Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat het makkelijker kan worden gerecycled. Deze les gaan we dieper in op het recycleproces door middel van filmpjes en proefjes. Ook is er deze les aandacht voor de plasticsoep. Kinderen weten hoe plastic gerecycled wordt Kinderen weten wat de plasticsoep is Kinderen weten dat plastic ook wordt verwerkt in verzorgingsmiddelen Benodigdheden: PowerPointpresentatie Digitaal schoolbord Voor elke leerling het Afval the Game-werkblad Voor de proefjes: 1 pak koffiefilters 10 rietjes 10/20 doorzichtige plastic bekers 10 roerstaafjes Zak met kleine stukjes verschillende soorten plastic Verschillende verzorgingsproducten: shampoo, douche gel of scrub Voorbereiding voor de les Vul 10 plastic bekertjes met een klein laagje (ongeveer 2 cm) plasticsnippers. Start de PowerPointpresentatie sheet 1 van les 2. (In de tekst staat weergegeven wanneer u welke sheet kunt gebruiken, in de bijlage vindt u een overzicht van de sheets.) Eventueel kunt u de leerlingen vragen om zelf shampoo, scrub of tandpasta van thuis mee te nemen voor het proefje over de plastic soep. (Werkblad, pagina 4.) De les Introductie Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen? Sheet 3: Vertel de kinderen dat we deze les meer gaan leren over het recycleproces en over wat er gebeurt als plastic in het milieu terechtkomt. Dit gaan we doen door middel van zelf dingen ervaren, dus het doen van proefjes met plastic. Sheet 4: Haal met de leerlingen de kennis uit de vorige les op. Vraag de leerlingen: Waarom is het zo belangrijk dat plastic gescheiden wordt ingeleverd? Sheet 5: Bespreek met de kinderen de 4 redenen die in het kort op de sheet staan weergegeven. De grondstoffen waar plastic van wordt gemaakt, raken op. Denk aan aardolie (fossiele brandstof). Het is beter voor het milieu om plastic te recyclen, want bij het produceren van nieuwe plastic komt CO2 vrij en dat zorgt voor de opwarming van de aarde. Er komt minder plastic in de natuur terecht, waardoor dieren er ook geen last van hebben. Het is goedkoper om plastic te recyclen, want dan hoeft het niet opnieuw te worden gemaakt. Zo kunnen we het geld dat wordt bespaard gebruiken voor andere dingen. 1
Kern 1. Not so fantastic Sheet 6: Laat de kinderen nadenken over de eerste opdracht op het werkblad. Wat kunnen wij doen om ervoor te zorgen dat het milieu niet nog meer vervuild raakt? Bespreek dit met de kinderen. 1. Not so fantastic We weten inmiddels dat plastic not so fantastic is voor het milieu. Maar wat kunnen wij doen om te voorkomen dat het milieu nog meer vervuild raakt door plastic? Bedenk 3 dingen: 1 2 3 2. Van oude fles naar nieuwe fles Sheet 7: Bekijk met de kinderen het filmpje over het recyclen van plastic afval. Laat de kinderen de vragen op het werkblad beantwoorden. 2. Van oude fles naar nieuwe fles Recyclen betekent dat er van een oud product een nieuw product wordt gemaakt. Wat gebeurt er als plastic bij het restafval terechtkomt? Het plastic wordt dan verbrand. Waarom is dat slecht? Bij de verbranding van plastic komt CO2, ofwel koolstofdioxide vrij. Dit is heel slecht voor het milieu, omdat deze broeikasgassen ervoor zorgen dat de aarde opwarmt. Dit noemen we het broeikaseffect. Opwarming van de aarde klinkt misschien heel fijn, maar niets is minder waar, want de opwarming van de aarde heeft hele grote negatieve gevolgen voor het klimaat, en daarmee voor al het leven op aarde. Plastic is daarnaast een grondstof die we kunnen recyclen, wanneer het wordt verbrand kan dit niet. 2
Waarom is het belangrijk dat verschillende soorten plastic eerst worden gescheiden voordat ze worden gerecycled? Omdat er verschillende soorten plastic zijn. Als je al deze soorten door elkaar smelt, dan kun je er niet Wat is nog beter voor het milieu dan plastic recyclen? Plastic hergebruiken! Als je flesje frisdrank leeg is, dan zou je deze kunnen hergebruiken door deze opnieuw te vullen. zoveel meer van maken. Daarom worden bijvoorbeeld PET-flessen ook apart ingezameld. Proefje plastic scheiden Sheet 8: Verdeel de klas in groepjes van drie leerlingen. Geef elk groepje: een plastic bekertje gevuld met stukjes plastic een rietje Laat elk groepje het proefje op het werkblad uitvoeren. Ze starten met plastic uit het bekertje opzuigen met een rietje. Mocht de proef op deze manier niet werken, dan kunnen ze de stukjes plastic ook voorzichtig op hun tafel strooien en nogmaals proberen de plastic stukjes op te zuigen. Ze schrijven op wat er gebeurt. Vervolgens schenken ze water in het bekertje. En dan is het nu tijd voor een PROEFJE! Vandaag gaan jullie aan de slag voor Irado! Laten we eens kijken of we ook zelf plastic afval kunnen scheiden. Plak hier een foto van jezelf of teken je eigen hoofd. Wat heb je nodig? Verschillende soorten, maten en vormen plastic Een doorzichtige plastic beker Een kan met water Wat moet je doen? Stap 1: Pak de plastic beker en vul dit met een laagje plastic van 2 cm. Stap 2: Schenk water over je afvalhoop, totdat je plastic 2 cm onder water staat. Stap 3: Wacht af. Ga ondertussen verder met het werkblad en vul aan het einde van de les deze vraag in: Wat is er gebeurd? 3
3. Plasticsoep Sheet 9: Vraag de kinderen of ze weten wat er gebeurt als plastic (bijvoorbeeld het plastic dat in hun bakje drijft) in het milieu terechtkomt. Hebben de kinderen wel eens van de plasticsoep gehoord? Wat weten ze er al van? De leerlingen vullen in overleg met hun groepje het woordweb over de plasticsoep aan. De volgende woorden kunnen hier onder worden opgeschreven: 3. Plasticsoep Lekker? Of toch niet? Wat denk jij dat de plasticsoep is? Schrijf alles wat je kunt bedenken in dit woordweb. drijvend plastic plastic deeltjes milieuvervuiling oceaan gevaarlijk voor dieren Lees met de kinderen de vragen van deze opdracht door. Bekijk vervolgens met de kinderen het filmpje over de plasticsoep. Laat de kinderen in hun groepje de vragen beantwoorden. Bespreek vervolgens de antwoorden met de kinderen. Sheet 10: Lees de onderstaande vragen. Bekijk daarna het filmpje over de plasticsoep. Wat gebeurt er met plastic afval dat op straat of in de natuur terechtkomt? Hoe groot is de plasticsoep? Het plastic afval verplaatst zich door de wind. Het plastic afval kom in het water terecht en via het riool en de rivieren eindigt veel plastic afval in de zee. De stukken plastic breken Naar schatting is de plasticsoep zo groot als de Verenigde Staten (34 keer de oppervlakte van Nederland). af in kleine stukjes en vormen de plasticsoep. Deze plasticsoep is schadelijk voor zeedieren. Ook komt plastic in de voedselketen terecht doordat dieren het plastic eten. 4
Proefjes plasticsoep. Sheet 11: Laat de kinderen de twee vragen beantwoorden. Geef aan dat ze met dit proefje gaan ontdekken of er plastic in verzorgingsproducten zit. De kinderen voeren de proefjes uit in groepjes van drie. Zorg dat de leerlingen voor ieder verzorgingsproduct een nieuwe koffiefilter gebruiken. Zo kunnen ze goed vergelijken. En dan is het nu tijd voor nog een PROEFJE! Poets jij je tanden weleens met plastic? Was jij je haren weleens met plastic? JA/NEE JA/NEE Wist je dat er in veel tandpasta s, shampoos, douchegels en scrubs ook plastic zit?! Dit zijn dan hele kleine korreltjes plastic: micro-beads. En wat gebeurt er met die micro-beads? Juist! Die spoelen van jouw doucheputje zo de zee in en drijven mee in de plasticsoep. Niet zo best dus. We nemen de proef op de som. In welke producten zitten micro-beads? Wat heb je nodig? Verzorgingsproduct: shampoo, douchegel of scrub 2 plastic bekertjes Kan met water Roerstaafje Koffiefilter Wat moet je doen? Stap 1: Los een flinke eetlepel shampoo, douchegel of scrub op in een bakje water. Stap 2: Roer goed tot alles is opgelost. Stap 3: Houd de koffiefilter boven een leeg bekertje. Giet het mengsel erin. Stap 4: Wacht tot het water uit het koffiefilterzakje is gelopen. Zie je witte of blauwe spikkels? Dit zijn de plastic bolletjes, oftewel micro-beads! Evalueer het proefje met de kinderen. Zit er plastic in verzorgingsproducten? Ja In welke producten hebben ze plastic gevonden? Wat heeft dit met de plasticsoep te maken? 4. Plastic van de toekomst Sheet 12: Vraag de kinderen waar plastic nu van wordt gemaakt (van aardolie). Bespreek met de kinderen of er voor altijd plastic kan worden gemaakt uit aardolie. Nee, want de aardolie raakt op een dag op. Wetenschappers zijn druk bezig om te zoeken naar een andere manier om plastic te maken. Laat de kinderen nadenken over de vraag of we op een andere manier plastic kunnen maken. Geef aan dat het plastic van de toekomst bio-plastic is. Laat de kinderen nadenken over wat bioplastics zijn. Ze verwoorden dit op het werkblad. 5
4. Plastic van de toekomst! Behalve hergebruiken en recyclen wordt er gewerkt aan het ontwikkelen van bio-plastic. Wat denk jij dat bio-plastic is? Sheet 13: Laat de afbeelding in de PowerPointpresentatie zien dat bioplastic is gemaakt van natuurlijke producten, zoals maïs of suikerbieten. Dit wordt in een fabriek verwerkt tot plastic, bijvoorbeeld bekertjes of bestek, dit plastic kan vervolgens door de natuur worden afgebroken en wordt zo weer voeding voor planten. Zo blijft er geen afval over. Afsluiting les Sheet 14: Blik terug op het eerste proefje stap 4, op pagina 2 van het werkblad. Bekijk met de kinderen wat er met hun stukjes plastic in het water is gebeurd. Als het goed is zijn verschillende stukjes plastic naar de bodem gezakt en zijn andere stukjes blijven drijven. Op deze manier kunnen verschillende soorten plastic van elkaar worden gescheiden. Bespreek met de kinderen wat ze van deze les hebben geleerd. Sheet 15: Blik met de kinderen vooruit op de volgende les. Ze gaan in deze les knutselen met hun plastic fles. Attendeer de kinderen er nogmaals op dat ze knutselmateriaal voor de volgende les moeten verzamelen. Is er al voldoende materiaal? Hebben ze al een idee van wat ze willen gaan knutselen? Geef aan dat de volgende les wordt gegeven door de docent van de Kleine Ambassade. 6
Sheet 1 Sheet 2 De tussenstand LES 2 Sheet 3 Sheet 4 Wat gaan we doen vandaag? Meer leren over plastic Hoe gaat recyclen in zijn Werk? Wat is plasticsoep? Waarom is het zo belangrijk dat plastic gescheiden wordt ingeleverd? plastic van De toekomst proefjes Sheet 5 Sheet 6 Waarom is het zo belangrijk dat plastic gescheiden wordt ingeleverd? grondstof olie raakt op opdracht 1: not so fantastic gerecycled plastic zorgt voor MinDer co2 er komt geen plastic in De natuur terecht Het is goedkoper Sheet 7 Sheet 8 opdracht 2: Van oude fles naar nieuwe fles filmpje van oude fles naar nieuwe fles plastic scheiden
Volg de wedstrijd Via Sheet 9 Sheet 10 opdracht 3: plasticsoep plasticsoep filmpje over plasticsoep Sheet 11 Sheet 12 plastic van de toekomst microbeads Volg de wedstrijd Via Sheet 13 Sheet 14 plastic van de toekomst terugblik 2. Productie 1. Maïs of suikerbieten 3. Plastic product plastic scheiden 5. Compost 4. Biologisch afbreekbaar Volg de wedstrijd Via Sheet 15 volgende les: knutselles is er al genoeg knutselmateriaal verzameld? De les WorDt gegeven Door De kleine ambassade