Sociale relaties in de klas Uitkomsten van het Groepsdynamica onderzoek uitgevoerd door het PI consortium Fanny de Swart, Onderwijs Entrea Lindenhout & Radboud Universiteit Wendy Nelen, Praktikon 30-11-2018
Programma Inleiding onderzoek Sociale relaties in de klas Pesten, de leraar en de klas Quizzzz Aan de slag!
Onderzoeksvraag Welke factoren bepalen de ontwikkeling van so leerlingen (werkzame factoren)? Succes- of protectieve factoren Risico factoren
Onderwerpen Vragenlijsten voor leerlingen en leerkrachten over: Klassenklimaat Leerkracht-leerlingrelatie Sociale status (aardig gevonden worden en populariteit) Probleemgedrag Pesten Zelfbeoordeling van leerkrachten Sociale competenties Vriendschappen
Methode 13 scholen voor speciaal onderwijs 2 Schooljaren 52 klassen 4 metingen: Februari/ Juni 586 leerlingen Groep 6 en 7 op meting 1
Focusvraag Ga in je gedachte terug naar een klassensituatie waarin een conflict bestaat tussen leerkracht en leerling Ben je er helemaal klaar mee of heeft hij de gunfactor?
In gedachten Wat blijft er bij je hangen, als je hieraan terug denkt? Wat gebeurt er? Wat zie je? Hoor je? Toon/sfeer? Wat doet dit met de leerkracht? Wat doet dit met de leerling(en)?
LEERKRACHT-LEERLING RELATIES EN SOCIALE PROCESSEN IN DE KLAS
Samenhang met positieve en met negatieve ontwikkeling Leerkracht-leerling relaties en sociale status: Beschermend versus belemmerend
Kenmerken van leerkracht-leerling relaties Dimensies Positieve aspecten Warm, ondersteunend Negatieve aspecten Conflict, negatief Leerkracht en leerling rapportage Afhankelijkheid e.g., Hamre & Pianta, 2001, 2005; Hughes, Cavell & Willson, 2001; Hughes, 2011; Sabol & Pianta, 2012
Sociale status in de klas Een manier om te kijken naar leerlingrelaties. Dimensies: aardig gevonden worden en populariteit Sociometrisch onderzoek e.g., Gifford-Smith & Brownell, 2003; Marks, Babcock, & Cillessen, 2013
Onze studie (speciaal onderwijs) Aardig gevonden worden Populariteit Wederzijdse invloed * De Swart, F., Burk, W., Nelen, W., Scholte, R., submitted.
Hoe beïnvloeden leerkracht-leerling relaties de sociale status in de klas? De Leerkracht als de onzichtbare hand (Farmer et al., 2017) De leerkracht als social referent (e.g. Hendrickx, Mainhard, Boor- Klip, Cillessen, & Brekelmans, 2016)
Hoe beïnvloedt sociale status de leerkrachtleerling relatie? Wederzijdse invloed, bijv. bio-ecologisch model (Bronfenbrenner & Morris, 2006) Een mogelijk manier (Hughes & Chen, 2011): Sociale status Betrokkenheid in de klas Positieve reacties leerkracht Betere leerkrachtleerling relatie Baseert de leerkracht zijn/haar mening (onbewust) ook op de status van een leerling bij klasgenoten?
Wat weten we uit studies in het regulier onderwijs? Goede relatie met leerkracht gerelateerd aan aardig gevonden worden in de klas Wederzijdse invloed met name tussen schooljaren Minder aardig gevonden worden is gelinkt aan meer conflict met leerkracht En meer conflict met leerkracht aan meer populariteit Samenhang wordt niet enkel verklaard uit leerlingkenmerken * De Laet et al., 2014; Hughes & Chen, 2011; Kiuru et al., 2015; Leflot et al., 2011; Mercer & DeRosier, 2008
Onze onderzoeksvragen 1. 2. 3. Aardig gevonden worden versus populariteit Binnen versus tussen schooljaren
Methode Leerkracht-leerling relatie: leerkracht rapportage: Steun Tevredenheid Conflict leerling rapportage: Kwaliteit Sociometrisch onderzoek: Aardig gevonden worden Populariteit
Met name conflict is een belangrijke factor Conclusies
Conclusies 1. Niet zoveel wederzijdse relaties in speciaal onderwijs 2. 3. Andere patronen voor aardig gevonden worden en populariteit Binnen het schooljaar speelde met name conflict in relatie met leerkracht een rol.
Implicaties Denk aan: Scholing leerkrachten om een goede werkrelatie te houden en neutraal te reageren Aandacht voor werkstress in school teams Mogelijkheden voor leerkrachten om conflictsituaties tijdelijk over te dragen aan een collega
PESTEN, DE LEERKRACHT EN DE KLAS
Pesten en de ontwikkeling Negatieve invloed op zowel slachtoffers als daders Eenzaamheid Laag zelfbeeld Probleemgedrag Depressieve klachten Psychische klachten Maar ook op klasgenootjes Afleiding en onderbreking School minder leuk
Pesten en so Leerlingen met gedragsproblemen vaker slachtoffer en dader Meer pesten in speciaal onderwijs?
In regulier onderwijs (Bell, Raczynski, & Horne, 2010; Howard, Horne, & Jolliff, 2001) Teacher efficacy Ingrijpen (Allen, 2010; Donat, Knigge, & Dalbert, 2017; Roland & Galloway, 2002) Klassenmanagement Pestgedrag
Onze onderzoeksvragen 1. 2. Slachtoffer versus dader 3. Zelf- versus peerrapportage
Methode Teacher efficacy: leerkracht rapportage: Gedragsmanagement Klassenmanagement: leerling rapportage: Orde houden Sociometrisch onderzoek: Slachtoffer pesten Dader pesten
Conclusies slachtoffer Door de tijd heen Alleen eerste meting Met name hoe de leerlingen de orde in de klas ervaren is een belangrijke factor
Conclusies dader Door de tijd heen Door de tijd heen Ook hier: met name hoe de leerlingen de orde in de klas ervaren is een belangrijke factor Alleen bij peernominaties
Mogelijke verklaring vanuit de praktijk Als de leerlingen ervaren dat de leerkracht geen orde kan houden in de klas, hebben leerlingen het mogelijk meer nodig om zelf op te staan om zich te positioneren in de klas. Om op die manier een veilige structuur te creëren, waarin ze zelf niet het onderspit delven.
Implicaties Orde, rust en duidelijkheid zijn in het so in de klas van groot belang Een goed klassenmanagement is essentieel Leerkracht spelen een belangrijke rol bij de sociale relaties/interacties in de klas Zorg ervoor dat leerkrachten zich optimaal zelfverzekerd voelen in het managen van gedrag
QUIZZZZ
www.kahoot.it
AAN DE SLAG!
Aan de slag! 1. Bedenk met je buurman/buurvrouw een quiz-vraag over een van de onderwerpen (2-tallen, 3 minuten) 2. Vorm een groepje met een ander 2-tal. Stel elkaar de quiz-vraag en formuleer een antwoord. (4-tallen, 4 minuten) 3. Wissel uit met twee andere 4-tallen. wat heb je gehoord waarvan je het belangrijk vindt dat je collega dit maandag hoort? waren er nog eye-openers? (8- of 12-tallen, 5 minuten)
Terugkoppeling
Met dank aan
Contact: f.deswart@pwo.ru.nl w.nelen@acsw.ru.nl Vragen