Workshop 1 EBA en schouwcriteria Milicon, Milieu consultancy, Mat Schatorje Bouwadviesburo van Niekerk, Emile Niekerk Gespreksleider: Steven van der Lelie (GGD Gelre- Ijssel)
inhoudsopgave Inleiding Voorbeeld Energie en Binnenklimaat Advies School kenmerken Gebouwschil, -installatie, binnenklimaat EBA scenario en maatregelpakket Resultaten en leerpunten Discussie Afsluiting
Inleiding Scholen op de schop (2005) Bewustzijn problematiek Binnenklimaat scholen is groot; Veel kennis/ervaring opgedaan met onderzoek en effectiviteit van maatregelen; Nog te doen: Het vinden van een geschikte financieringsconstructie
leslokaal & binnenklimaat (bestaande scholen)
Binnenklimaat en eisen Binnenkwaliteiten: Goede temperatuur (niet te koud en niet te warm) Luchtkwaliteit (CO2, vocht, stoffen, microorganismen, etc.) Voldoende licht (500 lux) Geen geluidshinder Rekensom: (CO2 als indicatie!) CO2 productie: 20 gr/persoon.uur 30 personen * 20 = 600 gr/uur Om onder de 800 mg/m3 te komen 30*20 * 1000/ ventilatie [m3/uur]<800 Q = 750 m3/uur Lukt niet (constant) met natuurlijke ventilatie Luchtkwaliteit en Energiekwaliteit is onvoldoende Luchtkwaliteit D, C, B en A Energielabel G, F, E, D, C, B, A
ISSO 89 Binnenklimaat Scholen uitgangspunten voor luchtkwaliteit Klasse CO2-conc. [ppm] Temp. [ºC] beschrijving luchtkwaliteit A < 800 20-22 aangenaam, productiviteit bevorderend B < 900 20-23 redelijk aangenaam C < 1200 19-24 redelijk D > 1200 < 19; > 24 slecht
Voorbeeld Energie en Binnenklimaat advies 12 Basisscholen Gemeente Geldrop-Mierlo Aanleiding subsidie Energie en Binnenklimaat Doelstelling: Binnenklimaat (luchtkwaliteit) B en verbetering in Energielabel onder economische voorwaarden (met gebruik subsidie); EBA methode: inspectie, (CO2) meting, analyse, maatregelen en adviesrapportage
Schoolkenmerken Basisschool met 15 lokalen, 350 kinderen, personeel 19 fte; Bouwjaar begin jaren 70, BVO = 1860 m2 Totaal jaarbudget: 900.000 Energiekosten 18.000 /jaar (2%) Energieverbruik 50.000 kwh (27 kwh/m2.jr) en 30.000 m3 (16 m3/m2.jr]; Hoog!!
roostertjes Gebouwschil isolatie Slecht geïsoleerd dak Nageisoleerde gevel Enkel glas
leslokaal binnenklimaat
Gebouwinstallaties
Het binnenklimaat (lucht) controleren
CO2-gehalte [mg/m3] CO2-meting 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Aspect CO2 (ppm) gemiddeld 1038 spreiding 406 min 407 max 1850 perc. > 1200 35%
Maatregelpakket B-label luchtkwaliteit en energiebesparen maatregel Kosten Isoleren platdak 1650 m2 32.800 Glasisolatie 60 m2 EG 22.200 Verlichting HF verlichting 100 armaturen 15.000 Daglichtregeling 50 % 2.000 Aanwezigheidsdetectie 300 HR 107-ketels 200 kw 16.000 Optimaliseren cv-ketel 350 Balans-Ventilatie 9 lokalen 76.500 totaal 165.000
Resultaat EBA scenario op deze school huidige klasse na maatregelen Energielabel G C Luchtkwaliteit D B Thermisch comfort zomer D C Thermisch comfort winter B A
Inzicht in kostenposten (bron Agentschapnl) kostenaspect percentage bedrag afschrijving gebouw 0,60% 5.400 energiekosten 2,0% 18.000 technisch onderhoud 0,10% 900 bouwkundig onderhoud (klein) 0,20% 1.800 schoonmaak 3,30% 29.700 overige huisvesting 3,10% 27.900 aanschaf leermiddelen 1,90% 17.100 kleine inventaris 0,50% 4.500 salariskosten 72,0% 648.000 inhuren bij ziekte personeel 7,30% 65.700 overige 9,00% 83.700 100% 900.000
Economische haalbaarheid voor schoolproject Kosten Investering: 165.000 Subsidie: 67.500 Netto investering: ca. 100.000 Besparing Energiekosten 5.000 / jaar Ziekteverzuim: 9.000 / jaar (15% minder) TVT: 12 jaar (excl. subsidie); 7 jaar (incl. subsidie)
Samenvatting 12 EBA s 10.000-16.500 investeren per lokaal; Lagere kosten op energie en personele kosten door Energie en Binnenklimaatverbetering; B-niveau Binnenkwaliteit en B-D energielabel TVT = 8-12 jaar Exclusief de leerprestatieverbetering de (energie)prijs- en salarisstijgingen
Leerpunten Binnenklimaat verbetering 1. Investeren in binnenmilieu en energie loont Veel maatregelen mogelijk onder gunstige economische voorwaarden Start met een goede nulsituatie (EBA als goede start) en werk met scenario s => werk met Frisse scholen toets!! 2. Projectorganisatie Binnenmilieu en energie vroeg op de agenda plaatsen Besteed vanaf het begin veel aandacht aan de financiering Maak iemand verantwoordelijk voor het Binnenmilieu en Energie 3. Borging in organisatie Zowel grote als kleine aanpassingen meenemen (gedragsmaatregelen) Laat nieuwe installaties en hun kwaliteit terugkomen in onderhoudsplan
Discussie stellingen 1. Een optimaal binnenklimaat is een absolute voorwaarde voor een goede leer- en werkomgeving 2. Een EBA is een noodzakelijke voorwaarde voor een succesvolle aanpak van renovatie van bestaande schoolgebouwen 3. Investeren in een goed binnenklimaat is een belangrijke taak voor het schoolbestuur
Afsluiting Bedankt voor uw aandacht!! Succes met uw school en met het verbeteren van het binnenklimaat!