geleden een cursus biologie (What a plant knows) gevolgd aan de universiteit van Tel Aviv, via internet,

Nadere informatie

Grond onder je voeten

Grond onder je voeten Grond onder je voeten Hé hé, wie heeft z n voeten niet geveegd? Overal ligt modder. Kijk allemaal onder je schoenen! Loop je even door de tuin en daar begint het gezeur. Grond op de vloer vinden we blijkbaar

Nadere informatie

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom?

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom? Docentversie (24/05/2012) Natte Glazen Benodigdheden -glazen -ijsklontjes -koud water in kan of thermos of plastic flessen -maatbeker -weegschaal Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt

Nadere informatie