Beleidsplan 2011-2016 V&VN Geriatrie 1
Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Achtergrond... 4 Historie... 4 Definitie Geriatrie... 4 Doelgroep... 5 Ontwikkelingen... 5 2. Missie en doelen... 6 Missie... 6 Doelen... 6 3. Netwerkanalyse... 8 Bijlage Organogram V&VN Geriatrie... 9 2
Inleiding Steeds meer ouderen doen een beroep op de zorg. Ruim de helft van de ligdagen in het ziekenhuis betreft inmiddels 65-plussers. En 80 procent van de thuiszorgcliënten is 65 jaar of ouder. Ouderen verdienen een verpleegkundige zorg die rekening houdt met hun specifieke problemen en aandoeningen. De complexe zorg rond ouderen is uitdagend, maar ook leuk, boeiend en krachtig. Marian Kaljouw verwoorde dit uitstekend in haar column in het V&VN Magazine van maart 2011. V&VN Geriatrie wil zorgverleners van de geriatrische zorgvrager ondersteunen door deskundigheidsbevordering en uitwisseling van kennis en ervaring om zodoende een bijdrage te leveren aan optimale (verpleegkundige) zorg voor de geriatrische zorgvrager. Tevens is V&VN Geriatrie gesprekspartner voor belangrijke stakeholders binnen de geriatrie en treedt daarbij op als belangenbehartiger en vertegenwoordiger van de inhoudelijke expertise over het verpleegkundig vak bij belangrijke ontwikkelingen in de maatschappij (vergrijzing, ketenzorg) en binnen de geriatrie (ontwikkeling van zorgstandaarden, richtlijnen). In dit beleidsplan wordt het beleid voor de jaren 2011 tot en met 2016 beschreven. Het beleidsplan wordt jaarlijks bijgesteld naar aanleiding van (maatschappelijke) ontwikkelingen. In het eerste hoofdstuk zal eerst worden ingegaan op de achtergrond, de historie, de definitie van geriatrie, de doelgroep van V&VN Geriatrie en de maatschappelijke ontwikkelingen binnen de geriatrie. In het tweede hoofdstuk zijn de missie en de doelen van V&VN Geriatrie uitgewerkt. Tenslotte is in het laatste hoofdstuk een netwerkanalyse uitgewerkt om te bepalen welke interne en externe partijen belangrijk zijn voor V&VN Geriatrie om mee samen te werken zodat de gestelde doelen behaald kunnen worden. 3
1. Achtergrond Historie Begin jaren 90 van de vorige eeuw waren er een aantal verpleegkundige leidinggevenden binnen de klinische geriatrie die het van belang vonden dat de verpleegkundige ontwikkelingen binnen de geriatrie gestuurd en gestimuleerd werden. Zij bemerkten dat er ook bij collega s grote behoefte was aan de bundeling van de kennis en ervaring van gespecialiseerde verpleegkundigen in de klinische geriatrie. Daarom is in 1992 vanuit deze groep leidinggevenden de Vereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden in de Geriatrie (VVVG) opgericht. Op 20 december 2006 is de VVVG gefuseerd met V&VN, samen met in totaal 32 beroepsverenigingen. Door de fusie is de naam VVVG gewijzigd in V&VN Geriatrie Verpleegkunde. Tegenwoordig bestaat V&VN uit 42 afdelingen en platforms. Binnen V&VN opereert V&VN Geriatrie als autonome afdeling met een eigen bestuur en een eigen contributie. Binnen V&VN hoopt V&VN Geriatrie zich sterker te kunnen profileren richting stakeholders en meer te kunnen bewerkstelligen voor de zorgprofessionals die werken met en voor de geriatrische zorgvrager. Definitie Geriatrie De geriatrische zorgvrager is een oudere patiënt, die door een veelvoud van ziektes, stoornissen in lichamelijk en/of geestelijk functioneren en/of ontregelde sociale situatie, een complex ziektebeeld vertoont. De oudere mens is daarnaast kwetsbaarder en heeft een verminderde reservecapaciteit, waardoor herstel na een ziekte steeds moeizamer gaat, meer tijd vraagt. Bij geriatrische zorgvragers bestaan per definitie meer aandoeningen tegelijk. Hierdoor is het soms moeilijk te overzien welke oorzaken ten grondslag liggen aan een probleem. Sociale problemen, voorafgaand aan, of ten gevolge van de ziekte(n), kunnen het ziektebeeld compliceren. Het herstel is vaak traag en onvolledig en gaat niet zelden gepaard met complicaties. Nieuw ontstane aandoeningen worden vaak laat ontdekt, doordat zij niet herkend worden of aan bestaande aandoeningen worden toegeschreven. Daarnaast verloopt de ziektepresentatie van geriatrische zorgvragers vaak met atypische symptomen of is symptoomarm. Functiestoornissen worden vaak veroorzaakt door allerlei ziekteprocessen en mogen niet aan normale veroudering worden toegeschreven. Zij bestaan vooral uit stoornissen van de mobiliteit en stabiliteit, van zintuiglijke waarneming en/of van zenuw- en hersenfunctie. Stoornis van één functie leidt veelal tot een cascade van verstoring van andere functies. Zorgverlening aan een geriatrische zorgvrager heeft tot doel een betere opvang en behandeling van deze zorgvrager te bewerkstelligen. De interventies moeten leiden tot een betere kwaliteit van leven voor deze patiënten. Daartoe is het van belang dat de zelfredzaamheid en zelfmanagement van de patiënt zo veel mogelijk hersteld of verbeterd wordt en de dreiging van een blijvende hulpbehoevendheid afgewend wordt. Het beoogde effect is dat de zorgvrager hierdoor in staat is om langer in de eigen woonsituatie te verblijven, op een voor hem acceptabele manier. 4
Doelgroep V&VN Geriatrie wil zich met name richten op zorgverleners die professioneel betrokken zijn bij de hierboven beschreven zorgvrager. Hiermee onderscheiden zij zich van andere afdelingen binnen V&VN. Meerdere afdelingen binnen V&VN (denk aan: V&VN 1e lijnsverpleegkundigen, V&VN Praktijkverpleegkundige, V&VN Neuro en Revalidatie, V&VN Longverpleegkundigen, V&VN Reumatologie etc.) zijn betrokken bij de zorg voor (kwetsbare) ouderen, maar niet perse bij de geriatrische zorgvrager. Een kwetsbare oudere heeft een verhoogd risico op (vooral fysiek) functieverlies. Dit risico op functieverlies is niet identiek aan, maar wordt wel geassocieerd met veroudering, beperkingen en multimorbiditeit (Ferrucci 2004, Walston 2006). De kwetsbare oudere hoeft dus nog niet ziek te zijn, maar heeft wel een verhoogd risico op complicaties, terwijl de geriatrische zorgvrager per definitie meerdere aandoeningen heeft waarvoor specifieke expertise noodzakelijk is. De geriatrische zorgvrager bevindt zich in de gehele keten van de gezondheidszorg: ziekenhuis, thuis, verpleeghuis. V&VN Geriatrie wil zich dan ook gaan richten op de gehele keten en niet zoals bij het ontstaan van de vereniging voornamelijk op de klinische geriatrie. Dit betekent dat V&VN Geriatrie zich niet meer alleen richt op de verpleegkundige beroepsgroep (zoals voorheen in de naam zichtbaar was) maar ook op verpleegkundig specialisten en verzorgenden. Ontwikkelingen Doordat er door de demografische ontwikkelingen steeds meer ouderen komen, en deze steeds ouder worden, zijn er binnen de ouderenzorg vele ontwikkelingen gaande. Denk aan toename van multimorbiditeit, ketenzorg in de ouderenzorg, screening van kwetsbaarheid, casemanagement, toename van het gebruik van ICT-oplossingen in de zorg zoals Zorg op Afstand en bijvoorbeeld de toename van functiedifferentatie. Deze ontwikkelingen vragen een andere rol van zorgverleners binnen de ouderenzorg. Ook binnen het project van V&VN: Verpleegkundigen en Verzorgenden 2020 zijn een tiental spanningsvelden beschreven waar zorgverleners in de toekomst in toenemende mate mee te maken gaat krijgen: - Vraag- en mensgerichte zorg in relatie tot standaardisering - Vraag- en mensgerichte zorg versus bedrijfsvoering - Ketenzorg in relatie tot fragmentatie / versnippering - Generalistisch versus specialistisch - Digitalisering met oog voor privacy en nabijheid - Taakverschuiving, taakuitbreiding of taakvervaging / - nivellering - Mondige, niet mondige en demanding zorgvragers - Individualisering en eenzaamheid - Gemotiveerde en minder gemotiveerde collega s V&VN Geriatrie heeft als missie om bij deze ontwikkelingen betrokken te zijn en invloed op uit te oefenen als vertegenwoordiger van de verpleegkundige en verzorgende expertise binnen de geriatrie. 5
2. Missie en doelen Missie V&VN Geriatrie wil proactief en laagdrempelig bijdragen aan de deskundigheidsbevordering van zorgprofessionals met als doel bevordering van de kwaliteit van zorg voor de geriatrische zorgvrager. Tevens wil V&VN Geriatrie vanaf het begin betrokken worden bij en invloed uitoefenen op ontwikkelingen binnen de geriatrie als belangenbehartiger en vertegenwoordiger van de verpleegkundige en verzorgende expertise. V&VN Geriatrie ziet het als haar opdracht om deze ontwikkelingen vertalen naar de gevolgen voor de zorgprofessionals. Doelen V&VN Geriatrie heeft zich een zevental doelen gesteld voor de periode 2011 2016. Deze doelen zullen verder geconcretiseerd worden in het jaarplan. 1) Kennen en betrekken van (potentiële) leden - Inventariseren welke behoefte de leden hebben aan bij- en nascholing; - Een databank inrichten waarin de expertise en interesses van de leden inzichtelijk zijn; - Actieve betrokkenheid: leden leveren een inhoudelijke bijdrage aan de ontwikkeling van het beroep op basis van expertise en interesses en worden actief benaderd voor participatie. - Actieve ledenwerving 2) Deskundigheidsbevordering - Kwalitatief goede landelijke en regionale bij- en nascholingen voor verpleegkundig specialisten, verpleegkundigen en verzorgenden. V&VN Geriatrie organiseert mede de Geriatriedagen en initieert bij- en nascholing (eventueel in samenwerking met derden); - Delen van kennis en ervaring binnen netwerken voor verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten binnen de geriatrie; - Borging van deskundigheidsbevordering binnen het nog te ontwikkelen Deskundigheidsgebied Ouderenzorg binnen Kwaliteitsregister V&V. 3) Bijdragen aan professionele, erkende vervolgopleidingen tot Geriatrie Verpleegkunde - Meewerken aan de CZO erkenning Erkenning nu door middel van audits - Zolang de CZO erkenning nog niet rond is, erkenning verlenen door middel van audits 4) De afdeling V&VN Geriatrie professionaliseren - Focus en doelgroep verbreden naar de gehele keten en naar zowel verpleegkundigen als verpleegkundig specialisten en verzorgenden; - Een netwerkanalyse maken om te bepalen wie de belangrijkste samenwerkingspartners zijn op welke dossiers; - Op basis van de netwerkanalyse een communicatieplan opstellen; 6
- De structuur van de afdeling aanpassen en nieuwe netwerken ontwikkelen. Zie organogram in de bijlage. 5) Zorgen voor meer aandacht voor de geriatrische zorgvrager binnen de initiële opleidingen - Een lobbytraject inzetten voor significante uitbreiding van het aantal lesuren over de geriatrische zorgvrager; - Betrokkenheid van V&VN Geriatrie bij de ontwikkeling en implementatie van initiatieven zoals het HBO-VGG (Verpleegkundige Geriatrie en Gerontologie) uitstroomprofiel. 6) Bijdragen aan een positieve beeldvorming van de zorgverlening voor de geriatrische zorgvrager - In alle communicatie uitingen communiceren dat de zorg voor de geriatrische zorgvrager hoog complex is. 7) Samenwerking met andere afdelingen binnen V&VN optimaliseren waar het de zorg voor kwetsbare ouderen betreft. - Oriënteren op de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een Vakcommissie Ouderenzorg 7
3. Netwerkanalyse In onderstaande netwerkanalyse is geanalyseerd met welke partners V&VN Geriatrie samenwerkt. In de komende jaren zal deze netwerkanalyse worden uitgewerkt. Binnen V&VN Geriatrie Verpleegkundig Specialisten Leidinggevenden Docenten Bestuur Actieve leden Binnen V&VN Ondersteunende diensten (financiën, communicatie, lobbyiste) Contactpersoon V&VN Studenten en V&VN Opleiders Alle afdelingen binnen V&VN die werken voor (kwetsbare) ouderen Buiten V&VN Andere disciplines: Verenso, fysiotherapeuten Geriatrie, NVG, NVKG HBO-raad / MBO-raad VWS CZO Farmacie Lectoraten Trimbos VMS IGZ Vilans Actiz NPCF Alzheimer Nederland ZonMw Congress Care 8
Bijlage Organogram V&VN Geriatrie Ledenraad Bestuur V&VN Centraal Bestuurscommissies Directie Bureau Vakcie Decentraal Afdeling Afdeling Platform V&VN Geriatrie ALV Centraal Bestuur V&VN Geriatrie Commissies: - Organisatie Geriatriedagen - CZO erkenning - - Decentraal Netwerk.. Netwerk Leiding gevenden Netwerk VS ers Netwerk VGG 9