Hoe ondersteunt de NVP haar leden op ESG-gebied? In 2011 heeft de NVP een ESG (Environmental Social & Governance) adviescommissie opgericht, bestaande uit Caroline Huyskes (Egeria), Ad van den Ouweland/Jesse de Klerk (Robeco), Maaike van der Schoot (AlpInvest), Adam Anders (Rabo Private Equity)/Silva Dezelan (Rabobank Nederland), Albert Fischer (Yellow & Blue Investment Management) en Wim Bartels/ Catharine van Wijmen (KPMG). Deze commissie heeft als belangrijk doel om best practices op het gebied van ESG/duurzaamheid te ontwikkelen en te delen. Naast het organiseren van informatieve activiteiten over ESG is de NVP met andere nationale associaties actief in de internationale ESG-werkgroep van de EVCA en houdt zij haar leden op de hoogte van relevante ontwikkelingen in het buitenland. Meer informatie over de ESG-activiteiten van de NVP is te vinden op de website http://www.nvp.nl/pagina/esg/ Duurzaamheid in private equity waardecreatie door esg 1 2
Duurzaamheid is een woord waar veel mensen hun eigen beeld bij hebben. De NVP ziet duurzaamheid als de manier waarop bedrijven waarde creëren door in hun doen en laten rekening te houden met mens, milieu en maatschappij. Nadrukkelijk gaat het niet om filantropie maar om verantwoord omgaan met (risico s ten opzichte van) kapitaal, grondstoffen en mensen. Duurzaam ondernemen en investeren bieden daarbij ook nieuwe kansen, bijvoorbeeld door te investeren in duurzame technologie. Waarom deze publicatie? De private equity sector heeft alles in huis om invulling te geven aan duurzaam investeren. Duurzaamheid kan een belangrijke bijdrage leveren aan het succes van ondernemingen en is alleen al daarom van belang voor participatiemaatschappijen om de waarde van hun portefeuille te optimaliseren. Het gehele investeringsproces van selectie tot exit biedt mogelijkheden voor duurzaamheid. Waar ondernemingen op dit vlak verbetercapaciteit hebben, is private equity bij uitstek geschikt om deze kansen te benutten en tegelijkertijd een positieve maatschappelijke bijdrage te leveren, niet alleen aan profit, maar ook aan people en planet. De NVP ondersteunt participatiemaatschappijen hierbij. Zo heeft de NVP onder meer een ESG-adviescommissie opgericht en deze praktische handleiding gemaakt, waarin we voor leden en andere geïnteresseerden uiteenzetten hoe wij duurzaamheid zien en welke kansen duurzaamheid biedt, vooral op het gebied van risicomanagement en waardecreatie. Philip Houben Voorzitter NVP In de investeringswereld wordt veelal gesproken over ESG in plaats van duurzaamheid. Deze afkorting staat voor Environmental, Social & Governance. Het houdt in dat factoren als energieverbruik, klimaat, beschikbaarheid van grondstoffen, gezondheid, veiligheid en goed ondernemingsbestuur worden meegewogen bij de selectie en het beheer van deelnemingen in bedrijven. ESG staat voor Environmental, Social & Governance Hierbij kan het gaan om investeringen in bedrijven die op een meer of minder duurzame wijze ondernemen of in bedrijven die zich in het bijzonder richten op investeringen in bepaalde duurzame ontwikkelingen zoals duurzame energie of sociale verbeteringen. ESG kan ook gaan om het juist niet investeren in bedrijven omdat ze niet voldoen aan bepaalde duurzaamheidsmaatstaven. Hierbij valt te denken aan een bedrijf dat producten levert aan de wapenindustrie of een bedrijf dat onnodig met milieubelastende stoffen werkt. Maar duurzaam investeren betekent vooral het integreren van al deze 3 4
ESG-factoren in beslissingen en activiteiten in alle fases van het investeringsproces (van selectie tot exit). Veel participatiemaatschappijen doen dit vaak al impliciet. Maar met een structurele aanpak kan nog meer financiële en maatschappelijke waarde worden gecreëerd. Hoe groot die voordelen zijn, is onder andere afhankelijk van het type participatiemaatschappij, het portefeuillebedrijf en de investeringsstrategie. Een structurele aanpak kan leiden tot grotere waarde en winst groeiende initiatieven Private equity associaties zoals de European Private Equity & Venture Capital Association (EVCA), BVCA, AFIC en maatschappelijke organisaties als UN Global Compact en MVO Nederland hebben in de afgelopen jaren een groeiend aantal initiatieven op het gebied van ESG genomen. Veel institutionele beleggers en vermogensbeheerders hebben de door de Verenigde Naties gesteunde Principles for Responsible Investment (PRI) ondertekend, waarin principes voor verantwoord beleggen zijn vastgelegd. Ondertekenaars ervan binden zich aan afspraken om ESG-integratie in investeringen te vergroten. Wereldwijd groeit het aantal ondertekenaars snel: op dit moment zijn er al bijna 1.000, met een totaal beheerd vermogen van meer dan 24 biljoen euro. Wereldwijd ondertekenen ook steeds meer participatiemaatschappijen de PRI. De PRI heeft een aparte werkstroom voor private equity, waarin onder andere een ESG-gids voor Limited Partners is ontwikkeld. 6
Marktkansen De aandacht voor duurzaamheid creëert nieuwe markten rondom thema s zoals duurzame energietechnologie, duurzame infrastructuur, oplossingen voor water- en grondstofschaarste, zorg en educatie. Lagere risico s en kostenreductie Eén van de belangrijkste positieve effecten van ESG op de investeringen van participatiemaatschappijen is een verbetering van de risico/rendementsverhouding van participaties. Door rekening te houden met ESG-factoren, kunnen reputatierisico s en operationele risico s bij portefeuillebedrijven beter in kaart worden gebracht. Vervolgens kunnen maatregelen worden genomen om deze risico s uit te sluiten of ze beter te managen. De belangrijkste opbrengst van ESG ligt in de verhouding risico/rendement van participaties Zo kan een portefeuillebedrijf besluiten geen producten meer in te kopen die mogelijk met behulp van kinderarbeid zijn vervaardigd. Daarnaast kan ESG ook leiden tot financiële besparingen. Efficiënter gebruik van grondstoffen en energie leveren bijvoorbeeld naast milieuwinsten flinke kostenbesparingen op. Verder biedt ESG ook nieuwe kansen in de vorm van procesinnovatie. Een portefeuillebedrijf dat afhankelijk is van schaarse grondstoffen kan innoveren en een nieuwe manier van produceren ontwikkelen, waarbij gebruik wordt gemaakt van recycling van grondstoffen. In dit geval is de motivatie vaak een hogere klantwaardering tegen dezelfde of lagere kosten. Het goed managen van ESG - kansen en - risico s wordt steeds vaker gezien als bewijs van goed management Het goed managen van ESG-kansen en -risico s wordt steeds vaker gezien als bewijs van goed (financieel) management. ESG draagt hierdoor bij aan een betere verkoopbaarheid van portefeuillebedrijven. Duurzame waardecreatie Een aantal grote participatiemaatschappijen zoals KKR, 3i en de Carlyle Group laat al zien dat hun ESG-activiteiten een positieve bijdrage leveren aan de verduurzaming van de economie. Daarmee verbeteren ze niet alleen hun eigen reputatie maar ook die van de private equity sector. Andere participatiemaatschappijen zijn in hun investeringsbeslissingen en management meestal wel bewust of onbewust bezig met ESG-factoren, maar communiceren hier vaak nog niet over met hun stakeholders. Participatiemaatschappijen hebben met elkaar gemeen dat zij bedrijven willen verbeteren, dus ook de ontwikkeling op ESG-gebied. Daarmee dragen zij tegelijkertijd bij aan een duurzame ontwikkeling van de economie. CVC/Schuitema Schuitema verzorgde de bevoorrading van de C1000- supermarkten. Door te kiezen voor volle vrachtwagens, daalde het aantal afgelegde kilometers aanzienlijk. En daarmee transportkosten en CO2-uitstoot. Dit werd mogelijk gemaakt door opleggers die uit drie delen bestaan. Doordat de temperatuur per deel te regelen is, kan één trailer zowel vrieswaren, gekoelde waren als kruidenierswaren vervoeren. Friesland Bank Investments/Simon Lévelt Door samen te werken met producenten van biologische koffie en thee worden de arbeids- en leefomstandigheden van koffieboeren verbeterd en levert Simon Lévelt producten aan consumenten, waarvoor een eerlijke prijs is betaald. Egeria/Koninklijke Mosa Producten en processen zijn zo duurzaam mogelijk gemaakt door productontwikkeling, energiebesparing, beperking van emissies, gesloten materialen- en waterkringloop in productie, maximale inzet van recycling en het verantwoord gebruiken van grondstoffen. Hierdoor is de collectie tegels voor 99% Cradle-to-Cradle Zilver gecertificeerd. Friesland Bank Investments/Van Houtum Van Houtum toetst haar leveranciers door middel van haar inkoopbeleid op hoe zij omgaan met milieu en arbeidsomstandigheden. Ondanks haar loyaliteit aan leveranciers heeft Van Houtum soms een andere leverancier moeten kiezen.
Aantrekkelijkheid als werkgever Een ander belangrijk resultaat van ESG-beleid is dat het bijdraagt aan de aantrekkelijkheid als werkgever. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat een belangrijk deel van de professionals de voorkeur geeft om te werken bij een bedrijf dat duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. Aandacht voor ESG helpt participatiemaatschappijen en portefeuillebedrijven om het beste talent aan te trekken en te behouden. Gedegen management van ESG issues is van groeiend belang Zelfregulering Institutionele beleggers als pensioenfondsen investeren een aanzienlijk deel van hun vermogen in private equity omdat dit een hoger rendement oplevert en het risico van de beleggingsportefeuille verlaagt. Maar ook pensioenfondsen geven zich steeds meer rekenschap van verantwoord beleggen. Zij verlangen van private equity investeerders dat ze minimaal voldoen aan bepaalde basis ESG-normen. De afgelopen jaren toont hierin een sterk stijgende lijn en een toename in gestructureerde rapportages omtrent ESG. Kortom, het is een ontwikkeling die niet meer zal verdwijnen en waar private equity kansen mee kan creëren. Omdat participatiemaatschappijen als meerderheidsaandeelhouder - vaak in nauwe samenwerking met het management - bedrijven sterker en gezonder maken door verbetermogelijkheden te identificeren en aan te pakken, gaat dit goed samen met het voeren van ESG-beleid. Philip Houben, voorzitter van de NVP: Ik weet dat veruit de meeste van onze leden zich al impliciet met ESG-aspecten bezighouden, zowel in hun eigen fondsen als in het beheer van de ondernemingen waarin deze investeren. Toch denk ik dat er nog veel te winnen is. Door ESG op een gestructureerde manier aan te pakken kunnen we nog meer waarde creëren voor onze beleggers, de bedrijven en de samenleving. Structurele ESG-integratie heeft betrekking op alle relevante activiteiten van de participatiemaatschappij (strategie, investering en rapportage). Maar hoe? Hierna staan de stappen voor ESG-integratie. Robeco Private Equity is in 2004 begonnen met de integratie van ESG in haar private equity programma. Een analyse op Robeco s totale portefeuille van meer dan 150 fondsen laat zien dat een groot aantal fondsen inmiddels een ESG-beleid en -strategie heeft ontwikkeld of van plan is dit te doen. Naast een ESG-beleid en -strategie, heeft een toenemend aantal van deze fondsen ook concrete doelstellingen (KPI s) opgesteld per onderneming. Yellow&Blue/LifeBatt LifeBatt heeft een systeem ontwikkeld om op kostenefficiënte wijze wind- en zonne-energie op te slaan. De onderneming verkoopt deze systemen voor defensietoepassingen en voor civiele elektrische voertuigen. Op dit moment is het omzetpercentage van defensieklanten te hoog voor het ESG-criterium van Yellow&Blue. Yellow&Blue verwacht dat de omzet van civiele klanten sterk zal groeien waardoor de investering op termijn wel mogelijk is. AlpInvest Partners AlpInvest Partners bepaalt door middel van een vragenlijst en gesprekken het ESG-profiel van een private equity fonds alvorens zich eraan te committeren. Dit wordt ook opgenomen en toegelicht in het investeringsvoorstel. Daarnaast monitort AlpInvest haar portefeuille op potentiële ESG issues. 3i/Hyva Group BV Door ontwikkeling van een duurzame telescoopcilinder voor kipwagens kan 30% CO2 worden bespaard ten opzichte van oudere modellen. De ontwikkeling levert Hyva Group een groter marktaandeel en een betere reputatie op.
strategie selectie beheer exit rapportage & transparantie Commissarissen te zetten. worden gebruikt om de gerealiseerde verbeteringen aan Veel participatiemaatschappijen analyse & strategie 1 Wat zijn de belangrijkste ESG-risico s en -kansen voor de participatiemaatschappij in de huidige en toekomstige Onderzoek hoe ESG-factoren de waarde van het bedrijf gaan verder door ondersteuning te bieden bij de ontwikkeling van ESG-beleid en implementatie daarvan. ESG-factoren kunnen onder andere als onderdeel van een te tonen. Deze informatie komt ook van pas in de onderhandelingen met kopers zodat de gerealiseerde waardevermeerdering in de verkoopprijs tot uitdrukking komt. portefeuille? strategie selectie beheer kunnen verlagen of exit verhogen rapportage 100-dagen plan worden gemonitord. Tot slot kan de private Uit het due diligence onder- & transparantie Analyseer de portefeuille 2 Past het bedrijf binnen het zoek blijkt ook welke ESGissues baat hebben bij actief portefeuillebedrijven vragen equity investeerder haar uitgaande analyse van de investeringsstrategie & strategie strategie selectie beheer exit rapportage strategisch (ESG-)beleid van en -waar mogelijk- de de participatiemaatschappij? management, bijvoorbeeld intern of extern te rapporteren & transparantie keten op strategische risico s omdat zij een risico vormen, over voortgang op de belangrijkste ESG aspecten. 5 Hoe transparant kan en wil analyse & strategie op basis van megatrends in Besteed in het due diligence omdat ze kunnen leiden tot de maatschappij: Hoe kunnen grote trends (klimaatverandering, voedselschaarste, onderzoek specifiek aandacht aan de vraag of de ESG-kenmerken strategie van de sector/ kostenbesparing door ecoefficiëntie of omdat ze kunnen leiden selectie tot ontwikkeling van beheer exit rapportage de participatiemaatschappij zijn over ESG? Zoals hierboven al meerdere malen is getoond, heeft grondstoffenschaarste, waterproblematiek) de portefeuille passen binnen het strategisch 4 Wat zijn de belangrijkste ESG-beleid een effect op het geografie van het bedrijf nieuwe markten/producten. & transparantie beïnvloeden? strategie beleid. analyse selectie & strategie beheer exit rapportage ESG-aandachtspunten bij gehele investeringsproces een exit? van participatiemaatschappijen. Een gestructureerd en & transparantie Definieer beleid op basis Een participatiemaatschappij 3 Hoe kunnen gedurende de van de analyse: Waar analyse dient & kan strategie dit vaststellen door looptijd van de participatie Voordat de verkoop van een transparant ESG-beleid van de vanwege de ESG-marktkans de investeringsfocus te liggen, Waar wil de participatiemaatschappij niet investeren vanwege toekomstige bedreigingen of ESG-uitsluitingsnormen (zoals kinderarbeid). middel van dialoog met het management van een bedrijf, toepassing van een ESG-beoordelingsraamwerk, een ESG-questionnaire of externe ESG-audit. ESG-resultaten bereikt worden? Een eenvoudige manier om aandacht voor ESG te stimuleren bij het portefeuillebedrijf, is door ESG-onderwerpen op de agenda van de Raad van portefeuillebedrijf plaatsvindt, zou de participatiemaatschappij de belangrijkste ESG-factoren van het bedrijf moeten analyseren en bepalen welke acties nog nodig en mogelijk zijn. Bij de exit kan een ESG due diligence rapport participatiemaatschappij leidt tot beter risicomanagement en daardoor tot een grotere mate van waardering bij pensioenfondsen en andere institutionele beleggers, bij politiek en overheid en bij het publiek. Bij portefeuilleondernemingen komt de waardevermeerdering uiteindelijk tot uitdrukking in een betere exit. Veel participatiemaatschappijen hebben al een eigen ESG-beleid ontwikkeld dat ook op hun website is te vinden. Anderen, zoals 3i, gaan verder en rapporteren uitgebreid over hun ambities, activiteiten en resultaten op ESG-gebied in een Corporate Responsibility jaarverslag. Daarnaast publiceert een groeiend aantal portefeuilleondernemingen jaarverslagen met een uitgebreide ESG-paragraaf of separate ESG-jaarverslagen. Participatiemaatschappijen bepalen zelf hoe transparant zij over ESG willen en kunnen zijn. Blackstone Group/Hilton Hotels Kostenbesparing van circa $15-20 miljoen bij Hilton Hotels door The Blackstone Group door 1-3% besparing in energie-, water- en brandstofverbruik. KKR Sinds de start in 2008 hebben 17 portefeuillebedrijven meegedaan aan het Green Portfolio Program. 13 van deze bedrijven hebben in 2011 hun resultaten gepubliceerd. Hun inspanningen hebben samen meer dan $365 miljoen opgeleverd. Dit staat voor een vermindering van 810.000 ton aan broeikasgassen, 2,2 miljoen ton afval en 300 miljoen liter water. Egeria Heeft in 2011 haar volledige portefeuille doorgelicht. Per portefeuillebedrijf is geïnventariseerd of er op ESG- gebied sprake is van vermindering van risico s of mogelijke verbeteringen. Naar aanleiding hiervan is per bedrijf een rapport opgesteld, met een plan van aanpak. De RvC bespreekt de voortgang hiervan en per bedrijf is een ESG-verantwoordelijke aangesteld. Anonieme case Een jonge onderneming heeft een apparaat ontwikkeld om warmte uit uitlaatgassen van industriële processen om te zetten in elektriciteit. De apparatuur is betrouwbaar, de kennis is gepatenteerd en staat in de belangstelling van grote apparatenbouwers. Eén van deze bedrijven wil de onderneming overnemen. Uiteindelijk gaat de deal niet door omdat het gebruik van de toegepaste chemicaliën niet bij het ESG-profiel van de beursgenoteerde- koper blijkt te passen.