Prijsvorming en strategisch inkopen op de energiemarkt Erik Suichies Manager Commercial Product Expertise Nuon Sales Nederland DACT 6 oktober 2009 0
Inhoud Introductie Nuon Ontwikkelingen op de energiemarkt Prijsvorming op de energiemarkt Strategisch inkopen van energie 1
Inhoud Introductie Nuon Ontwikkelingen op de energiemarkt Prijsvorming op de energiemarkt Strategisch inkopen van energie 2
Nuon in Nederland Klantenbestand Elektriciteitsproductie en Gasopslag NL Elektriciteit (100% = 7 mln) NL Gas (100% = 6.4 mln) Nuon 34% Eneco 25% Nuon 29% Eneco 28% Cluster Amsterdam 1,320 MW + trade floor Zuidwending Nuon Others 10% Delta 2% Essent 29% Nuon ENECO Nuon ESSENT Others 11% RWE 3% Delta 3% Essent 26% Cluster Velsen 950 MW Cluster Utrecht 920 MW DELTA NL groen stroom (100% = 2.4 mln) ESSENT NL Warmte (100% = 0.2 mln) Epe Buggenum 250 MW Nuon 26% Eneco 18% Nuon 39% Eneco 41% Elektirciteits productie Duurzame assets Others 18% Essent 38% Essent 20% Ondergrondse gas opslag (onder ontwikkeling) 3
Nuon verhandelt 3 portfolio s Productie: Gas: Kolen: 2 BCM 2,0 m Mt Verkoop: Gas: 7 BCM Elektriciteit: 24,5 TWh Trading: Gas: 25 BCM Kolen: 100 m Mt Elektriciteit: 340 TWh Olie: 200 MB Carbon: 40 mt 4
Integratie van Nuon binnen Vattenfall Group Wind capaciteit # 1 in off-shore wind Biomassa capaciteit # 5 Finland Warmte productie # 1 Zweden Trading Top 3 Elektriciteitsproductie # 5 GB NL BE DK Duitsland Polen Technology development - Wereldleider Wind, biomassa, zon, getijde, CCS Klanten # 6 7,5 miljoen klanten 5
Inhoud Introductie Nuon Ontwikkelingen op de energiemarkt Prijsvorming op de energiemarkt Strategisch inkopen van energie 6
Bewezen oliereserves Resteert: 40 jaar Bron: BP Statistical review of world energy 2005 7
Groei BNP wereldwijd Bron: PIRA 8
Effect op de olievraag Bron: PIRA 9
Substitutiekosten olie 2009 vraag 84 MMB/dag Bron: PIRA 10
Vraag naar kolen wereldwijd Rest of the world 986 16% Wereld kolenafname 2006 USA 1053.6 18% Wereldproductie (2006): Steam coal: 6,0 btons Bruinkool: 900 mio tons Indonesia 195 3% Australia 373.8 6% Russia 309.2 5% South Africa 256.9 4% Japan 1.3 0% India 447.3 7% China 2380 41% Nog 200-250 jaar kolenreserves 11
Belangrijkste exporteurs van steam coal 600 Australië Colombia Indonesië Rusland Zuid-Afrika 500 400 mn ton 300 200 100 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008F Bron: The International Coal Trading Market 12
Gasstromen - verwachting EU 13 13
Gasstromen vanuit Rusland Nord stream 14 14
South stream route 15
EU gasmarkten in ontwikkeling Groen: liquide markten Oranje: markten in ontwikkeling 16
Gasrotonde in ontwikkeling Ontwikkeling Oude/ Bunde BBL Bron: GTS, april 2007 17
Nederland wordt exporteur van elektriciteit NorNed (vanaf 2008) Nederland ontwikkelt zich naar exporteur van elektriciteit: 2008: 0,2 GW import 2009: 1,7 GW export 2016: 15,9 GW export Bij realisatie van geplande centrales BritNed (verw. 2011) 18
Inhoud Introductie Nuon Ontwikkelingen op de energiemarkt Prijsvorming op de energiemarkt Strategisch inkopen van energie 19
Wat beïnvloedt de marktprijs? Kolenmijnen Ruwe olie TTF gas (Gas) LSFO/Gasolie CO2 Weer Fabrieken Elektriciteit Vraag en aanbod Sociaal economische effecten Aanbod in binnen- en buitenland 20
Verschillende marktplaatsen Termijnmarkt: Over the counter prijzen voor levering volgende maanden, kwartalen, jaren Dagelijkse prijsnotering voor perioden vooruit Zie www.endex.nl Dagmarkt: Prijzen voor levering morgen Zie www.apx.nl Onbalans: Verschil tussen vooraf aangegeven afname (nominatie) en daadwerkelijke afname Afwijking wordt afgerekend volgens onbalans prijsmethodiek Wordt meestal afgekocht in het energiecontract 21
90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 Brent Oil Brent $ Spot Brent euro Spot 22 Price per barrel 05-10-08 19-10-08 02-11-08 16-11-08 30-11-08 14-12-08 28-12-08 11-01-09 25-01-09 08-02-09 22-02-09 08-03-09 22-03-09 05-04-09 19-04-09 03-05-09 17-05-09 31-05-09 14-06-09 28-06-09 12-07-09 26-07-09 09-08-09 23-08-09 06-09-09 20-09-09 04-10-09
Prijsontwikkelingen olie Olieprijsbewegingen met name bepaald door het sentiment op de aandelenmarkt en door de euro/dollar koers Dollar blijft zwak (1,45 1,48 EUR/USD) OPEC is slechts 63% compliant, dus veel OPEC landen houden zich niet aan productiebeperking Wereldwijde voorraden zijn hoog, boven het 5 jaars gemiddelde Mild orkaan seizoen, weinig productie uitval Fundamenten nog steeds zwak, lage vraag, hoge voorraden. Onze outlook is op korte termijn zijwaarts 23
40 35 30 25 20 15 10 TTF Gas Gasprijzen 2010 met 60% gezakt in 12 maanden Y 2010 Y 2011 Q1 2010 Q2 2010 Q3 2010 24 / MWh 05-10-08 19-10-08 02-11-08 16-11-08 30-11-08 14-12-08 28-12-08 11-01-09 25-01-09 08-02-09 22-02-09 08-03-09 22-03-09 05-04-09 19-04-09 03-05-09 17-05-09 31-05-09 14-06-09 28-06-09 12-07-09 26-07-09 09-08-09 23-08-09 06-09-09 20-09-09 04-10-09
Prijsontwikkelingen gas Gas Spot TTF spot prijzen handelen tussen 7.00 en 10.00 Voorraden in de UK 98% vol en voorraden op het continent lopen op LNG blijft Europa binnen komen. Wij verwachten dat dit zal toenemen in oktober, omdat de prijzen in Europa hoger zijn dan in de VS Gasvelden/ verdeelstations zijn allemaal terug uit onderhoud Gas Termijnmarkt Cal 10: 15 /MWh, Cal 11: 20 /MWh Dalende curve doordat producenten verkopen, waaronder GasTerra Door voldoende aanbod is onze outlook dat de markt nog steeds ruimte heeft om verder te dalen 25
150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 Coal API 2 (including freight) Y 2010 Y 2011 Q1 2010 Q2 2010 Q3 2010 26 $/Mt 05-10-08 19-10-08 02-11-08 16-11-08 30-11-08 14-12-08 28-12-08 11-01-09 25-01-09 08-02-09 22-02-09 08-03-09 22-03-09 05-04-09 19-04-09 03-05-09 17-05-09 31-05-09 14-06-09 28-06-09 12-07-09 26-07-09 09-08-09 23-08-09 06-09-09 20-09-09 04-10-09
Prijsontwikkelingen kolen Kolen Prijzen vrij stabiel, gedreven door het sentiment op de oliemarkt Voorraden zijn vol in ARA (Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen), stabiel in India, dalend in China Er is genoeg aanbod uit Indonesië en Colombia Kolengestookte centrales minder in gebruik door lage gasprijzen Vracht Vrachtkosten gestegen in eerste 5 maanden 2009 gestegen door toenemende vraag uit China Vrachtkosten dalend sinds juni, dalende vraag naar staal en ijzererts Overschot aan schepen Ruimte voor prijsdalingen door lagere vrachtkosten 27
26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 CO2 Y 2010 Y 2011 28 / ton 05-10-08 19-10-08 02-11-08 16-11-08 30-11-08 14-12-08 28-12-08 11-01-09 25-01-09 08-02-09 22-02-09 08-03-09 22-03-09 05-04-09 19-04-09 03-05-09 17-05-09 31-05-09 14-06-09 28-06-09 12-07-09 26-07-09 09-08-09 23-08-09 06-09-09 20-09-09 04-10-09
Prijsontwikkelingen CO2 Emissieplafonds Industrie heeft een overschot van 264 miljoen ton Elektriciteitssector heeft een tekort van 200 miljoen ton Door minder gebruik van kolengestookte centrales, minder uitstoot Wat gaat de industrie doen met haar overschot? Groot gedeelte van de Europese industrie krijgen gratis rechten vanaf 2013 (ter voorkoming van Carbon leakage) Wij verwachten op korte termijn verder dalende prijzen 29
100 90 80 70 60 50 40 30 Endex Baseload Elektriciteitsprijzen 2010 met 45% gezakt in 12 maanden Y 2010 Y 2011 Y 2012 Q1 2010 Q2 2010 Q3 2010 nov-09 30 / MWh 05-10-08 19-10-08 02-11-08 16-11-08 30-11-08 14-12-08 28-12-08 11-01-09 25-01-09 08-02-09 22-02-09 08-03-09 22-03-09 05-04-09 19-04-09 03-05-09 17-05-09 31-05-09 14-06-09 28-06-09 12-07-09 26-07-09 09-08-09 23-08-09 06-09-09 20-09-09 04-10-09
130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 Endex Peakload Y 2010 Y 2011 Y 2012 Q1 2010 Q2 2010 Q3 2010 nov-09 31 / MWh 05-10-08 19-10-08 02-11-08 16-11-08 30-11-08 14-12-08 28-12-08 11-01-09 25-01-09 08-02-09 22-02-09 08-03-09 22-03-09 05-04-09 19-04-09 03-05-09 17-05-09 31-05-09 14-06-09 28-06-09 12-07-09 26-07-09 09-08-09 23-08-09 06-09-09 20-09-09 04-10-09
Prijsontwikkelingen elektriciteit Centrales in Duitsland en Frankrijk komen niet uit onderhoud. Daardoor zijn de spotprijzen hoger dan de prijzen over een maand Dus ondanks de lage gasprijzen stijgen de elektriciteitsprijzen op de Spot Hoge spark spread (verschil tussen elektriciteitsprijzen en gasprijzen) Op korte termijn verwachten we dalende prijzen door daling gas- en kolenprijzen Prijsontwikkelingen op lange termijn afhankelijk van onderliggende waarden en herstel van de economie 32
Inhoud Introductie Nuon Ontwikkelingen op de energiemarkt Prijsvorming op de energiemarkt Strategisch inkopen van energie 33
Hoe koopt uw organisatie energie in? Budget Risico Aandacht Visie Ontwikkeling Budget: Energiebudget? Restricties? Procedures? Risico: Risicomijdend? Maximale risico? Tot wanneer onzekerheid? Aandacht: Hoeveel tijd? Beschikbaarheid beslissingbevoegden? Visie: Korte-/ lange termijn visie? Ontwikkeling: Verandering in verbruik? Organisatieveranderingen? 34
Scenario model voor strategisch inkopen van energie Wat zijn, op basis van historische volatiliteiten van de energieprijzen en verwachtingen over toekomstige prijstrends, de verwachte energiekosten voor komende perioden? Hiervoor heeft Nuon een scenario model ontwikkeld. Dit geeft klanten inzicht in kansen op lage kosten en risico s van hoge kosten 35
Input in het model 160 Vlakke markt, hoge volatiliteit (jaarlijkse drift: 0%, jaarlijkse volatiliteit: 30%) 140 120 100 80 60 40 20 36
Historische volatiliteiten elektriciteit 25,0% Jaarlijkse historische volatiliteit 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% Vol200 5 Vol200 6 Vol200 7 Vol200 8 Vol200 9 Vol2010 Vol2011 0,0% 37
50 GWh elektriciteit, inkoop voor 2011 90% Bandbreedte 4.360.000 Onderkant 90% Bovenkant 90% 3.860.000 62% swing 3.360.000 50% swing 2.860.000 1.430.000 1.760.000 1.530.000 500.000 1.380.000 2.360.000 1.860.000 Gem. prijs 1 Mom ent Willekeurige Collar Stop Loss 38
Dienstverlening Nuon bij strategisch inkopen van energie Begeleiding en advies bij energie inkoop Optimalisatie van uw energie inkoopportefeuille Maatwerkoplossingen. Prijzen Trading info Markt info Nuon Portfolio Desk 39
Hartelijk dank voor uw aandacht Erik Suichies Manager Commercial Expertise N.V. Nuon Energy/Sales Nederland Spaklerweg 20, Amsterdam Locatiecode 1AA6410 Postbus 41920, 1009 DC Amsterdam Mobiel +31 6 5240 0020 Fax +31 20 562 76 60 www.nuon.nl 40