Lesbrief Stevig Sterk Zaltbommel Groep 7/8 Erfgoed educatie Bezoek les Stevig Sterk Zaltbommel Stevig Sterk Zaltbommel is een bezoek les over historische vestingwerken van Zaltbommel. Nadruk ligt op het nog zichtbare erfgoed in de stad en op de Tachtigjarige Oorlog. De leerlingen krijgen een wandeling over de stadswallen langs de vestigingsmuren aangeboden onder leiding van een stadsgids in historisch kostuum die hen spannende verhalen vertelt. De kinderen volgen een route en maken opdrachten uit een opdrachtenboekje volgens het principe van coöperatief leren. Hierna bezoeken ze Museum Stadskasteel Zaltbommel, ze bouwen hier de maquette van het oorspronkelijke stadsplan van Zaltbommel in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog, met de oude stadsmuren, wallen en poorten. In de museumzaal krijgen ze het verhaal te horen dat hoort bij een monumentaal en spectaculair schilderij daterend uit dezelfde periode. Doelstellingen - Leerlingen bewust maken van het nog aanwezige erfgoed in hun leefomgeving, het zien en herkennen van nog bestaande vestingwerken - Het antwoord geven op de vraag ; waarom werd deze stad (Zaltbommel) een vestigingsstad? - Creatief en interactief betrekken van kinderen bij spannende geschiedenis uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog - Het tastbaar en levendig maken van een stuk Vaderlandse geschiedenis, uit het geschiedenis boek de beleving in Kerndoelen : 52,53,56
Voorbereidende lesstof op school Bij het museum hebben wij gemerkt dat kinderen beter en actiever anticiperen op de aangeboden bezoek les als ze voorbereiding op school krijgen, ze stellen dan meer vragen en zien verbanden tussen de verschillende onderdelen die aangeboden worden. Behandel de Tachtigjarige Oorlog ; de Nederlandse Opstand uit de leermethode op school, indien deze stof in de periode van de bezoek les nog niet behandeld wordt neem deze dan beknopt in grote lijnen met de leerlingen door in de week voorafgaand aan de bezoek les. Lees de leerlingen de brief voor uit het jaar 1580 geschreven door Willem een twaalfjarig jongetje uit Zaltbommel, achterin deze lesbrief. Begrippenlijst ter voorbereiding van de bezoek les Tachtigjarige Oorlog 1568-1648 / Nederlandse Opstand : Nederland in verzet tegen Spaanse bezetting van Nederland Filips II : koning van Spanje en de Spaanse Nederlanden Willem van Oranje : regerend vorst van Nederland Hertog van Alva : legeraanvoerder van Spanje Dirk van Haeften : legeraanvoerder van de Hollandse opstandelingen, de Geuzen Bastion : een uitbouw van stenen of aarde van een vestingmuur Belegering/blokkade/beleg : Een manier om een stad te veroveren, de vijand blokkeert de stad, de soldaten gaan achter aarden wallen en schansen rondom de stadsmuren staan. De stadspoorten gaan dicht en de burgers zitten gevangen. Er komen geen levensmiddelen de stad meer binnen, de burgers wordt angst aangejaagd door middel van beschietingen. De stad wordt uitgehongerd en zo tot overgave aan de vijand gedwongen. Bolwerk : een vestingwerk bijvoorbeeld een wal of bastion Fort : Een vesting die je aan alle kanten van binnen uit kunt verdedigen Poort : een versterkte doorgang in een stadsmuur of stadswal Rondeel : Een halfronde uitbouw van een vestigingsmuur
Schans : een aarden wal in de vorm van een cirkel, een halve cirkel of met veel hoeken van waaraf geschoten kon worden Schootsveld : Het gebied dat je met een vuurwapen bijvoorbeeld een kanon kan bereiken Vesting : een versterkte stad of dorp Wal : een aarden dam die samen met de gracht de vesting omsluit. De vestingmuur, de gracht en de wal verdedigen samen de vesting Weergang : een beschermde gang voor schutters op een vestigingsmuur of vestingwal Praktische voorbereiding op de bezoek les op school Verdeling van de leerlingen in vier groepjes voor de stadswandeling op basis van coöperatief leren. Wij adviseren de volgende taken van te voren op school af te spreken : - De tekst voorlezen op de excursiekaarten - De vragen in het opdrachtenboekje lezen en de antwoorden opschrijven - De plattegrond lezen en aanwijzingen geven - De routebeschrijving lezen en aanwijzingen geven Gewenste begeleiding vanuit school per groepje : de docent bepaalt hoeveel begeleiders er per groepje nodig zijn Benodigdheden voor de bezoek les Alle benodigdheden voor de bezoek les worden verzorgd door Museum Stadskasteel Zaltbommel Tijdschema bezoek les De bezoek les start om 9.00 uur op de Rotterdamse bol in Zaltbommel : aan het einde van de Waalkade schuin omhoog lopen de stadswal op ; op de heksenwal zit de stadsgids. Na de wandeling bezoeken de kinderen het Museum Stadskasteel in de nonnenstraat 5-7 in Zaltbommel waar ze twee onderdelen aangeboden krijgen ; het maken van de maquette en het verhaal van het beleg uit Zaltbommel uit 1574. (zie intro lesbrief) De bezoek les neemt een ochtend in beslag van 9.00 uur tot 11.30 Welkom
Beste kinderen uit de 21 e eeuw, Hier een brief voor jullie uit 1574, Mijn naam is Willem, ik ben twaalf jaren oud en ik woon in Saltbommel. Ik woon met mijn vader, moeder en drie zusters in een boven woninck op de markt. Wij hebben een woonkamer met bedsteden, een vuurplaats en een zolder voor ons graan. Ons Vader slaapt op de zolder want de bedstede van onze ouders hebben zij af moeten staan aan Janus en Pieter, twee soldaten onder het bevel van heer Dirk van Haeften die bij ons in huis wonen. Ze moeten onze stad verdedigen tegen de Spaansen. Deze bezetten onder aanvoering van Alva delen van Holland en ook onze stad. Daardoor eten wij alle dagen haring, kaas en wittebrood. Er komt geen voedsel meer de stadspoorten binnen. Gelukkig zijn Janus en Pieter goede luide, ze spelen spelletjes met ons en leren ons liedjes in den avond bij het haardvuur. Moeder moppert wel over hun eetlust, maar we moeten getrouw zijn aan de Prins van Oranje en zijn manschappen onderdak bieden, dat is onze burgerplicht. De Prins wil Saltbommel graag behouden door de gunstige ligging aan het water voor handelsbetrekkingen.
In de middag durven we haast geen water te halen op de markt bij de pomp, de kogels van de Spaansen vliegen ons om de oren, we krijgen het Spaans benauwd In jullie tijd kun je onze tijd terug vinden, kijk maar eens goed om je heen naar de stadsmuren, wallen, forten en kastelen. Allemaal plekken waar wij gespeeld en de geloopen hebben. Ik ben wel benieuwd naar jullie woningen, vertellen jullie ook verhalen bij het vuur? Komt maar eens gauw kijken in Saltbommel op het kasteel Terug in de tijd, reuze spannend Ge zijt Welkom