Evaluatie AVEM project 2018 Hengelo, 12 februari 2019 Aanleiding Enige jaren terug heeft Gemeente Hengelo in het kader van transformatie besloten om de zorg anders in te richten. Daarbij zag men kansen om de voorliggende voorzieningen verder door te ontwikkelen om zo de verschuiving van maatwerkvoorzieningen naar meer preventie en algemene voorzieningen te realiseren. Door de aanwezigheid van deze voorzieningen zouden naar verwachting minder burgers geïndiceerd worden voor een maatwerkvoorziening. In 2016 is AVEM project gestart waarbij contact en ontmoeting voor allochtone ouderen in verschillende taalgroepen werd georganiseerd. Achtergrond deelnemers Veel van de AVEM deelnemers zitten in een kwetsbare situatie. Van kwetsbaarheid is sprake wanneer de draaglast van een persoon langdurig groter zijn dan zijn draagkracht, dat wil zeggen zijn persoonlijke competenties en de hulpbronnen in de omgeving waarover hij of zij kan beschikken. In vergelijking met de autochtone ouderen zijn er bij de AVEM deelnemers een aantal complicerende factoren als gevolg van migratie, zoals gebrekkige beheersing van het Nederlands en de onbekendheid met het Nederlandse systeem van regels en voorzieningen, maar ook het leven tussen twee culturen, heimwee en het gevoel nergens thuis te horen. Veel van de deelnemers zijn niet of nauwelijks geïnformeerd over de veranderingen in welzijn en zorg. Nadat mensen jarenlang hebben gedacht later terug te zullen gaan naar het land van herkomst dringt het besef door, dat dit voor de meesten niet het geval zal zijn. Dat betekent dat ze op hun leeftijd opnieuw voor een heroriëntatie staan. Velen kunnen hier moeilijk mee omgaan. Een groot deel van de deelnemers heeft problemen met de Nederlandse taal. Ook al zijn velen reeds jarenlang in Nederland, hun beheersing van de Nederlandse taal laat wensen over. De taalproblemen hebben invloed op vrijwel alle levensterreinen. Velen zijn ook in hun eigen moedertaal analfabeet.
Psychische problemen Naarmate de leeftijd toeneemt, komt bij velen vaker een combinatie van verschillende ziekten en problemen voor. Deze complexe problematiek gaat vaak gepaard met een verhoogde kwetsbaarheid. Deze mensen zoeken ook nauwelijks hulp bij psychische problemen Ze willen liever niet spreken over psychische klachten omdat daarop een taboe rust of omdat ze bang zijn voor geroddel binnen de gemeenschap. Vaak kunnen ze hun klachten ook niet benoemen. Daarom formuleren ze hun klachten door te verwijzen naar rugpijn, buikpijn of hoofdpijn. Dementie Met de toename van het aantal ouderen, krijgen ze ook meer te maken met dementie. Dementie wordt veelal niet als ziekte herkend. Vaak wordt vergeetachtigheid gebagatelliseerd; dat hoort bij de ouderdom. Er is een grote behoefte aan meer kennis over dementie als ziektebeeld. Invloed gemeenschap Voor veel deelnemers speelt de gemeenschap waar men deel van uitmaakt een belangrijke rol. Men is onderling sterk aan elkaar verbonden door een gemeenschappelijke geschiedenis, door de taal, door de geboortestreek. Naarmate men ouder wordt groeit vaak de behoefte om onder elkaar te zijn. Dit heeft ook een keerzijde. De sociale controle is groot. Velen camoufleren het (noodgedwongen) gebrek aan hulp van de kinderen, zodat er geen kwaad gesproken zal worden. Bepaalde ziekten worden niet kenbaar gemaakt uit angst dat anderen er een oordeel over hebben. Omdat men minder gewend is zich individueel op te stellen, is de invloed van de gemeenschap op eigen besluiten groot. Sociaal-economisch Veel van de deelnemers heeft een AOW hiaat. Doordat zij op latere leeftijd naar Nederland zijn gekomen hebben zij geen recht op een volledige AOW. Vaak zijn ze daarom aangewezen op een aanvullende uitkering. Ze zijn vaak niet goed op de hoogte van de mogelijkheden van aanvullende bijstand, bijzondere bijstand en andere tegemoetkomingen. Vanwege hun beperkte financiële omstandigheden zijn sommigen gewezen op huizen in het goedkoopste segment van de woningmarkt. Deze zijn meestal gelegen in wijken waar zich een cumulatie aan problemen voordoet.
Vrij algemeen bestaat het beeld dat deze groep mensen geen vrijwilligerswerk doet. Wij zien echter iets anders. Ze zijn vaak wel actief maar benoemen deze bezigheden niet als vrijwilligerswerk. Vaak is hun maatschappelijke bijdrage niet zichtbaar omdat deze met name plaats vindt binnen hun eigen kring. Toename allochtone ouderen (5x zoveel) In de komende vijf jaren zal het aantal allochtone ouderen toenemen. We hebben over de eerste generatie gastarbeiders Jaren 60, 70) en Suryoye vluchtelingen (jaren 70, 80 en 90). Daarnaast zijn de afgelopen 10 jaren veel oudere vluchtelingen uit Syrie en Irak naar Nederland gekomen. Het begrip oud zijn bij de allochtonen begint in de leeftijd 55+ Beschrijving AVEM AVEM is de naam voor de ontmoetingsgroepen voor ouderen die Turks, Suryoye of Arabisch spreken. In de groepen communiceren de aanwezigen in hun moedertaal. Dit geldt óók voor de begeleiding. De groepen komen elke week op een vast moment bij elkaar. In de AVEM-ontmoetingsgroepen is gezelligheid en contact erg belangrijk. Daar is dan ook alle ruimte voor. Daarnaast bespreken we actuele zaken en geven we voorlichting. Deelname aan een AVEM-ontmoetingsgroep helpt om sociale contacten op te bouwen en te behouden. Deelnemers leren veel over zaken die van belang zijn bij het ouder worden. Het is de bedoeling dat de deelnemers een steuntje in de rug krijgen om zichzelf beter te kunnen redden in de maatschappij. Met name inzetten op hun eigen kracht wat kun je zelf. Dit voorkomt (preventief) dat er eerder beroep wordt gedaan op maatwerk (betaalde zorg). Er zijn diverse AVEM-ontmoetingsgroepen verspreid over Hengelo. Er is vaak wel een groep in de buurt! De kosten voor deelname aan een groep bedragen 1,00 per keer, inclusief een kop koffie of thee. Er is een folder aanwezig waarbij de nodige informatie op staat voor o.a verwijzers. Zowel in hardcopy als website Wijkracht
Voortgang en resultaten tot nu toe Groepen Inmiddels zijn er in totaal 11 groepen gespreid over heel Hengelo. AVEM groepen zijn in eerste instantie gestart om kwalitatief goede dagbesteding in de vorm van ontmoetingsbijeenkomsten te bieden. De professionals extra ondersteuning voor administratie en andere praktische vragen. De deelnemers kunnen hun post en relevante administratie meenemen naar de ontmoetingsgroepen. Dit voorkomt dat ze hiernaast ook nog eens een beroep doen op een zorgorganisatie die ze eventueel via WMO in hun eigen taal hulp aanbieden. Vrijwilligers Naast de twee medewerkers zijn er een aantal vrijwilligers die in het geheel een belangrijke rol vervullen. De vrijwilligers worden begeleid door de professionals. Bij elke groep zijn er 2 vrijwilligers betrokken. In totaal zijn er dus 21 enthousiaste vrijwilligers actief. Om het aantal vrijwilligers op peil te houden, worden actieve deelnemers door de medewerkers benaderd met de vraag of ze hun kwaliteiten willen inzetten als vrijwilliger. Deelnemers die een dergelijke ambitie hebben worden dan verder begeleid naar de functie van vrijwilliger. De twee medewerkers stemmen af met de projectleider 5 x per jaar vindt er een overleg plaats met alle AVEM vrijwilligers en de twee medewerkers onder begeleiding van de Projectleider, de volgende punten komen aan de orde: Uitwisseling Activiteitenaanbod Themabijeenkomsten Signalen Actuele vraagstukken 2 dagen scholing over dementie bij migranten 1 x een dagdeel voorlichting wet en regelgeving gevolgd
Aanbod activiteiten/zinvolle dag invulling Naast ontmoeting en informatie worden er regelmatig gezellige spelletjes en creatieve activiteiten georganiseerd om de deelnemers een zinvolle dag invulling te bieden: Sociale contacten verbreden Informatie over sociale kaart Ondersteuning bij thuisadministratie (deelnemers kunnen hun post meenemen) Gezamenlijk eten Spelletjes (o.a. geheugentraining) Specifieke/culturele feestdagen Kleine excursies Samenwerking in de keten en meer bekendheid geven De samenwerking met de WMO-consulenten en de wijkteams is versterkt. Er wordt regelmatig beroep gedaan op de AVEMmedewerkers voor huisbezoeken en andere vraagstukken. Dit zorgt dat er steeds vaker doorverwijzing plaats vindt naar voorliggende voorziening zoals AVEM. De professionals benaderen potentiele deelnemers actief voor deelname aan de AVEM-groepen. Dit doen zij door middel van huisbezoek of persoonlijke gesprek. Stagiaires Er hebben 5 stagiaires van Saxion kennis gemaakt met de AVEM-groepen. Aantal huisbezoeken 2018 Suryoye/Arabisch: 17 Turkse: 8
2018 Overzicht voorliggende AVEM-groepen Groep Aantal deelnemers 2016 Aantal deelnemers 2017 Aantal deelnemers 2018 Aantal deelnemers voorkomen/preventief indicatie 50+ 60+ 70+ 80+ 1 Suryoye Groot Driene 11 15 27 22 2 6 15 4 2 Suryoye Thaborkerk 17 22 26 12 16 8 2 3 Arabische/Suryoy. Heng. Es 20 27 37 20 8 13 11 5 4 Arabisch/Sury. Glazen huis 7 5 5 2 5 Arabische mannen Heng. Es 2 5 4 1 4 6 Turkse mannen Sterrentuin 3 6 9 7 3 4 2 7 Turkse Hengelose Es 22 30 33 25 8 15 10 8 Turkse Drienerstede 13 20 24 20 3 16 5 9 Turkse Berflo Es 15 20 25 15 6 13 6 10 Turkse Derk Mast 18 22 23 15 8 10 5 11 Turkse Sterrentuin 15 20 23 20 3 14 3 3 Totaal: 11 134 184 239 165 38 112 73 16 Conclusie en Aanbevelingen De AVEM medewerkers hebben o.a. een belangrijke signaleringstaak. Tijdens de bijeenkomsten vangen ze een heleboel signalen van de deelnemers op die ze anders nergens kenbaar kunnen/willen maken. Aan de hand van deze signalen en t.b.v. de verdere ontwikkeling van het project, zijn de volgende aanbevelingen opgesteld. 1. Door ontwikkelen van ingeslagen weg 2. Organiseren van de mogelijkheid van een warme maaltijd. Het kan de deelnemers zelf tussen de middag een warme maaltijd maken of vrijwilligers (elke keer iemand anders)
3. AVEM als voorliggend en als basis voorziening erkennen. 4. Samenwerking tussen de AVEM medewerkers en de WMO consulenten structureren en door ontwikkelen, met aandacht voor terugkoppeling en afstemming 5. Er kan vaker doorverwijzingen bij mannen plaatsvinden 6. Vervoer van en voor sommige deelnemers blijft een probleem. Sommigen kunnen hierdoor niet deelnemen aan de activiteiten. Dit belet hun zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie. Incidenteel kan indicatie vervoer geregeld worden, soms d.m.v. vrijwilligers. 7. Invloed van (allochtone) zorgaanbieders op de deelnemers verder beperken door maatregelen binnen het WMO te nemen. Er is soms sprake van een agressieve werving van deze zorgaanbieders. Dit belemmert ons in het toe leiden van potentiele deelnemers naar de voorliggende veld/avem 8. Via de AVEM bijeenkomsten kunnen de deelnemers ook voorgelicht worden over allerlei zaken zoals; gezondheidsvoorlichting, preventie, maatschappelijke participatie, dementie, sporten/bewegen, gezond eten enz. 9. Inrichting aangepaste ruimten Extra meerwaarde deelname AVEM Acceptatie van regel en wetgeving, het omdenken van recht op naar zelf verantwoordelijk. Bewustwording eigen kracht in de samenleving. Medewerkers: Yasemin Bingol, Nourba Saliba Projectleider: Meryam Sumer