ONDERNEMEND NETWERKEN

ONDERNEMEND NETWERKEN - NR.04 - OKTOBER 2014 INCLUSIEF GRATIS LIFE BUSINESS SPECIAL DUURZAAM: Lezing verandert mindset Al Gore + Samen stappen zetten Rob Welten HENNIE VAN DER MOST Maar ik ga gewoon door PRIJS 5,95

LEADING DIGITAL SIGNAGE 1-2 - 3 OKTOBER 2014 FUNGOLF Wat stelt u zich voor bij een ongedwongen middag fungolfen op het landgoed Het Hulsbeek, dat de poort van het Nationaal Landschap Noordoost-Twente is? Op een zonovergoten dag nog wel! Als u bovendien speelt voor een goed doel: Hospice Holos, een instantie die zorgt voor mensn in hun laatste levensfase, Stichting Paardrijden Gehandicapten Oldenzaal en HOOFDSPONSOREN HOLESPONSOREN een Huka 2de duo-fiets speciaal voor hulpbehoefenden. Bijna 400 deelnemers aan het Hulsbeek Open 2014 weten hoe leuk dat is! Van 1 tot en met 3 oktober jl. werd er gefungolft op recreatiepark FUNHOLES Drie van de holes waren zogenoemde funholes. Het Hulsbeek. Speciaal hiervoor was er een tijdelijke 18-holes golfbaan aangelegd, Hier moest men speciale, ludieke opdrachten uitvoeren. Zoals afslaan vanuit een waterbak, Ricoh Document Center Apeldoorn Ricoh Document Center Enschede aangevuld met 3 culinaire holes. chippen in een bord met drie gaten of golfballen afslaan met het doel hole in one in een kano. Alle deelnemers hebben met volle teugen Vanzelfsprekend waren hier leuke prijzen mee genoten van dit mooie parcours, het prachtige te winnen. weer en de gezellige netwerkactiviteiten voor, tijdens en na afloop van de wedstrijden. OPBRENGST VOOR GOED DOEL Net als vorig jaar gaat het batig saldo naar de Gedurende 3 dagen stonden onderstaande toernooien op het programma: goede doelen. Kijk voor meer informatie, foto s en uitslagen op de site: www.hulsbeekopen.nl - Op woensdag het InfoTopics Bedrijventoernooi voor hun speciale gasten uit heel Nederland. - Op donderdag het TWECO-IT Bedrijventoernooi voor hun dealers binnen- en buitenland. - Op vrijdag het Hoofdtoernooi voor sponsoren, donateurs en genodigden. HULSBEEK OPEN 2015 Zonder sponsoren en deelnemers kan dit fantastische netwerkevent niet bestaan. Wilt u er in 2015 ook bij zijn? Stuur dan nu een mail naar secretariaat@hulsbeekopen.nl en dan nemen wij contact met u op! buro voor strategie creatie realisatie WWW.HULSBEEKOPEN.NL Realisatie: Buro BAM! Oldenzaal Oldenzaalsestraat 631 / 7524 AB Enschede T 053-537 44 22 Zwollestraat 8 / 7575 EP Oldenzaal T 0541-760 760 SUBSPONSOREN en DONATEURS: MAPH Paintings & Events Entertainment REGIO TWENTE Recreatie en Toerisme Kartbaan Oldenzaal Copyallright Copy Service AVATARZ Nature Park HTW infiltratietechniek HOFLAND Optiek Link2Control Synestesia Oldenzaal ROC van Twente LETTERPRET belettering de ENGEL Bierlokaal VVV Oldenzaal Het Rijk van Sybrook Golfbaan Heineken Bier FABRI Kleding & Bedrukkingen Almelo Deventer Doetinchem Emmen Enschede Oldenzaal Raalte maakt je wereld iets makkelijker Münsterstraat 13 / 7575 ED Oldenzaal T 0541-572 472 Josink Esweg 23 / 7545 PN Enschede T 053-430 63 60

- INHOUD INHOUD - Inhoud 16. SAMEN STAPPEN ZETTEN Slimmer omgaan met energie, een duurzame samenleving realiseren en daarin als regio gezamenlijk optrekken, dat is waar de Twentse Duurzaamheidsagenda op inzet. Een heerlijk onderwerp vindt voorzitter Rob Welten, portefeuillehouder Duurzaamheid Regio Twente en burgemeester van Borne. 61. CYBERCRIME KOST MILJARDEN We kennen Dick Berlijn als de vroegere commandant der strijdkrachten. De generaal B.D. richt zich niet meer op de fysieke verdediging van ons land, maar nu op het bestrijden van een ander, nog groter gevaar: cybercrime. Hij sprak tijdens een IKT-lezing in een wel zeer bijzondere omgeving: de extra beveiligde rechtszaal in het gerechtsgebouw in Almelo. TWENTEVISIE: 08.MOST 12.JAN DE WIT 16.ROB WELTEN 19.AL GORE 33.SMARTCAB 37.BROODFONDS 46.HERACLES 49.STUDIO MAD 52.TUINDORPHOTEL T LANSINK COLUMNS: 21.ICT SPIRIT 21.KIENHUISHOVING 36.TWINSENSE 48.YARDEN RUBRIEKEN: 06.COMMENTAAR JAN MEDENDORP 22.VIT 26.MEMPHIS 30.ONROEREND GOED TRANSACTIES 43.PERSONEELSTRANSACTIES 50.IKTELGIDS IKT: 54.BAS LEERINK 56.TWEETAL 58.WILLEM VERMEEND 61.DICK BERLIJN 65.TWENTE AAN TAFEL 67.DE STIFTSSCHUUR COLUMNS: 53.JAAP SPOORENBERG RUBRIEKEN: 63.IKTCOLLEGE 66.SCOPE COLOFON TWENTEVISIE Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat 5 maal per jaar verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische programma Memphis. Uitgever Twentevisie b.v., M.H. Tromplaan 55, Enschede, Postbus 816, 7550 AV Hengelo, Telefoon 088-550 40 00, E-mail:info@twentevisie.nl Website: twentevisie.nl. Bladmanager+Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur), Eric Brinkhorst (fotografie) Advertentie-exploitatie Twentevisie bv, Angelica van Veen, Telefoon 088-550 40 01, E-mail: a.vanveen@twentevisie.nl Vormgeving VestaMedia, vestamedia.nl Druk Roelofs, Enschede Coverfoto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 6.000 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde decision makers. Artikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. Twentevisie bv COLOFON IKT Twentevisie fungeert tevens als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente. Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baart (fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, Fax 053-432 99 92 E-mail: secretariaat@ikt.nl, Website: www.ikt.nl HOE WERKT LAYER BY LULOF: Stap 1 Download de gratis Layar-app voor Android of iphone. Stap 2 Open Layar, scan de pagina en druk op tap to view. Stap 3 Houd de telefoon boven de pagina en ervaar een interactive print! 4 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 5

- COMMENTAAR ADVERTORIAL Never a dull moment Vroeger reisde hij vooral per helikopter, of auto met chauffeur, toen ik hem uitnodigde zijn verhaal te vertellen bij het radiocafé Memphis, vroeg hij of ik hem op wilde halen Het was niet alleen uit armoe Hij kwam uit Alkmaar die middag en had de dagen ervoor veel in de auto gezeten. In de auto is hij eigenlijk nog het gezelligst, hij vertelde over het mislukken van Focuz TV In de Achterhoek, het vroegere Gelre TV. Het was een commercieel regionaal televisiestation dat gedoemd is te mislukken zolang de publieke regionale omroepen jaarlijks nog miljoenen uit Den Haag krijgen. Doe het niet, had ik hem geadviseerd. Maar hij had via een huurconstructie een televisiewagen met camera s geleend aan zijn vrienden. Dus toen de tent omviel, kon hij zijn wagen weer netjes ophalen, de wagen staat nu achter zijn huis, zag ik toen ik hem in Gorssel ophaalde. Ooit gekocht van Jan de Pijper van Viditech, maar die wilde hem niet terugkopen. Kan jij er niet wat mee, vroeg hij; ik zou echt niet weten wat. Never a dull moment. Is het niet de Bonte Wever in Slagharen die afbrandt waar hij vervolgens met de brandweer over straat rolt, omdat die aantoonbaar heeft staan klungelen, dan is het wel de Koperen Hoogte langs de A28 waar overheidsinstanties er soms verbijsterend veel plezier in hadden om hem tegen te werken. Tijden veranderen. Most heeft tegenwoordig vriendjes op het hoogste niveau, Mark Rutte en Henk Kamp Officieel is burgemeester Frans Spekreijse zelf gestopt op 1 oktober 2013 omdat hij op zoek was naar nieuwe uitdagingen, maar hij krijgt maandelijks keurig wachtgeld overgemaakt. Het raadslid van de VVD Hennie van der Most die in 2004 als lijstduwer met overtuiging door de bevolking van Lochem (waar Gorssel sinds 2004 onder valt) werd verkozen, heeft nog steeds geen hoge pet op van de politiek en ambtenaren. Maar het moet gezegd: hij is vrijwel elke vergadering aanwezig. En hij vraagt al jaren om een leesbare begroting, de wethouder en ambtenaren weigeren Maar Rutte en Kamp steunen hem daar volledig in. Ze moeten het doen, volhouden Hennie, laten ze hem regelmatig weten. Spekreijse is opgevolgd door de nog erg jonge Sebastiaan van t Erve van GroenLinks. Lijkt mij geen pretje als je weet dat één van je raadsleden wel heel dicht bij het centrum van de macht in dit land zit Jan Medendorp Hoofdredacteur Lijkt mij geen pretje als je weet dat één van je raadsleden wel heel dicht bij het centrum van de macht in dit land zit ADVERTENTIE Uw partner in opleidingen De groene huurovereenkomst Het thema van deze uitgave van Twentevisie is duurzaamheid. Een huurrechtadvocaat als ik denkt bij duurzaamheid al snel aan duurzaam samenwonen, een vereiste om medehuurder van woonruimte te kunnen worden. Alhoewel interessant, lijkt mij een artikel hierover niet goed passen in het kader van dit themanummer. Vandaar dat ik het over een andere boeg gooi en u zal meenemen in de wereld van de groene huurovereenkomst. Want ja, die bestaat echt. De term groene huurovereenkomst is afgeleid van de in Angelsaksische landen gebruikte term green lease. In bijvoorbeeld Australië en Groot-Brittannië is men met de ontwikkeling ervan dan ook al verder dan wij. Een groene huurovereenkomst is een prestatiegerichte huurovereenkomst waarin de verhuurder en de huurder afspraken vastleggen over het duurzaam gebruik en de duurzame exploitatie van een gebouw. De verhuurder verhuurt een duurzaam (gemaakt) gebouw en de huurder gebruikt het duurzaam. Hoe precies wordt vastgelegd in de groene huurovereenkomst. Maar wat schieten verhuurder en huurder hier mee op? Waarom zouden zij een groene huurovereenkomst aangaan? Uiteraard zijn er de nobele doelen als beperking CO2 uitstoot of sparen fossiele brandstoffen. Doelen waar niemand op tegen is, maar de vraag is vaak toch wat wij (of: onze portemonnee) ermee op schieten. Het antwoord kan zijn: toch wel heel wat! Energiekosten maken een aanzienlijk deel uit van de huisvestingskosten. Die kosten kunnen gereduceerd worden door maatregelen (constructief en door middel van installaties) te nemen. Deze maatregelen vragen echter aanzienlijke investeringen. Investeringen die meestal door de verhuurder gedaan moeten worden, terwijl de huurder ervan profiteert. Hierom ziet de verhuurder vaak af van het nemen van maximale verduurzamingsmaatregelen. Tegelijkertijd zal ook de huurder niet investeren, omdat de investeringen niet opwegen tegen de te realiseren besparingen. Het is de groene huurovereenkomst die hierin verandering brengt, door kosten en baten van verduurzamingsmaatregelen tussen huurder en verhuurder te verdelen. Dit kan op verschillende manieren. Peter Buursen is advocaat bij JPR Advocaten en lid van de sectie Vastgoed, vakgroep Huurrecht. In alle gevallen zal de te verwachten energiekostenbesparing berekend moeten worden, waarna die tussen huurder en verhuurder verdeeld wordt. De verdeelsleutel is afhankelijk van de hoogte van de investeringen en het te verwachten rendement, maar zeker is dat zowel huurder als verhuurder voordeel zullen hebben. Het voordeel voor huurder is dat hij lagere huisvestingslasten zal hebben en het voordeel voor verhuurder is dat hij zijn meerinvesteringen terugverdient. Huurder en verhuurder hebben dus een gemeenschappelijk belang bij het streven naar energiebesparing. Een andere, wellicht iets minder eerlijke, manier van verdelen van kosten en baten is het hanteren van een opslag bovenop de huurprijs die zo groot is als de te verwachten energiebesparing. Valt de energiebesparing tegen, dan moet de verhuurder een deel van de opslag terugbetalen. Garanties voor de huurder dus over de hoogte van de kosten en de verhuurder verdient zijn investeringen terug. Hoe de groene huurovereenkomst ook vorm gegeven wordt; feit is dat het streven naar duurzaamheid niet alleen nobel is, maar ook financiële voordelen kan hebben voor zowel huurder als verhuurder. Het thema duurzaamheid zou wat mij betreft dan ook een standaardonderwerp moeten zijn in de onderhandelingen tussen huurder en verhuurder. > REAGEREN kan via twentevisie.nl of rechtstreeks naar de auteur: j.medendorp@twentevisie.nl 6 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 www.rocvantwente.nl/vooruwberoep JPR Advocaten heeft vestigingen in: Enschede (Twente), Doetinchem (Achterhoek) en Deventer (Stedendriehoek, Salland). www.jpr.nl

- INTERVIEW Hennie van der Most gaat door Hennie van der Most ondernemer pur sang De crisis hakt er niet alleen bij u thuis in of op het bedrijf maar zelfs bij Hennie van der Most (64). Dat was toch een soort bedrijvendokter die overal de gang in wist te krijgen? Maar ook hij heeft gemerkt dat het lastig is geworden. Totdat Nederland recent besloot om Syrische vluchtelingen op te vangen. Zijn noodlijdende Pipo-dorp bij Speelstad Oranje herbergt nu 1400 asielzoekers en dat is een soort geschenk uit de hemel en meer dan een leuke bijverdienste. in hun vrije tijd participeren. En ik ben bezig het TEKST JAN MEDENDORP FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST bedrijf om te turnen in een revisiebedrijf. Ik heb nu twee reuzenraden liggen uit Dubai. Henk Bolk heeft die vervoerd uit de Rotterdamse haven naar Maar hij wil en mag contractueel niet zeggen blind paard nog geen schade kan aanrichten. ook omdat de klok onverbiddelijk verder tik- Slagharen; worden ze helemaal gerestaureerd, hoeveel het Centraal Orgaan Asielzoekers Alles is er uit gehaald en heb ik opgeslagen. te. De overeenkomst die je met de bonden weer als nieuw En ik heb een achtbaan liggen hem maandelijks overmaakt. De serieuze Moest van het COA. Dat nieuwe meubels moet sluiten moet je dan weer inleveren bij uit Engeland. Ik ben bezig met Walibi, die wil het schatting loopt uiteen van vijftien tot dertig met skai-bekleding en twee stapelbedden het UWV. Voor je het weet, ben je maanden reuzenrad ook reviseren. euro per persoon per dag; dus ergens tussen erin heeft laten zetten. Kortom, de Syriërs verder. En toen belde het COA. Failliet laten gaan, zoals hem werd geadviseerd, de 21.000 en 42.000 euro per dag. Maal zitten droog en kunnen slapen. En daarmee druist in tegen zijn gevoel. Ja, net als met Speel- 3x365 (het contract behelst minimaal drie heb je het wel gehad. Operatie Van de Most stad Oranje, toen kreeg ik ook dat advies: laat jaar, er ligt een optie voor nog twee jaar). Never al dull moment met Van der Most. kapot gaan. Maar er zit geen hypotheek op mijn Dus in totaal krijgt Van der Most minimaal 23 Het voordeel van deze deal is dat Van der Eén van zijn beste parken De Bonte Wever bedrijven. De curator lacht zich de pleuris, die miljoen bijgeschreven, maar dat kan dus ook Most voorlopig niemand meer hoeft te is finaal afgebrand, het goedlopende weet ook wel dat die tent nog wel vier of vijf mil- Politiek zomaar 46 miljoen zijn. Voor dat geld wordt ontslaan. Hij was al een jaar of twee bezig Preston Palace in Almelo heeft hij verkocht joen opbrengt en dan pakt hij ook nog een beetje Hij heeft al boeken geschreven en tele- De mooiste strijd die hij voert is zijn hij geacht de wagens te onderhouden en de te reorganiseren omdat hij het pretpark niet aan zijn management. Toen een paar jaar poen en de rest krijgt Van der Most. Want er zitten visieprogramma s gemaakt over onder- eis om een leesbare balans; hij wordt mensen drie keer per dag (ontbijt, lunch en meer 365 dagen per jaar open wilde hou- geleden als gevolg van scheiding en andere geen schulden op. Als je met een bank werkt, wor- nemerschap. Hij heeft een businessclub daarbij in de rug gesteund door zijn diner) te voeden. den, maar terugbrengen naar 185 dagen per onverkwikkelijkheden hem het water tot aan den al je bedrijven gekoppeld voor de zekerheden opgericht om een ondernemersvuist vrienden Rutte en Kamp. Ik heb aan alle Het komt hem in elk geval goed uit ( Het liep jaar, dus de weekeinden, de vakanties en de de lippen stond, wilde het investeringsbe- van de bank. En ik ben een vechter Jan, ik laat niet te maken omdat VNO en MKB vooral raadsleden gevraagd of zij de begroting niet best nee ), want de ontslagaanvragen feestdagen. Kansloos ongeveer in dit land, drijf van ABNAMRO graag de hallen van zomaar bedrijven failliet gaan. Geld is een middel, voor de banken en de Albert Heijns van begrijpen. Niemand! En ook raadsleden waren al de deur uit. Het aantal bezoekers als je het verhaal van Van der Most aanhoort. hem in Hardenberg en Gorinchem voor geen doel, althans niet voor mij. deze wereld zich inzetten; hij is zelfs de uit andere gemeenten heb ik gevraagd. van zijn enig overgebleven pretpark met De aanvraag werd afgewezen door de UWV. een ongekend hoog bedrag van bijna 100 politiek in gegaan om het systeem van Niemand! Ik ben naar de burgemeester slaapfaciliteiten was van 300.000 naar Waarom? Ik had ook zestig, zeventig op- miljoen euro overnemen. Ik heb geen bank Duitsland binnenuit te bevechten. Ik ga minister geweest, stond ik binnen tien minuten 100.000 bezoekers per jaar teruggelopen. roepkrachten die wij in de zomermaanden meer nodig. Speelstad Oranje is nog open Toch is hij ook nog bezig met nieuwe plannen. De Asscher een brief schrijven waarin ik weer op straat. Volhouden Hennie, zei- Het COA heeft overigens Speelstad er niet bij en in de weekenden inzetten. Die mensen (en gered). Verder heeft hij in Nederland nog voormalige vuilverbranding in Rotterdam wordt precies zal zeggen wat ik allemaal den Kamp en Rutte. Dus nieuwe afspraak gehuurd, dat blijft gewoon open voor andere werken een paar uurtjes in de week bij mij. de Koperen Hoogte in Nieuwleusen (Zwolle, een pretpark dat in 2017 de deuren zal openen. In meegemaakt heb. Ik kan me inmiddels gemaakt, daar zijn we met de hele fractie bezoekers. Maar Van der Most heeft over Sommigen mensen moeten worden mee- langs de A28). Hij heeft nog een bedrijf in Duitsland lopen ook nog een paar projecten. Kern- wel indenken dat een ondernemer geen heen gegaan. Weer met de burgemeester zijn hart gestreken: De Syrische kinderen tot genomen bij de aanvraag voor de ontslag- staalbouw, maar het hoeft geen betoog dat wasserwunderland doet het jaarlijks met 100.000 mensen meer in vaste dienst neemt. Ik en de wethouders. Weer kon niets, ik gooi twaalf jaar mogen er gratis in. vergunning. Inmiddels was de positie van daar de afgelopen jaren het grote geld ook bezoekers goed, verder lijkt Funpark Meppen open straks weer een bedrijf in Rotter- mijn telefoon op tafel en zeg, hier, bel het park verder verslechterd en in plaats van niet verdiend werd. Ben ik ook helemaal een succes te worden, een park dat is gesitueerd dam, ik denk niet dat ik mensen in vaste Rutte maar. Toen schrok hij. De burge- Pipowagens vijftien moest Van der Most een aanvraag aan het reorganiseren, dus Operatie Van der in een voormalige Gas-energiecentrale. Het dienst neem: allemaal op contractbasis. meester wilde er een pilot- project van Ik werd gebeld door het COA met de vraag doen voor 61 mensen. En dan moet je ook Most doe ik nou bij mijn eigen bedrijf, zegt park richt zich op fans van snelheid en actie. De Ik heb 2000 man werkgelegenheid maken. Ik blij. Drie weken later kreeg ik of ik een hal te huur had voor tijdelijke op- met de vakbonden overleggen. Ik heb een hij met een knipoog naar het programma attracties in Funpark Meppen bestaan voor een gecreëerd in mijn leven, maar dat telt een brief in huis voor een extra raadsver- vang. Toen ik nee zei, vroegen ze naar Pipo- plan naar de bonden gestuurd met de finan- wat hij enige tijd op televisie maakte waarin groot gedeelte uit gemotoriseerde voertuigen, alleemaal niet meer. gadering met als titel versimpeling der dorp om voor een maand te huren. Ik zei, de ciële positie van Speelstad Oranje, en ik had hij andere ondernemers met raad en daad zoals karts, quads en in de toekomst dragsters en Hij zit in de raad van Lochem en hij instrumenten. Ze hebben Deloitte inge- herfst- en kerstvakantie komen er aan, dan gevraagd om vertrouwelijkheid, de dag erna terzijde stond. jetscooters. En op een voormalige basis van de bezoekt (dat moet gezegd) trouw de huurd, kosten 7000 euro en die gaan dan hebben mensen geboekt. Maar ga kijken stond alles in de krant. Ik was boos, ik moest Bundeswehr in Itterbeck is hij al elf jaar bezig een gemeenteraadsvergaderingen. Hij een simpele balans presenteren. Maar op en als je het wat vindt zoeken we wel naar halsoverkop het personeel informeren, er Failliet overdekte camping te maken. Daar ben ik al elf concentreert zich op twee zaken: op de de avond zelf snapte ik er nog niets van. een oplossing. De dag erna zaten vertegen- was paniek in de tent. Alles in rep en roer. Hij had het plan om met zijn staalbouw- jaar bezig met een vergunning, het heeft me al werklozen en de wens om een simpele Zo ingewikkeld allemaal. De burgemees- woordigers van het COA en Van der Most al Van der Most zat (wettelijk verplicht) met bedrijf mobiele torens te gaan bouwen. 1,1 miljoen euro aan rapporten gekost, moppert leesbare balans. Er zitten in Lochem ter zag mij kwaad worden en kwam naar om acht uur s ochtends op het gemeente- drie bonden om tafel en uitgerekend De Unie Torens die dan met een tijdelijke vergunning hij. Voorlopig gebruikt hij de hallen (meer dan 355 mensen in de bijstand, daarvoor zijn mij toe. Hij stelde voor een commissie in huis, anderhalf uur later was het contract waarvan niet één werknemer van Speelstad voor een paar dagen door bedrijven of ge- 100.000 vierkante meter) op het terrein als op- zeventien ambtenaren in de weer. Dat te stellen. Na twee vergaderingen is die getekend. De Pipowagens zijn verbouwde Oranje lid was, eiste 2,5 miljoen euro voor de meentes kunnen worden ingehuurd. Om de slag, zoals voor het meubilair uit de Pipo-wagens. is absurd. Ik heb tweeduizend man in commissie ook weer opgeheven. Maar ik treinwagons waar (zonder inventaris) een werknemers. Hij werd helemaal wild, vooral kosten te drukken zouden zijn werknemers dienst ga door. 8 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 9

ADVERTORIAL Resin werkt samen met Croon Elektrotechniek aan duurzaamheid Een mooi project met grote uitdagingen. Zo betitelt Ronald Neijenhuis van Croon Elektrotechniek in Enschede de opdracht om in de voormalige fabriek van Hartman schoon schip te maken met de verouderde elektrotechnische infrastructuur en te gaan voor een adequate- en duurzame oplossing. In 2006 werd de fabriek verzelfstandigd en omgevormd tot twee bedrijven Jardin tuinmeubelen en Resin (Products & Technology) B.V. dat er kunstoffen produceert voor diverse industriële toepassingen. Dat beide bedrijven het in hun beginjaren drukker hadden met productie en groei dan met hun elektrotechnische installaties, V.l.n.r.: Ronald Neijenhuis (Projectleider Croon), Frans Haafkens (Directeur Resin) en Rik Spel (Accountmanager Croon) is logisch. Maar dat veranderde toen vorig najaar een Croon wil voorop lopen met de verduurzaming van oude objecten. enorme stroomstoring beide bedrijven lam legde. Ook de fabriek van Resin Technology past in die aanpak. Het pand is al wat ouder, maar zeker toekomstbestendig. Projectleider Zoiets wil je natuurlijk nooit meer, zegt directeur Frans Haafkens Maintenance Industry Neijenhuis van Croon: Omdat we het werk van Resin Technology. Dus zochten we naar een nieuwe partner overnamen van een andere partij, wisten we natuurlijk niet waar voor onze elektrische infrastructuur. Na wat referenties te hebben we instapten. Tijdens de inventarisatie bleek er geen documentatie ingewonnen, kwamen we in gesprek met Croon. Zij overtuigden ons aanwezig en zagen we dat er nog veel gebruik werd gemaakt van ervan dat er een flinke inhaalslag gemaakt moest worden. We zaten de verouderde PLC-technieken. Inmiddels hebben we het plan bepaald niet te wachten op de kosten die dat met zich meebracht, klaar om de renovatie te starten. Daarbij is de afstemming van de maar zagen ook wel in dat er geen andere oplossing was. Daarnaast logistiek met de planning heel belangrijk, omdat alle machines bij wilden we absoluut in gesprek met een partner die duurzaamheid Resin Technology continu moeten doordraaien. Door op een goede hoog in het vaandel heeft, omdat manier met elkaar in gesprek te we zelf ook op alle fronten blijven, gaat ons dat lukken. We WE STREVEN NAMELIJK NIET ALLEEN rekening willen houden met het streven namelijk niet alleen naar NAAR DUURZAAM WERK, MAAR OOK NAAR milieu. Dat doen we met onze duurzaam werk, maar ook naar DUURZAME RELATIES. producten (we leveren bijvoorbeeld veel aan de auto-industrie Ook industriële ondernemingen duurzame relaties. en de bouw, waarbij telkens naar een milieuvriendelijke oplossing staan voor de uitdaging verder te verduurzamen. Zo speelt de eigen wordt gezocht.), maar ook in onze bedrijfsvoering en productieproces, waarbij we streven naar zo min mogelijk afval. Voor ons was de steeds strenger wordende klimaateisen. Croon helpt bedrijven duurzaamheidsambitie van ondernemingen een rol, maar zeker ook het belangrijk dat Croon ons een toekomstbestendige elektrische hier invulling aan te geven. Enerzijds door te constateren waar infrastructuur kon leveren, waarbij het milieu zoveel mogelijk wordt er valt te besparen, anderzijds door intelligente toepassingen te ontzien. We zijn tot nu toe zeer tevreden over hun geleverde prestaties en hebben er vertrouwen in ook de komende jaren nog veel aan Uiteindelijk streeft Croon ernaar dat opdrachtgevers de footprint van implementeren zodat er bijvoorbeeld energie kan worden opgewekt. hun expertise te zullen hebben. hun processen kunnen verkleinen. Het oktober nummer van Twentevisie besteedt aandacht aan het thema Duurzaamheid. Als portefeuillehouder duurzaamheid Regio Twente en burgemeester van Borne, is Rob Welten een van de aanjagers van de Twentse Duurzaamheidsagenda. Hij vertelt over regionale initiatieven en de kracht van samenwerking. Jan de Wit, lector Duurzame energievoorziening bij Saxion, onderzoekt samen met zijn kenniskring en studentonderzoekers hoe we duurzaam én toch comfortabel kunnen (voort)leven. Croon Elektrotechniek Josink Maatweg 47 7545 PS Enschede T. 088-923 43 43 www.croon.nl OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 11

- DUURZAAMHEID DUURZAAMHEID - Comfortabel én duurzaam leven Jan de Wit lector Duurzame energievoorziening bij het SaxionKenniscentrum Leefomgeving Is onze economie daar wel klaar voor? Pakweg 1000 jaar geleden leefden we (noodgedwongen) duurzaam. Voor onze energievoorziening waren we aangewezen op spierkracht, windkracht, paardenkracht en vooral: biomassa. Een pretje was het niet. Kennis en technologie maakten ons leven steeds makkelijker, gezonder en de economie bloeiender. Terug naar paard en wagen is geen optie. Maar wat is dan wel wijsheid nu we tegen de grenzen van het groeiend gebruik van fossiele grondstoffen aanlopen? Met die vraag houdt Jan de Wit, lector Duurzame energievoorziening bij het Saxion Kenniscentrum Leefomgeving, zich dagelijks bezig. TEKST ELLES KAMP FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST Vroeger was eigenlijk alles eigenlijk biobased. De economie draaide vooral op hernieuwbare, biogene grondstoffen, er bestond geen afvalberg. Totdat we olie gingen gebruiken om kunststoffen te maken. Als samenleving moeten we minder fossiele grondstoffen gebruiken en producten maken die afbreekbaar of recyclebaar zijn. Terug naar een Biobased economy dus. Met de technologie en de kennis van nu moet dat eigenlijk geen probleem zijn, toch? Het probleem van de klassieke economie Het gaat om bewustwording, de gezamenlijke wil tot verandering, maar het is ook gewoon een kwestie van prijs en schaal. De economie, het systeem van vraag en aanbod, moet er klaar voor zijn. Neem de zonnepanelen, die technieken bestaan al lang maar het is eigenlijk nu pas een grote hit hier in Nederland. Met dank aan Duitsland, die met riante subsidies zorgde voor de grootschalige inzet van zonne-energie en maakte het zo een interessante markt voor fabrikanten en afnemers. Ook over de grens. Als Duitsland 100.000 euro heeft, kopen zij daarvoor windmolens. In Nederland geven we het uit aan onderzoeken om te bepalen dat die windmolens niet rendabel zijn. Dat is een cultuurverschil. Daarom ben ik zo blij met de intensieve samenwerking in Euregioverband, we leren er veel van en hoeven niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden. Hier in Nederland zitten we nog steeds met het idee in ons hoofd dat de schoorsteen letterlijk moet roken voor economische groei. Wij (en de rest van de wereld) zijn sterk gematerialiseerd. Eén van de kernproblemen bij verduurzamen is dat we onze grondstoffen niet waarderen zoals we ze zouden moeten waarderen. We verdienen bijvoorbeeld een flinke marge op aardgas dus draaien we de kraan vol open. Deze bron gaat zo niet eindeloos mee. Het zou op de lange termijn veel meer opleveren als je er zuiniger mee omgaat, maar we hebben het geld nu nodig. Nog een voorbeeld is fosfaat, dat halen we nu uit mijnen maar dit kunnen we ook uit mest halen. Alleen verdienen we er dan minder geld mee. We hebben allemaal kooplust, veel mensen leven van de verkoop van energie-intensieve producten en materialen. Dat is het probleem van de klassieke economie, daar zijn we allemaal debet aan. Drie duurzame trends Er is nog veel te doen voor we kunnen spreken van een duurzame samenleving. Hoopvol is dat de motor van verduurzaming bij de ondernemers ligt. Zij doen in grote schaal, bewust of onbewust, mee aan de drie duurzaamheidtrends die Jan de Wit omschrijft. Dematerialisatie Materiaal bezit is minder belangrijk. Zo vinden steeds meer mensen die in de grote stad wonen een auto niet meer nodig. Als je minder kilo s produceert, hoef je minder kilo s te vervoeren. Dat betekent minder belasting van het milieu en een vermindering van het energieverbruik. Ook internet, duurzame elektriciteit en productinnovaties verminderen de behoefte aan brandstoffen en transport. Als je producten niet afneemt, gaat de geldstroom meer naar mensen dan naar materialen. Dematerialisatie is een trend die al lang aan de gang is maar die we kunnen versnellen. Bijvoorbeeld door een verschuiving te realiseren dat iemands inspanning goedkoper wordt en materiaal duurder. Eigenlijk zou je de BTW op 50% willen hebben en de loonbelasting willen verlagen. Zo betaal je vooral voor wat je gebruikt. Decentralisatie Een belangrijke trend waarbij de lokale vraag het uitgangspunt is. Het gaat er om dat het lokale energie aanbod afgestemd wordt op de lokale energie behoefte. Het zelf opwekken van energie rondom woningen en gebouwen (zonne-energie, warmtepompen), zijn recente vormen van decentralisatie. Ook hebben we slimme netten (Smart grids) nodig die de bestaande infrastructuur beter en grensoverschrijdend laat aansluiten bij duurzame opwekking. Circulaire economie Deze trend, het terugwinnen van materialen en energie, zit heel dichtbij de Biobased economy. Het idee is zo min mogelijk materialen te gebruiken, maar ook dat de impact van die materialen op het milieu gering is. Vooral de grotere bedrijven die veel energie omzetten moeten verduurzamen. Saxion ondersteunt MKB bedrijven die daar hun diensten aan willen bieden. Studenten worden ingezet op onderzoek en productinnovaties, dit zijn de mensen die dan straks zo bij zulke firma s kunnen werken. Dat is vooral onze toegevoegde waarde en mijn rol als lector: de wereld van buiten naar binnen brengen en andersom. Samen kunnen we nieuwe ontwikkelingen tot stand brengen. Technologie is daarbij een hulpmiddel, een duurzame leefomgeving creëren lukt alleen als mensen het echt anders willen. 12 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 13

Zeldzaam duurzaam De opzet van Expo Business Parc wordt gekenmerkt Waarom kozen zij voor Expo Business Parc? In de groei ICT is ideale aanjager duurzame ambities Expo Business Parc Het begon met een ambitieus plan om het vroegere beursgebouw van Expo Center Hengelo om te toveren tot het grootste en modernste datacenter van het oosten. Een plan dat in 2013 met succes werd door een zeldzaam hoge mate van duurzaamheid. Het kantoor en het datacenter zijn beide Breeam Excellent gecertificeerd. Niet voor niets behoorde het plan tot de drie genomineerden voor de Vastgoedprijs 2014. Wat het duurzame karakter van deze locatie extra bijzonder maakt, is het feit dat het plan voor het datacenter eraan ten grondslag lag. Datacenters staan erom bekend dat ze veel energie verbruiken. Een nadeel dat in dit geval is omgebogen in een voordeel, mede door slim hergebruik van warmte en geavanceerde technologie. De ener- Onze thuisbasis Ons pand op het Expo Business Parc is een van de meest moderne en gezondste werkomgevingen van Nederland. Wij zagen hier een unieke kans om niet alleen een uiterst modern datacenter te realiseren, maar ook de medewerkers van verschillende vestigingen efficiënt samen te brengen op één duurzame en goed bereikbare locatie. Hans Lesscher eigenaar Odin Groep gerealiseerd. Gelijktijdig liet initiator en opdrachtgever Odin Groep naast het datacenter een moderne kantoortoren bouwen. Daarmee was de eerste fase van Expo Business Parc een feit. En nu, ruim een jaar na de ingebruikname, is de locatie toe aan verdere uitbreiding. giecentrale staat centraal in het project en kan ook toekomstige ontwikkelingen op de locatie voorzien van duurzame energie. Locatie in trek Duurzaamheid is en blijft hier een belangrijk uitgangspunt, ook voor de nieuwbouw die nog komt. En dat zal binnenkort zijn, want bijna alle kantoor- (Bron: Breeam Rapport EBP 1) wikkeling (zie kader): Op Expo Business Parc hebben we in totaal nog eens zo n 7.500 vierkante meter beschikbaar voor bedrijfsruimte. Hieraan kunnen we op maat invulling geven, bijvoorbeeld in de vorm van combinaties van kantoor- en andere bedrijfsfuncties, zoals een laboratorium of opslag. De mogelijkheden zijn uitgebreid, dus alle wensen zijn bespreekbaar. Naast de zakelijke, nuchtere uitstraling van het kantoor speken de sfeervolle ambiance, goede bereikbaarheid en vooruitstrevende techniek ons zeer aan. Karl van der Wel Directeur Human United De Odin Groep is met 7 gespecialiseerde bedrijven een van de grootste en meest veelzijdige ITorganisaties van Oost- Nederland ruimte is inmiddels verhuurd. Na de Odin Groep hebben ook Human United XS en CRMCompany hun intrek genomen in de kantoortoren aan de A1. En er melden zich steeds meer bedrijven die zich hier willen vestigen. Daarom wordt nu hardop gedacht over de realisatie van een tweede fase, zoals bijvoorbeeld een kantoortoren van 5.000 m2. Ruimte voor maatwerk Naast de beide kantoorgebouwen biedt Expo Business Parc volop mogelijkheden voor maatwerk, aldus Marco Spekreijse van Explorius Vastgoedont- Zomaar enkele voordelen voor huurders Dankzij de BREEAM Excellent-certificatie voldoet de huurder aantoonbaar aan hoge normen m.b.t. duurzaam ondernemen. De werkomgeving is ontwikkeld met zeer veel oog voor gezondheid en welzijn van medewerkers en bezoekers. Mede door de lage energiekosten zijn huisvestingslasten aantrekkelijk, met een uitstekende prijs-/kwaliteitverhouding. Connectie met datacenter en allerlei highspeed datamogelijkheden. Uitgebreide restauratieve voorzieningen en vergaderfaciliteiten. Explorius Vastgoedontwikkeling De Odin Groep ontwikkelde Expo Business Parc in samenwerking met Explorius Vastgoedontwikkeling. Explorius is specialist in het oplossen van vraagstukken die gepaard gaan met het zoeken naar een nieuwe, duurzame balans in bestaand vastgoed en bestaande stedelijke gebieden. Voor Expo Business Parc verzorgde Explorius naast de conceptontwikkeling ook het ontwikkelingsmanagement en de directievoering. www.explorius.nl CRMCompany wil een vooruitstrevend en innovatief bedrijf zijn. Op welke locatie kan dat beter dan op het Expo Business Parc in een pand met fantastische faciliteiten op een toplocatie. De keuze was snel gemaakt. Richard Badenhop Directeur CRMCompany Contact Tel: 074 240 46 00 E-mail: info@odin-groep.nl Bezoekadres: Expolaan 50, 7556 BE Hengelo Postadres: Postbus 123, 7550 AC Hengelo Navigatie: Wegtersweg 65 (voormalig Expo Center Hengelo)

- DUURZAAMHEID DUURZAAMHEID - Samen stappen zetten Meer lezen over enkele interessante projecten op de duurzaamheidsagenda: www.twentemobiel.nl, www.zonnekaart.nl, www.cradletocradle.nl www.regiotwente.nl/projecten/tda Op weg naar een duurzaam Twente Slimmer omgaan met energie, een duurzame samenleving realiseren en daarin als regio gezamenlijk optrekken, dat is waar de Twentse Duurzaamheidsagenda op inzet. Een heerlijk onderwerp, vindt voorzitter Rob Welten, portefeuillehouder Duurzaamheid Regio Twente en burgemeester van Borne. De grote betrokkenheid hier in Twente, onze gedeelde identiteit, levert behalve veel positieve energie ook constructieve kruisbestuiving op. Duurzaamheid is een maatschappelijk thema dat alleen maar aan betekenis wint. Daar heb je elkaar voor nodig. TEKST ELLES KAMP FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST Die verbindingen tot stand brengen en achter. Maar we maken wel een enorme Groener transport kansrijke initiatieven op het gebied van inhaalslag nu. Volgens mij vooral omdat dit Ook nadenken over hoe we ons (of onze duurzaamheid faciliteren, is de kern van de onderwerp steeds meer draagvlak vindt in producten) duurzamer kunnen verplaatsen Twentse Duurzaamheidsagenda. Een ge- de samenleving. Je kunt als overheid wel van de ene naar de andere plek, levert veel zamenlijke agenda van ondernemers, over- normen vaststellen, maar als de ideeën niet op. Fietsen is beter of anders elektrisch heid, onderwijs en onderzoeksinstellingen van onderop komen, krijg je weerstand. rijden, maar zijn we daar al aan toe? Elke (de vier O s). De agenda wordt opgesteld Die goede ideeën zie je nu wel ontstaan en gemeente vraagt zich af hoe we hiermee door onder meer Regio Twente, Twence, de dat willen wij stimuleren. Vooral daar waar om moeten gaan. Hoeveel laadpalen UT en de stichting Pioneering. Regio Twente het voor Twente belangrijk is en waar haar moeten er komen en waar? Van wie is de vertegenwoordigt de 14 Twentse gemeen- kracht ligt: de bouw, mobiliteit en innovatie grond? Hoe zit het met parkeren? Twente is ten en kent al een vergaande samenwerking op energie. een mooie regio voor het elektrisch rijden. op het gebied van technologische en We zijn hier een zogenoemd daily urban economische innovaties. Daarbij moeten Duurzame (ver)bouw system. 90% van de Twentenaren werkt we allemaal toe naar een duurzamer beleid, Het verduurzamen van de bestaande ook in Twente. Er gaan weinig Twentse maar we hoeven niet allemaal opnieuw het woningvoorraad is een belangrijk the- arbeidskrachten naar buiten en andersom ik zijn? Op dat soort vragen geeft zonnekaart wiel uit te vinden. Juist door hierin samen op ma. Uit landelijke gegevens blijkt dat komen er weinig naar hier. Terwijl er tussen antwoord. Ook de vijf grote evenementen in onze te trekken en aansluiting te zoeken bij on- huishoudens verreweg de grootste ener- de Twentse gemeenten wel veel mobiliteit regio (FBK games, Triathlon Holten, Marathon dernemers en kennisinstellingen, krijgen de gieverbruikers zijn in Twente. Daar zoekt is. Dat biedt kansen om het efficiënter te Enschede, de Military en het CSI) zijn grote ener- beste ideeën bestaansrecht. Overheden zijn de duurzaamheidsagenda met partner doen. gieverbruikers. Maar tegelijk echte rolmodellen in nu eenmaal niet de meest creatieve partner. Stichting Pioneering oplossingen voor. Zo het willen verduurzamen. Dat zijn heel zichtbare Het ontwikkelen en innoveren is meer de loopt er dit moment een project waarin Innovatie op energie resultaten die veel meer invloed hebben dan kracht van de andere O s. Wij zijn weer sterk zeven gemeenten samen optrekken om Het grootste energieverbruik in Twente wanneer wij als overheid oproepjes doen of eisen in faciliteren en ondersteunen. particuliere woningen uit de jaren 60 en vindt plaats op de terreinen bouw en mobi- stellen. 70 energieneutraal te maken. In elke liteit. Dat maakt energie de overkoepelende Mensen en bedrijven hebben allerlei ideeën op Duurzame doelen gemeente woont een groep mensen pijler. Initiatieven en activiteiten op de het gebied van duurzaamheid, maar in de praktijk De duurzaamheidsagenda is een platform die hun weg wel vinden, zij zetten zelf duurzaamheidsagenda zijn daarom vooral kost het vaak moeite om de eerste afnemers dat de brede regio helpt provinciale en zonnepanelen op hun dak of schaffen een gericht op het verlagen van het energie- te vinden. Wij zijn er dan om te ondersteunen landelijk gestelde duurzaamheidsdoelen zonneboiler aan. Maar dit zijn vaak huizen gebruik binnen wonen en mobiliteit. Een met bijvoorbeeld vergunningen, matchmaking, te realiseren. Het gaat niet alleen om een die toch al wel goed geïsoleerd zijn. De mooi voorbeeld van een geslaagd initiatief transport of promotie. Gezamenlijk als regio groen hart hebben, maar ook gewoon om vraag is nu juist, hoe bereiken we die grote is zonnekaart.nl, waar 13 van de 14 Twentse - aanbesteden en inkopen, is ook zo n unieke de financiën. Waar kunnen we energie groep mensen die de weg niet weet of het gemeenten aan meedoen. Via deze site samenwerking dat ons en ondernemingen veel besparen? Nederland is daarin geen kapitaal niet heeft? Daar is voor iedereen kunnen bij alle inwoners van Twente zien voordeel oplevert. Zo ontstaan er geleidelijk koploper. Als je kijkt naar wat er bij onze winst te behalen. Onze rol hierin is partijen welke mogelijkheden het eigen dak biedt aan steeds meer creatieve verbeteringen, met buren in Duitsland grootschalig gebeurt bij elkaar te brengen en het voor iedereen voor zonne-energie. Kan het op mijn huis? of zonder overheidssteun. Duurzaamheid staat met zonne- en windenergie, lopen we makkelijker te maken. Wat is de terugverdientijd en waar moet inmiddels overal hoog op de agenda. 16 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014

AL GORE - Durft u te kiezen voor een ondernemende accountant? ik wil graag comfortabel wonen www.jonglaan.nl Cogas legt verbindingen met en tussen partijen die willen bouwen aan een duurzame regio. We investeren bijvoorbeeld in proefprojecten om de energievoorziening duurzamer te maken. Met deze proeftuinen, onder andere in Vasse en Hof van Twente, draagt Cogas bij aan een toekomstgericht Twente, waar het comfortabel wonen, werken en leven is. Ondernemende Accountants Lezing Gore verandert mindset Infrabouw en civiele betonbouw Woning- en utiliteitsbouw Projectontwikkeling Interim-huisvesting en modulaire bouwsystemen Onderhoud en renovatie WWW.HEGEMAN.COM Nijverdal - Amersfoort - Enschede - Haarle - Havelte - Hengelo - Smilde - Zwolle Alles naar mens. Alles naar mens TEKST MARTIN STEENBEEKE De lezing van de voormalige vicepresident van de Verenigde Staten Al Gore begin oktober in Enschede werd ook bijgewoond door twee lezers van Twentevisie: Arjan Brummelhuis uit Haaksbergen en Agnes Haveman uit Enschede. Geen invloedrijke personen met directe invloed op het milieubeleid van een onderneming of instelling maar een automatiseringswerknemer van TUI (Brummelhuis) en een werknemer van een woningcorporatie/d66-gemeenteraadslid (Haveman). Allebei met een groen hart, want Brummelhuis ergert zich enorm aan verspilling en Haveman is gegrepen door duurzaamheid nadat ze voor een tv-programma van RTL4 haar woning duurzaam heeft laten verbouwen. Als kind vond ik natuur altijd al heel interessant maar toen ik de kans kreeg mijn woning energiezuiniger te laten maken, kreeg ik een soort boost. Nu wil ik er meer mee doen en mijn kennis aanwenden voor de maatschappij. Het is het bewijs voor de stelling van Al Gore dat duurzaamheid niet onder aanvoering van politici en grote ondernemingen vorm krijgt, maar door de inbreng van consumenten en gewone werknemers. Die hebben de kracht om de spelregels te veranderen, zei Gore in zijn slotbetoog dat werd ontvangen met een staande ovatie. Ook van Arjan Brummelhuis, die met een zekere scepsis naar Enschede gekomen. Ik heb Gore even gegoogled, maar het FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST eerste dat je leest is dat hij zelf zoveel energie verbruikt. Maar ik vond het een goed verhaal. Je moet gewoon beginnen in je eigen omgeving en niet wachten op anderen. De noodzaak om zuiniger met de aarde om te springen en veel meer in te zetten op de opwekking van duurzame energie werd door Gore onderstreept met alarmerende statistieken en ferme uitspraken. Grote klimaatveranderingen, met superstormen en overstromingen, maken duidelijk dat de wereld in gevaar is, aldus Gore. Door de vele CO2-uitstoot gebruiken we de atmosfeer als een riool en Nederland is op klimaatgebied zo ongeveer het slechts presterende land in Europa. Brummelhuis: Ik vraag me af hoe dat kan. Een paar meter over de grens in Duitsland werkt het allemaal wel. De confronterende aanpak van Gore is nodig om de mindset te veranderen, vond Haveman. Niet voor die vijf procent die al idealistisch bezig is, maar wel voor de massa. Wat mij uit zijn verhaal bij is gebleven, is dat de intrinsieke motivatie vanuit jezelf moet komen. Dat geldt voor burgers en bedrijven. Ik denk dat er nu in het bedrijfsleven nog veel sprake is van greenwashing. Het is een hype maar het moet stabiel worden. Brummelhuis: Ik vraag me af of bedrijven het doen uit idealisme of om er geld mee te verdienen. Haveman: Geld of idealisme als drijfveer maakt me niet zoveel uit. Als hetzelfde doel maar na wordt gestreefd. Naamloos-1 1 25-01-12 11:07 OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 19

ICT SPIRIT - COLUMN - WELKOM BIJ NIJWA ZWOLLE Wat betekent duurzaamheid voor IT? TWENTEVISIE ERIC RUUMPOL Bij het woord duurzaam denken we snel aan Groen, CO2 uitstoot en andere goed voor het milieu aspecten. Dat is goed, maar er is meer. Laten we eens kijken wat duurzaamheid betekent voor de functionaliteit die de gewone IT gebruiker tot zijn of haar beschikking heeft, of zou willen hebben Hoe ziet de toekomst eruit? Duurzaamheid heeft binnen de automatisering een rol die uitgebreider is dan het bouwen van groene datacenters Nijwa Groep met 9 vestigingen in het noorden en oosten van Nederland is offi cieel Volvo Trucks dealer, Renault Trucks servicedealer en dealer voor Renault Trucks lichte bedrijfswagens. Het nieuwe adres van Nijwa Zwolle is: Botterweg 57 8042 PA Zwolle Tel.: 038 42 25 222 alleen. Uit een onderzoek door ICT Spirit blijkt dat organisaties de komende jaren alleen de ICT investeringen doen die effectief bijdragen aan de business van die organisaties. Daarbij krijgt ICT een steeds meer faciliterende rol. Organisaties hebben daarom behoefte aan eenvoudige, schaalbare en kostenefficiënte oplossingen met een daarop afgestemd afrekenmodel. Gebruikers van de automatisering willen functionaliteit en flexibiliteit om altijd en overal te kunnen werken. Om dit alles te realiseren, heeft de markt behoefte aan een betrouwbare partner met specialistische kennis. Wat betekent dit voor duurzaamheid? Een flexibele en schaalbare ICT betekent betalen naar gebruik en geen grote investeringen. Opschalen en afschalen naar behoefte. Denk aan seizoenarbeiders of krimp door de afgelopen economische crisis. Het uiteindelijk besparen op (tijde lijk) overbodige hardware en software is ook duurzaamheid. Budgetteren in plaats van investeren zorgt er tegelijk voor dat organisaties middelen over houden om hun business te verbeteren. Dat levert meer innovatie, meer arbeidsplaatsen en meer kansen op. Duurzaam dus. Cloud Computing is duurzaam Of het nu gaat om publieke cloud diensten zoals die van Amazon, Microsoft, Google of AFAS, of de maatwerk cloud oplossingen van IT leveranciers zoals ICT Spirit en Spiritcloud.nl, in alle gevallen geldt dat de keuze bedrijfsmatig is en, mits goed uitgevoerd, een duurzaam karakter heeft. Voor de toeleveranciers ligt wel de schone taak om de oplossing duurzaam aan te bieden. Dat kan door energiezuinige infrastructuren te bouwen, gebruik te maken van zonne-energie voor datacenters en slim en zuinig met middelen om te gaan. Meer duurzaamheid Duurzaamheid maakt een integraal onderdeel uit van de visie op IT in de komende jaren. Daarmee is duurzaamheid gelijk een belangrijk thema tijdens het komende congres ICT in Business dat op 6 november in het Theaterhotel te Almelo plaatsvindt. Ik adviseer dan ook iedereen die geïnteresseerd is in duurzame oplossingen waarbij ICT effectief bijdraagt aan de business dit congres te bezoeken. Meer informatie en direct inschrijven op www.ictib.com. Eric Ruumpol Senior Accountmanager ICT Spirit www.nijwa.nl >REAGEREN kan via twentevisie.nl of mail rechtstreeks naar de auteur: e.ruumpol@ictspirit.nl OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 21

VIT is een samenwerkingsverband van Regio Twente, Oost NV, Kennispark Twente, Industriële Kring Twente, VNO-NCW Twente en Werkplein Twente. In VIT-verband worden jaarlijks vier (lunch) bijeenkomsten belegd over thema s die van belang zijn voor de economische ontwikkeling van Twente. VIT - Volgens futuroloog Wim de Ridder hangt er iets in de lucht. Pakketbezorging via drones? Transporteur Jan-Peter Müller (foto) moet het eerst nog zien. ruimte voor nieuwe vormen van samenwerking. Patenten krampachtig beschermen? Samen een (maatschappelijk) doel halen geeft innovatie pas écht een impuls en maakt de wereld beter. De grote doorbraak van de stoomlocomotief kwam bijvoorbeeld tot stand op basis van een prijsvraag, wist de trendwatcher. De (digitale) deuren wereldwijd openzetten voor kennis van buiten kan dus de sleutel tot succes vormen. Kennis delen met de wereld Eigenaar Elon Musk van het exclusieve automerk Tesla beseft dit al. Hij gaf dan ook alle patenten vrij om sneller zíjn doel te halen: doorgaan tot alle auto s elektrisch zijn. VDL Weweler in Apeldoorn sluit met concurrenten ook al jaren deals over octrooien. De verenfabriek geeft het gebruikersrecht af, als de concurrent dat ook doet; zo vernieuwen ze allebei. Moderne tips werden op een ouderwetse manier genoteerd Groei ondanks dichtslibbende bloedvaten Jan-Peter Müller van Müller Fresh Food Logistics uit Rijssen liet de digitale snelweg van De Ridder links liggen. En ook voedsel droppen per drone is voor zijn transportbedrijf nog geen optie. Wel werkt hij met de branche de komende tien jaar toe naar het bereiken van bezorgadressen via vrachtauto s zonder chauffeur. Belangrijker echter waren de enorme groeicijfers die hij vanuit Brussel voor zijn branche liet zien. Want dichtslibbende wegen of niet, Brussel verwacht tot 2050 maar liefst 90% meer transport. Cijfers van vervoer per drone leken hier nog niet in te zitten. Instappen in de vervoers- of een toeleverende sector is echter wel te overwegen: wegtransport stijgt met 72%, treinvervoer Tips voor nieuwe handel en beter bereikbaar Twente Een tegenstrijdig geluid leek er maandag 15 septem- Drukte en gevaar op wegen te lijf met 20% en vervoer over water met 7%. Goederen halen en bezorgen in Twente vraagt volgens Müller wel om meer investering in de bloedvaten van de Twentse economie, oftewel het wegennet. Alternatief: lokaal produceren Liever alle drukte mijden? Dan is er nog een alternatief: vervoer voorkomen door alle producten of nodige onderdelen zelf te printen. Dat maakte dwarsdenker Martin Stor van het Achterhoeks Centrum voor Technologie duidelijk. Dankzij de komst van de 3D-printer printen mensen volgens hem straks hun onderdelen zelf of ergens in de Publiek koos voor het advies meer gebruik te maken van de virtuele bereikbaarheid en stuurde deze kennis meteen de wereld in. De bijeenkomst begon met voedsel voor de inwendige mens en sloot af met moderne voeding voor de geest. ber bij de VIT-bijeenkomst te klinken. Drie sprekers diepten in The Gallery in Enschede het thema bereikbaarheid uit. Conclusie? Er zijn hindernissen en ook veel kansen om bereikbaar te blijven én nieuwe handel uit creatieve bereikbaarheid te halen. In de lucht, in de grond, op het spoor en op kantoor. We moeten ons denken veranderen. Dan wordt Twente letterlijk en figuurlijk een stuk beter bereikbaar. Dat maakte futuroloog Wim de Ridder duidelijk. De hoogleraar toekomstonderzoek van de UT schetste ondernemen 4.0. En dat betekent onder meer: pakketjes laten bezorgen per drone. Nooit meer last van files en toch op elk gewenst moment afleveren. Ook liet hij zien hoe vervoer veilig wordt met zelfrijdende auto s en shuttlebussen die automatisch buurt. Voorraden kunnen dus omlaag en er wordt dichter bij de klant geproduceerd. Gevolg? Het aantal vervoerskilometers zakt flink (denk aan de footprint) en de transportkosten dalen. Lokaal produceren is in de agrarische sector en de horeca (streekproducten) trouwens al een trend. De Achterhoeker voorziet enorme mogelijkheden als dit idee zich uitbreidt en de wereld samen de 3D-printtechniek verder ontwikkelt. stoppen voor overstekende personen. Over tien jaar krijgt de auto Onvoorspelbare mensen TEKST LOES GROOTERS FOTOGRAFIE MARTIJN SLONT of bus een rijbewijs, niet de bestuurder, markeerde hij het nieuwe Wie deze middag door de sprekers ging twijfelen over investeren in denken. Voor bedrijven die hiervoor openstaan liggen er kansen glasvezel, 3D-printen en het wegennet, kreeg van De Ridder als advies: Een optimist ziet in elke moeilijkheid een mogelijkheid. De Twentse deze techniek zelf (verder) te ontwikkelen of toe te passen binnen Kies niet voor het één of het ander. Ze bieden allemaal kansen. Stor moeilijkheden op het vlak van bereikbaarheid? Vliegveld Twente hun eigen processen. voegde toe: Verkoop niet je vrachtwagen, trein of boot, maar bedenk zit op slot en op Prinsjesdag vervloog de hoop op een extra impuls hoe jij 3D-techniek kunt toepassen in je bedrijf. Want dat dit de toe- voor het dichtslibbende wegennet. De mogelijkheden? Die vertel- Eigen eilandjes loslaten komst is, is zeker. Alleen wanneer? Dat is onbekend. Waar hem dat in den een futuroloog, transportondernemer en dwarsdenker annex Ook de virtuele bereikbaarheid legde De Ridder langs de lat. Want zit wist de UT-professor: Technologische ontwikkelingen zijn goed te 3D-printkenner. nu de hele wereld binnen bereik ligt dankzij glasvezel, ontstaat voorspellen, menselijk gedrag het moeilijkst.. 22 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 NR.04 - TWENTEVISIE.NL 23

JURIDISCH GEZIEN - COLUMN - ontwerp, drukken & printen, direct mail Zonnepanelen zijn de nieuwe antennes. TWENTEVISIE MIRJAM SNEL-DE KROON Eén bedrijf voor al uw communicatieproducties. Lulof produceert al meer dan 100 jaar onderscheidend drukwerk. Het drukken van alle denkbare uitingen, voorraadbeheer en online opmaken behoren tot onze disciplines. Van concept tot realisatie kunt u bij ons terecht. Wij ontzorgen u op het gebied van gedrukte communicatie. Voor een kennismaking, neem contact met ons op. www.lulof.nl Zonnepanelen schieten als paddenstoelen uit de grond. Bij schuine daken vallen ze - glimmend in de zon vaak het meeste op. Maar ook op platte daken zijn vaak stellages met zonnepanelen te zien. Soms vinden omwonenden dat zo lelijk dat ze naar de rechter stappen om de zonnepanelen te (laten) verwijderen. Uitspraak rechtbank Gelderland over MANAGING CORPORATE IDENTITY Webbrand, het Marketing Resource Management systeem voor controle op uw bedrijfsidentiteit. Webbrand omvat o.a. het beheer van uw huisstijl, merken, beeldmateriaal en het opmaken en realiseren van diverse communicatiemiddelen. WebBrand is een online tool waarmee u zelf al uw communicatie-uitingen, binnen voor u gecreëerde templates, kunt vormgeven. Bent u nieuwsgierig, vraag een demo aan! De Grenzen 7 / 7607 BZ Almelo / 0546 811 011 / mail@lulof.nl / www.lulof.nl De Grenzen 7, 7607 BZ Almelo 0546 535 828 info@webbrand.nl www.webbrand.nl zonnepanelen Medio vorig jaar heeft de Rechtbank Gelderland geoordeeld over zo n vordering tot verwijdering van zonnepanelen. Het ging om buren die allebei als eigenaar/bewoner van soortgelijke patiobungalows - uit eind jaren 60, begin jaren 70 - zonnepanelen op het dak van hun bungalow hadden geplaatst. Het geschil ging over de manier waarop de buren de zonnepanelen hadden geplaatst. De eisende partij kon niet wennen aan het uitzicht op de achterkant van de panelen, vanuit de patio en de woonkamer. Dit zou zodanige hinder van het woongenot opleveren dat de plaatsing van de zonnepanelen onrechtmatig is. Het standpunt van de eisende partij is onderbouwd met een memo van een architect. De architect schrijft - samengevat - dat de zonnepanelen afbreuk doen aan het aanzicht van het gebouw en dat deze ongeveer 1 meter extra schaduw veroorzaken in de woonkamer. De schaduwvorming, zoals die in de memo wordt omschreven, is volgens de rechtbank niet zodanig ernstig dat gesproken kan worden van onrechtmatige hinder. Of hiervan sprake is hangt onder andere af van de aard, ernst, duur en omvang van de hinder en de daardoor veroorzaakte schade. Anders gezegd: enige vorm van hinder moeten buren van elkaar dulden. Ook de stelling dat de zonnepanelen afbreuk doen aan het karakter van de patiowoning volgt de rechtbank niet. De rechtbank ziet een woning met zonnepanelen als een moderne variant van een woning met antennestellages. Zonnepanelen zijn in Nederland inmiddels een gebruikelijk onderdeel van de bebouwde omgeving, zoals ten tijde van de bouw van de patiobungalows antennes dat waren. Ook hiervoor geldt dat buren wel wat van elkaar moeten dulden, ook als het om architectonisch hoogstaande patiowoningen gaat. De zaak werd er natuurlijk niet sterker op doordat ook de eisende partij zelf, en vijf andere bewoners, zonnepanelen op het dak van hun patiobungalow hebben geplaatst. Dit nam de rechtbank uitdrukkelijk als argument mee in haar oordeel dat de zonnepanelen geen afbreuk doen aan het karakter van de woning. Daar komt bij dat de panelen in een rechte lijn, evenwijdig aan de daklijst, en daarmee aansluitend bij de horizontale belijning van de bungalows, en voldoende verwijderd van de rand van het dak zijn geplaatst. Boven de rand van de panelen uit is nog steeds de natuurlijke omgeving zichtbaar. Daarmee kan dus niet gezegd worden dat de plek van en het zicht op de zonnepanelen het ontwerp van de bungalow ernstig visueel verstoort of esthetisch ontsiert, aldus de rechtbank. Conclusie Uit deze lezenswaardige uitspraak (www.rechtspraak.nl, ECLI:NL:RB- GEL:2013:2408) blijkt dat zonnepanelen meestal net als antennes moeten worden geduld, mooi of niet mooi. Mirjam Snel-de Kroon Advocaat Contracten-, Proces- en Aansprakelijkheidsrecht KienhuisHoving advocaten en notarissen >REAGEREN? kan via twentevisie.nl of rechtstreeks naar de auteur: mirjam.snel@kienhuishoving.nl OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 25

- IMPRESSIE Raymond Strikker (2) van de Bloemenbeek Hans Landman (3) van Taxi Brookhuis Hennie van der Most (1) ondernemer politicus Memphis over taxi s en horeca TEKST JAN MEDENDORP FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST In het radiocafé Memphis in de Grolsch Veste waren veel bezoekers afgekomen op ondernemer/ politicus Hennie van der Most (1) die de laatste weken in het nieuws stond omdat hij het Pipodorp bij Speelstad Oranje aan het COA (Centraal Opvang Asielzoekers) voor minstens drie jaar heeft verhuurd. Dat levert hem een flinke duit op en dat komt goed uit, want het pret-imperium van de markante ondernemer heeft er wel eens beter voor gestaan. Van der Most vertelde over zijn bedrijven, over zijn politieke ervaringen als raadslid, zijn vriendschap met Rutte en Kamp en zijn plannen voor de toekomst. Raymond Strikker (2) doet er alles aan om de De Bloemenbeek in De Lutte op de kaart te zetten. En dat lukt hem zo goed (met projecten als Kans voor een Kind en Free a girl dat hij een geweldig half jaar achter de rug heeft. Hij blijft investeren, onlangs heeft hij wel heel bijzondere parkeerplaats aangelegd met stenen als in Stonehenge. 20 34 worden voor de opnames van het ondernemers café Memphis, dan kunt u zich voor de e-mailservice opgeven via www.twentevisie.nl. u ontvangt dan bovendien de maandelijkse nieuwsbrief met een voorproefje van de komende uitgave. De hapjes en drankjes worden verzorgd door Jongbloed Fiscaal Juristen Almelo. ADVERTENTIES Ontwikkelt, Innoveert en Realiseert Ontwikkelt, Innoveert en Realiseert Marc Groothedde Manager Tegema Twente TRANSPORT & DISTRIBUTIE WAREHOUSING VERHUIZINGEN & OPSLAG M +31 (0)6-4372 9861 E E mgroothedde@tegema.nl BUTAANSTRAAT Auke Vleerstraat 126, 7521 PG Enschede 7463 Auke PG Postbus Vleerstraat RIJSSEN 1347, 6, 7500 7521 BH PG Enschede T. (0548) Postbus 538 T +31 1347, 698 (0)53 7500-5 695 BH Enschede 513 F. (0548) T F 366 +31 +31 228 (0)53-5 695 695514 513 I www.tegema.nl E. INFO@BRINKSTRANSPORT.NL F +31 (0)53-5 695 514 I www.tegema.nl WWW.BRINKSTRANSPORT.NL Naamloos-2 1 27-11-12 10:11 een samenwerking tussen TV plaats TWENTEVISIE in de JAN Hatrans MEDENDORP Lounge & MARTIN STEv te beluisteren op Enschede FM Door afwezigheid van Martin alle interviews voor zijn reken Op dinsdag 5 november vond het ondernemerscafé Memphis plaats in de TWENTEVIsIE JAN MEDENDORP & MARTIN stee Businesslounge van Het Polman Stadion va Heracles Almelo. Memphis is te beluisteren via de radiozenders van het Regionaal Med De Centrum eerste gasten Twente: waren Enschede Gerard FM, Schulten Radio Hen en AAFM, Thijs Delta Verdriet, FM, directeuren Hofstreek FM, van HOi Kato FM, kantoorinrichting. 350, Regio FM, Radio Schulten Borghende, was eerder Sternet F bekend van SKO kantoorinrichting en Verd verdiende Jan Medendorp zijn geld begroette op de markt. als eerste Volgens h is Edwin de verdeling Wierda van Wierda de taken & als Partners volgt: Ger is Vermogensbeheer. ambassadeur en ik Na heb jaren de als hele beleggingsadviseur voor de Rabobank te hebben gewe dag de ellende. begon Wierda in 2008 voor zichzelf. Het be Het draait gaat goed, slecht ongetwijfeld in de bouw. mede Zo niet door bij de inb Koopmans van financieel Bouwgroep. directeur Wim Directeur Samsen Hans en de Smit gekochte vertelt zendtijd waarom bij het Harry bedrijf Mens, - onderdee maar voo van omdat TBI, we een focussen netwerk en van specialiseren. vastgoed-, bouw en techniekbedrijven in een bijzondere stichtingsvorm Martin Steenbeeke - ook heette dit jaar Gerco winst Linthorst maakt: v Innoveren Combi Terminal en goedkoper Twente (CCT) bouwen. welkom. Er steeds meer transportvolume van Rotterdam De naar derde Twente gast ( vervoer was Jan Boom, over water de nieuwe is goedko m van dan PWC over Enschede. weg ) en PWC klanten is het willen grootste vast aa accountantskantoor een terminal zitten. Vandaar van Nederland, aanleg wat van de klantenbinding nieuwe terminal niet op XL bevordert. Businesspark Dat is in een Alm uitdaging: Ons volgende We doel moeten is een meer spoorterminal. naar de klant kantoor zou eigenlijk drie dagen in de wee dicht De derde moeten. gast was Carlo Slag, mede-eigenaa directeur van Preston Palace in Almelo. Sam Tot met slot twee nam partners Gerrit nam Grotenhuis, hij het indoor directeur hotel van pretpark-zwemparadijs Rabobank Enschede-Haaksbergen, over van Hennie va plaats der Most. achter Hij verklaarde microfoon. aan Hij Jan vertelde Medendor over het succes: de crisis De ( dit formule zijn beslist slapen, de eten moeilijkst en verm jaren ), voor één de prijs organisatie staat aan ( ik de basis. houd Regelmatig van het coöperatiemodel ) innoveren en onze gezamenlijke en de terughoudendhei bevlogenh van doen banken de rest. ( wij financieren nog steeds ). Meer foto s op www.twentevisie.nl. Wellicht hebt u ze al zien rijden, of er zelfs in gereden: de Smartcabs. Ze zijn klein, knalgeel en relatief goedkoop. Achter het stuur zitten werkloze jongeren die werkervaring opdoen. De smartcab is niet alleen een slim werkgelegenheidsproject, het is ook een broodnodige vernieuwing van de taxiwereld, zegt Hans Landman (3) van Taxi Brookhuis, de drijvende kracht achter het project. Memphis is te beluisteren via de radiozenders van het Regionaal Media Centrum Twente: Enschede FM, Radio Hengelo, AAFM, Delta FM, Hofstreek FM, HOi FM, Radio 350, Regio FM, Radio Borghende, Sternet FM. 26 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 >Meer foto s ga naar twentevisie.nl >Meer foto s ga naar twentevisie.nl OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 27

Naamloos-1 1 Accountancy Belastingen Advies Verstand zegt er moeten groeikansen voor mijn organisatie zijn. YEAH! AH! OK... Intuïtie weet wáár die kansen liggen. Alleen verstand en intuïtie samen leiden tot groei. Dát is de manier waarop wij zaken aanpakken. Grant Thornton gespecialiseerd in accountancy, belastingen en advies weet waar groeikansen voor uw bedrijf liggen en ondersteunt u om deze te realiseren. Maak vrijblijvend een afspraak met een internationale organisatie die ruim 90 jaar actief is. Vestiging Enschede Arnold Poelstra 088-676 94 07 www.gt.nl Let Climber make you the hero! IAA We help you find new potential and deliver result above expectation. ConQuaestor nu ook lid van Grant Thornton International Ltd. www.climber.eu Leuk eindejaarsgeschenk voor uw personeel? FC TWENTE MIJN LEVEN FAMILIEPAS Veel voordeel, gratis producten en diverse abonnementen, ter waarde van ca. 450.Meer informatie? Vraag naar de tarieven en mogelijkheden. Niels Wigbold 053-8525548 n.wigbold@fctwente.nl FCTWENTE.NL / FAMILIEPAS DIRECT VOORDEEL Naamloos-8 1

- VASTGOED VASTGOED - Vastgoed Almelo. Almelo, Twentepoort West 18 Namens Kuiken Vastgoed BV heeft DTZ Zadelhoff ca. 2.000 m² bedrijfsruimte verkocht aan Abbink Exploitatie. ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een particulier belegger verhuurd aan een particulier belegger de winkelruimte gelegen aan de Grotestraat 4 te Almelo. ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens particuliere beleggers verkocht aan Wavi Almelo B.V. het gebouw De Waag aan De Waag 1 te Almelo. ( 1 ) Uniek Bedrijfsmakelaars heeft amens een particuliere belegger een horecaruimte aan de Oranjestraat 24 te Almelo verhuurd aan een Grillroom. De huurprijs bedraagt 10.800,- per jaar; 5+5 jaar vanaf 1 november 2014 Haaksbergen ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens Laré Beheer B.V. verkocht aan Autoschadeherstel Te Lintelo een perceel bouwgrond gelegen tussen de Textielstraat en Metaalstraat te Haaksbergen. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars heeft namens haar opdrachtgever aan de Westsingel 21 te Haaksbergen ca. 220 m² bedrijfsruimte verhuurd aan Westendorp Car Care. Hengelo Hengelo, Aquamarijnstraat 122 Namens een particulier belegger heeft DTZ Zadelhoff v.o.f. circa 960 m² bedrijfsruimte gelegen aan de Aquamarijnstraat 122 in Hengelo verhuurd aan Tele Besturingstechniek BV. Tele Besturingstechniek BV is sinds de oprichting in 1977 uitgegroeid tot een betrouwbare partner in de paneelbouw. Plaggemars Makelaars o.g. heeft samen met Boers & Lem Vastgoedadviseurs namens een opdrachtgever ca. 25 m2 kantoorruimte verhuurd aan de Goudstraat 15 te Hengelo aan Nijssen. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de eigenaar, de bedrijfsruimte met kantoorruimte verhuurd aan de Granaatstraat 25. Het betreft een bedrijfsruimte van 1.085 m² en 422 m² kantoorruimte. De huurder is Dutch Oven Systems. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de Gemeente Hengelo, de winkelruimte verkocht aan de Wemenstraat 61. Het betreft een winkelruimte van 675 m². De koper is Banketbakkerij Gustaf. Boers&Lem Vastgoedconsultants heeft namens eigenaar, het bedrijfspand van 785 m² met riant buiten terrein gelegen aan de Diamantstraat 11 langjarig verhuurd aan De Witte Smid Aanhangwagens. Post Jr. Bedrijfsmakelaars heeft ca. 150 m² winkelruimte verhuurd aan de Oldenzaalsestraat 49 te Hengelo. Verhuurder is Particuliere belegger. Huurder is niet bekend gemaakt. De huurprijs bedraagt 13.500,- per jaar. Enschede Enschede, Strootsweg 24 Namens Het Hogeland Beheer BV heeft DTZ Zadelhoff circa 2.043 m² bedrijfsruimte waarvan circa 177 m² kantoorruimte verhuurd aan Apollo Tyres Global R&D BV. Enschede, Transportcentrum 10 Namens particulier belegger heeft DTZ Zadelhoff v.o.f. circa 1.500 m² bedrijfsruimte verhuurd aan HST Groep. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de eigenaar, extra kantoorruimte aan het Stationsplein 10 verhuurd aan Stichting Saxion Hogeschool. Het betreft een kantoorruimte van 850 m². ( 2 ) Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens ASR, de winkelruimte aan de Klanderij 50A verhuurd aan Ginza B.V. ten behoeve een All You Can Eat sushi & grill restaurant. Het betreft een winkelruimte van 545 m². Huis & Meer heeft een langjarige huurovereenkomst gesloten voor winkelruimte aan het Van Loenshof 5 te Enschede. De winkel is groot circa 450 m² op de begane grond en circa 220 m² kelderruimte. Huis & Meer is thans nog gevestigd aan de Haverstraatpassage. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f., partner in Dynamis, trad bij deze transactie op namens de verhuurder. Boers&Lem Vastgoedconsultants heeft namens Sqills een kantoorobject van circa 1.084 m² groot en 26 parkeerplaatsen gelegen aan de Palatijn 3 aangehuurd. ( 3 ) Post Jr. Bedrijfsmakelaars heeft ca. 3.295 m² kantoor-/bedrijfsruimte verkocht aan de Josink Esweg 19 te Enschede. Verkoper is Particuliere belegger. Koper is Zenna Solutions B.V.. De koopprijs is niet bekend gemaakt. Denekamp ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens Davflo Beheer B.V. verhuurd aan Ten Kate Huizinga Accountants & Belastingadviseurs de kantoorruimte gelegen aan de Nordhornsestraat 118 (gedeeltelijk) te Denekamp. Delden Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars heeft namens haar opdrachtgever aan de Strookappe 5 te Delden ca. 333 m² bedrijfsruimte verhuurd aan Plubo B.V. Borne Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens verhuurder een winkelruimte van ca. 121 m² verhuurd aan de Bakkersteeg 2. De nieuwe huurder is Coccinelle Speelgoed. De huurprijs bedraagt 16.800 per jaar en de huurovereenkomst gaat in op 1 januari 2015. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars heeft namens haar opdrachtgever aan de Hofstraat 3 te Borne ca. 2.800 m² winkel/bedrijfsruimte verhuurd aan Carnavalsland. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars heeft namens haar opdrachtgever aan de Nieuwe Kerkstraat 9-11a te Borne ca. 909 m² winkelruimte verhuurd aan Action. Enter Plaggemars Makelaars o.g. heeft namens een opdrachtgever 260 m2 bedrijfsruimte verhuurd aan de Veldegge 43 Enter aan Hemsson b.v. Oldenzaal Oldenzaal, Nijverheidsstraat 28 Namens TNT Fashion Group BV heeft DTZ Zadelhoff circa. 17.500 m² bedrijfsruimte aangehuurd. Verhuurder van dit object is Inside Investments BV Boers&Lem Vastgoedconsultants heeft namens Terrassendachmeister, 630 m² winkelruimte en bedrijfsruimte aangehuurd aan de Nijverheidsstraat 52a. Uniek Makelaars trad op namens verhuurder. Nijverdal ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens een particulier belegger verhuurd aan Villamoda-Fashion de winkelruimte gelegen aan de Marconistraat 16 te Nijverdal. Levite Makelaars heeft namens een particuliere belegger 135 m2 kantoorruimte aan de Smidsweg 13 B in Nijverdal verhuurd aan een financieel dienstverlener ( 4 ) Vroomshoop Vroomshoop, Linderflier 57-59 Namens Bevert Vastgoed B.V. heeft DTZ Zadelhoff circa 2.007 m² bedrijfsruimte verkocht aan een particulier. Wierden Plaggemars Makelaars o.g. heeft namens een opdrachtgever ca. 1250 m² bedrijfsruimte verhuurd aan de Bedrijvenstraat 6 te Wierden aan Europe Design Project B.V. 1. ten Hag bedrijfsmakelaars Enschede/IBG heeft namens particuliere beleggers verkocht aan Wavi Almelo B.V. het gebouw De Waag aan De Waag 1 te Almelo 2. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de eigenaar, extra kantoorruimte aan het Stationsplein 10 verhuurd aan Stichting Saxion Hogeschool. 3. Boers&Lem Vastgoedconsultants heeft namens Sqills een kantoorobject van circa 1.084 m² groot en 26 parkeerplaatsen gelegen aan de Palatijn 3 aangehuurd. 4. Levite Makelaars heeft namens een particuliere belegger 135 m2 kantoorruimte aan de Smidsweg 13 B in Nijverdal verhuurd aan een financieel dienstverlener 30 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 >TRANSACTIES mailen naar info@twentevisie.nl. Tekst als Word-bestand. Fotomateriaal als 300dpi jpg-bestand. OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 31

SMARTCAB - Layar op je je je telefoon? Scan deze pagina en en en bekijk onze laatste bedrijfsfilms en en en animaties. bedrijfsfilms en animaties. Layar op je telefoon? Scan deze pagina en bekijk onze laatste Hans Landman operationeel directeur Taxi Brookhuis SmartCab schudt Twentse Taxiwereld op TEKST MARTIN STEENBEEKE FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST FILM, ANIMATIE & ONTWERP STUDIO STUDIOMAD.NL 0546-602837 0546-602837 Het straatbeeld in Twente is sinds juni verrijkt met SmartCabs. Ze helpen jongeren aan een baan en breken de conservatieve taxiwereld open. Over tien jaar lachen we over de problemen waar we nu over discussiëren. Ze zijn relatief klein, knalgeel en worden bestuurd door werkloze jongeren met behoud van uitkering; de SmartCabs. Er rijden er twaalf door Twente, met overwegend klanten die voorheen niet in een taxi stapten. Na een start met vrij veel kritiek is de SmartCab snel succesvol geworden, zegt operationeel directeur Hans Landman van Taxi Brookhuis uit Oldenzaal. De vlag kan uit. De belofte van initiatiefnemers Taxi Brookhuis en Taxi Baan dat minimaal veertig procent van de deelnemers een contract krijgt, wordt waargemaakt. Het loopt boven verwachting. Van de achttien jongeren die na drie maanden zijn uitgestroomd hebben er zeventien een betaalde baan, van wie twaalf bij Baan of Brookhuis, zegt Landman. Elk kwartaal stapt een nieuwe lichting werkloze jongeren achter het stuur, nadat er 2,5 maand een opleiding is gevolgd. De opleidingskosten worden door Baan en Brookhuis betaald. Het is een belangrijke verklaring voor het succes, zegt Landman. Het is niet zoiets als hier heb je een pot met geld, kijk maar of het lukt. Wij investeren zelf, zitten in een vechtmarkt en draaien elk dubbeltje zes keer om. Nieuwe doelgroep Landman noemt het een maatschappelijke verantwoordelijkheid om de jongeren, die al enige tijd werkloos zijn, een kans op de arbeidsmarkt te geven. We hebben hier in Twente 7000 werkloze jongeren. Dat is echt een zorgenkindje en we moeten voorkomen dat er een verloren generatie ontstaat. Het mes snijdt aan twee kanten. Werkloze jongeren doen werkervaring op en klanten worden voordelig vervoerd. Het SmartCab-starttarief bedraagt 2.80 en de kilometerprijs één euro. Na een vliegende start verzorgen we voor bedrijven en particulieren tussen de 70 en 120 ritten per dag. We hebben ruim 4.000 volgers op Facebook. Dit concept moet dus wel interessant zijn. Andere Twentse taxibedrijven trokken na de entree van de SmartCabs aan de bel. Zij vrezen werkverdringing en oneerlijke FILM, ANIMATIE & ONTWERP STUDIO OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 33 STUDIOMAD.NL 0546-602837

FORS BESPAREN OP TANKKOSTEN, PARKEREN EN ÉÉN OVERZICHTELIJKE FACTUUR... DÉ OPLOSSING VOOR DE SLIMME ONDERNEMER! Yme Drost Algemeen Directeur Drost Letselschade Marcel Grob Directeur Care Dienstengroep Sander Boschker FC Twente Peter Wisgerhof FC Twente concurrentie. Landman vindt dat de problemen worden overdreven. Er zal volgens hem zeker sprake zijn van enig omzetverlies bij reguliere taxibedrijven maar de dienstverlening is niet met elkaar te vergelijken. De SmartCabs staan niet op halteplaatsen, rijden niet na twee uur s nachts en bieden omdat ze kleiner zijn, ook minder ruimte dan een normale taxi. Wij hebben de Twentse gemeenten bij de start beloofd dat we een nieuwe doelgroep gingen creëren. Dat lukt. Wij vervoeren bijvoorbeeld ouderen wekelijks naar de fysiotherapeut of jongeren naar een discotheek in Saasveld. Hun ouders hoeven ze niet meer te halen en te brengen. Ook bedrijven, die eerder geen taxi gebruikten, haken aan door de prijsstelling. Uit ons maandelijks onderzoek blijkt dat 85% van de klanten voorheen geen betaalde taxi gebruikte, aldus Landman. Overcapaciteit Het probleem is niet de SmartCab maar de conservatieve en dure taximarkt, stelt Landman. Die moet veranderen. Als je instapt betaal je 2.80 per kilometer. Je pakt in Nederland pas een taxi als het echt niet anders kan. In heel veel andere landen neem je een taxi omdat het gemakkelijk is. Die hoge prijzen verwacht je voor een product dat schaars is, maar dat is hier bepaald niet het geval. Ik denk dat er in Twente, zeker in de grote steden, een overcapaciteit is van 50%. Veel taxi s staan elke dag lange tijd stil. Het succes van het SmartCab-concept valt of staat bij de hoeveelheid gebruikers. Het voordelige tarief kan alleen maar gehandhaafd worden bij voldoende belangstelling. Landman geeft een inkijkje in de situatie bij Taxi Brookhuis, waarvan de 290 medewerkers en 140 voertuigen voor 80% contractvervoer verzorgen. Onze grote contracten rijden we voor minder dan een euro per kilometer met betaalde krachten. Dat betekent dat het businesssmodel van de SmartCab uit kan als er voldoende massa achter zit. Dat willen we de komende twee jaren bereiken. Het succes valt op. Landman denkt binnen een aantal maanden via een franchisenemer het SmartCab-concept in een Randstadregio te introduceren. Uber De SmartCab speelt in op veranderingen op de markt van personenvervoer. Die zal onder invloed van bezuinigingen flink veranderen, voorspelt Landman. Er is heel veel gesubsidieerd vervoer voor vooral ouderen en gehandicapten maar daar gaat net als in het openbaar vervoer de komende twee jaren het mes in. Dat zullen ze vooral merken op het platteland en in kleinere kernen. Als je in pak m beet Agelo woont, heb je gewoon pech gehad dat er minder OV beschikbaar is. Daarnaast blijven er meer ouderen langer zelfstandig thuis wonen maar die moeten wel vervoerd worden naar de dokter en supermarkt. De SmartCabs kunnen hierin voorzien. De tijd is rijp om de taxiwereld open te breken. Landman volgt met interesse de gang van zaken rond Uber, de app waarmee klanten in de grote steden in contact kunnen komen met een dichtstbijzijnde taxi. De chauffeurs zijn niet in dienst bij een taxicentrale maar beschikken wel over een vergunning en een goede auto, zonder herkenbare taxibelettering. Per rit dragen ze 20% af aan Uber. De markt staat op zijn achterste benen maar ik vind het zeer interessant. Ik denk wel dat ze zwaar overdrijven over het aantal klanten dat ze hebben, maar dat hoort bij de lobby om de Taxiwet veranderd te krijgen. Dat zal ook gebeuren. Over tien jaar lachen we over de zogenaamde problemen waar we nu over discussiëren. Als de markt inderdaad meer wordt vrijgegeven ziet Landman wel wat in de Uberpop-filosofie. In dit concept wordt een taxi als een soort deelauto ingezet, bestuurd door particulieren zonder taxivergunning. Wij zien de vraag naar vervoer vooral in de wijken ontstaan. Als het wettelijk mag, kan ik mij voorstellen dat wij in elke wijk in Twente twee of drie auto s plaatsen waarmee je naar de apotheek of het buurthuis gereden wordt. Het klinkt wat eng, maar net als bij Uber werk je met een klantbeoordelingssysteem zodat slechte chauffeurs meteen door de mand vallen. SMARTCAB - VRAAG DE FC TWENTE XXIMO CARD NU AAN EN PROFITEER OOK VAN HET VOORDEEL WWW.FCTWENTE.NL/XXIMO De XXImo-card wordt uitgegeven door IDT Financial Services Limited op grond van een vergunning van Visa Europe Limited. IDT Financial Services Limited staat onder toezicht van en is goedgekeurd door de Financial Services Commission, Gibraltar (Toezichthouder Financiële Dienstverlening, Gibraltar). Statutaire vestiging: 57-63 Line Wall Road, Gibraltar. Inschrijvingsnr. 95716. Alle mededelingen dienen te worden gestuurd aan XXImo B.V., Postbus 2415, 5202 CK, s-hertogenbosch. 35

- COLUMN - TWINSENSE BROODFONDS - Val op en go viral met een eigen video! TWENTEVISIE MAURICE KRUSE Door de grote hoeveelheid informatie op internet is het steeds moeilijker om doelgroepen te bereiken. Internetmarketing valt of staat met interactiviteit en een persoonlijke benadering. Hierdoor kunnen potentiele klanten zelf keuzes maken. Met hun keuzes kunnen zij informatie beïnvloeden, waardoor de merkbeleving en het merkvertrouwen groter worden. Interactieve video s zijn hier een voorbeeld van. Gepersonaliseerde, interactieve videofilmpjes leveren acht tot tien keer meer reacties op. Hoe persoonlijker u communiceert, hoe meer conversie u kunt verwachten. De klant bepaalt Tijdens het bekijken van een interactieve video, kan de bezoeker zelf keuzes maken. De bezoeker bepaalt zelf wat hij ziet en hoe de video verloopt. Dit kan bijvoorbeeld met een keuzescherm en links naar social media of websites in de film. Een belangrijk voordeel daarbij is dat interesses, bewegingen en acties van de bezoekers kunnen worden gemeten met Google Analytics. Daarnaast kunnen ook persoonlijke elementen worden ingebouwd. De ontvanger wordt aangesproken met zijn of haar eigen naam en krijgt informatie en producten voorgeschoteld op basis van de behoefte. Een video waarin iemand persoonlijk wordt aangesproken, is aantrekkelijker én effectiever dan het zoveelste e-mailtje met speciale aanbiedingen. Het is mogelijk om logo s, foto s, interesses en koopgedrag op te nemen in een video. Vervolgens gebruikt u de video als clip, commercial, infomercial en met een beetje geluk, als viral. Doe het zelf Het concept van gepersonaliseerde video s kunt u zelf ook gemakkelijk toepassen. Knip de video van uw organisatie in een aantal losse onderdelen en plaats deze onderdelen op verschillende posities binnen uw website. Met links naar aanvullende informatie of video s, bepaalt de bezoeker zelf welke onderwerpen voor hem of haar relevant zijn. Ook YouTube biedt hier tegenwoordig mogelijkheden voor. Traditionele media Om de doelgroep in contact te brengen met uw online activiteiten, kunnen naast de social, ook de meer traditionele media worden ingezet. Print, radio, tv en uiteraard e-mail. Video wordt bij Google een steeds belangrijker middel om te worden gevonden. Altijd geldt, dat het personaliseren van de boodschappen effect sorteren. Wordt deze informatie interactief naar een verdiepende video getransporteerd, dan is de merkbeleving optimaal. Met als gevolg dat de bezoeker zich voelt aangesproken, zich kan identificeren met de boodschap in de video en in actie komt. Het begin van conversie. Rumour around the brand Bij Business to Business wordt het gebruik van gepersonaliseerde video s nog weleens onderschat. Door video s ook hier te personaliseren wordt de juiste doelgroep aangesproken. Dit kan leiden tot een in- en externe virale verspreiding, wat goed is voor de merk- en naamsbekendheid en voor het commitment van medewerkers en klanten. Gepersonaliseerde video s maken zowel bij B2C als B2B een belangrijk verschil. Met een interactieve, online videoproductie vergroot u uw rumour around the brand. En wie wil nu niet dat zijn of haar merk bij zoveel mogelijk mensen onderwerp van gesprek is? Maurice Kruse Eigenaar van Twinsense Online Brand Excitement Broodfonds alternatief dure verzekering Met de toename van zelfstandige ondernemers, groeit ook het risico van inkomensderving bij langdurige ziekte. Dat kan afgedekt worden met veelal dure verzekeringen. Maar het Broodfonds is weer helemaal terug. Sinds enkele jaren is het mogelijk om via het Nederlandse schenkrecht deze vorm van arbeidsongeschiktheidsvoorziening te realiseren. Aan de basis staat onderling vertrouwen tussen de deelnemers en dat levert behalve de financiële zekerheid ook nog eens een vorm van onderling netwerken op. TEKST SIMON DIRKS FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST Er zijn nu 94 broodfondsen operationeel en 24 in oprichting. Het merendeel daarvan is te vinden rondom de Randstad. Twente kent er drie: het Noaberfonds in Tubbergen (sinds juli 2013), Reggebrood in Nijverdal en Twentewegge in Enschede (beide sinds juni 2014). Marjan Engelen bezocht een informatieavond van het Broodfonds in Enschede. Haar interesse was gewekt, maar zij wilde het dichter bij huis in haar eigen netwerk zoeken. Daartoe werden Ton Constandse en Tom Zomer benaderd. Onder de noemer Broodfonds Hengelo willen zij voor ondernemers in en rondom deze stad een vangnet creëren. De animo was ruim voldoende, op 2 september hebben we het Broodfonds definitief opgericht, vertelt Constandse. Almelo volgt later dit jaar, alwaar Constandse samen met de leden van Het Ondernemershuis de initiatiefnemer wordt. Vertrouwen Een broodfonds bestaat uit minimaal twintig en maximaal vijftig ondernemers. Dit kunnen zelfstandigen zijn met of zonder personeel. Door de groep klein te houden, wordt er onderling vertrouwen opgebouwd en blijft het overzichtelijk. Iedere deelnemer stort maandelijks een bepaald bedrag (tot een maximum) op een eigen broodfondsrekening. Het geld blijft eigendom van degene die het stort. Wordt iemand ziek, dan schenken (dus belastingvoordeel) de overige deelnemers een bedrag. Hierdoor ontstaat een tijdelijk inkomen voor een maximale periode van twee jaar. Wordt er niemand ziek en stap je na een aantal jaren uit het fonds, dan krijg je het opgepotte geld terug. Ondersteuning Het broodfonds is voor elke zelfstandige bereikbaar, als er maandelijks maar een stabiele winst gerealiseerd wordt. Je moet het zien als een vereniging. Er is een bestuur en de overige ondernemers zijn de leden. Nieuwe leden worden gekozen via een vetorecht. Bovendien kun je het broodfonds ook zien als mogelijkheid tot netwerken. Je kent namelijk alle leden persoonlijk. In geval van ziekte steun je elkaar financieel, maar wil je ook dat diegene er zo snel mogelijk weer bovenop komt. Je kunt zelfs tijdelijk klussen van elkaar overnemen. Het sociale aspect is zeer belangrijk. Je ziet al dat verzekeringsmaatschappijen die arbeidsongeschiktheidsverzekeringen aanbieden op de fondsen afstemmen. Doordat het broodfonds de eerste twee jaar opvangt, kan een dergelijke verzekering een lagere premie hanteren. 36 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 >REAGEREN? kan via twentevisie.nl of rechtstreeks naar de auteur: maurice@twinsense.nl OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 37

Kom verder Daniel Schwanekamp begrijpt wel dat Saxion populair is bij Duitse studenten TEKST JAN MEDENDORP FOTOGRAFIE TESSA WIEGERINCK De liefde voor een vrouw (en de taal) bracht hem in Nederland, een stage bij een advocatenkantoor in Den Haag. Na zijn studie rechten ging hij werken bij de Fachhochschule in Osnabrück, voor een wetenschappelijk project dat in samenwerking met de Academie Bestuur, Recht & Ruimte van Saxion was opgezet. Zijn kennis van het Nederlands was zijn unique selling point. Daniel Schwanekamp (37) werkt inmiddels al weer acht jaar bij Saxion. Daniel Schwanekamp werkt bij de Sociaal Juridische Dienstverlening van Saxion in Deventer Saxion kon hem goed gebruiken toen de hogeschool een Euregionaal georiënteerde opleiding HBO Rechten wilde optuigen. Uniek in Nederland. In de opleiding is er aandacht voor grensoverschrijdende activiteiten. De Euregio oost Nederland/Münsterland is de eerste Euregio die na de oorlog werd gesticht. Naar mijn mening is de samenwerking echt een succesverhaal. Voor Nederland is Duitsland de belangrijkste zakenpartner, voor de deelstaat Nordrhein Westfalen is dat omgekeerd Nederland. In deze regio gaan 20.000 mensen elke dag de grens over. Schwanekamp spreek perfect Nederlands. Dat komt door mijn affiniteit met Nederland, in de hersenen werken het talencentrum en het emotiecentrum hecht met elkaar samen. Dus als je een taal wilt leren, moet je eigenlijk ook van die taal houden. Nederland is meer resultaatgericht, noemt hij als voornaamste verschil. In Duitsland pakken we zaken meer procesmatig aan. In Neder- Agenda 19 NOVEMBER Route Suc6 Enschede, The Gallery Spreker: Marc de Vries, Country Manager Twitter Benelux 29 NOVEMBER Regionale finale First Lego League Saxion Enschede 11 DECEMBER Young Technology Award Enschede land zeggen ze: daar willen we naar toe, de regels passen we achteraf wel aan. In Duitsland zijn regels regels en als dat niet werkt, passen we eerst de regels aan. Nee, gedogen zit niet in de Duitse natuur. Daniel Schwanekamp was een aantal jaren de zogeheten aandachtsfunctionaris voor Duitse studenten. Voor deze academie was er minder interesse van Duitse studenten, want de studies zijn toch vooral op de Nederlandse arbeidsmarkt gericht. Andere opleidingen zoals International Business en Languages trekken heel veel Duitse studenten. Inmiddels werkt Schwanekamp bij de Sociaal Juridische Dienstverlening van Saxion in Deventer. ( Ik heb mij doorontwikkeld ) en dat was zo in Duitsland niet mogelijk geweest. Hier heb ik meer kansen voor mijn persoonlijke ontwikkeling. Hij zal vermoedelijk niet snel terug keren naar Duitsland. Dan zal ik eerst een doctor moeten worden, voordat je een professor kunt worden. Maar dat past niet bij mijn wezen. Of ik word daar Lehrbeauftragter, een ingehuurde docent Hij begrijpt de studenten die voor Nederland kiezen. Het is natuurlijk allereerst de vraag: wat wil je? In Nederland zijn de klassen kleiner. Het contact met de docent is daardoor beter, je krijgt veel meer begeleiding. Qua studiekosten was het vroeger sterk afhankelijk uit welke deelstaat de Duitse student afkomstig was, maar tegenwoordig is in alle Duitse deelstaten het collegegeld afgeschaft. In Nederland duurt de studie een jaar langer (vier jaar) als gevolg van een langere stage. Naast het meer resultaatgerichte studeren, kleinere klassen noemt Schwanekamp ook de individualiteit van de maatschappij als groot verschil. Ik zeg niet dat Duitsland een collectivistische maatschappij is, maar in vergelijking vind ik dat het individu in Nederland nog belangrijker wordt geacht dan in Duitsland. De Nederlander vindt zich als individu ook altijd heel sterk en waardevol in de zin van, ok, ook al heb je meer macht, ik zeg toch jij tegen jou omdat wij gewoon twee mensen zijn. In Duitsland is een leidinggevende in de hiërarchie hoger. Artikel 1 van de Nederlandse grondwet betreft het gelijkheidsbeginsel. In Duitsland beschrijft artikel 1 dat de waarde van de mens onaantastbaar is. En dat is ook wel logisch vanuit het verleden. Slechte ervaringen in Nederland heeft hij nauwelijks meegemaakt. Terwijl ik zelfs zo dom ben geweest om met een Duitse voetbalsjaal in een Haags café voetbal te gaan kijken, dat was tijdens de WK 2006, ik had toen geen televisie op mijn kamer. Af en toe keek iemand een beetje raar naar me. 38 TWENTEVISIE.NL - NR.04 - OKTOBER 2014 Kom verder. Saxion OKTOBER 2014 - NR.04 - TWENTEVISIE.NL 39