Numm 2009-1 K o i Lnt Eiti 2009 www.st-.nl Ractionl Ht schaatsn op natuuijs ligt al w acht ons. Nit all bstuusln zijn bukvij gblvn, maa scha is s w aaig hstl. k hoop an ook at lzs van Koi mt nam hbbn gnotn van ijspt. Van ijspt naa lspt. n it numm hbbn n aantal autus kans ggpn om hun vaingn t ln mt hun vinn. Zoals ht ijs n b publik kon vmakn, van gla pak op klapschaats tot mutsag op ht botj, zo bit z Koi ook n vaiëtit aan onwpn: intoucti van Agil, kwalitit, tstn, n kijk op vaklitatuu tot vaingn mt n cusus. W kunnn gn chocolamlk igitaal vstun, maa w willn j gaag opwamn mt mooi vhaln n infomati i to ot. Vl lsplzi! Rné Kikhaa nhousopgav Ractionl... 1 nhousopgav... 1 Van voozitt, maat 2009... 2 Confnti 2009... 3 C o l u M n... 4 Entpis Class Agility at Eicsson... 5 Economisch cisis: kostnbspaing vaagt om viws... 10 oftwa Tstn wkt nit!... 13 Hoa, n niuw bok ov quimnts... 18 Evaing van n cusist: REB Rquimnts Ctificati... 25 nfotntis... 26 ponso Bijnkomst... 27 Kaln... 28 Wkgopn... 29 Wkgop: Rquimnts... 29 D Oganisati... 30 Colofon... 31 D activititn van won gsponso oo: hilips.com Kza.nl ogti.nl Logica.com nv.nl
K o i Van voozitt, maat 2009 Ht volt nog wat onwnnig om on ht kopj Van voozitt n stukj t schijvn. Na tw jaa mt vl plzi ht pnningmstschap t hbbn vvul, bn ik p 1 januai 2009 tot voozitt gkozn. D afglopn pio hb ik mt nom vl plzi mt Bn samngwkt n ht is an ook bijzon jamm at hij in 2008 bslotn hft ht voozittschap n t lggn. Zijn ovwgingn zijn ovigns m an ovtuign. Daanaast laat Bn its acht waa hij mt cht tots op kan zijn. D vaag is nu natuulijk wat j als niuw voozitt (of ignlijk niuw bstuu) gaat on. Ga j bol omgooin of ga j op winkl passn? Eignlijk bi. W willn op winkl passn n z nóg aantkkijk makn. n at gval ontkom j nit aan om ingn t vann. En at is natuulijk ook go. Zon vaning, gn voouitgang n at is wl wat w willn. n ht laatst kwataal van 2008 hft ht bstuu vstking gkgn van tw niuw ln; Nik luijmt n Wil Luwis. Gzamnlijk mt n an voozitt is ht bstuu anig gwijzig. n mot zijn plk n wg vinn in z niuw constllati. Dit hft ovigns z snl plaatsgvonn. Ht most haast wl, want j kunt nit t lang n intn focus houn. D winkl mot opn blijvn. D st plnai sssi is alw gplan (4 maat aanstaan) n voobiingn voo confnti zijn in voll gang. Ht is nu aan ht niuw bstuu om stp in ht zan w n stukj v t tkkn. Om it t kunnn on, zal ht global ka hl motn zijn. Aan n kant hb j combinati van instumntl molln (CMMi, Agil, ix sigma, tc.), ho j it gaat tailon, implmntn n bogn (vanmanagmnt) n wat al z actis voo oganisati gaat oplvn; ht bijfsconomisch pspctif. Aan an kant wil j it bnan vanuit ht gzichtspunt van supply kant, man zij n wtnschap. Dit alls tn aanzin van softwa pocss impovmnt n kwalitit, waabij w julli intnsif willn btkkn. Binnn it global ka zijn w onz statgi 2009/2010 aan ht finiën. Zijn w t ambitius? k zal ht nit wtn. Rach fo th stas an you nv n up with a han full of it, hft iman mij ooit ns vtl. Daa zit n waa woo in. Kunnn w it als bstuu alln? N, absoluut nit. Als bstuu kunnn wij ht alln optimaal facilitn. Om ht uitinlijk ol t bikn hbbn w onz ln n sponson noig. n ssnti is opgicht om knnis t bngn n knnis t haln. Mt uim 1.400 ln n vijf got sponson hft tichting n nom n z waavol ntwk. Wann it ntwk vollig ontwaakt kijgn w als paticipant bschikking ov n schat aan knnis n vaing waa w allmaal nom m gholpn zijn. W all bnfit! - 2 -
K o i k wil in an ook opopn n bijag t lvn. Ho goot of klin z ook is, ht zal altij waavol zijn. D bijag kan op vschilln manin plaatsvinn. Atikln voo Koi, bijag in plnai sssis n confnti, lnam in wkgopn of ht opstatn van niuw wkgopn zijn hivan nkl voobln. Ht alou aagium: Wi knnis nit kan ln, kan z ook nit vmnigvulign is wllicht n opn u, maa aam nit min waa n z actul. Tot slot wns ik in n bijzon succsvol n bovnal gzon 2009 n ik hoop j t ontmotn op één van komn bijnkomstn. Jon Mack Voozitt tichting Confnti 2009 Op 6 oktob 2009 zal in E twaalf confnti won goganis. Ht thma it jaa is: novn, inn n tann Vl bijvn makn n moilijk tij oo, als gvolg van kitcisis. n ht gunstigst gval wot stk in kostn guc, an motn oganisn. Exta tij n bugt voo vbtn is bij vl oganisatis voolopig in ijskast gzt. Dat wil zk nit zggn at gn vbtingn m kunnn won galis. Ht vgt m cativitit oo lkaa op wkvlo t inspin. ocsvbtingn kunnn nog sts won galis oo wat xta ngi in t stoppn: tanspin. Dz confnti staat in ht tkn van innovativ oplossingn om pocssn op pil t houn of t vbtn. W hbbn aa luik tm novn aan gkoppl. Wat kunnn w als pocs vbtaas tovogn om cisis go oo t komn. nn, tanin of novn? D confnti is jaalijks ook ht ial ontmotingsmomnt om mt vakgnotn t spkn ov pocs vbtn. Naast inn lzingn zal volon glgnhi zijn om mt collga's t spkn. Kotom, n go invsting om inati op t on. pks gvaag Wil j spkn op confnti? chijf an in ht kot j vhaallijn op (A4) mt blangijkst conclusis. D pciz pocu staat binnnkot bschvn op wbsit. D alin staat op 31 maat 2009. D laatst niuwtjs n fitn won gcommunic via wbsit: http://www.spiconfnti.nl/ - 3 -
K o i C o l u M n En stnbouwkunig vtl mij laatst at ht g lastig is om juist wtgving n bijbhon ocumntn tug t vinn bij ht ontwpn van bijvoobl n niuw woonwijk. D afstan tussn lantaanpaln of bt van wg won blijkbaa p gmnt vastgstl. Dan splt ook nog n ol wlk gls goln op ht momnt at bslotn w at n niuw wijk w gbouw. Ht was z lastig om at tug t vinn ( is gn cntal locati waa z infomati is vastglg) n zk als tug in tij most won gkkn. All (histoisch) ocumntn mostn won oognomn om t bpaln wlk gls hij most topassn. Vanuit n hl an wl w ik gconfont mt vsibh n vaningn op ocumntn. Fitlijk was gbk aan n cntaal achif (an mot j nkn aan n achif voo hl Nlan), maa ook baslins ontbn. Blangijk infomati, aan vaning onhvig, w nit on configuati managmnt gbacht zoals w it in softwa wl knnn. k vtl natuulijk sto ht vhaal ho w it in softwaontwikkling on contol han. Natuulijk is at nit oval vn waa. Momntl bn ik samn mt n aantal bijvn bzig om softwa configuati managmnt (CM) bt on contol t kijgn. Howl thoi s lang tij stabil is, blijkt vtaalslag naa paktijk z moilijk. ntificati, contol, status accounting n auiting ln w uit n lzn w in CM bokn. Toch zin w in winig oganisatis at configuati managmnt mt volon volwassnhi aanwzig is. Dit hangt natuulijk hlmaal van oganisati n ht pouct af. Volgns vschilln pocsmolln, zoals CMM, is poucbaahi st stap i mn zou motn alisn. Bij ht uitbngn van n softwa las wt j op voohan at z ooit zal gaan wijzign. Ofwl wot n poblm gconstat ofwl n uitbiing van functionalitit is wnslijk. Ht is an cuciaal at juist vsi van bonco kan won gtac i bhoot bij uitgbacht softwa las. n z vsi van bonco kan wijziging won aangbacht n applicati kan opniuw won gbouw. Ht sultaat kan won gtst n bij gokuing won glv aan gbuiks. n it kot scnaio staan activititn bschvn i minimaal ( ba minimum ) motn zijn ingicht om softwa ontwikkling op o t hbbn. D stnbouwkunig hft glijksootig poblmatik: wlk las van wtgving gbuik ik? Kan ik hiop n wijzigingsvoostl ininn ( gmnt kan n uitzoning gokun)? Ho wot z gokuing vastglg (niuw las) n kan ik i lat w tugvinn ( intificati van juist las)? Rné Kikhaa - 4 -
K o i Entpis Class Agility at Eicsson Jasp Goos an Alfo Mliss Eicsson jasp.goos@icsson.com, alfo.mliss@icsson.com Bas on An Eicsson Exampl of Entpis Class Agility, by Jasp Goos an Alfo Mliss which appa in th confnc pocings of th Agil 2008 confnc (BN 978-0-7695-3321-6) 2008 EEE Abstact Agil pactics hav gain momntum within Eicsson 1. This pot scibs th xpincs of a tansition towas Agil in a pouct vlopmnt unit (DU) of about 300 popl. This is just a small pat of th lag Agil oll out in Eicsson s vlopmnt oganization fo multimia poucts. This pap scibs th appoach, sults, choics ma, lssons lan an nxt stps. 1. ntouction Ealy 2007, th vic psint of Eicsson s lag Dvlopmnt Unit (DU) fo multimia poucts (2000+ popl), initiat an immiat tansition to applying Agil pactics an minst. Eicsson R&D in Th Nthlans is on of th sits to bing about this tansition. This pap is an xpinc pot fo this sit only. 2. Why Agil Ou DU asss a vy ynamic makt in which nw businss mols mg as wll as nw plays. To b abl to compt against nw comptitos w ha to incas ou sponsivnss. Thfo Eicsson st a copoat R&D goal to uc th Tim to Makt (TTM) by 50% in fou yas tim. To achiv this Eicsson intouc a stamlin concpt. at of that concpt was timboxing. Th avag timbox bcam about th months insta of six to twlv months. This foc th DU to liv poucts in much shot cycls. Oth impovmnts w ucing th amount of scop changs by stting th scop just bfo th timbox stats an nsuing high quality livis to n-to-n tsting. Th sults w impssiv: 1) Wast uction: an avag uction fom 25% quimnts cancll uing pojcts to 9%. 2) Tim to Makt uction: avag TTM uc to aoun 50% of th 2005 avag. 3) Ruction of costs fo pouct maintnanc of 20% (lss Faults lip Though). With th stamlin concpt in plac, DU managmnt saw using Agil pactics as a natual nxt stp to continu to impov. Bing us to th stamlin concpt an its pincipls, th mov towas th Agil pincipls was a logical on. 1 Eicsson is a povi of tchnology an svics to tlcom opatos. Eicsson supplis communications svics an manags ntwoks that hanl mo than on billion subscibs wolwi. Th company's potfolio compiss mobil an fix ntwok infastuctu an boaban an multimia solutions fo opatos, ntpiss an vlops. Th ony Eicsson joint vntu povis consums with fatu-ich psonal mobil vics. Eicsson has mo than 75,000 mploys an is haquat in tockholm, wn. - 5 -
3. Th Chang Appoach K o i 3.1 Th Appoach A goup of Agil pactics in ou DU w appli fist in on vlopmnt pojct an w intouc in a vy shot tim fam. An Agil consultant gav a on ay taining an hlp with a on ay kick-off incluing a planning gam. Th pojct ha a fix scop an fix livy tim, as th custom contact was alay sign. Aft sval itations th fist livy to th custom was on succssfully! Anoth Agil consultant, that act as Agil coach, accompani th intouction of Agil pactics an minst fo a long pio (>on ya). Th pactics inclu a planning gam, aily stan-up mting, coss functional tams, pai pogamming, shot vlopmnt cycl (two o th wks), monstation to custom, an tospctivs fo continuous laning & impovmnts. Bas on an valuation of Agil xpincs fom multipl DU s, th fback fom th pilot an managmnt obsvations, a way fowa was tmin. Th way fowa is as powful as it is simpl: continu Agil wh it woks wll an wh popl a motivat, apply oth continuous impovmnt tchniqus vywh ls. Oth lmnts of th way fowa a: val nw coss-patmnt pilots will b stat. mpov in th aa of gtting al custom contact an xpimnt with syngistic contacts. Cat mo slf oganizing tams. Focus mo on th valu stams [1] an th biggst oppotunitis fo impovmnt. 3.2 Tam mpact Bfo th intouction of Agil th DU follow a stict watfall pocss. Th iffnt xptis lik Dsign, Function Tst, ystm Tst an ntgation & Vification (&V) w goup in spaat patmnts. Nowaays pojct tams a multiisciplinay an consist of all functions thy n: patmnt bos a bing coss. Evyboy woks togth fom th bginning of th pojct. Th impact on th tams is hug. Bsis th nw tam composition an nw pactics th tams civ a much boa sponsibility: thy a slf-managing, stimat hous fo th iffnt ngining tasks, mak an itation planning an commit to it. A numb of ols, both insi an outsi th tam, hav chang. On of th tam mmbs is acting as a tam coach (cum Mast). Outsi stakhols (lik th pouct own an th softwa achitct) wok with th tam an not with a psntativ. Th custom is psnt by th pouct own, who is in fact a pouct manag. Th tam mmbs w taught th Agil concpts an pactics. By giving th tams nw sponsibilitis, th motivation to continu with th pactics cam natually. Disciplin pactic xcution l to motivation. Evy cultual chang causs sistanc an Agil is no xcption on that. Fo xampl woking coss-functionally is not always ncouag by vyboy. - 6 -
K o i Knowlg has to b sha mo, which is highly appciat by lss snio ngins, but puts a bun on spcialists. n th bginning tam mmbs w a bit fightn to povi stimats. om popl w sca not to finish th committ us stois in tim an to b jug aftwas. Expinc, comptnc an mutual tust gaually incas an took fas away. Aft a coupl of itations, th skptics bcam aicts an th agil pocss was ivn by tam motivation. Th tams cam with nw ias an took nw initiativs. opl hav to gt us to Agil an whn thy notic tams using Agil making such stong pogss, thy ngag mo. 4. Rsults an Figus 4.1 Custom atisfaction As custom involvmnt was still accoing to taitional styl contacts, pouct managmnt was consi th custom to satisfy. ouct managmnt was vy plas with th intouction of Agil pactics, thy mntion: Th Agil pactics al btt with th ality of an unpictabl makt an ncssay scop changs along th way. Tanspancy, timlins an impov quimnt claification incas contol on how th pouct volv. Tam commitmnt was btt an motivation incas. Lss supiss, mo influnc. 4.2 Tim-to-makt On of th asons to apply Agil was to uc th tim-to-makt (TTM). Bfo w stat using Agil w alay manag to uc th TTM by 50%. Now, aft mo than on ya oing Agil, th TTM opp anoth 13%, so 63% in total. Main asons a timboxing an bing abl to vlop an tst at th sam tim. 4.3 mpact on Quality Fault lip Though (FT) is a mtic that masus faults that sufac aft softwa livy an that shoul hav bn pvnt o intifi bfo livy. A ky qustion with ou nw pactics is how Faults lip Though has bn influnc. Total Fault lip Though p pojct Numb of faults 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Avag pojct sign bas FT Avag pojct nw softw a ojct st Agil pojct sign bas FT Agil pojct nw softw a Fig. 1 Fault lip Though Chat 2007-7 -
K o i Figu 1 shows th amounts of faults slipp though fo th agil pojct an fo th avag pojct. FT is shown both fo faults that hav slipp caus by pvious pouct lass (sign bas faults) an fo faults intouc in th nw softwa. FT of th Agil pilot s nw co pojct shows an incas, but also mo sign bas faults a intifi compa to th avag. Of cous many paamts influnc quality (.g. th comptnc lvl of th pojct tams). A conclusion is that Agil pojct quality can still b contoll an th quality lvl mains high. 4.4 Hous p quimnt W also masu fo th pio of on ya th cost p quimnt Rlativ cost vlopmnt p quimnt 120 100 cnt 80 60 40 Agil pojct Non agil 1 Non agil 2 Non agil 3 Non agil 4 20 0 Ma Ap May Jun Jul Aug p Oct Nov Dc Mionth in 2007 Fig. 2 Rlativ cost vlopmnt p quimnt Figu 2 shows a chat of th lativ cost vlopmnt of an avag quimnt. Fo th Agil pojct th avag cost clins aft a coupl of itations. Th tam us about th itations to bcom abl to fin us stois of about a constant amount of hous of implmntation cost. This kin of laning is not visibl in th non- Agil pojcts. 4.5 Employ Motivation Th pilots w initiat top-own, th pilot xcution howv, was bottom-up. ilot pojcts civ taining an thn ha to fin thi own way fowa with th hlp of an Agil coach. n gnal it took about th itations bfo th Agil apts got thi ft back on th goun an Agil opponnts got nthusiastic. At th n of th pilots popl w motivat an ngag. n on of th goups within th DU a significant incas in accountability was obsv. n this goup (60 popl) about half of th popl paticipat in an Agil pojct. Accountability 2 an initiativ fo th whol goup was at positiv by 71% of th popl in May 2007. Th amount of positiv sponss wnt up to 81% in Octob 2007. Th total fo th DU was 71% in May an 73% in Octob. Bst in class in Eicsson was 83% in Octob 2007. Laning 3 incas fom 56% to 66% positiv sponss. 2 Two sntncs w qust to b at (1 to 5, 4 & 5 bing consi positiv answs): in my wokgoup/tam vyon accpts accountability fo poblms lat to ou wok an my collagus oftn act on thi own initiativ. 3 ntncs to b at fo laning w: hav th skills/qualifications n to cay out my assignmnts at wok, At my wok gt to sha knowlg an xpinc with oths gulaly an am familia with how customs at Eicsson as compa with ou comptitos. - 8 -
K o i 4.6 Multi-isciplinay tams t tun out that having all qui isciplins in on tam is highly ffctiv. Th TTM uc bcaus it bcam possibl to o sign an tsting almost at th sam tim. This is an impovmnt compa to tsting aftwas. n som cass th tams a oing th maintnanc of poucts thy liv thmslvs, ath than a spaat patmnt. This all sult in lss hanovs. Bsis that vything has bcom a tam sponsibility: vlops a also sponsibl to tsting activitis an vis vsa. Tam mmbs lan a lot about oth isciplins an as a sult th tams a mo flxibl; most popl can pick up lots of iffnt tasks, sign o tst. 5. Laning oints 5.1 Th intouction tating ovnight with Agil pocsss can b on without pfomanc awbacks on a pojct lvl. Vy hlpful pliminay stps w gtting us to timboxing insta of scop boxing an in-scoping. This lavs th main focus of th chang to shotning itations an th human/social ways of woking. Th latt howv quis constant attntion an ffot to mak th chang an mak it stick. 5.2 Cossing unit bounais Why chang? Agil pactics will not suit us. Th futh away fom actual softwa vlopmnt, th lss unstaning about what bnfits Agil ways of woking will bing. Th ia that Agil woks bst if custom contact an custom contact a syngistic os not asily pntat a lag oganization. 5.3 nspiation sssions nspiation sssions a sssions in which xtnal spaks sha thi xpincs o tach how Agil o Lan can wok. Ths sssions not only ucat th Agil an Lan way of woking, but also tak away som fas. Whn popl a mo familia with Agil thi sistanc ucs. 5.4 Agil tsting n tms of changs in thi way of woking w bliv tsts hav ha to aapt th most. Continuous intgation, tsts as mmbs of th vlopmnt tams, paiing with vlops, no black box tsting bcaus tsts knw much btt what th vlops w oing w all factos tsts ha to gt us to. Aitional a hoc taining was us to lan mo about Agil tsting [3]. 5.5 Managmnt suppot n a bottom-up appoach lin an pojct managmnt hav limit involvmnt. Howv, lin an pojct manags a a ky in making th chang stick, hlping popl solv impimnts an conflicts, builing a laning oganization an, abov all, showing what is mant with Agil an lan ways of woking. n litatu - 9 -
K o i you fin tms lik Quit Laship [4], Light Touch Managmnt [5] an Buil of Laning Oganizations [1]. This has to involv a mix of taining an coaching fo managmnt. 5.6 Agil coach t appa highly valuabl to hav a coach suppot th Agil tams with thi pusuit towas achiving a goo minst an towas achiving a way of woking that continuously impov. Th Agil coach cogniz an sns tam ns that othwis woul hav main hin. Th Agil coach povi Agil taining, st up of a ntwok of tospctiv facilitatos an lat on a ntwok of intnal Agil coachs. Having an xpinc coach is a pquisit fo a chang pocss towas Agil if xpinc Agil vlops an manags a lacking. 5.7 Xtm ogamming n th bginning of th chang pocss w mainly focus on implmnting cum. Now, aft mo than on ya of Agil xpinc, w stat to apply th mo tchnical X pactics as wll. Mo tams a using continuous intgation an a bginning to us Tst-Divn Dvlopmnt (TDD). Dvlops stat to us a tstfist appoach an now w a moving towas al TDD. 6. Conclusion Agil pactics hav stablish a fagil an patial cultual chang. Wh chang us to soun lik w hav a nw oganization chat an w xpct you to hlp stablish th nw goals, w now ha a chang souning lik w involv you all in impoving ou pocsss in o to impov ou businss an ky pfomanc inicatos. Oh, an w hav no nw oganization chat until w know how to chang it fo th btt. W a convinc that with goo suppot an psvanc w can mak this chang stay [2]. 7. Rfncs [1] mplmnting Lan oftwa Dvlopmnt: fom concpt to cash. M. an T. oppnick, 2007 [2] Ou cbg is Mlting. J. Kott, H. Rathgb, 2007 [3] Agil Tsting, Anko Tijman [4] Quit Laship, Davi Rock, 2006 [5] http://blog.cutt.com/2007/09/13/no-mo-slf-oganizing-tams, intoucing Light Touch Managmnt, Jim Highsmith Economisch cisis: kostnbspaing vaagt om viws Ht stomt buitn. D onhilstijingn buitln ov lkaa hn n ht lijkt op at n uitwg uit alghl conomisch ngang voo onmoglijk wot ghoun, zlfs oo gootst optimist. Toch is n voo optimism want histoi laat zin at bijvn i zich ichtn op innovati n kwalitit gootst kans hbbn om w bovn t komn ijvn. Dan mot uitaa nog wl n bijf zijn. Mt an woon, kostn inn on contol t zijn n kostnbspaing is n blangijk aanachtspunt. D huiig cisis maakt noozaak om n pouct van volon kwalitit tgn n vantwoo pijs t lvn alln maa uilijk. Doo ht topassn van viws n inspctis, oftwl oo bt t tstn aan - 10 -
K o i vookant, kunnn pouctn st k go n gokop opglv won. Bij huiig tgnwin vinn viws an ook volop aanacht. D viwtchnik hft zich, mits go ingvo, al vaak bwzn maa gaat ht ons hlpn om oo z cisis hn t komn? Tijns n viw wot n pouct onwopn aan n booling oo iman ans an autu. Rviws lvn vooln op in tmn van tij, gl n kwalitit omat foutn i mnsn makn bij ht uitvon van hun taak vogtijig in ht pocs won gvonn. Doo mil van foutpvnti wot bovnin vookomn at zlf foutn in tokomst opniuw won gmaakt. D vooln van z tchnik zijn al hl lang bkn n ook s bij vl bijvn ingvo. Via n mtikn pogamma kan inzichtlijk gmaakt won at viws lin tot kostnbspaing n kwalititvbting. Toch zin ook autus at ht lastig is om on aglijks pojctuk, i oo cisis alln maa tonmt, vast t houn aan viwtchnikn. Zon in t willn gaan op ipliggn oozakn hivan (misschin is gnzn wl luk an vookomn n wllicht is scon mt n noooplossing m motivn an ht vookomn van noosituati, zoals ht haln van tin op ht laatst momnt vaak m voloning gft an nvouigwg op tij van huis vtkkn) won in it atikl tw onln van n viwpogamma bhanl i van got invlo zijn op ht languig succsvol implmntn van viws: mon n mtikn. D moato bpaalt in hog mat of viws n succs won n blijvn. Hij of zij is nit alln li van loggingmting, maa van ht ghl viwpocs. Gilb n Gaham spkn ov a pson tain to co-oinat an contol all p viw tam activitis (Gilb.a., 1993). Als li van viw, vanaf ntychck tot aan afoning, is moato vantwoolijk voo ht zo fficiënt n ffctif moglijk inzttn van btokknn oo on an ht bpaln van olln n fntikas. Him wot vkomn at i lnm naa zlf foutn zokt of at lnms slchts vluchtig oo n ocumnt gaan in hoop zo mst in ht oog spingn foutn uit t haln. Doo i lnm n an viwol t gvn n vschilln fntikas t finiën kunnn lnms zich ichtn op n glt van foutn n won in totaal m vschilln foutn gvonn in min tij: n kostnbspaing. E is nog n an blangijk n om viwolln t vln. Rviws won oogaans als xta wk van oo lnms. Mt n ovvoll taknlijst, m ooat collga s wgbzuinig zijn, zulln lnms slchts bi zijn its xta s t on, mits volgn voowaan go zijn ingvul: Ht wk n bijag van lnms aan viw is uilijk n ovzichtlijk. Ht viwpocs is go goganis. D uitinlijk mting wot fficiënt n ffctif gli. Dit alls vaagt om n uilijk vling van viwolln n lnms. Hiin hlpt n plan of viwovzicht. Ht opstlln van n viwovzicht bstaat uit volgn activititn: 1. bpaln wlk pouctn won gviw; 2. bpaln mt wlk viwtypn pouctn won gviw; - 11 -
K o i 3. bpaln wat ht fntika is waatgn pouctn won gviw; 4. bpaln wlk typ lnms btokkn won bij wlk viw. Voo pojctli n moato is zo n ovzicht basis om t kunnn stun op tij, bugt n kwalitit tijns uitvoing van viws. Om zowl ht gbuik als sultatn van viws t kunnn booln, zijn mtikn ssntil. Mtikn zijn instumntn i aangvn ho mt viws wot gvan. Zon mtikn won viws al snl gzin als invsting, omat onuilijk is wat opbngstn zijn. Mtikn kunnn in ht ka van viws voo m oln won gbuikt zoals: 1. Ht bpaln van kostn als gvolg van lag kwalitit, vmijba faalkostn: vmijba faalkostn zijn kostn voo hstl van foutn i in ht ontwikkltajct zijn gmaakt. Mt vmijba faalkostn wot bslissing om viws t implmntn onbouw. 2. Ht aantonn van opbngstn van viws: op basis van ht aantal gvonn foutn tijns viw kan won bpaal wat potntiël bspaing is. Doo bhalv ht aantal foutn in ht viw pocs ook ht aantal foutn in ht tstpocs t mtn kunnn opbngstn conct won onbouw. 3. Ht gvn van infomati ov kwalitit van ht pouct at gviw is: ht aantal foutn at bijvoobl op n pagina wot gvonn gft infomati ov pouctkwalitit. Bij n st mting zgt it nits n is ht vaak schikkn als inns blijkt at n ocumnt vijf foutn p pagina hft. Dit kan cht won vbt n n zichtba vbting van vijf naa bijvoobl i foutn stimult om v t gaan. 4. Ht kwantificn van kwalitit van ht ontwikklpocs, zo is n nvouig mtik ht mtn van kwalitit van ht inpouct in vom van bijvoobl ht aantal foutn p gl co of p functipunt. Mtikn gvn inzicht n zk mtikn i inzicht gvn in poblmn mt kwalitit schikkn manags nogal ns af omat z nit han vwacht at nog zovl foutn in ht pouct zittn. Ht is an ook zaak om mtikn t zin als n instumnt at inzicht gft waa n wann gstuu mot won n, misschin nog wl vl blangijk: wat opbngstn zijn. Bovnstaan n an onwpn (o.a. vschilln viwtypn, implmntati, succsfacton n n unik goimol om togvog waa van viws t optimalisn) bnoig om viws succsvol in t von, won bhanl in ht bok Rviws in aktijk, tstn aan vookant. Ht bok wot gcomplt mt n aantal cass uit paktijk, ict buikba sjablonn n chcklistn. Ht bok is gschvn op basis van viw vaingn van vi autus, wkzaam bij i vschilln bijvn. D autus zijn: Jan Jaap Canngit, ajunct ictu n consultant bij YQA B.V., Eik van Vnnaal, ictu n managmntconsultant bij mpov Quality vics B.V., Eic van Vlit, softwa achitct bij Logica Nlan B.V. n Mak van Zwan, snio consultant n ocnt bij mpov Quality vics B.V. D vaingn zijn opgaan tijns soms wbastig paktijk bij ht invon van viwpogamma s in z ivs oganisatis. Dit hft gli tot n z op - 12 -
K o i paktijk gicht bok waaov Mil osthuma in Tstnt Niuws van cmb 2008 v zgt: Naast ht bok van Tom Gilb n Doothy Gaham: oftwa nspctions, mag it bok zk nit ontbkn. n huiig stom bit ht fficiënt inzttn van z paktisch viw tchnik nog m kansn, mits juist instumntn won gbuikt om ons oo z cisis hn t navign. Fbuai 2009 Eic van Vlit, ic.van..vlit@logica.com Mak van Zwan, mzw@impovqs.nl oftwa Tstn wkt nit! nliing Uit n cnt onzok in Noo Euopa blijkt at 89% van all sponntn poblmn hft mt systmn binnn 48 uu na oplving (bon: Logica). Faln softwa-pojctn, stlln hooglan infomatica Chis Vhof n Jan- Fiso Goot in Automatisingsgis, zogn wlwij jaalijks voo maa lifst 290 milja olla scha. Ht twtal is bhoolijk pssimistisch ov kwalitit van softwa: lchts 20 pocnt van softwapojctn slaagt, 30 pocnt inigt in total mislukking, n hlft volot nit aan vwachtingn. Zoglijk cijfs. Aanacht voo kwalitit bij ontwikkling van niuw softwa systmn is an ook van goot blang voo i bijf. Zoals uit it atikl zal blijkn is ht tstn van softwa voo ingbuiknam aabij n onvolon waabog. oftwa tstn Opachtgvs gbuikn voo kwalititscontol vooal Functional Accptanc Tsts n n ystm ntgation Tst. Bij z tw manin van tstn, laat mn softwa aain, al an nit in n tstopstlling, n al an nit gkoppl mt all an systmn n atabass. Ht pincip van bi mthos is htzlf: kijkn of ht pogamma ot wat ht mot on. Ht lastig van tstn is at mn maa n l van kwalititsaspctn on lop kan nmn. Om t bpaln in wlk mat ht tstn van softwa volot als kwalititswaabog nmn w vi T-auit invalshokn: 1. Effctivitit: mat waain gplan activititn n gplan sultatn wklijkhi won. oftwa is pas ffctif als ht onhou go t vzogn is. Als softwaontwikklaa zijn wk ffctif hft gaan is softwa onhoubaa n optimaal hbuikbaa. 2. Efficincy: vhouing tussn bhaal sultatn n gbuikt miln. ogamma's kunnn flink vschilln in hun mat van zuinighi, kan n pogamma in 20 minutn gaai won, of is aa 24 uu voo noig? 3. Btouwbaahi: mat waain ggvns in ovnstmming mt fitn zijn. Klopt wat is opgslagn in comput mt buitnwl? s ht systm btouwbaa, an stunt ht op tw aspctn van softwakwalititn: juisthi n vollighi. Dat is t tstn; als its wot ingtikt n bwkt, komt an uit wat was vwacht? - 13 -
K o i 4. Continuïtit: mat waain ggvnsvwking ongstoo vootgang kan vinn. Dat hft t makn mt: bijfszkhi, pabaahi (softwafout mot snl gpa kunnn won), obuusthi n hstlbaahi ( ggvnsvwking mot w snl hstl kunnn won na n cash). Wat ict opvalt, is at tstn voo n aantal onln ontoikn is. Onhoubaahi n hbuikbaahi zijn bijvoobl nit t tstn. Onhou n hgbuik gaan ov mani waaop its is gschvn of opgzt, ht gaat om stijl, ht gaat om stuctuu, ht gaat om consistnti, ht gaat om goopogamming-pactic. Als i nit togpast zijn, zal n tst aa nits van blootlggn omat alln naa buitnkant wot gkkn. n auittminologi; wot gkkn naa bstaan n wking van systmn, zon at opzt wot onzocht. Ook mat van pabaahi, valt mt tstn nit waa t nmn. Rpabaahi is z blangijk voo continuïtit van bijvn. Rpabaahi is n ongschovn kinj: ht is blangijk om softwa ffctif n oltffn t kunnn pan, n an nog ht lifst zo snl moglijk, in i gval binnn n voosplba tij; binnn n uu, binnn vi uu. Dat btknt óók, nit onblangijk, at n paati nit méé foutn intouct an at z oplost. Eignlijk is pabaahi nog blangijk an onhoubaahi, omat n pogammu voo n paati p finiti min tij tot zijn bschikking hft. n ht gval van onhou kunnn altij nog m gl n tij uitgtokkn won, its wat bij paatis nauwlijks xta succskansn oplvt. Voo zuinighi, juisthi, vollighi n bijfszkhi glt at z allmaal ls t onzokn zijn mt Functional Accptanc Tsts n n ystm ntgation Tst. Mt tstn is ht moglijk om n out oo softwa nmn, waain nits fout gaat, maa at zgt nog nit zo vl. E kunnn ingn gbun i maa ns p jaa vookomn; bijvoobl ht tglijk vollopn van n schijf n ht uitvalln van communicati. Als i tw tglijk gbun, kan ht systm plat gaat, twijl ht systm nooit is gtst on i omstanighn. Ht kan zijn at ht pogamma oogaat on i omstanighn, twijl ht zou motn stoppn. Mt functionl tstn wot at poblm nit blootglg n mt intgatitstn is at uu n tijovn. oftwa inspctn Zoals blijkt uit ht voogaan hlpt softwa-tstn bij ht vinn van foutn, maa n waabog voo kwalitit is ht nit. D kwalitit van bijvoobl n niuw kukn kan nit won vastgstl oo n i t bakkn. Om vbogn gbkn op t spon is n inhoulijk inspcti noozaklijk. Hibij won foutn blootglg i bij tstn gwoonwg nit gsignal won. Hovl foutn zittn gmil in souc-co? D schatting van Fits Vaanag, hooglaa nfomatica van Tchnisch topassingn aan Rabou Univsitit Nijmgn: gmil één fout in lk paa hon gls softwa. En van i foutn is aantal pocnt zo nstig at z n systm kunnn latn stilvalln. (Bon: NRC Hanlsbla). - 14 -
K o i Bij oftwa nspcti wot kwalitit van softwa bool oo t kijkn naa souc-co zlf. En pogammu is gmil 48 uu bzig mt één A4 aan souc-co. D viw hivan oo n softwa inspctu kost maa nkl minutn. Gzin ht bijfsblang van softwa kwalitit n zlfstanighi waam pogammus wkn zou z kwalititscontol n minimal vist motn zijn. Bij n oftwa nspcti wot mt n o pn in uitgpint souc-co gzocht naa afwijkingn van kwalititsnomn i t makn mt btouwbaahi n onhoubaahi. Btouwbaahi D btouwbaahi van softwa wot bpaal oo mat waain pogammatuu go functiont on bijzon omstanighn, zoals onlogisch invo, stoomuitval n an onvoozin situatis. nspcti op onstaan kwalititscitia gft inzicht in btouwbaahi van softwa. Ray fo las (RR); Bij in gbuik nam van softwa mag gn co m aanwzig zijn i uitsluitn voo softwa-ontwikklingsolinn is togvog. ogammus schijvn bijvoobl vaak tijlijk co om softwa bt of snll t kunnn tstn. oms blijft z co onbol in pouctico staan. Tansaction consistncy (TC); D wijz waaop ht systm ggvns vwkt n bwaa mot vollig consistnt zijn. Waa mn bijvoobl pfomanc van n systm vbtt, ontstaan vaak gatn in z consistnti. Gatn i lang onopgmkt kunnn blijvn bstaan totat bpaal intactis zich vooon. D is van Tansaction Consistncy stlt an ook hog isn aan pogammus, vooal waa m gbuiks simultaan aan zlf ggvns wkn. Eo hanling (EH); D o hanling mot complt n consqunt zijn. nin ht pogamma onvhoopt faalt, mot o hanling voo zogn at fout op n consistnt wijz wot afghanl. Daanaast mot o hanling inzicht gvn in oozaak. Dfnsiv pogamming (D); Ht systm mot usanig gpogamm won at ht stopt inin its onvoozins gbut. Ht systm mag bijvoobl nit in n loop akn, vastlopn of onlogisch invo accptn. T vookoming van schalijk gvolgn bij n onvoozin situati int ht systm zichzlf coct af t sluitn n gbuik t voozin van n foutmling. Onhoubaahi D onhoubaahi van softwa wot bpaal oo mat waain aanpassingn fficiënt galis kunnn won. Doo inspcti op onstaan citia kan won vookomn at n systm in gbuik wot gnomn waavan gpa paatis sts opniuw gpa zulln motn won! - 15 -
K o i tuctu pogamming (); n n go opgstl pogamma is voo alls n plaats n staat alls op zijn plaats. Dit btknt bijvoobl at co gn onnoig hhalingn bvat. Him wot gwaabog at n gmil stuk pogammatuu oo n gmil pogammu vilig kan won onhoun. Consistnt pogamming (C); D namn n stuctuu van mouls mt vglijkba functionalitit motn onling consistnt zijn. Bij n softwa inspcti wot aaom naa inconsistnti in softwaco gzocht. nconsistnti kan uin op n algmn kwalititspoblm van moul waain ht is gvonn, of zlfs van ht systm als ghl. Consistnt layout (CL); Analoog aan wl van nomal ocumntn is consistnt lay-out van pogammatuu n hulpmil om stuctuu van inzichtlijk t makn. En inconsistnt lay-out is mislin n wkt vhinn bij onhouswkzaamhn. solation of paamts (); Bij ht schijvn van souc-co kan ht lijkn alsof tkstn n gtalln n vast waa hbbn. Mocht situati cht wijzign, an motn aanpassingn fficiënt galis kunnn won. Dit kan oo vast waas als paamts t isoln. Aan han van onstaan voobln won got consquntis van klin afwijkingn in kwalitit van softwa inzichtlijk gmaakt. Voobl 1: Engibijf slaat flat D automatisch incasso van n ngibijf wkt nit go. Bij tinuiznn klantn w ht gl voo één maan ngi nit automatisch afgschvn. Bovngnom situati is ontstaan na ingbuiknam van n niuw incassopogamma. Zs maann naat ht pogamma in gbuik gnomn is, loopt op n avon isk vol. D laatst 20.000 van 800.000 incasso s won aaoo nit wggschvn. Ht pogamma gaat volijk oo. D consquntis zijn aanzinlijk. En klin i miljon uo omzt wot nit gïn. Di maann lat mot n uwaa ingzt won om laatst 70.000 uo van t innn. Ht bijf hft ht vtouwn van tinuiznn klantn gschaa. Oozaak: En ontbkn gl pogammatuu. Voobl 2: Toonaangvn uitgv publict vk infomati Bij n uitgv van financiël infomati wot voo k in één maan actialin nit ghaal. D oozaak ligt bij schmn i gbuikt won om bpaal ggvns hanmatig bij t wkn. D schmn blijvn lang hangn. Uit onzok op T-afling blijkt at schmn gblokk won oo n batchpocs. D pogammus kijgn opacht bottlnck op t lossn n passn aaom btffn pogamma s aan. - 16 -
K o i Di maann lat blt n abonn mt mling at n gpublic koswaa nit klopt. Naa aanliing van n flink intn uzi tussn Tafling n acti wot onzok vicht. Daauit blijkt at in afglopn wk alln al vijf foutn zijn gpublic. D fout is tlkns van zlf aa; ht lijkt op at kos nit bijgwkt is. Ht hoof van T-afling bsluit om n xpt bij t haln. Oozaak: Bij onhouswkzaamhn is consistnti van ht pogamma bschaig. Mn bsluit n auit van softwa t latn vichtn. Tijns zijn inspcti lgt auito tintalln nstig pogammfoutn bloot. Rtun on invstmnt BM hft vastgstl at i uu bstt aan softwa inspcti 102 uu oplvt; 20 uu tstn n 82 uu hstlwk aan softwa. (Bon: Hollan, ofwa nspction as an nstumnt of Chang, oftwa Quality ofssional). Bij C (mpial Chmical nustis) hbbn z ontkt at onhouskostn voo ongïnspct pogamma s tin k hog liggn gïnspct softwa. (Bon: Gilb an Gaham, oftwa nspction). Doo in n vog staium foutn t ontkkn n t coign, kunnn poblmn in volgn staia van ontwikkling won vookomn. En bijf at oftwa nspcti bij maatwk softwa topast, pofitt van n bt voosplbaahi van zowl kostn als softwapstatis, lag kostn voo ontwikkling n onhou, vhoog klantntvnhi, n n bt mol on pogammus. Ht nmnt op oftwa nspcti ontstaat ooat hog kostn in tokomst won vookomn. D kostn om n nstig tkot t ontkkn n t vbtn in n vogtijig staium zijn altij vl maln lag. Mn zgt nit voo nits: vookomn is bt an gnzn. nspcti als intgaal onl van softwaontwikkling oftwa nspcti is ht mst ffctif wann u ht n intgaal onl maakt van uw softwaontwikklingstajct. Doo oftwa nspcti t combinn mt wokshops waain mt pogammus aanacht wot bst aan ontwikklingspuntn zal nit alln kwalitit van ontwikkling maa ook i van uw pogammus vbtn. Van zo n wokshop gaat n vfissn wking uit, omat in ukk paktijk van allag winig tij is voo zlfflcti. Doo mil van vootgangsgspkkn n n final oftwa nspcti haalt u ht bst uit uw mnsn bovn. En aa gaat ht om, want softwaontwikkling is imms mnsnwk. Zlf on of uitbstn? Kwalititscontol is n vak apat. Vl bijvn btkkn an ook nu al n statgisch patn bij kwalititscontol op softwaontwikkling. Ht gnom onzok gft volgn nn om n statgisch patn t btkkn bij kwalititscontol: - 17 -
K o i 41% van sponntn nomt bt kwalitit van softwa; 38% van sponntn nomt bt waabog op ht ontwikklingspocs; 37% van sponntn nomt vhoging van accountability, n; 36% van sponntn wkt mt n statgisch patn om n snll tim-to-makt t gaann. Gaham Bolton, Dicto nstitut fo oftwa Quality (www.ifsq.og) Hoa, n niuw bok ov quimnts uccs mt quimnts, n paktisch tolichting bij n paktisch bok On titl uccs mt quimnts! is cntlijk bij Acamic vic n niuw Nlanstalig bok vschnn ov Rquimnts (autus: Ansn, Canngit, Gun, Hck, Klk n Zanhuis). Waaom n bok ov quimnts? J zou j af kunnn vagn waaom opniuw n bok ov quimnts is vschnn. s al nit gnog ov it onwp gschvn? En in ht vlng aavan, wat kan j him in paktijk? Nu wil ht gval at ik zlf m an gmil gïntss bn in Rquimnts. Ht is n gbi waa ik in aglijks avispaktijk tlkns m t makn hb. V onhou ik vanuit ht bstuu contactn mt WG Rquimnts. Dat is us bslist gn toval! Ook hb ik cntlijk in n goot compliancypogamma bij n bank n n-to-n Rquimnts Engining pocs ontwikkl n ingvo. Dus vanaf Businss Ns n Rquimnts naa T povi n w tug tot n mt accptati n vijgav in poucti. Waa ik nomalit mijn Vol, Wigs n Gilb bokn als bon gbuik om its mt RE t on, hb ik bslotn om z k it Rquimnts bok als liaa t kizn. Na nmaal ht bok vluchtig t hbbn glzn spak opzt m aan, vanaa. Ongv in zlf pio w ik gtipt op BA, ntnational nstitut of Businss Analysis Gui to th Businss Analysis Boy of Knowlg (f. 1). n momntl bschikba Rlas 1.6 Daft van BA ontbak nog noig tkst, maa ik was wl on inuk van complthi van z stanaa. k - 18 -
K o i aa an ook in aan i op ht gbi van Rquimnts bzig is, BA tot j t nmn. Op 31 maat 2009 wot n niuw vsi van BA vwacht. n st van it atikl ga ik in op bpaal onln uit ht bok uccs mt Rquimnts!, vtl ik waa ik bn afgwkn n stl ik wat zakn t iscussi. Ov launch van ht bok n 2008 w ht niuw bok uccs mt quimnts! in n twtal sssis via psntatis in zowl Einhovn n in Amstlvn aan ht publik voogstl. Zlf was ik op bijnkomst bij Logica in Amstlvn aanwzig n mkt at bst n got opkomst n us blangstlling voo Rquimnts blijkt t bstaan. Al patn mt inlis blk at ook in Einhovn ht gval gwst t zijn. Daa w ht bok op TU bij LaQuo gpsnt. Ook aa was spak van n pima opkomst. Wat is an ht ghim acht it succs vog ik m af. Komt ht omat maa g winig Nlanstalig bokn ov Rquimnts vkijgbaa zijn of is n an n voo? Uit psntati van Ano Gun slct ik wat stllingn (in vt) n vog aa wat commntaa van mzlf aan to. tlling 1. D quimntsanalist is n knn. Tgn z stlling zal op zich gn bzwaa zijn, maa om wlk knnis gaat ht nu ignlijk? Btft ht businssknnis, functionl knnis of juist tchnisch knnis? Btft ht alln knnis van inhou, contxt, of ook/juist pocsknnis. Kotom z stlling is uilijk nit MART gfomul. Rquimntsanalistn wkn in ht Businssomin, maa ook in functionl n tchnisch ominn. Elk omin vonstlt an knnis. Nit al i knnis zal altij bij één psoon bschikbaa zijn. tk nog (mt nam in got oganisatis) zijn Rquimntsanalistn gspcialis n zulln iningn motn samnwkn n hun knnis motn bunln om juist n vollig Rquimnts bovn wat t kijgn. tlling 2. Matiskunign hbbn altij glijk. Dz stlling hknnn w ook nk ik zo. Maa wi contolt nu ignlijk Matiskunign? En wat als z toch onglijk hbbn? Wat j ook ot, in paktijk kan j it nooit voo 100% ichttimmn. Ht antwoo zit m in vantwoolijkhistlling. Voo n Businsspojct (pogamma) kan alln Businss vantwoolijk zijn. T kan n zal mhlpn, kan soms tgngas gvn (tgn t lux wnsn) n zal op consquntis tn aanzin van onhoubaahi, isico s n Total Cost of Ownship wijzn, maa Businss bslist. Als in z stlling mt matiskunign Businss wot bol zou stlling bst wl ns waa kunnn zijn. tlling 3. D quimntsanalist is n zupit. Ook z stlling hknnn w ook wl nk ik zo. Waaom? En ho zit it an? En wat o j in at gval? En wann tt it op? Vagn, vagn, oovagn n nog ns vagn. Ht hoot gwoon bij. Van vagn wot j wijz is n bkn gzg. Als Rquimntsanalist mot j n zupit uvn zijn, n avocaat van uivl. J ot it om ht wklijk poblm go t kunnn bgijpn n ht poblm acht ht poblm t kunnn ontkkn om aam bst moglijk oplossing voo Businss t vkijgn tgn n aanvaaba pijs. - 19 -
K o i tlling 4. Manags zijn ook gbuiks. Di stlling l ik van hat. En van st n blangijkst ingn i j mot on als Rquimntsanalist is ht intificn n ubicn van takhols. uccs mt Rquimnts! onschijft it. Hibij hoot ook ht makn van n inschatting van ht blang van n iniviul takhol n van kachtnvhouingn tussn i takhols. Doo hun positi bn j misschin gnig naa n manag t luistn an iman i opationl wkn is, maa ht zal nit st k zijn at n manag n got bok aantkt maa fitlijk van totn nog blazn wt. tlling 8. En atamol is ook maa n quimnt. Dz stlling vin ik psoonlijk n hl gvaalijk. k hb al jan bgpn at gofwg in RE lan tw kampn zijn. Mnsn i van mning zijn at n Us Cas, n atamol of n Class mol n Rquimnt zijn n mnsn i vinn at z molln wliswaa nuttig n noozaklijk zijn, maa alln totstankoming n valiati van Rquimnts onstunn n zlf absoluut gn Rquimnts zijn. Zo bn ik ht m ns at n iscussi ov optionalitit n kainalitit van ntititn in n atamol tot aanschping n bt inzicht in Rquimnts lit, maa ik vin nit at z molln in plaats tn van Rquimnts. Z spln wl n blangijk ol in valiati van Rquimnts. Omgaan mt Nit Functionl Rquimnts was titl van psntati van g Klk. Hij ot n aantal uitspakn waa ik bst acht kan staan. Echt in schma s van bijlag C uit uccs mt Rquimnts! wot ht nit cht uilijk gmaakt wat j vastlgt ov Non Functionals n ho j it vastlgt. Figuu C.2 gft wl n pocs 1.5c pcific kwalititsignschappn w, maa hft gn ign vastlgging ans an at sultatn aan Concpt Us cas spcificati n Concpt R won togwzn. k bn op zich nit blij at autus van ht bok m lunn op Us Cass (zon xplicit stlling t nmn of Us Cass nu wl of nit glijk gstl motn won mt Rquimnts), maa in it gval ha ik m go kunnn voostlln als upplmntay pcification als vastlgging van Non Functionals zou zijn gbuikt. Ht blang van Rquimnts. Uit psntati van Jan Jaap Canngit ov ht blang van Rquimnts slct ik ht volgn ovzicht: Rquimnts pocs Rquimnts ontwikkling Rquimnts valiati Rquimnts managmnt - takhols - Bhoftn - Eisn - Juisthi - Vollighi - Ralisbaaahi - 20 - - Wijzigingspocu - Tacbaaahi - Vificati Rquimntsvaliati valt in mijn visi op n pofssionl RE pocs uitn in Vificati n Valiati. Vificati btft vaag of Rquimnts wl go zijn gspcific (volot n Rquimnt aan stanaa spcificati van n Rquimnt, sp. Rquimnts tmplat). Confom Quality Gat van Vol