FOV Een uitgave van de Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland J A A R G A N G 1 8 N U M M E R 9 N O V E M B E R 2 0 0 8 IN DIT NUMMER ONDER MEER: Pagina 4 Vergadering FOVbestuur Pagina 4 Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering Pagina 7 Handhaving meldplicht door de AFM Pagina 9 Jurisprudentie - verkeersboetes voor rekening werknemer of werkgever? - het concurrentiebeding en het schriftelijkheidsvereiste Pagina 11 FOV Preventiedag 2008 Brandpreventie: een plicht op veel verschillende fronten Najaarsbijeenkomsten De Nederlandsche Bank is uit op een dialoog De najaarsbijeenkomsten van de FOV, in Oudendijk, Zeist, Markelo en Odoorn, stonden dit jaar in het teken van de beheerste bedrijfsvoering. Namens De Nederlandsche Bank waren vier medewerkers vertegenwoordigd, die deels beurtelings en deels gezamenlijk een presentatie verzorgden. Op de najaarbijeenkomst op 10 november 2008 in Zeist sprak Henk Korthorst over de kredietcrisis en over het Besluit Prudentiële Regel Wft. Vervolgens besprak zijn collega Jan Contermans een aantal belangrijke risico s in de bedrijfsvoering van onderlingen. Ons gaat het erom de dialoog met u aan te gaan, benadrukten beiden. Het programma van de najaarsbijeenkomsten was in feite ingegeven door de ervaringen met de nieuwe verslagstaten. Volgens Henk Korthorst, afdelingshoofd toezicht verzekeringsmaatschappijen, ademden de ingeleverde verslagstaten nog onvoldoende het besef uit van de risico s in het verzekeringsbedrijf. Ik zeg niet, dat die awareness er niet is, aldus Korthorst, maar wel dat die niet altijd uit de staten blijkt. Korthorst gaf aan, dat de toezichthouder en de instellingen onder toezicht grotendeels hetzelfde belang hebben: tevreden polishouders. U verkoopt zekerheid en wij zien er graag op toe dat dat goed gaat. G O L F V A N O N Z E K E R H E I D nine eleven. Iedere keer zien we dan een golf van onzekerheid door de markt gaan over de precieze betekenis daarvan. V R I J F U N D A M E N T E E L In het land van de onderlinge verzekeraars zien we heel weinig problemen, aldus Korthorst. In uw sector en in de manier waarop u uw bedrijfsvoering hebt ingericht, is er gelukkig niet zo heel veel aan de hand, behoudens druk op de solvabiliteit. We hebben wat beleggingsverliezen, zou u kunnen redeneren, maar de In zijn presentatie besprak Henk Korthorst eerst de kredietcrisis. We hebben zowel in Apeldoorn als in Amsterdam nog dagelijks heel veel werk aan het begeleiden van grote en ook kleine financiële instellingen, die ernstig zijn gedupeerd door de crisis waar we momenteel mee te maken hebben. We hebben natuurlijk in de financiële wereld al heel veel meegemaakt. Eind jaren negentig hadden we de Aziëcrisis, vervolgens de dotcomcrisis, we hebben Golfoorlogen langs zien komen en natuurlijk Henk Korthorst, DNB De onderlinge 1
koersen trekken wel weer aan en dan komt het allemaal wel weer goed. Toch wil ik u uitdagen om vanavond nog eens goed na te denken of dat wel zo is. Wat er gebeurt, is vrij fundamenteel. Na de hypotheekcrisis in Amerika was het onderlinge vertrouwen tussen de banken volledig verdwenen. Het interbancaire verkeer lag vrijwel helemaal stil. Dankzij de centrale banken en de mogelijkheid om op basis van de afgifte van waardepapier bevoorschot te worden, kon het bankensysteem nog net intact blijven. Het had dus niet veel gescheeld of er waren echt heel onverkwikkelijke ontwikkelingen op gang gekomen. Nu dreigt er een recessie, voor het eerst sinds 1990 zijn de huizenprijzen gedaald en de pensioenfondsen kampen met dekkingstekorten. Ik wil niet de onheilsprofeet uithangen, maar het grijpt om zich heen. Er is echt wat aan de hand. I N T E G E R E E N B E H E E R S T E B E D R I J F S - V O E R I N G Uw onderlingen zijn een onderdeel van dat grote financiële systeem. De vraag is daarom: wat heeft de wetgever voor u bedacht om echt grote problemen te voorkomen. Dat is onder meer de Wft, die op 1 januari 2007 van kracht is geworden. U wordt geacht die wet te kennen, u moet daar op een of andere manier uw weg in vinden. Ik zal u daarbij helpen door u langs een paar hoofdlijnen te leiden, zodat u kunt zien wat er van u wordt verwacht. Bij de wet hoort een soort bijlage, het Besluit Prudentiële Regel Wft, waarin het een en ander over integere en beheerste bedrijfsvoering wordt gezegd. Om te beginnen wordt van u verwacht, dat u voor een systematische analyse van de integriteitsrisico s zorg draagt. De wetgever schrijft niet voor wat u daar onder moet verstaan. De wetgeving is immers niet rule based, maar principle based. De wet schrijft met andere woorden voor dat u veilig moet rijden, maar niet dat u voor een rood licht moet stoppen. Van besturen en directies wordt derhalve verwacht, dat zij zelf invulling aan de wat abstracte wet- en regelgeving geven. D I A L O O G Henk Korthorst zei te hopen, dat over de precieze invulling van die systematische analyse een dialoog zal ontstaan tussen directeuren en bestuursleden en ook tussen de toezichthouder en de verzekeraars in zijn portefeuille. Dat gebeurt nog wat weinig, omdat wij door u een beetje in de rol van politieagent worden gezet. U denkt dat wij alleen maar langskomen om te kijken wat er niet goed is. Inderdaad schromen we niet om flink in te grijpen als de belangen van de polishouders in het geding zijn. De wetgever heeft ons daar mooie instrumenten voor gegeven en die gebruiken we ook. Maar bij voorkeur zoeken we vanuit het toezicht de dialoog en treden we op als sparringpartner. D I A L O O G In hoofdstuk 4 van het Besluit Prudentiële Regel Wft over de beheerste uitoefening van het bedrijf is met name artikel 17 lid 1 van belang. Hierin is aangegeven dat de bedrijfsvoering van verzekeraars diverse zaken moet omvatten: een duidelijke en adequate organisatiestructuur, een duidelijke en adequate verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, een adequate vastlegging van rechten en verplichtingen, eenduidige rapportagelijnen en een adequaat systeem van informatievoorziening en communicatie. Korthorst: Vaak horen we u zeggen: wij zijn maar een kleine onderlinge en u moet ons daarom niet vragen om dit allemaal hetzelfde te doen als de grote ondernemingen. In dat geval kan ik u wijzen op artikel 17 lid 2, waarin is aangeven dat uw bedrijfsvoering moet zijn afgestemd op de aard, de omvang, de risico s en de complexiteit van uw organisatie. De wetgever heeft daar dus al in voorzien. Wel is van belang dat een en ander inzichtelijk is vastgelegd en dat er een adequate functiescheiding is. 2 De onderlinge november 2008
F I R M In hoofdstuk 4.2 over risicomanagement is aangegeven dat een verzekeraar beleid moet voeren, gericht op het beheersen van relevante risico's. In dit kader wees Korthorst zijn gehoor op FIRM: de Financiële Instellingen Risicoanalyse Methode. Deze methode heeft De Nederlandsche Bank in het verleden in eerste instantie voor eigen gebruik ontwikkeld, dus voor de medewerkers die onderzoek in het veld deden. Inmiddels hebben veel verzekeraars, grote en kleine, de methode overgenomen om de eigen risico s te inventariseren. De computerapplicatie is van de website van De Nederlandsche Bank te downloaden, inclusief een handboek met de nodige toelichtingen. Nadat u de methode hebt toegepast, vervolgde Korthorst, kunt u met de toezichthouders van De Nederlandsche Bank in discussie gaan. Zij zijn natuurlijk allemaal buitengewoon behendig in het hanteren van die applicatie. U zult vervolgens zien dat de ene keer de toezichthouder somberder is over de grootte van de risico s en de andere keer bent u dat. Zo ontstaat ook weer de dialoog die wij graag met u willen aangaan. R I S I C O S B I J D E B U U R M A N In het tweede deel van de presentatie gaf Jan Contermans, toezichthouder op verzekeringsmaatschappijen, een toelichting bij veel voorkomende risico s in de bedrijfsvoering van verzekeraars. Die risico s komen natuurlijk nooit bij u voor, maar altijd bij uw buurman of ergens in het noorden, het westen, het oosten of het zuiden van het land. Toch wil ik graag ook u even meenemen naar die risico's, omdat gewoon gebleken is dat verzekeraars daar nat op kunnen gaan. Eerst echter gaf Contermans inzicht in de clustering binnen de organisatie van De Nederlandsche Bank, in de segmenten Univéonderlingen, overige brandonderlingen en natura-uitvaartverzekeraars. Door die clustering kunnen we een echte gesprekspartner van u zijn, niet hoog boven u, maar naast u. Wij willen uw taal kunnen spreken en we willen kunnen begrijpen wat er bij u speelt. B E S T P R A C T I C E Contermans besprak vier hoofdgroepen van risico s, te weten risico s bij de bemiddeling, bij de acceptatie, bij beleggingen en bij betalingen. Bij de bemiddeling besprak hij het zogenoemde meesleeprisico (eigen polishouders moeten opdraaien voor malheur die uit de bemiddeling voortkomt) en het risico van een tekortschietende zorgplicht (met als gevolg daarvan claims die niet kunnen worden verhaald). Bij de acceptatie speelt het risico dat voor een te lange termijn een voorlopige dekking wordt afgegeven en dat grote risico s niet goed worden beoordeeld. Beleggingsrisico s zijn er vooral bij ondoorzichtige beleggingsconstructies en als het beleggingsbeleid niet goed is gedocumenteerd. Ten aanzien van betalingen behandelde Contermans de limitering van betalingen en het aspect van functiescheiding. Bij de beheersing van deze risico s passen we best practices toe, aldus Contermans. Door onze clustering willen we voor grote groepen gelijksoortige organisaties algemene oplossingen kunnen aangeven. Vervolgens kunnen we in uw situatie, met uw omvang qua financiën en qua mensen, best practice toepassen, dus naar de voor u meest gepaste oplossing zoeken. Dat verstaan we ook onder de dialoog die wij met u willen, zodat u en De Nederlandsche Bank als toezichthouder door één deur kunnen als het gaat om beheerste bedrijfsvoering. De najaarsbijeenkomst in Zeist werd afgesloten met een korte presentatie van R. Hoek (regio West Zuid) over zijn invulling van de risicoparagraaf in de nieuwe verslagstaten. Gepland was dat tijdens de bijeenkomsten in Oudendijk, Markelo en Odoorn B. Doornweerd (regio Midden) en R. Heeringa (regio Noord) dit onderdeel zouden verzorgen. Aansluitend vond vanzelfsprekend het traditionele diner plaats. De onderlinge november 2008 3
FEDERATIE Vergadering FOV-bestuur Op 21 november vond er een bestuursvergadering van de FOV plaats in het Eureko/Achmea Conference Centre in Zeist. Het begin van de vergadering werd bijgewoond door een delegatie van DNB, bestaande uit mevrouw mr. A.J. Kellerman, lid van de hoofddirectie, mr. Th.J.M. Roos, directielid, H. Korthorst RA, afdelingshoofd, drs. H.J. Boehlé, eveneens afdelingshoofd. Het DNB-bezoek diende enerzijds ter nadere kennismaking met de FOV en anderzijds werd er ingegaan op de kredietcrisis, de DNB-visie op het onderlinge segment en op het toezicht op kleine onderlinge verzekeraars. De gesprekken worden op bureauniveau voortgezet. Na de ontmoeting met DNB werd over een aantal onderwerpen gesproken, waaronder internationale aangelegenheden. Om beleid op dit vlak te ontwikkelen, zal een werkgroep worden samengesteld. Een ander punt van bespreking was het contributiesysteem zoals dat anno 2008 wordt gehanteerd. Dit berust op het draagkrachtbeginsel en bestaat uit een (bijna) vast promillage van het premie-inkomen van een lid. Voor dit systeem was een aantal alternatieven uitgewerkt. Deze bleken alle nadelen in zich te bergen of niets nieuws te brengen ten opzichte van de bestaande methodiek, reden waarom de vergadering besloot het huidige systeem te handhaven. Op basis hiervan werd ook de contributie voor 2009 vastgesteld. Dit betekent een verhoging van 5%, die nodig is om tot een sluitende begroting voor 2009 te komen. De aanpassing, die zijn oorzaak vindt in autonoom oplopende kosten, is de eerste procentuele verhoging sinds midden jaren 1990. Bijeenkomsten brancheafdelingen en commissies Commissie aansprakelijkheid De commissie aansprakelijkheid is bij elkaar geweest. De eerstvolgende studiedag die de commissie organiseert, zal plaatsvinden op 26 maart 2009. Uit de evaluatie van de vorige studiedag is naar voren gekomen dat men behoefte heeft aan een praktisch ingerichte studiedag met veel praktijkonderwerpen. Aan een dusdanige opzet wordt gewerkt: s morgens zal er een plenair deel zijn en s middags zullen er workshops over specifieke onderwerpen worden gegeven. Commissie arbeidsongeschiktheid Ook de commissie arbeidsongeschiktheid heeft vergaderd. In deze vergadering maakte de heer Rob de Bruijn (Interpolis) voor het eerst zijn opwachting. Hij volgt Agnes Epema op. Het ligt in de bedoeling om in april 2009 een studiedag te organiseren. Bestuur brand regionaal west zuid op bezoek bij DNB De leden van het districtsbestuur brand regionaal west zuid hebben op 1 oktober het DNB-bezoekerscentrum in Amsterdam bezocht. Zij werden daar ontvangen door de heer J. Contermans van DNB. Na een rondleiding werd een gezamenlijke lunch gebruikt en gaf de heer Contermans een uiteenzetting over de herinrichting van het toezicht door DNB (segmentering). Tevens werd een aantal algemene onderwerpen besproken. Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering Op 25 oktober heeft er een onderhoud plaatsgevonden met Centraal Beheer Achmea (CBA) over de bestuurdersaan- sprakelijkheidsverzekering voor FOV-leden. CBA deelde mee dat er in 2008 wel advocaatkosten zijn vergoed maar dat er geen schadeclaims zijn uitbetaald. De premie voor 2009 wordt niet verhoogd. Tijdens het onderhoud is ook een algemene clausule besproken, die aangeeft dat er geen dekking is als niet aan alle Wft-eisen wordt voldaan. Deze clausule wordt als te beperkend ervaren en moet worden genuanceerd. Dit is toegezegd. Vergadering afdeling schepenverzekering Op 4 november vond er in Hasselt een vergadering plaats van de afdeling schepenverzekering. Deze vergadering werd geleid door de heer T. Boerema van Efm. Belangrijkste gespreksonderwerpen waren: nieuwe Schepenwet, preventiegids over autokranen en spudpalen (soort anker), commissie schade, IVR, torntarieven, knock-for-knockovereenkomsten en sponsoring KNRM en Schuttevaer. Directiebijeenkomsten regio noord Op 7 november kwam in Hotel De Havixhorst een tiental bestuurs- en directieleden bij elkaar om daar een gezamenlijke lunch te gebruiken. Tijdens die lunch werd van gedachten gewisseld over de kredietcrisis, beloningstransparantie en een aantal andere actualiteiten in de verzekeringsbranche. 4 De onderlinge november 2008
ONDERLINGEN Het gesprek werd begeleid door de Verbondsdirecteur mr. H.L. de Boer. Op 18 november werd de sessie voor een tiental andere belangstellenden herhaald. Contactdag schadecorrespondenten De afdeling schepenverzekering herbergt een beperkt aantal leden. In de afwikkeling van schades komen de medewerkers daarvan regelmatig met elkaar in contact. Om schadecorrespondenten van de maatschappijen op informele wijze met elkaar in contact te brengen en de soepele afdoening van onderlinge schadegevallen daarmee te bevorderen, wordt al een aantal jaren een contactdag georganiseerd. Dit jaar vond deze op 6 november plaats. 23 Deelnemers van de aangesloten schepenverzekeraars brachten die dag een bezoek aan de Meyer Werft in Papenburg (Du). Op deze werf worden in grote hallen schepen gebouwd, waaronder veel cruiseschepen. Na het bezoek aan de Meyer Werft werd een diner genoten in een hotel in Papenburg. Klaverblad komt met rechtsbijstandpolis voor bedrijven Klaverblad breidt zijn productassortiment voor de zakelijke markt uit met rechtsbijstandverzekeringen voor bedrijven. Voor deze dekkingen werkt Klaverblad samen met DAS Rechtsbijstand. Klaverblads rechtbijstandverzekering kent voor het middenen kleinbedrijf twee varianten: Standaard en Extra. Daarnaast is er een rechtsbijstandverzekering voor agrarische bedrijven. Tot en met januari a.s. geldt er voor de Rechtsbijstandverzekering voor bedrijven Extra een introductiekorting van 100 op de eerstejaarspremie. Voor zzp ers en detaillisten is er een speciaal tarief voor deze verzekering, voor hen geldt bij de Extra-dekking een korting van 50 op de eerstejaarspremie. Bron: Am signalen, 5 november 2008 Nieuwe financieel directeur bij Avéro Hélène Pragt (41) is de nieuwe financieel directeur van intermediairverzekeraar Avéro Achmea. Zij is deze maand begonnen in haar nieuwe functie. Pragt was sinds 2005 Director Finance van Unibail-Rodamco Nederland. Daarvoor heeft zij managementfuncties vervuld bij Atos KPMG Consulting, bij KBB en bij Delta Lloyd. Helene Pragt. De onderlinge november 2008 5
ACTUALITEITEN ONVZ koerst weer af op winst Zorgverzekeraar ONVZ houdt zijn hart niet vast in de kredietcrisis. Wij beleggen nauwelijks in aandelen. Natuurlijk is ook bij ons het rendement minder, maar ik voel mij senang met ons beleggingsbeleid. We zijn bijvoorbeeld niet gelieerd aan een bank, zegt directievoorzitter Erno Kleijnenberg, die verwacht dit jaar weer winst te maken. Kleijnenberg verwacht dan ook niet dat bij ONVZ de premies daardoor hoger zullen uitvallen dan normaal. Ik verwacht dat wel bij zorgverzekeraars die veel meer in aandelen beleggen dan wij. Die zullen hard moeten nadenken hoe ze uit de problemen komen. En dat zou zomaar door premieverhoging kunnen, meent Kleijnenberg. ONVZ verwacht na de moeizame jaren 2006 en 2007 dit jaar met een positief resultaat af te sluiten. Cijfers geeft Kleijnenberg niet. Maar we gaan positief draaien op de aanvullende polissen. Ten aanzien van de basisverzekering moet je altijd een slag om de arm houden in verband met de vereveningsbijdrage, maar ook daar verwacht ik een positief resultaat. We maken winst, maar niet dankzij de beleggingen, zegt Kleijnenberg. Bron: Am signalen, 26 oktober 2008 Lex Hoogduin benoemd tot directeur van de Nederlandsche Bank Prof. dr. Lex Hoogduin is benoemd tot lid van de directie van de Nederlandsche Bank. De benoeming gaat in per 1 januari 2009. Lex Hoogduin is sinds december 2005 chief economist van de Robeco Groep. In de 25 jaar daarvoor was hij verschillende malen voor langere perioden werkzaam bij DNB, waar hij de laatste jaren de functie vervulde van divisiedirecteur Wetenschappelijk onderzoek. Hoogduin is ook hoogleraar Monetaire Economie en Financiële Instellingen aan de Universiteit van Amsterdam. In juli werd bekendgemaakt dat prof. dr. Arnold Schilder RA met ingang van 1 januari 2009 DNB verlaat en voorzitter wordt van de International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB). Voor de portefeuilleverdeling binnen de directie is het voornemen dat Lex Hoogduin de portefeuille overneemt van directeur Henk Brouwer en de verantwoordelijkheid krijgt voor Economisch Beleid en Onderzoek, Statistiek en Informatie, Betalingsverkeer, Financiële Stabiliteit en Financiële markten. Directeur Henk Brouwer krijgt de porte-feuille Toezicht banken en Toezichtsbeleid van scheidend directeur Arnold Schilder. ONVZ biedt ondernemer Zó-fit Langer doorwerken wint aan populariteit Uit een onderzoek van Academica onder een groep van 3.758 hbo'ers, academici en middelbaar en hoger personeel, blijkt dat steeds meer mensen willen doorwerken na hun 65e. Voorwaarde is wel dat daar een hoger pensioen tegenover staat. Ruim een derde wil wel doorwerken tot bijvoorbeeld hun 67e als daar een pensioeninkomen van 75% van het laatst verdiende loon (in plaats van 70%) tegenover zou staan. Aan de andere kant is er ook een groep mensen die wel op zestigjarige leeftijd wil stoppen als zij een pensioen van 60% zouden krijgen. Opvallend was dat het animo om door te werken na het 65e levensjaar tijdens het veertien maanden durende onderzoek sterk toenam, aldus de onderzoekers. Dat aantal lag aan het eind van het onderzoek een derde hoger dan bij het begin. Bron: Amsignalen, 17 november 2008 Zakenreiziger vaak onverzekerd op reis Van de Nederlandse zakenreizigers gaat 43% onverzekerd op reis. Ruim een derde weet niet dat een gewone reisverzekering vaak geen dekking biedt tijdens een zakenreis. Deze cijfers komen uit een onderzoek van De Europeesche onder ruim 500 zakenreizigers. De helft hiervan controleert niet of de werkgever een zakenreisverzekering voor het personeel heeft. In een doorlopende zakenreisverzekering zijn hulpverlening in het buitenland en buitengewone kosten, bagage, ongevallen, medische kosten, vervangend vervoer, automobilistenhulp en rechtshulp gedekt. 6 De onderlinge november 2008
Verzekerd van toezicht Verzekerd van toezicht : zo heet het boek Gert Boshuizen (toezichthouder-seniorjurist bij DNB) en dat Bert Jager (beleidsmedewerker bij Zorgverzekeraars Nederland) onlangs hebben geschreven. Het boek behandelt het overheidstoezicht op particuliere verzekeringsondernemingen en gaat in op alle aspecten uit de Wet op het financiëel toezicht (Wft), die voor verzekeraars van belang zijn. De auteurs zijn ervan uitgegaan dat niemand een wet van het eerste tot het laatste artikel leest. Insteek is daarom om de Wft zo toegankelijk mogelijk te maken. In het boek worden de kernbegrippen van het toezicht en de kenmerken waaraan verzekeraars moeten voldoen, uiteengezet. Ook belichten de auteurs de wettelijke toezichtvereisten en gaan ze uitgebreid in op de rol van de toezichthouders, het toezichtinstrumentarium en de onderlinge samenwerking op nationaal en internationaal niveau. In het boek wordt regelmatig naar wetteksten verwezen. Het boek is uitgegeven bij Kluwer in de reeks Recht en Praktijk, ISBN 9789013059052. Minder regels bij ziekmelding werknemers Vanaf 1 november wordt het werkgevers administratief makkelijker gemaakt bij ziekte van hun werknemers. De wetswijziging, die op die datum in werking is getreden, betekent onder meer dat werkgevers hun zieke werknemer pas in de 42e week hoeven ziek te melden bij het UWV (nu moet dat in de 13e week) en dat de wettelijke hersteldmelding vervalt. Werkgevers die hun zieke werknemer te laat aanmelden kunnen een boete krijgen van maximaal 455 per werknemers. Op dit moment wordt de verplichte loondoorbetaling voor werkgevers verlengd voor de periode dat de werkgever te laat was met ziekmelden. Het UWV stuurt de werkgever en werknemer straks in de 44e week een brief als de werknemer niet beter is gemeld. Deze brief wijst de werkgevers en werknemers op hun verplichtingen voor reïntegratie. Bron: VB nieuws, 22 oktober 2008 Basistarief AFM 37% omhoog Het basisbedrag voor doorlopend toezicht van de AFM stijgt in 2008 met 37% van 900 naar 1.229 (exclusief BTW), terwijl daar tot twintig werknemers per fte 203,24 bijkomt en vanaf 21 werknemers 184,33. Verder stijgt de prijs van de AFM-vergunningaanvraag naar 1.460 en de betrouwbaarheidstoets beleidsbepaler gaat 700 kosten. Voor de deskundigheidstoets beleidsbepaler wordt 330 in rekening gebracht. De forse prijsstijgingen hebben tot verontwaardigde reacties geleid. Die hebben tot op heden niet tot aanpassing van de tarieven geleid. NIBE-SVV start PE-service en introduceert examenvoucher Bedrijven die in kaart willen brengen welke diploma s en welke PE-plichten hun medewerkers hebben, kunnen vanaf 1 januari 2009 een beroep doen op de PE-service van Nibe-SVV. Met deze PE-service hoeft een ondernemer niet meer in de gaten te houden wat zijn werknemers moeten doen om hun diploma s geldig te houden, zegt projectleider Dik van Velzen van Nibe-SVV. De service bestaat onder meer uit een uitgebreide inventarisatie en registratie van de aanwezige diploma s en vrijstellingen binnen een bedrijf. Cursisten die een opleiding (zelfstudie, elearning of mondelinge begeleiding bij een zelfstudiepakket) bestellen waaraan een NIBE-SVV-examen of NIBE-SVV Wftexamen is verbonden, hebben vanaf heden de mogelijkheid om bij aanschaf meteen een examenvoucher te kopen. Het voordeel hiervan is dat medewerkers niet apart het examen hoeven te declareren bij hun werkgever. De betaler krijgt een totaalnota van opleiding en examen ineen. Bovendien kan de medewerker het examen nu tot vier dagen van tevoren boeken in plaats van de gebruikelijke 14 dagen voor de examendatum. Aanpassing kantorrechtersformule bij ontslag De Kring van Kantonrechters heeft besloten het rekenmodel voor de toekenning van vergoedingen bij de ontbinding van arbeidsovereenkomsten aan te passen. Naar verwachting zal vanaf 1 januari 2009 met deze aanbevelingen gewerkt gaan worden. De belangrijkste wijzigingen zijn: aanpassing berekening van de dienstjaren; aandacht voor arbeidsmarktpositie werknemer en financiële positie van de werkgever; meer maatwerk voor werknemers die bijna met pensioen gaan; verduidelijking van de vergoedingsregeling bij korte dienstverbanden. Tweede Kamer neemt Reparatie Wft aan De Tweede Kamer heeft de Reparatiewet Wft (technische wijzigingen in de Wft) aangenomen. De technische reparaties op het niveau van AMvB s worden doorgevoerd bij het Reparatiebesluit Wft. De inwerkingtreding van de wet en het besluit stonden gepland voor 1 juli 2008. Uitstel tot 1 januari 2009 is aannemelijk. De onderlinge november 2008 7
Het ministerie van Financiën werkt aan de voorbereiding van de Wijzigingswet Wft, die is bedoeld voor meer inhoudelijke en/of beleidsmatige wijzigingen in de Wft. De formele consultatie staat gepland voor het najaar van 2008 en de inwerkingtreding wordt waarschijnlijk uitgesteld tot 1 januari 2010 (in plaats van 1 juli 2009). Handhaving meldplicht door de AFM Verzekeraars zijn volgens de Wft (artikel 4:97) verplicht overtredingen door bemiddelaars met wie zij samenwerken, aan de AFM te melden. De toezichthouder heeft geconstateerd dat de aard, kwaliteit, kwantiteit en snelheid van meldingen variëren. In de toekomst zal de AFM aandacht besteden aan de naleving van de norm en waar nodig optreden. Op de website van de AFM is een brochure gepubliceerd waarin toelichting wordt gegeven op de achtergronden van de meldplicht met best practices. Van internetters sloot 18% autopolis online Van de op internet actieve Nederlanders heeft 18% afgelopen jaar een autoverzekering online gesloten. Dat blijkt uit een Europees onderzoek van zoekmachine Google waar tweeduizend Nederlandse internetters aan meededen. Volgens Google heeft 38% van de respondenten informatie over een autoverzekering online gezocht. Het aandeel dat niet alleen online informatie inwon, maar ook daadwerkelijk online een autoverzekering sloot was 13%. De overige 25% (van de eerder genoemde 38%) sloot de autoverzekering niet online. Een klein deel zocht informatie juist offline, maar sloot de polis vervolgens zelf op internet. De Nederlandse cijfers steken mager af bij het Verenigd Koninkrijk. Daar zocht en sloot 52% van Indexcijfers voor gebouwen-, inboedel- en glasverzekering Vanaf 1 november 2008 gelden de volgende indexcijfers: 1 december 2007 151 1 januari 2008 151 1 februari 151 1 maart 155 1 april 155 1 mei 155 1 juni 159 1 juli 159 1 augustus 159 1 september 164 1 oktober 164 1 november 164 1 december 162 de respondenten een autoverzekering online. Bij Britse inboedelverzekeringen geldt dit voor 38%. Bron: Am signalen, 17 november 2008 Alle bonussen verboden Op 6 november 2008 heeft minister Bos van Financiën bekend gemaakt een algeheel verbod uit te vaardigen voor bonusprovisies. Niet alleen de omzetgerelateerde bonussen zijn vanaf 1 januari 2009 taboe, maar alle bonussen, ook als die bestemd zijn voor het verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening. Voor de consument werkt deze uitslag waarschijnlijk positief uit, maar de NBVA, NVA en VvHN vinden dat er een uitzondering gemaakt had moet worden voor de kwaliteitsbonussen. Deze verenigingen vragen zich af of een totaalverbod op bonusprovisies en de balansvoorstellen niet in strijd is met het Europese recht, omdat de MiFiD-regels leidend behoren te zijn. gebouwen inboedels indexcijfers 1990 = 100 1993 = 100 glasverzekering 2000 116,3 juli 2000 2,0% 2001 120,5 juli 2001 3,7% 2002 125,2 juli 2002 6,8% 2003 130,8 juli 2003 4,4% 2004 137,3 juli 2004 2,8% 2005 142,1 juli 2005 0% 2006 141,6 juli 2006 0% 2007 140,9 juli 2007 1,5% 2008 141,0 juli 2008 1,7% Het indexcijfer gebouwen is gekoppeld aan de CBS-reeks Nieuwbouwwoningen outputindex; 2000 = 100. Voor de consistentie wordt dit getal vermenigvuldigd met de factor 1,185484. Er komt geen uitzondering voor serviceproviders. Wel kunnen deze een bepaald bedrag in rekening brengen aan de consument en kunnen werkzaamheden tegen betaling worden verricht die worden uitbesteed door de aanbieders. In dat geval dienen de aanbieders wel de uitbestedingsregels in acht nemen. De transparantie- en beloningsregels zullen in 2010 worden geëvalueerd. Onderzoek moet in het voorjaar van 2010 uitwijzen of de transparantie van beloning de gewenste markteffecten heeft en of de positie van de klant daadwerkelijk is verbeterd, de balans zelf is niet aan de orde. Die wordt 50/50 (afsluit- versus doorloopprovisie). De andere Bgfo-wijzigingen per 1 januari 2009 komen neer op: alle aanbieders moeten alle kosten van complexe producten nominaal transparant maken, ook de kosten van 8 De onderlinge november 2008
JURISPRUDENTIE (fondsen in) fondsen; het begrip kosten bemiddelaar in de modellen De Ruiter wordt aangepast; de volgende stap van de balans afsluit/doorloop naar 60/40 wordt met een jaar uitgesteld; geen balans voor niet-complexe producten. Het gehele plan van wijzigingen in het Bgfo (Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen is voor advies naar de Raad van State gestuurd. De ministerraad heeft inmiddels ingestemd met het voorstel. Het ligt in de bedoeling de wijzigingen per 1 januari 2009 in te voeren, voor zover niet anders bepaald. Pas na het advies van de Raad van State zal de letterlijke tekst van het nieuwe Bgfo gepubliceerd worden. Het zal voor alle betrokkenen nog een enorme inspanning zijn om de nieuwe spelregels te vertalen naar de eigen bedrijfsvoering. Ruim 600.000 autopolissen gesloten via internet Het afgelopen jaar zijn via internet meer dan 600.000 autopolissen gesloten, ruim 700.000 reis- en annuleringsverzekeringen en bijna 600.000 zorgverzekeringen. TNS Nipo presenteerde deze cijfers woensdag op het congres Internetverzekeren in Leiden. Volgens TNS Nipo hebben in totaal circa twee miljoen huishoudens afgelopen jaar online een verzekering gesloten. Ongeveer 2,9 mln huishoudens van de in totaal zeven miljoen in ons land hebben zich afgelopen jaar georiënteerd op het sluiten van een polis; 2,3 mln deed dat via internet. Uit het onderzoek blijkt verder dat vertrouwde namen als Centraal Beheer, Univé, Postbank, FBTO en Ohra het hoogst scoren als het gaat om het online sluiten van een verzekering. Zo sloot 15% zijn polis bij Centraal Beheer, 13% bij Univé en 9% bij Postbank. Echter 39% deed het via een andere online aanbieder, zoals bijvoorbeeld de ANWB bij wie 1,5% online werd gesloten. Het TNS Nipo onderzoek vond de eerste zes maanden van dit jaar plaats onder ruim 4.000 huishoudens. Bron: AM signalen 27 november 2008 Verkeersboetes voor rekening werknemer of werkgever!? In een arrest van 13 juni 2008 heeft de Hoge Raad beslist dat verkeersboetes die zijn opgelegd aan de werkgever, vanwege verkeersovertredingen begaan door de werknemer, in beginsel verhaald mogen worden op de werknemer. Wettelijk kader De mogelijkheid om als werkgever schade te verhalen op de werknemer vindt zijn grondslag in artikel 7:661 BW. Dit artikel bepaalt dat de werknemer jegens de werkgever slechts aansprakelijk is bij opzet of bewuste roekeloosheid. Dit houdt in dat alleen als er sprake is van opzet of roekeloosheid aan de kant van de werknemer de werkgever de schade op de werknemer mag verhalen. Uitspraak Hoge Raad De Hoge Raad is van mening, in tegenstelling tot eerdere arresten van de Hoge Raad in 2001 en het Hof Den Haag in 2006 dat niets erop wijst dat bij de invoering van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften (WAHV) het de bedoeling van de wetgever is geweest om de werkgever de boete te laten dragen. Het oordeel van de Hoge Raad is dan ook dat in beginsel de werkgever niet draagplichtig is voor de verkeersboetes van zijn werknemers. Wel kan de werkgever onder bijzondere omstandigheden op grond van goed werkgeverschap gehouden zijn om de boete te voldoen. Hier kan volgens de Hoge Raad sprake van zijn als bijvoorbeeld blijkt dat de werkgever het begaan van de betreffende verkeersovertreding heeft bevorderd. In tegenstelling tot de eerder gevolgde lijn dat de werkgever alleen de verkeersboetes op de werknemer kon De onderlinge november 2008 9
verhalen indien er sprake was van opzet of bewuste roekeloosheid, is het nu voor de werkgever ook mogelijk om de verkeersboetes te verhalen op de werknemer zonder dat opzet of bewuste roekeloosheid aanwezig is. Hierdoor is het voor de werkgever een stuk makkelijker geworden om verkeersboetes op werknemers te verhalen dan voorheen en is het ook mogelijk om hier nadere afspraken over te maken, mits niet in strijd wordt gehandeld met goed werkgeverschap. Eén kanttekening dient nog wel te worden gemaakt: De werkgever moet bedacht zijn op de fiscale consequenties. Indien de werkgever de boete op de werknemer niet verhaalt terwijl daar wel de mogelijkheid voor is, dan zou dat aangemerkt kunnen worden als loon waar belasting over dient te worden berekend. Bron: Recht toe Recht aan, nr. 5 2008, mr. B.C. Houten, Van Benthem & Keulen Het concurrentiebeding en het schriftelijkheidsvereiste In artikel 7:653 lid 1 BW zijn twee voorwaarden opgenomen waaraan een concurrentiebeding moet voldoen wil het geldig zijn: de werknemer moet bij het aangaan van het concurrentiebeding meerderjarig zijn en het concurrentiebeding moet schriftelijk worden overeengekomen. Wanneer wordt aan het schriftelijkheidsvereiste voldaan? Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat een concurrentiebeding niet geldig is wanneer het is opgenomen in een arbeidsreglement, in algemene voorwaarden of in een CAO. Veel bedrijven hebben een concurrentiebeding opgenomen in hun arbeidsvoorwaardenregeling. Maar is het concurrentiebeding ook geldig indien het in een arbeidsvoorwaardenregeling is opgenomen en de werknemer zich met de regeling akkoord heeft verklaard in een begeleidend schrijven zonder de arbeidsvoorwaardenregeling zelf te ondertekenen? De Hoge Raad heeft hierover uitspraak gedaan. Hij stelt dat aan het schriftelijkheidsvereiste is voldaan wanneer de werknemer een arbeidsovereenkomst, waarin een concurrentiebeding is opgenomen, of enig ander geschrift waarin een concurrentiebeding als onderdeel van de arbeidsvoorwaarden voorkomt, heeft ondertekend omdat de werknemer daarmee tot uitdrukking brengt dat hij kennis heeft genomen van het concurrentiebeding zoals dat in schriftelijke vorm aan hem ter hand is gesteld en dat hij daarmee instemt. In dit geval werd in een brief gewezen naar bijgevoegde arbeidsvoorwaarden, waarin een concurrentiebeding voorkwam, en verklaarde de werknemer zich door ondertekening van die brief akkoord met die arbeidsvoorwaarden. Volgens de Hoge Raad is dan aan het schriftelijkheidsvereiste voldaan. Hetzelfde geldt indien in een arbeidsovereenkomst naar bijgevoegde arbeidsvoorwaarden wordt verwezen waarin een concurrentiebeding voorkomt. In beide gevallen brengt de werknemer door de ondertekening tot uitdrukking dat hij kennis heeft genomen van het concurrentiebeding zoals dat hem in schriftelijke vorm ter hand is gesteld en dat hij daarmee instemt. Volgens de Hoge Raad is voor de geldigheid van het concurrentiebeding niet vereist dat ook de bijgevoegde arbeidsvoorwaarden waarnaar wordt verwezen door de werknemer zijn ondertekend. Evenmin is vereist dat de akkoordverklaring uitdrukkelijk naar de aanvaarding van het concurrentiebeding verwijst. Ten overvloede merkt de Hoge Raad nog op dat niet aan het schriftelijkheidsvereiste is voldaan indien de werknemer zich akkoord verklaart met de inhoud van een niet als bijlage in schriftelijke vorm bijgevoegd document waarin een concurrentiebeding voorkomt, bijvoorbeeld in geval van verwijzing naar een concurrentiebeding dat zich op intranet bevindt, tenzij de werknemer daarbij uitdrukkelijk verklaart dat hij met het concurrentiebeding instemt. Door dit arrest van de Hoge Raad zal veel eerder dan tot nu toe het geval was, geconcludeerd worden dat aan het schriftelijkheidsvereiste is voldaan. Echter, de voor de werkgever meest veilige weg is toch nog altijd het opnemen van het concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst. Bron: Recht toe Recht aan, nr. 5 2008, mr. G.M. Gerdes, Van Benthem & Keulen 10 De onderlinge november 2008
FOV Preventiedag 2008 Brandpreventie: een plicht op veel verschillende fronten De FOV Preventiedag 2008, op 12 november jongstleden in Hof van Wageningen (het voormalige WICC), stond in het teken van brand en het voorkomen daarvan. Onder leiding van dagvoorzitter Toon Bullens, voorzitter van de FOV, presenteerden zeven inleiders hun specialistische kennis op dit gebied. Naast een interessant programma bood de dag vanzelfsprekend een goede gelegenheid voor onderlinge gedachtewisselingen. Ongetwijfeld zal ook in die gesprekken schadelastbeheersing een terugkerend thema zijn geweest. Gerard Valenteijn, directeur van schoorsteentechnisch bedrijf Denito, mocht dit jaar het spits afbijten. Zijn presentatie ging over schoorstenen, stookgedrag en inspectiemogelijkheden. Valenteijn behandelde om te beginnen een aantal veelvoorkomende oorzaken van schoorsteenbranden, verdeeld over technische of bouwkundige gebreken en foutief handelen door de gebruiker. In het verlengde daarvan benadrukte hij het belang van goed onderhoud en inspectie van schoorstenen, het laatste bij voorkeur met een camera. Voor het herstel van slechte kanalen adviseerde Valenteijn de toepassing van dubbelwandige pijpen van metaloterm. Na zijn presentatie, met daarin ook nog een film van een schoorsteenbrand, waren er opvallend veel vragen en aanvullingen vanuit de zaal. Gevraagd naar aantallen zei Valenteijn in te schatten dat er jaarlijks zo n 2.000 schoorsteenbranden voorkomen, waarvan ongeveer de helft een grote gevolgschade heeft. V E I L I G W E R K E N M E T O P E N V U U R Lodewijk Niemöller, directeur van Probasys Benelux, gaf een presentatie over brandveilig werken met open vuur aan daken. Probasys Benelux is de vereniging van producenten en leveranciers van bitumenafdichtingssystemen. Voor het werken met open vuur aan daken bestaan twee normen, NEN 6063 en NVN (voornorm) of ontwerp-nen 6050. De eerstgenoemde norm is een eis in het Bouwbesluit. Niemöller knoopte er het advies aan vast om altijd voor KOMO-gecertificeerde dakbedekkingsmaterialen te kiezen. Ook de ontwerp NEN 6050 stelt eisen aan dakbedekkingsconstructies. Deze moeten zo ontworpen zijn, dat werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd met een zo beperkt mogelijke kans op brand. De norm heeft inmiddels tot de ontwikkeling van nieuwe apparaten en werkmethoden geleid. Niemöller liet er daar een aantal van zien, bijvoorbeeld bij dakranden, dakopstanden en dakrandaansluitingen bij de gevel. Hij zei de definitieve norm NEN 6050 in maart 2009 te verwachten. Vervolgens kan deze dan worden voorgeschreven door dakdekkers en opdrachtgevers, maar ook door verzekeraars. M E L D I N G E N V A N B R A N D S T I C H T I N G Ellen Verbeem, communicatiemanager bij de Stichting Meld Misdaad Anoniem, beantwoordde de vraag of M. verzekeraars geld oplevert. Met betrekking tot brand- stichting ontving M. in 2007 en 2008 in totaal 286 meldingen, die tot 57 aanhoudingen en 46 opgeloste zaken leidden (met daarbij de kanttekening dat in slechts 50 procent van de gevallen terugkoppeling plaatsvond). Daarnaast voerde M. een aantal lokale acties in verband met brandstichting. In Heemskerk/ Beverwijk konden twee aanhoudingen worden verricht en daalde het aantal branden van honderd naar nul. In Lemmer vonden twaalf branden plaats en na de actie van M. nog slechts één. Vergelijkbare resultaten waren er in Eersel en Bruchem. Gelet op de gemiddelde schade per brand van 14.357 euro (in 2006) mag worden geconcludeerd dat M. verzekeraars behoorlijk veel geld oplevert. B R A N D W E E R E N B R A N D P R E V E N T I E Veiligheidsdeskundige bij Marsh Nederland en vrijwillige brandweerman in Capelle aan den IJssel Hans Sevenstern gaf een uitgebreide presentatie over de brandweer in Nederland. Hij schetste de brandweerorganisatie, stond stil bij de bluswatervoorzieningen en behandelde de ins and outs van de binnenaanval. Door middel van foto s en films liet hij zien in welke gevallen zo n binnenaanval wel en niet nuttig is. Tot slot ging Sevenstern in op brandpreventie. Deze krijgt om te beginnen vorm in de beoordeling van bestemmingsplannen en bouwplannen en door de afgifte en handhaving (controle) van gebruiksvergunningen. Van belang op dit gebied is de komst, naar verwachting op 1 januari 2009, van de Wet algemene bepalingen omgevingsvergunning (Wabo). De omgevingsvergunning is de samenvoeging van verschillende vergunningen, ontheffingen en toestemmingsvereisten voor wonen, ruimte en milieu. Daarnaast zullen in de nabije toekomst nog Europese richtlijnen worden geïmplementeerd. De onderlinge november 2008 11
R I S I C O S V A N E L E K T R I C I T E I T Sprekers op de preventiedag. Staand: Toon Bullens en Frank Smits. Zittend (vlnr): Hans Sevenstern, Michiel Baars, Gerard Valentijn, Rob Lengkeek. C O L O F O N De onderlinge is een uitgave van de FOV (Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland) en verschijnt 10 keer per jaar in een oplage van 1.250 exemplaren. Leden van de FOV zijn gratis geabonneerd op De onderlinge. Redactiecommissie: Fieke Sjoukes Chris van Toor Met medewerking van: Peter van Steen, Geldermalsen Redactiesecretariaat: Karla van Binsbergen Postbus 92, 3980 CB Bunnik Telefoon 030-656 71 60 Telefax 030-656 75 04 E-mail info@fov.nl Internet www.fov.nl Productie en druk: Drukkerij De Eendracht, Schiedam Overname van (gedeelten van) artikelen is toegestaan mits de bron wordt vermeld. ISSN 0927-6173 Z I N E N O N Z I N R O N D O M A S B E S T Michel Baars, directeur van Search Ingenieursbureau BV, ging in op de vernieuwde asbestregelgeving. In 2007 en 2008 is een groot aantal wijzigingen doorgevoerd, waaronder de invoering van het nieuwe asbestverwijderingsbesluit. Dit laatste heeft een veranderde rol van overheidsinstellingen, een verruimde inventarisatieplicht en een opleidingsverplichting door de uitvoerende saneerders tot gevolg gehad. Een asbestinventarisatie is nu verplicht voorafgaande aan sloop, voorafgaande aan verwijderingen van materialen en verontreinigingen en voorafgaande aan werkzaamheden in gebouwen waarin de aanwezigheid van asbest niet kan worden uitgesloten. De verschillende wijzigingen hebben grote gevolgen gehad, ook voor Baars persoonlijk, die al twee keer gearresteerd is geweest vanwege (de later ingetrokken verdenking van) onvoldoende zorgplicht in dit verband. Frank Smits, werkzaam bij UNETO-VNI, besprak de risico s van elektriciteit en hoe deze zo klein mogelijk kunnen worden gehouden. Doordat elektriciteit niet zichtbaar is, worden die risico s vaak onderschat, terwijl de gevolgen meestal zeer ernstig zijn. Smits ging in op de werkwijze van de Vakgroep B&I (beheer en inspectie) van UNETO-VNI op basis van de normen NEN 3140 en NEN 1010 deel 6 en volgens de eisen van het Certificaat voor Toezicht en BRL 6000. De veiligheidsinspecties in dit kader zijn gericht op bedrijfszekerheid en het opsporen van brandgevaar, door middel van thermografisch onderzoek, het inventariseren van brandgevaar, de analyse van de lichtnetkwaliteit en energieverbruiksmetingen. Smits gaf aan dat ondanks de inzet van diverse inspecterende organisaties nog veel ongevallen plaatsvinden, niet zelden met de dood tot gevolg. Hij sloot af met sprekende praktijkvoorbeelden van gevaarlijke situaties. P R E V E N T I E E E N P L I C H T De slotact van de Preventiedag was voor Rob Lengkeek van Bureau Lengkeek, Laarman & De Hosson. Hij liet een groot aantal foto s en ook enkele films zien van schade als gevolg van branden, explosies, overstromingen, sneeuwbuien, hagelbuien en stormen. Zijn presentatie maakte nog eens extra helder waarom preventie de buitengewoon belangrijke plicht van de verzekeringsindustrie is. 12 De onderlinge november 2008