Aan: Van: Leden van de commissie WOS R.Kool- van Mourik CDA-fractie Betreft: Informatie over kwetsbare ouderen. Datum: 15-3-2011 Inleiding. Ruim een kwart van de 65-plussers is kwetsbaar voor ernstige gezondheidsproblemen. Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren, dat de kans vergroot op ernstige gezondheidsproblemen Het aantal kwetsbare ouderen zal in Nederland tussen 2011 en 2030 naar verwachting toenemen met ruim 300.000 van bijna 700.000 naar meer dan 1 miljoen. Kwetsbare ouderen hebben een vier tot vijfmaal grotere kans op opname in verzorgings- of verpleeghuis en een twee tot driemaal grotere kans op overlijden binnen drie jaar in vergelijking met de groep niet-kwetsbare ouderen. Dit zijn enkele conclusies uit de SCP-publicatie Kwetsbare ouderen dat 4 februari 2011 is verschenen. Voor onze gemeente betekent dit..: (ongeveer 300 inwoners die een indicatie voor dementie hebben. Dit aantal neemt toe tot 550 in 2030.) Het is de vraag of wij zijn voorbereid om de problemen die de groei van deze groep met zich meebrengt tijdig op te vangen. Kwetsbare ouderen en dementie. Van de groep kwetsbare ouderen maken dementerenden een groot deel uit. Op dit moment kent Nederland bijna driehonderdduizend dementerenden. Dit aantal zal de komende tien tot vijftien jaar verdubbelen. Onbekend is veelal dat 75% van alle dementerenden niet in verpleeg- of verzorgingshuizen woont, maar gewoon thuis. Elke gemeente heeft dan ook vele inwoners die aan dementie lijden. En de groep familieleden die actief betrokken is bij de zorg voor dementerenden, is nog veel groter. Toch is het vreemd dat het aantal gemeenten dat actief beleid voert rond dementie dungezaaid is. Dementie is een ingewikkelde ziekte. Ten eerste voor de dementerende zelf. Die krijgt te maken met geheugenverlies en steeds verdergaande gedrags- en karakterveranderingen. Ten tweede voor de familieleden, die moeten omgaan met deze veranderingen, zich zorgen maken over de ontwikkelingen en daarnaast ook nog hun eigen leven moeten organiseren. Gemeenten vinden het volstrekt normaal om voor allerlei fysieke gebreken hulp- middelen te verstrekken en betrokkenen in staat te stellen te blijven meedoen aan de maatschappij. Voor een psychische volksziekte als dementie geldt dat blijkbaar (nog) niet. Terwijl daar dezelfde vraag stukken aan de orde zijn als bij lichamelijke gebreken: Hoe stellen wij iemand zo lang mogelijk in staat te blijven participeren in de maatschappij? En hoe ontlasten wij betrokken mantelzorgers? De vraag is of deze gemeentelijke terughoudendheid het gevolg is van de grote aantallen mensen waar het om gaat. Of van de ingewikkelde financieringsregelingen in de zorg, 1
Ook dementerenden hebben het recht zo lang mogelijk maatschappelijk te functioneren zoals de vage en zigzaggende grenzen tussen zorgverzekering, AWBZ en Wmo? Eén ding is zeker: de ondersteuning van mantelzorgers behoort tot het gemeentelijk domein en alleen dat is al reden genoeg voor een actief gemeentelijk beleid. Wat zouden elementen van een gemeentelijk beleid rond dementie kunnen zijn? Enkele voorbeelden: Stimuleer dat de hele zorgketen in een gemeente/regio rond dementiezorg beter samenwerkt, zodat snellere diagnoses gesteld kunnen worden, sneller behandelplannen worden opgesteld, waardoor ook mantelzorgers minder tijd kwijt zijn met bezoeken aan medici en andere zorgverleners. Verstrek hulpmiddelen en voorzieningen via de Wmo-lokketten, zoals cameratoezicht, dwaaldetectie, beeldtelefoons, nachtverlichting, etcetera. Richt huishoudelijke zorg anders in, gericht op het samen schoonmaken met de dementerende in plaats van het overnemen van de huishoudelijke zorg. Dit vermindert de afhankelijkheid en stimuleert de zelfredzaamheid. Organiseer en stimuleer training en voorlichting aan familieleden. Vergoed mantelzorgmakelaars die familieleden ontlasten bij alle formulieren en bureaucratie rond dementiezorg. Maak het makkelijker dat dementerende en familieleden dicht bij elkaar wonen, door bijvoorbeeld de inzet van de verplaatsbare mantelzorgwoning. Dit scheelt de mantelzorger veel regel- en reistijd en levert veel gemoedsrust op. Organiseer in het welzijns- en opbouwwerk activiteiten voor vereenzamende beginnende dementerenden, al dan niet samen met familieleden naar het model van ontmoetingscentra dementie. Zorg dat er meer gemengde verpleeg- en verzorgingshuizen in de gemeente komen, zodat iemand bij negatieve ontwikkelingen in het ziektebeeld niet hoeft te verhuizen, maar gewoon naar een andere kamer/afdeling gaat. Dit ontlast partners en andere familieleden. Investeringen in een goed dementiebeleid passen niet alleen prima in de lokale rol van gemeenten, ze zijn ook nodig om schrijnende situaties te voorkomen. Ook dementerenden hebben er recht op om zo lang mogelijk maatschappelijk te blijven functioneren, ondanks hun beperkingen. Mantelzorg voor iemand met dementie is dankbaar, maar ook zwaar. Ga maar na: bij bijna de helft van de opnames wegens dementie in een verpleeg- of verzorgingshuis is overbelasting van mantelzorgers de directe aanleiding. Door tijdig maatregelen te nemen kan dat percentage fors naar beneden gebracht worden.. Verkenning naar een gezamenlijk beleid- en uitvoeringsprogramma voor kwetsbare ouderen. Doel:hiervan is: het zorgen voor een goede kwaliteit van leven voor kwetsbare ouderen in onze gemeente. Het opstellen van een gezamenlijk beleid- en uitvoeringsprogramma zorg/huisvesting voor kwetsbare ouderen door corporaties, zorginstellingen en de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht om zorg/woonruimte op maat te kunnen blijven leveren. In een convenant concrete prestatieafspraken vastleggen. 2
Wat is daar voor nodig? problematiek in beeld brengen. oplossingsrichtingen aangeven. de rol van de partners definieren. planning van activiteiten. convenant met prestatieafspraken. Startpunt is het organiseren van een informatie-avond organiseren door de commissie WOS Uitnodigen : GGD, SDD, corporaties, Blije Borgh, etc. Dit onderwerp heeft een relatie met: het Coalitieprogramma 2010-2014, met de prestatievelden Wmo, lokaal gezondheidsbeleid, Toekomstvisie HIAmbacht 2030. 3
Specifiek onderdeel van de groep kwetsbare ouderen zijn mensen met dementie. Binnen veertig jaar zal het aantal dementerende Nederlanders verdubbelen. Dit blijkt uit het Alzheimer Report 2010, een groot internationaal onderzoek naar Alzheimer. Voor 2050 is niet alleen de hoeveelheid Alzheimer-patienten verdubbeld, ook de kosten die de ziekte meebrengt verdubbelen. Nu zijn de kosten landelijk zo n 7,5 miljard per jaar. Onderzoek van TNO-onderzoeksinstituut peiljaar 2005 laat zien dat in onze gemeente ongeveer 300 inwoners een indicatie voor dementie hebben. Dit aantal neemt toe tot 550 in 2030. Voorstel: realisatie van het doel waarbij optimale thuiszorg vooraf gaat aan opname in psychogeriatrische bewoning. Speciale aandacht voor: het vroegtijdig signaleren van problemen, overbelasting van mantelzorgers, afstemming van zorg en ondersteuning door professionals en vrijwilligers, voldoende beschermde woonvormen en kleinschalige woonvormen: onderzoek naar realisatie van woon/zorgruimte voor echtparen waarvan een psycho-geriatrische zorg nodig heeft. Verzoekt het college (spilfunctie) om uitvoering te geven aan dit voorstel en de overleg met corporaties en zorginstellingen te regelen. Cijfers kengetallen. Kwart van de 65-plussers is kwetsbaar Ruim een kwart van de 65-plussers is kwetsbaar voor ernstige gezondheidsproblemen, zoals het krijgen van ernstige functiebeperkingen, opname in een zorginstelling of overlijden. In 2010 waren er in Nederland naar schatting bijna 700.000 kwetsbare personen van 65 jaar en ouder. De meesten van hen, ca. 550.000 ouderen, wonen zelfstandig; de rest verblijft in een verzorgingshuis of verpleeghuis. Driekwart van de verzorgingshuisbewoners en praktisch alle verpleeghuisbewoners zijn kwetsbaar. Kwetsbare ouderen zijn vaker hoogbejaard, vrouw of alleenstaand en ze komen vaker uit lage sociaaleconomische klassen. Doorslaggevend voor hun kwetsbaarheid is echter het hebben van meer dan één aandoening (multimorbiditeit) en het hebben van functiebeperkingen in bewegen, zelfverzorging en het doen van het huishouden. Ruim 300.000 meer kwetsbare ouderen tot 2030 4
Het aantal kwetsbare personen van 65 jaar en ouder zal tussen 2010 en 2030 naar verwachting toenemen met ruim 300.000 kwetsbare ouderen van bijna 700.000 naar meer dan 1 miljoen. Dat is echter ongeveer honderdduizend mensen minder dan op grond van de huidige demografische voorspellingen verwacht mag worden. Vooral het toenemende opleidingsniveau van ouderen heeft een dempend effect op de stijging van het aantal kwetsbare ouderen. Een hoog opleidingsniveau biedt namelijk bescherming tegen kwetsbaarheid op latere leeftijd. Grotere kans op opname of overlijden binnen drie jaar Het beloop van kwetsbaarheid is een belangrijke voorspeller van opname in een verzorgings- of verpleeghuis en van overlijden. De kans op opname in een zorginstelling binnen drie jaar is voor zelfstandig wonende kwetsbare ouderen bijna vier tot vijfmaal zo groot als voor de groep nietkwetsbare ouderen. De kans dat kwetsbare ouderen binnen drie jaar overlijden is ongeveer twee tot driemaal zo groot als bij niet-kwetsbaren. Door een tijdige signalering van hun kwetsbaarheid en een integrale beschouwing van hun lichamelijke, psychische en sociale problemen door huisartsen en andere hulpverleners zouden kwetsbare ouderen zowel vroegtijdiger als beter geholpen kunnen worden. Indeling: Inleiding Korte aanduiding van het probleem Wat wordt met deze notitie beoogd. Kwetsbare ouderen. Afbakening van de doelgroep. Toenemend aantal, toenemende problematiek. Welke voorzieningen zouden er moeten zijn? Welke voorzieningen hebben we al? Vraagstelling : of we geequipeerd zijn om de problematiek op te lossen/verminderen.. wmo, 5