Kenniscentrum Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen, Provincie Gelderland HAN centre of expertise Krachtige Kernen Martha van Biene & Daniëlle Damoiseaux, danielle.damoiseaux@han.nl Arnhem, 21 juni 2013 Zorg in de gemeenschap Tijdens de leergemeenschap van het Kenniscentrum Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen van Provincie Gelderland is een workshop gehouden over de zorg in de gemeenschap. De 30 deelnemers waren onder andere mensen van dorpsraden, wethouders en ambtenaren uit verschillende dorpen van Gelderland. Op de inspiratiedag van 5 oktober gebruiken we de uitkomsten van deze workshop als input voor de workshop Langer zelfstandig in het dorp. In dit verslag vindt u de uitkomsten terug, die als volgt zijn samen te vatten: 1. Voor elkaar klaar staan Welke bijdragen zijn nodig voor het leveren van zorg en welzijn aan huis of in de buurt en van wie? 2. Jong en oud, actief en passief Hoe zorg je dat iedereen erbij betrokken is en blijft? 3. Anders organiseren Hoe kunnen we lokaal kantelen in zorg, welzijn, wonen, etc.? Wat is de rol van professionals, vrijwilligers, mantelzorgers, etc.? 4. Niet uitvinden, maar voortbouwen Wat is er al en hoe kun je dat creatief gebruiken in de toekomst? Fysiek en sociaal. 5. Regelruimte Als duidelijk is dat we anders willen organiseren, partijen zijn het met elkaar eens, hoe ga je het dan daadwerkelijk doen? Is er een regelvrije ruimte te creëren? A) Wat heeft ons dorp nodig voor de toekomst? Tijdens de workshop zijn door de groep wensen aangedragen aan de hand van de vraag: wat heeft ons dorp nodig in de toekomst? De deelnemers veel wensen genoemd. Deze zijn soms van abstract niveau, soms van lokaal niveau voor een specifieke situatie. Over het algemeen zijn de wensen in te delen in vijf categorieën, namelijk: 1. Idealen 2. Verandering 3. Maatwerk 4. Participatie 5. Uitvoering Welke wens heeft voor u de meeste prioriteit? 1
B) Wat of wie is er al in ons dorp? Daarnaast is in de workshop verzameld over wat er al is. Bijvoorbeeld voorzieningen, maar ook diensten of personen. Ga uit wat er al is, kijk wat er in de toekomst nodig is en ga na welke aanpassingen nodig zijn. Uit de workshop blijkt dat er vaak al een goede basis voor de toekomst van zorg in de gemeenschap ligt. Gebruik deze krachten en kansen. C) Hoe nu verder in mijn eigen dorp? Tot slot is in de workshop gesproken over: hoe nu verder? We weten wat onze wensen zijn. Zijn dit ook de wensen van alle inwoners? De zaken die er al zijn, blijven die bestaan? Is het nodig te zoeken naar andere manieren van organiseren? Wat is nodig om het dorp levensloopbestendig te maken? Voor al deze vragen is er een huiswerkopdracht uitgereikt. Bespreek aan de hand van het model in uw eigen dorp de prioriteiten en aanpak. Graag horen we van u wat u van plan bent. Op de volgende pagina s vindt u de uitkomsten van A en B terug, alsook het huiswerk van C. 2
A) Dit is nodig voor de toekomst 1. Idealen volwaardig mogelijk leven onafhankelijkheid ongeremd inspireren creativiteit kunnen blijven wonen in het dorp 2. Verandering bewustwording dat 'de wereld' verandert ik zou willen dat gemeenten de kennis van bestaande organisaties waardeert en gebruikt om te komen tot lokaal beste oplossingen zo lang mogelijk thuis zorg ontvangen de wijkzuster terug! stel een lokaal bekende 'verbindelaar' aan in klein dorp toch 'huis' voor mensen die intensieve zorg nodig hebben ouderen vereenzamen niet voor kleine gemeenschap kleinschalige hulporganisatie ontmoetingsplek zorgbehoevenden kunnen in het dorp blijven één coördinatie hulpvragen zorg samenwerking tussen dorpen dorpszorg kiempunt laat vergaderen een achterwege, praat over zaken tijdens het werk zorg dichtbij, Wmo vanuit dorpshuis voorzieningen zoveel mogelijk in eigen dorp informatiebijeenkomst over oude en nieuwe zorg ik ben dementerend, maar zou graag in mijn geboortedorp blijven voorwaarde: langzaam loslaten = geleidelijke overgang 3
3. Maatwerk lever met elkaar maatwerk (menselijke maat) weten wie er zorg nodig heeft géén hulpverleningswoud waarin men elkaar in de weg loopt goed coördinatie en afstemming van de hulpverlening op de hulpvraag zorgzone bemensen met professionals + vrijwilligers afstemming in hulp professional + vrijwilligers + netwerk koppelen vraag en aanbod goede bundeling van hulpvraag en expertise eigen vormgeving wonen weg met de muurtjes! ik wens naast bereidheid van vrijwilligers ook professionele en deskundige steun haal eruit wat erin zit minder differentiatie specialisatie zorg 1 loket eenzaamheid + zorg niet exclusief, maar inclusief benaderen zorg minimaliseren, niet maximaliseren hoe voorkom je uitholling van de zorg? (vrijwilligers zijn geen kenners) wie/wat kan een rol spelen in preventieve zorg? wijkzuster heeft ook contact met buren van de cliënt goede dagbesteding voor diverse doelgroepen goede begeleiding van vrijwilligers aandacht voor preventie hulp in de praktijk, mensen aanhoren hulp in de praktijk, aan individuen (mensen die op zichzelf staan) 1 loket, géén loket hoe bescherm ik mijn vrijwilligers voor overvragen autonomie vergroten zorgverlener goede begeleiding van mantelzorgers afremmen instrumenteel worden zorg (robots) geen tig-aantal 'zorg'verleners op één zorgvragende heldere éénduidige indicatiestelling (meten met één maat), afstemmen gemeenten onderling iedereen gelijke kansen op zorg (niet afhankelijk van locatie, verblijf, financiën) specialistische zorg zo mogelijk in de wijk brengen flexibel zorgaanbod ik zou graag steeds dezelfde wijkverpleegster hebben die mij helpt één aanspreekpunt, zorgmanager 4
4. Participatie iedereen doet mee! jezelf nuttig maken voor een ander maakt je gelukkig ga uit van de aanwezige denk- en doekracht lef durven vragen naast een beperking heb je ook mogelijkheden hulp in de praktijk 'vanzelfsprekend maken' ouderen hebben meer potentie ik kan naar de kerk mijn buurvrouw duwen ouderen met verschillende ideeën laten zich helpen heb je waarde ben je last initiatief in kern mensen met zorg kunnen zelf naar de winkel je blijft deel van een gemeenschap elkaar kennen naoberschap burgermoed: burgers moeten stoppen met klagen arbeidsreïntegratie vanuit dorpshuis vitale ouderen kunnen wat betekenen voor kwetsbare ouderen terug naar naoberschap wens jeugdzorg/welzijn ook namens de buurvrouw elkaar leren kennen voorwaarde: weer vertrouwen in en op elkaar betrokkenheid creëren kansen ontdekken wie haalt en brengt me? ik wil achter de geraniums vandaan, hoe dan? hoe kom ik met mijn rollator in het dorpshuis? de jeugd een plek cursus naoberschap voor Tweede Kamer 5
5. Uitvoering geef blijken van waardering aan mantelzorgers misschien kunnen mantelzorgers een pluim krijgen? gezellige middag(en) ochtend(en) voor alleenstaanden oma kan heel goed mijn zoon opvangen, oma vindt dat leuk de kerk doet mee: ruimte, ervaring bezoekwerk, etc. hulp in de praktijk (bibliobus of vervoer naar bibliotheek) als zzp3er naar kinderen wil wordt ze gebracht naast 'moed' is er vooral 'wil' nodig, hoe zorg je daarvoor? hulp voor mantelzorgers ontmoetingsplek voor ouderen en jongeren meer geld voor lokale initiatieven Elsendorpmodel vrij vertalen gemeente moet meewerken en niet alles zitten bepalen schooldirecteur met hart voor het dorp bloemetje voor zieken minder bureaucratie bezoekdienst voor eenzame ouderen hulp in de praktijk, ziekenhuis, familie - vervoer hulp in de praktijk, boodschappen (open winkel) interactie tussen 65+ers en hulpvragers, vervoer/tuin/klussen hulp in de praktijk, luisteren + op gang helpen (opvoeding, psychiatrie) zorg moet van onderop, nu te veel opgelegd door overheden 6
B) Dit is er al huisarts wijkgericht werken ga niet iets nieuws beginnen, zoek verbindingen bezoekdienst voor weduwen en weduwnaars (veelal ouderen) een structuur maar die moeten we anders inrichten mensen uit kerkelijke werkgroep die zieken/ouderen bezoeken SOS = koepel mantelzorg en welzijn cultuurhuus woonzorgboerderij eerstelijnscentrum nabij verzorgingshuis sportvoorzieningen vraagwijzer in eerstelijnscentrum leefbaar centrum dagopvang zingeving voor ouderen eetclub senioren vakantiewerk vrijwilligers servicepunt boodschappendienst t.b.v. minder mobiele dorpsbewoners leesclub marktje school dorpsraad tennis voetbal activiteitencommissie evenementenorganisatie thuiszorg markt als ontmoetingsplek spelletjesmiddag, breiclub (voor goede doel) burenhulp dorpshuis véél vrijwilligers, dus gebruik ze expertise vitale 65+ die zich maatschappelijk in kunnen zetten Zonnebloem thuiszorg instelling sociale omgeving buren, familie dorpscontactpersoon betrokken zorgverleners ouderenbond gezondheidscentrum (dokter, fysio, tandarts) talenten zoeken in het dorp samen aan de slag voedselbank sociale samenhang betrokkenheid subsidies voor gehandicapten om deel te nemen aan sport (paardrijden) laat burgemeester echt vrijwilligen, niet alleen voor de foto onderzoek naar alcoholgebruik jongeren 'drinkketen' verenigingsleven gedateerde seniorenwoningen maak gebruik van de kennis die in je dorp aanwezig is alles Zonnebloem zorgboerderij belangenvereniging gezonde balans oud en jong sociale' kerk maak een lijst van wie/wat er al is Welzijn Ouderen thuiszorg bezoek vanuit de kerk 7
C) Huiswerk: wat gaan we doen in ons dorp? 8