Hoe zijn wij een team?

Verslag landelijke contactmorgen jeugdevangelisatie 4 februari 2012 te Gouda Lezing door: dhr. L.A. Kroon Thema: Hoe zijn wij een team? Vrijwillig, niet vrijblijvend De voorzitter van de Landelijke Werkgroep Jeugdevangelisatie, de heer N.J. Teerds, heet de aanwezigen hartelijk welkom. In het bijzonder de spreker van deze morgen, de heer L.A. Kroon en de heer G. Golstein vanuit het deputaatschap. Gezien de weersomstandigheden zijn er deze dag veel minder mensen aanwezig dan gewoonlijk. Toch fijn dat er 35 belangstellenden zijn. Wij zingen met elkaar Psalm 84:3 en lezen Prediker 4:7-12. De heer Teerds gaat ons voor in gebed. Hij spreekt een inleidend woord: Twee zijn beter dan één. Salomo stelt dat vast als een waarheid. Salomo spreekt hier niet over ergernissen die er kunnen ontstaan als er meer dan één persoon is, maar zegt dat twee beter zijn dan één. Samen kun je meer dan alleen: aanvullen, dienstbaar zijn, samen moeiten delen, elkaar helpen, beschermen in nood, wederzijdse betrokkenheid. In datzelfde hoofdstuk staat in vers 12 en een drievoudig snoer wordt niet haast gebroken. De heer Teerds wijst ons op het grote belang dat we zo een Bijbelclub zijn, met die Derde erbij: verbonden in het werk van de Heere Christus. Als de Heere er mag zijn en Zijn zegen wil verbinden, dan zal het niet haast gebroken worden. Het thema van deze contactmorgen is: Hoe zijn wij een team? Vrijwillig, niet vrijblijvend De heer Kroon begint zijn inleiding met de weergave van de Bijbelse geschiedenis uit Exodus 35. Een ontroerend tafereel, mensen brengen sieraden, kleden en huiden voor de tabernakeldienst. De Heere heeft gezegd dat het een vrijwilliger hefoffer moet zijn. In Exodus 35:29 staat Alle man en vrouw, welker hart hen vrijwillig bewoog te brengen tot al het werk hetwelk de Heere geboden had te maken door de hand van Mozes; dat brachten de kinderen Israëls tot een vrijwillig offer den Heere. In ons vrijwilligerswerk gaat het om het hart: doe ik het werk met mijn hart. Het kan zijn dat, vooral als je langer het werk doet, er routine, sleur optreedt. Doen wij het nog met ons hárt? De Heere vraagt het van ons. Vrijwillig Wat is eigenlijk een vrijwilliger? De heer Kroon stelt deze vraag aan de aanwezigen. Er worden diverse kenmerken genoemd: iets doen zonder vaste vergoeding, met bepaald doel voor ogen: je hoopt dat de kinderen de Heere mogen leren kennen, vanuit motivatie: uit liefde voor de Heere, het is een opdracht, er wordt een appèl/beroep op je gedaan door de kerkenraad. 1

Een definitie zoals het internet het geeft: Een vrijwilliger is iemand die uit vrije wil werkzaamheden verricht, buiten een vast dienstverband. Die definitie is wel mager als je die zet ten opzichte van een kerkelijke vrijwilliger. We kennen de klassieke vrijwilliger; een persoon doet lange tijd, bijvoorbeeld al 40 jaar hetzelfde werk bij de muziekvereniging. De moderne vrijwilliger heeft een bepaald doel voor ogen, een ideaal en wil zich vrijwillig, vaak voor korte tijd, inzetten om dat doel te bereiken. Hij is er éven op betrokken, voor hem is op dat moment dat doel belangrijk. Ook voor het evangelisatiewerk gaat het niet om eigen behoeften te bevredigen. Vrijwilligerswerk zoeken dat bij je past, dat is goed, dat mag. Maar mag niet het enige zijn: het gaat om eer van God, dat kinderen Hem leren kennen. Niet vrijblijvend Het evangelisatie-vrijwilligerswerk is niet vrijblijvend ten opzichte van de Heere. Wij werken in Zijn Koninkrijk en dient te gebeuren op de manier, met evenwichtigheid, zoals de Heere dat van ons vraagt. Binnen kaders van het Woord en de belijdenisgeschriften. Ook binnen kaders van de gemeenten, deputaatschap, landelijke werkgroep: zijn die kaders helder, ken je die kaders? Als vrijwilliger heb je ook je eigen verantwoordelijkheid om die kaders helder te hebben. Het is heel belangrijk, ook praktisch bij verschillende comités of commissies. Het werk is ook niet vrijblijvend ten opzichte van elkaar als team. Wellicht dat de meeste mensen in het jeugdevangelisatiewerk het leuk vinden om in teamverband te werken. De heer Kroon vraagt aan de aanwezigen wat zij leuk vinden aan het teamwerk. Diverse antwoorden worden genoemd: de gezelligheid, elkaar aanvullen, gebruik maken van elkaars kwaliteiten, leren van elkaar, elkaar opscherpen, uitwerken van thema s. Die verschillen tussen mensen in het team kunnen ook problemen opleveren. Bij problemen is merkbaar, dat het zo lastig is om elkaar aan te spreken. Er is namelijk geen arbeidsverhouding. Bij de Jeugdbond maken ze gebruik van vrijwilligerscontracten, soms nodig om problemen te ondervangen. Hoe doe je dat: een professioneel team zijn. Er zijn diverse kwaliteiten van mensen met verschillende achtergronden: onderwijzers, verpleegkundigen, timmerman, zij vormen een team. Twee manieren om het in goede banen te leiden. 1. Goed zicht hebben op kwaliteiten en rollen die teamleden hebben 2. Overleg en evaluatie. Teamrollen Bijvoorbeeld: de onderwijzer kan wel een goede verteller zijn, maar hoeft geen goede organisator te zijn, hij werkt vaak op reformatorische basisschool, heeft in reformatorische kring zijn vrienden. Wat kent die persoon van het onkerkelijke milieu? 2

De timmerman heeft kwaliteit van de eenvoud. Dat kan helpen om het Evangelie eenvoudig over te brengen. Hij heeft waarschijnlijk meer ervaring met buitenkerkelijken en kan met zijn niveau mogelijk beter afdalen naar kinderen/tieners. We moeten goed oog hebben voor de teamrollen. De heer Kroon heeft voor alle aanwezigen een overzicht waarop de teamrollen van Belbin staat beschreven. Het overzicht is bij dit verslag gevoegd. Wellicht is het goed om die te bespreken in je eigen team. Er is ook een test daarover die je via internet kunt doen. Een teamrol is bijvoorbeeld de zorgdrager: de persoon die snel fouten ziet, alles wil controleren. Je moet niet te veel zorgdragers in een team hebben. Maar als je er geen hebt, dan gaat het mis. Waarom zijn die diverse rollen nodig? Om elkaar aan te vullen, te corrigeren. Dat geeft soms conflicten. Op zich is het niet erg om diegene die te sterk in zijn rol is, even terug te duwen. Het is belangrijk om zelf te weten waarin je kwaliteiten liggen, maar ook bekend te zijn met de valkuilen die daarbij horen. Heb vertrouwen in elkaars kwaliteiten en laat ze daar bij die ander liggen. Heb daar waardering voor. Overleg en evaluatie. Vrijwilligerswerk doen we naast een drukke baan en soms ook een gezin. Maar neem wel tijd voor overleg en evaluatie van het vrijwilligerswerk. Het is een vergissing dat vergaderingen ballast zijn. Je hebt goede regelmatige vergaderingen nodig met een goede agenda, voorzitter, notulen, afspraken. Je hebt momenten nodig waarop je elkaar spreekt. Ook activiteiten die al geweest zijn bespreken: evaluatie. Bespreek niet alleen het programma, maar ook over de vertelling, over orde en gezag. Je zou elkaar moeten aanspreken op gedrag: feedback geven. En dat heel concreet benoemen en duidelijk aangeven. Positieve feedback, maar ook kritisch, bijvoorbeeld wanneer iemand drie keer te laat was. Die zaken met elkaar doornemen en jezelf kwetsbaar opstellen: hoe kan ik dat of dat het beste doen? Samen ben je verantwoordelijk. In Johannes 1 lezen we over de roeping van de discipelen. Johannes heeft de Heere Jezus aangewezen als het Lam van God. Ze volgen de Heere Jezus. In Markus 10 vinden we de twee broers Jakobus en Johannes weer, dan in team van 12. Vers 37 En zij zeiden tot Hem: Geef ons, dat wij mogen zitten de een aan Uw rechterhand en de ander aan Uw linkerhand in Uw heerlijkheid. Twee leden van het team van de Heere Jezus die deze vraag stellen. De andere tien waren erdoor geïrriteerd. Hoogmoed ergert zich aan de zonden van anderen. Vers 42 wijst ons op de Heere Jezus. Hij, zachtmoedig, wijs, lankmoedig, dienstbaar, gaat met hen in gesprek. Hij wijst op Zichzelf in vers 45 Want ook de Zoon des mensen is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en Zijn ziel te geven tot een rantsoen voor velen. Dat geven van Zijn ziel is de grond van het dienstbaar zijn van Hemzelf en van Zijn discipelen. Wie op die manier dienstbaar mag zijn, mag een gezegende plaats innemen in het team. Dan zal het werk gezegend worden. 3

We zingen met elkaar Psalm 26:2. Daarna volgen mededelingen en is er pauze. In de pauze wordt de materialentafel goed bezocht. Er zijn diverse nieuwe materialen verkrijgbaar. Na de pauze worden in groepjes van 7 personen de casussen besproken. De casussen staan genoemd in de bijlage. Na de groepsbespreking volgt een plenaire bespreking. Er worden vragen gesteld aan de voorzitter, de spreker en aan elkaar. De volgende zaken komen o.a. aan de orde: - Een takenlijst kan een hulpmiddel zijn om helder te hebben wie voor verdeling van taken en wie voor welke taken verantwoordelijk is. Het is wel van belang om het te blijven bespreken, anders verwatert het systeem. - Dus niet te weinig vergaderen. Een vergadering moet wel meerwaarde hebben, zodat mensen echt gemotiveerd zijn om te komen. In een vergadering kan een stukje intervisie plaats vinden, elkaar helpen met problemen. - Op welke manier kunnen wij de teamgeest, de bezieling, de inspiratie, versterken? Dat kan door bijvoorbeeld iets samen te doen, met elkaar uit eten te gaan. Ook mooi is om naar de inspiratiebron Zelf te gaan, het Woord van God, de liefde tot Zijn dienst. Door met elkaar een Bijbelstudie doen, in het besef dat gebed niet gemist kan worden. - Zijn er zorgen bij het evangelisatie-vrijwilligerswerk, dan is het van belang om die te delen met de kerkenraad. Wacht daar niet te lang mee. Het delen van zorgen hoeft niet al de oplossing te betekenen, maar geeft al wel verlichting omdat je samen deelt. - Evaluatie direct na de club, dat kan. Als het gevoelig is, dan is het beter om te wachten. Dus wijs reageren, niet impulsief. De heer G. Golstein, algemeen secretaris van het deputaatschap evangelisatie, laat zingen Psalm 121:1. Hij gaat voor in gebed, dankt de Heere voor de ochtend en vraagt de zegen voor de maaltijd. Wij nuttigen de meegebrachte lunch, krijgen soep, bezoeken de materialentafel en praten nog na over het thema. De voorzitter eindigt met gebed en bedankt allen voor hun aanwezigheid. Wij mogen terugzien op een fijne, waardevolle contactmorgen 2012. Bijgevoegd bij dit verslag: 1. Een overzicht van de teamrollen van Belbin. 2. De casussen die zijn besproken. Landelijke Werkgroep Jeugdevangelisatie Ilsabé van der Heiden-Ebbers lwj@kliksafe.nl 4

Teamrollen van Belbin Rol IS Kenmerken Gedijt bij Teambijdrage Valkuil Bedrijfsman De praktische figuur, de organisator in het team. Is nuchter, taakgericht, werkt hard, zet plannen om in uitvoerbare taken. Gestructureerde aanpak, harde werker, nuchter, realistisch, ziet wat haalbaar is en wat niet. Het directe nut moet duidelijk zijn Duidelijke afspraken, heldere instructies, ritme, regelmaat Praktische organisator, verwerking ideeen in taken, bezigheden, goede uitvoerder Te snel overgaan op doen, star zijn, vernieuwing is niet nuttig Brononderzoeker Extraverte netwerker. Enthousiast, avontuurlijk, ruimdenkend, op zoek naar interessante ideeën. Extravert, communicatief, speels, enthousiast, joviaal, nieuwsgierig. Vernieuwing, mensen en contacten, avontuur, drukte, afwisseling. Brengt nieuwe ideeen in, ziet kansen, sterk in improvisatie. Snel afgeleid, maakt niets af, overenthousiast Plant Creatieve denker, introvert, origineel. Is visionair, verrassend. Kan verstrooid lijken en niet altijd even praktisch. Introverte denker, dagdromer, filosoof. Soms wat solistisch. Intellectuele uitdaging, rust en ruimte, creativiteit, erkenning. Creatief vernieuwend, lost moeilijke problemen op. Kan onrealistisch zijn, blijven denken, niet gaan doen. Monitor Verstandig, bedachtzaam, kritisch. De analyticus die wil weten hoe de vork in de steel zit. Zal niet te snel schakelen. Goed in oordelen. Bedachtzame doordenker, analyseert graag en goed, stelt vragen, zoekt logische redenering. Inzicht en overzicht, wil dingen kunnen snappen. Helikoptervisie, analyseert weloverwogen, is strategisch, creëert overzicht. Te lang blijven doorredeneren, te koel en afstandelijk zijn. Vormer Gedreven, gepassioneerd, wilskrachtig. Wil presteren en zoekt de uitdaging op. Weet mensen in beweging te krijgen. Kan wat kort door de bocht zijn. Gedrevenheid, wilskracht, prestatiegericht, ondernemer, pionier, moedig, stellig, vlot, ongeduldig. Spanning, prikkels, competitie, duel, duidelijkheid, resultaten, winnen. Brengt team in beweging, zorgt voor resultaten, gaat conflicten aan i.p.v. uit de weg. Onverdraagzaam tegen ambitielozen, wedijveren, platwalsen. 5

voorzitter Natuurlijke coördinator van het team. Geeft de procedure aan, verheldert bedoelingen, vat samen wat iedereen wil. Is niet creatief, maar zoekt naar talent bij anderen. Is goed in delegeren. Rustig, tolerant, positief, ruimdenkend, nieuwsgierig, coördinerend. Samen, procedures, consensus. Structureert overleg, creëert gezamenlijkheid, neemt besluiten, is doelgericht. Delegeert te makkelijk en te vaak. Kan beïnvloedt worden. Zorgdrager Is voortdurend bezig wat er fout en mis kan gaan. Heeft veel aandacht voor details, checkt of alles wel klopt. Bewaakt kwaliteit en veiligheid. Perfectionistisch, gericht op details, innerlijk gespannen, (over)bezorgd, nauwkeurig en consistent. Veiligheid, kwaliteit, details, zekerheid. Afspraak = afspraak, voorziet risico s, bewaakt de kwaliteit. Kan teveel leeuwen en beren zien, moeite met delegeren. Verlammende invloed. Groepswerker Meest gevoelige lid van het team. Behulpzaam, meegaand, gericht sfeer, gevoel van samenhorigheid. Zoekt evenwicht, harmonie. Is er voor anderen, heeft moeite met conflicten en stress. Sociaal, mensgericht, mild, diplomatiek, meegaand, humoristisch, gevoelig. Gezamenlijkheid, verbondenheid, verdieping relaties, gezelligheid. Sociaal begaan en gevoelig, zorgt voor het wij-gevoel, is de smeerolie van het team. Gaat conflicten uit de weg, praat spanningen weg, loopt weg voor confrontaties. Specialist Stille eenling, voelt zich niet zo thuis in een team. Weet heel veel van heel weinig. Toewijding, deskundigheid, rustig, standvastig, solist. Alle ruimte om inhoudelijke kennis te spuien. Technisch vaardig, gespecialiseerde kennis. Deskundig gedrag, opscheppen met kennis, frustreert creativiteit. 6

7

Casus 1. Aanwezig bij vergadering 1 à 2 keer in het jaar hebben jullie vergadering rondom de zaken van de kinderbijbelclub. Hoewel de groep medewerkers uit ruim 20 personen bestaat, is er meestal maar een vast groepje van 8 personen aanwezig. Tot afspraken komen is hierdoor lastig en de taken komen hierdoor ook meestal op dezelfde schouders. Hoe moet je hiermee omgaan? 2. Ons team en de verhouding met de kerkenraad Als team hebben we een mooi programma gemaakt voor de Vakantie-Bijbel-Club. Alles is heel goed voorbereid, folders verspreid, advertenties geplaatst. We zien er naar uit om te kunnen beginnen. Het programma is voorgelegd aan de (commissie van) kerkenraad. Er komt een reactie dat er bezwaar is tegen twee liederen die in het programma zijn opgenomen. Hoe reageren we onderling in het team en als team richting kerkenraad? 3. Bewogenheid en gebed Je merkt dat verschillende collega-vrijwilligers hun taak netjes uitvoeren maar voor jouw gevoel moet er meer bewogenheid en gebed met en voor elkaar en ook voor de kinderen/tieners zijn. Hoe maak je dit bespreekbaar? 4. Bespreken van inhoud Je bent al een tijd betrokken bij de club en je hebt het er goed naar je zin. Als team loopt het allemaal ontspannen en gezellig en is er ruimte om met elkaar te evalueren zowel op praktisch als inhoudelijk vlak. Toch heb je het idee dat er in sommige vertellingen meer aandacht voor een bepaald onderwerp moet zijn (zonde, vergeving, Jezus etc). Juist omdat de groep zo goed met elkaar omgaat is het lastig om inhoudelijk echt kritiek te geven of om dit zware punt aan te snijden. Wat is de beste manier? 5. Aanspreken teamlid Tijdens de laatste clubmorgens merk je dat Corné (mede leidinggevende) erg joviaal omgaat met de aanwezige jongeren. Ook anderen valt dit op. Het gaat duidelijk ten koste van het gezag van de anderen. Jullie storen je eraan. Hoe ga je dit aanpakken? 6. Controle financiën Jet is meer dan 10 jaar actief bij de kinderevangelisatie en regelt ook al zo lang de financiën van de club. Er zijn de laatste tijd vragen gerezen bij diverse teamleden of het allemaal wel klopt met de inkomsten en uitgaven. Steekt Jet misschien geld in eigen zak? De laatste vijf jaar heeft er geen kascontrole plaatsgevonden, er is niet aan gedacht. Wat nu? 8