Veenkoloniën in perspectief Rabobank Zuid en Oost Groningen Frits Oevering 23 november 2018
Agenda Veenkoloniën in perspectief Agenda voor de Veenkoloniën 23 november 2018 Regionale samenhang Veenkoloniën één? Ontwikkeling (werkgelegenheid) het is zoals het is Een beetje theorie en wat betekent deze voor de Veenkoloniën? Gevolgen ontwikkeling Regio Groningen wordt kleiner en kleiner Optimistisch besluit industriële wedergeboorte? 2
Regionale samenhang Veenkoloniën in perspectief 3
Veenkoloniën geen eenheid Samenhang - totaal Veenkoloniën Matige samenhang en emotioneel verscheurd 4
Zwakke kernen in de Veenkoloniën Samenhang - oriëntatie inwoners Veenkoloniën Lokale binding en focus in externe oriëntatie 2013/16 Veenkoloniën: herkomst werkzame personen en oriëntatie werkzame beroepsbevolking Focusgemeente externe oriëntatie inwoners Veenkoloniën per activiteit 2013-2016 gemeente verhuizingen woonwerkverkeer winkelbestedingen vrijetijdsbesteding doorstroming onderwijs Aa en Hunze Groningen Groningen Assen Groningen Groningen Borger-Odoorn Stadskanaal Groningen Emmen Groningen Emmen Coevorden Emmen Groningen Emmen Groningen Groningen Emmen Emmen Groningen Emmen Groningen Emmen Hoogezand-Sappemeer Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Slochteren Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Menterwolde Groningen Groningen Veendam Groningen Groningen Oldambt Groningen Groningen Oldambt Groningen Groningen Pekela Groningen Groningen Oldambt Groningen Groningen Stadskanaal Stadskanaal Groningen Emmen Groningen Groningen Tynaarlo Groningen Groningen Groningen Groningen Groningen Veendam Groningen Groningen Veendam Groningen Groningen Stadskanaal vervult kleine rol als werkgelegenheidscentrum Veendam en Oldamt hebben kleine rol als voorzieningencentrum 5
Lokaal en op Groningen (en op Emmen) Samenhang - oriëntatie inwoners Veenkoloniën 6
Ontwikkeling (werkgelegenheid) Veenkoloniën in perspectief 7
Noordoost-Nederland op achterstand Ontwikkeling werkgelegenheid 1996-2017: forse regionale variatie in ontwikkeling 2014-2017: nu ook werkgelegenheidskrimp 8
Tussen geringe banengroei en forse -krimp Ontwikkeling werkgelegenheid - prognose Arbeidsmarktregio s o.b.v. Corop-gebieden Noordvleugel en Noordoost-as aan kop 9
Een beetje theorie en wat deze betekent voor de Veenkoloniën Veenkoloniën in perspectief 10
Zes tinten grijs Theorie ruimtelijke variatie 11
Structuur en vestigingsklimaat schieten tekort Pijlers onder regionale ontwikkeling Veenkoloniën: van trage groei naar krimp van de werkgelegenheid 12
Toerisme, de nieuwe turf? Pijlers onder regionale ontwikkeling Van verdienstelijking naar krimp in vrijwel de volle breedte 13
Vestigingsklimaat in drieën Pijlers onder regionale ontwikkeling nationaal regionaal lokaal macro-economische structuur macro-economische structuur macro-economische structuur omvang afzetmarkt omvang afzetmarkt omvang afzetmarkt fiscaal regiem fiscaal regiem fiscaal regiem wet- en regelgeving wet- en regelgeving wet- en regelgeving omvang afzet- inkoop- en arbeidsmarkt omvang afzet- inkoop- en arbeidsmarkt variatie bedrijfsleven en beroepsbevolking variatie bedrijfsleven en beroepsbevolking beschikbaarheid kennis beschikbaarheid kennis woon- en leefklimaat woon- en leefklimaat (inter)nationale ligging (inter)nationale ligging bechikbaarheid bedrijfshuisvesting bereikbaarheid en parkeren veiligheid communicatie met lagere overheid Bron: Buck Consultants International 14
Lange termijn: ruimte en variatie Pijlers onder regionale ontwikkeling 1996-2017 Factoren achter regionale variatie in ontwikkeling werkgelegenheid 1996-2017 (R 2 =.41) Waarde factoren achter regionale variatie in ontwikkeling werkgelegenheid 1996-2017 15
Sinds einde crisis: ligging en omvang Pijlers onder regionale ontwikkeling 2014-2017 Factoren achter regionale variatie in ontwikkeling werkgelegenheid 20146-2017 (R 2 =.32) Waarde factoren achter regionale variatie in ontwikkeling werkgelegenheid 2014-2017 16
Ligging en omvang Pijlers onder regionale ontwikkeling Ligging in het land (nabijheid afzetmarkt en leverancier) Omvang regionale economie (dichtheid) 17
Ligging en omvang Pijlers onder regionale ontwikkeling Specialisatiegraad (20 sectoren) Leefbaarheid (Leefbaarometer) 18
Gevolgen van de ontwikkeling Veenkoloniën in perspectief 19
Regio Groningen: van klein naar kleiner Gevolgen aandeel in Nederland Aandeel Regio Groningen in Nederland is klein en wordt kleiner en kleiner 20
Anders verbeeld: Nederland in vieren Gevolgen aandeel in Nederland Indeling in vieren op de kaart Indeling in vieren o.b.v. dichtheid en groei Stadia regionale ontwikkeling omvang (dichtheid) lager hoger ontwikkeling (groeitempo) lager hoger perifeer (stagnatieregio) landelijk expansie (groeiregio) gemiddeld landelijk oud goud (transitieregio) gemiddelde goud (kernregio) 21
Afname is structureel Gevolgen aandeel in Nederland (Prognose) aandeel provincies in Nederlandse bevolking 1830-2040 22
Bestendig karakter regionale ontwikkeling Gevolgen aandeel in Nederland Niet voorbij het groeistadium 23
Woonfunctie wordt sterker Gevolgen rol in landelijke economie Functie op de arbeidsmarkt Veenkoloniën: herkomst werkzame personen en oriëntatie werkzame beroepsbevolking Groningen Veenkoloniën Veendam inkomend / uitgaand Hoogezand- Sappemeer Emmen x1 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 woonfunctie l werkfunctie 2015 1998 24
Weinig werk, veel uitkering Gevolgen arbeidsparticipatie Arbeidsparticipatie Afwijking kengetallen arbeidsparticipatie t.o.v. landelijke gemiddelde 2017 25
Terugtrekken, elders werken of werkloos Gevolgen ontwikkeling arbeidsmarkt tijdens jongste crisis elders werken werkloos terugtrekken 26
Vertrek- en sterfteoverchot Gevolgen bevolkingsontwikkeling Saldo binnenlandse migratie (Prognose) samenstelling bevolkingsontwikkeling 27
Weinig welvarend, ook t.o.v. Noord-Nederland Gevolgen welvaart Laag niveau van welvaart en gelijkmatige inkomensverdeling 28
Afstand en ruimte nemen toe Gevolgen verandert er veel door bevolkingskrimp? Nu al forse afstand tot voorzieningen (ongewogen gemiddelden) Ruime woningmarkt wordt ruimer 29
Optimistisch besluit Veenkoloniën in perspectief 30
Landelijk industriële opleving Optimistisch besluit Structuur: locatie industrie Industrie: omslag in werkgelegenheidsontwikkeling? 31
Gespecialiseerd in productie en verzorging Optimistisch besluit Structuur Veenkoloniën: blauwe boordeneconomie Industrie Veenkoloniën: chemie, papier en sociale werkplaats 32
Kwis Optimistisch besluit Welke bedrijven hebben hier hun hoofdkantoor? Schmallenberg (Nordrhein-Westfalen) Kirchdorf an der Iller (Baden-Württemberg) Bad Waldsee (Baden-Württemberg) Langen-Bergheim (Hessen) Papenburg (Niedersachsen) 33
Geen A-locatie, wel mondiale toppositie, Optimistisch besluit 34
maar (nog) niet in Veenkoloniën Optimistisch besluit Vestigingsklimaat zorgt voor industriële krimp over de volle breedte 35
Conclusies Veenkoloniën Veenkoloniën in perspectief Zwakke samenhang en zwakke kernen Stagnatie in werkgelegenheids- en bevolkingsontwikkeling Aandeel in Nederland wordt voortdurend kleiner Verdiensten elders, verzorgende bedrijvigheid en toerisme pijlers onder de economie Industrie? 36
Verandering karakter = Veenkoloniën in perspectief 37
Dank voor uw aandacht! U vindt ons op https://www.rabobank.nl/particulieren/actueel/kennis 38 38