Zorg voor het levenseinde I N T E R A C T I E V E S E S S I E S M E T B E W O N E R S V A N E E N W O O N Z O R G C E N T R U M
Concept / voorbereiding 1. Aanzet 2. Idee op papier 3. Overleg met directie 4. Data + locatie vastleggen 5. Contact met gastsprekers 6. Doelgroep bepaling 7. Medewerkers informeren 8. Uitnodiging bewoners Sessie 1 Sterven gezien vanuit een Christelijke visie Gastspreker: een aanhanger vanuit het Christelijk geloof (een priester, godsdienstleraar, Bisdom, ) Sterven gezien vanuit een Vrijzinnige visie Gastspreker: een vrijzinnig humanistisch consulent (Huis van de mens) Sessie 2 De uitvaartplechtigheid en de daaraan verbonden rituelen. Gastspreker: een moreel consulent Sessie 3 Levenseindezorg Vroegtijdige zorgplanning Medisch begeleid sterven Palliatieve zorg euthanasie Gastspreker: referentpersoon palliatieve zorg WZC Kouterhof
Concept sessies 1. Zaal klaarzetten =>Tafelschikking => Decoratie => Koffie en toebehoren => Blad niet storen aan de deur! => Beeldmateriaal => Onthaalmuziek 2. Bewoners en gastspreker welkom heten 3. Gastsprekers aan het woord 4. Dialoog met bewoners 5. Dankwoord voor de gastsprekers en de bewoners 6. Bewoners kans geven om nog even na te blijven 7. Korte evaluatie
Sessie 1 Sterven gezien vanuit een Vrijzinnige en Christelijke visie Sterven gezien vanuit een Vrijzinnige visie Visie op leven = zelf zin en inhoud, vorm en betekenis geven aan het eigen bestaan en aan het samenleven met anderen = mens is zijn eigen zingever = zelf waarden en normen bepalen en je leven op jouw manier organiseren = leven zonder pasklare antwoorden, zonder troost van een hiernamaals en zonder goden Visie op leven en dood = leven hier op aarde als het enige leven dat ons is toebedeeld = een bewuste aanzet zijn om intenser te leven en reëel te proberen er het beste van te maken = leven in het hier-nu-maals Visie op levenseinde - Niet de dood, wél het sterven belangt ons aan - Persoon zelf beslist hoe hij zijn eigen sterven ziet Sterven gezien vanuit een Christelijke visie Visie op leven en geloof - Religie is geen oplossing - God verklaart het lijden niet, maar vult het met Zijn aanwezigheid - God is liefde en geloof is relatie. Enige vereiste: je laten raken, open stellen - Zelfwording door verbondenheid met God Visie op leven en dood - De geboorte het sterven de verrijzenis - Hiernamaals is niet iets, maar Iemand - Geloof in God, in iets dat niet tastbaar is, maar wel altijd nabij is als je er voor openstaat Visie op levenseinde - Pastorale begeleiding: gesprek, gebed, ziekenzalving = teken van Gods nabij komen - Helpen om te leven, i.p.v. helpen om te sterven
Sessie 1 Reflecties van bewoners => enkele voorbeelden Slotbeschouwing We kregen het gevoel dat bepaalde bewoners zodanig opgevoed zijn in een bepaald stramien, dat het moeilijk is voor hen om daar volledig hun rug naar te keren. Ze stellen zich wel existentiële vragen over God en hun geloof. Ook de waarom vragen kwamen vaak boven Waarom doet God ons dit aan?. Al deze zaken zetten hun geloof degelijk op de proef, wat betekent dat ze niet echt zwart-wit kunnen kiezen voor de ene of de andere visie. Het was beslist een boeiende namiddag en we bewonderen de bewoners dat ze over dit thema in gesprek willen gaan. Aandachtspunt Blijven waken dat we bij het onderwerp blijven. Even waren we de essentie uit het oog verloren en zaten we bij onderwerpen zoals het doopsel en het huwelijk. Opmerkzaam zijn of sommige bewoners geen nood hebben om even individueel in gesprek te gaan met een gastspreker.
Sessie 2 De uitvaartplechtigheid en de daaraan verbonden rituelen Afscheidsceremonie Wat kies jij? Zijn er momenten waarop je daaraan denkt? Wat zou jij willen? Godsdienstig / religieus - Katholiek: begraven of cremeren contact met pastoor of diaken - Andere godsdiensten => andere rituelen Niet-godsdienstig -Burgerlijke plechtigheid: neutraal vb. door medewerkers crematorium - Vrijzinnige plechtigheid: niet neutraal vb. door vrijzinnig consulent Sterven Mocht je kunnen kiezen: hoe zou je willen sterven? Zou je dat alleen willen doen of zou je iemand bij je willen? Zou je nog iets willen zeggen tegen bepaalde mensen? Reflecties van bewoners => enkele voorbeelden Slotbeschouwing We onthouden vooral dat de bewoners heel open waren en vrij ontvankelijk zijn voor de nieuwe tendensen wat dit onderwerp betreft. Heel wat bewoners hebben reeds nagedacht over hun sterven en praatten hierover reeds met hun familie. Het woord euthanasie kwam ook in deze sessie naar boven. Ze lieten ons duidelijk voelen dat ze het goed vonden dat we hierrond in dialoog gingen. Ze apprecieerden onze aanwezigheid, 2 vertrouwde medewerkers, naast de begeleiding van de gastspreker. => Praktijkvoorbeelden waar de bewoners zelf dicht bij betrokken waren kunnen aangebracht worden. Eigen ervaringen (van de medewerkers) rond dit onderwerp kunnen een goede steun bieden om hun eigen verhaal te brengen of om veranderingen te begrijpen en te respecteren. Een gastspreker is daarentegen zeer belangrijk als neutraal persoon. We verkregen informatie die ons kan helpen om (bij deze bewoners althans) hen op een juistere en passender manier bij te staan in hun levenseinde. We kunnen deze info discreet doorgeven aan de juiste medewerkers.
Sessie 3 Levenseindezorg Vroegtijdige zorgplanning (ACP) Medisch begeleid sterven Afzien van levensverlengende behandelingen Palliatieve zorg - Pijn - en symptoomcontrole - Palliatieve sedatie Euthanasie Reflecties van bewoners => enkele voorbeelden Slotbeschouwing Ondanks enkele meningsverschillen merken we dat de bewoners respect kunnen opbrengen voor elkaars mening. Ook al hebben sommige bewoners het er wel moeilijk mee. We merkten op dat enkele bewoners hun keuze i.v.m. de vroegtijdige zorgplanning eens willen herbekijken en eventueel wensen aan te passen. Dat er bij ons kan gekozen worden voor een palliatieve benadering en dat ze daarom niet naar een afdeling van een ziekenhuis moeten gaan vinden de bewoners een meerwaarde. De bewoners vonden het niet altijd makkelijk om hierover te praten. Doch appreciëren ze de openheid die hier heerst. Ze weten dat ze altijd bij iemand terecht kunnen voor een gesprek rond dit onderwerp.
Zorg voor het levenseinde G E S P R E K S N A M I D D A G V O O R B E W O N E R S M E T D E M E N T I E
Concept / voorbereiding 1. Aanzet 2. Overleg met directie 3. Data + locatie vastleggen 4. Doelgroep bepaling 5. Medewerkers informeren 6. Uitnodiging bewoners 7. Triggers verzamelen / voorbereiding op papier Welkom Link november => 1 en 2 november Leven bekijken als een boekenkast => verhuis naar WZC = schrijven van het laatste hoofdstuk. Dit kan nog een mooi en spannend hoofdstuk zijn. Op een bepaald moment stopt dit boek. Levensverhaal als leidraad De dood van Lena uit het boek In mijn koffer op zolder van José Franssen => tekst voorlezen + stukjes apart parafraseren Aan de hand van de tekst de verschillende items aan bod brengen: Vroegtijdige zorgplanning (ACP) Medisch begeleid sterven Sterven en uitvaart Interactie met bewoners doorheen de namiddag Afsluitmoment Aan de hand van een luchtig gedicht de spanning doorbreken => Mijn begrafenis van Nazim Hikmet Dankwoord
Gespreksnamiddag voor bewoners met dementie. Reflecties van bewoners => enkele voorbeelden Slotbeschouwing We zijn veel te weten gekomen over wat onze bewoners wel of niet wensen. De sfeer was soms droevig, soms efkens leuk, maar vooral heel open. De bewoners gaven soms echt heel gevat weer waarover het ging. Zoals bv. palliatief = stervensgevaar. Er was veel aandacht en respect voor elkaar. Het was beslist een boeiende namiddag en we bewonderen de bewoners dat ze over dit thema in gesprek willen gaan. Aandachtspunt Opletten dat iedereen aan bod komt omdat bepaalde bewoners nu eenmaal mondiger zijn.
Gespreksnamiddagen rond zorg voor het levenseinde => een meerwaarde! Z o r g v o o r h e t l e v e n s e i n d e h e e f t b e w o n e r s l a t e n n a d e n k e n e n d o e n i n z i e n d a t z e h u n l e v e n s e i n d e i n z e k e r e z i n z e l f k u n n e n b e p a l e n Z o r g v o o r h e t l e v e n s e i n d e g e e f t a a n m e d e w e r k e r s d e m o g e l i j k h e i d o m o p e e n j u i s t e r e e n p a s s e n d e r m a n i e r d e b e w o n e r s b i j t e s t a a n i n h u n l e v e n s e i n d e Z o r g v o o r h e t l e v e n s e i n d e k a n p a s t o t s t a n d k o m e n v a n u i t e e n v i s i e w a a r i n o p e n h e i d e e n k l i m a a t s c h e p t w a a r i n d i t t h e m a a a n b o d k a n k o m e n