REIZEN Magazin vrhalnwdstrijd Wi schrijft n kort risvrhaal dat tot d vrblding sprkt? Dat was d vraag in ht aprilnummr. Mr dan hondrd vrhaln ontvingn wij. Soms hilarisch, soms ontrornd. Opgtknd in n Romns bomltrin, tijdns d zonsvrduistring in China n na n mt & grt mt n nushoorn in Zimbabw. Om maar ns nkl vrhaln t typrn. D RM-rdacti, ondr liding van Harri Thirlynck zlf nt trug van n travl sabbatical gnoot van uw inzndingn n koos 7 winnaars. D mooist Illustratis: Flos Vingrhots 73
D 7 mooist Risvrhaln This tim I ll s it through th fingrs A Prijzn D 7 winnaars van d vrhalnwdstrijd krijgn hun prijs zo spodig moglijk thuisgstuurd. D prijs bstaat uit n pakkt rislitratuur waarin o.m. ht bok Risvrhaln schrijvn van autur Jan Donkrs, n Capitool Risdagbok, n tw bokn van grnommrd schrijvrs. Th bst of th rst Wilt u nog mr kort risvrhaln lzn? Op www.rizn.nl vindt u d vrhaln di-ht-blad-ntnit-hbbnghaald. l nkl jarn makn d vir hrn van JRMM graag n uitstapj naar ht voormalig Oostblok. Uitraard is dit zr kostnffctif maar daarnaast kom j ook in n hl andr cultuur n lvnswijz trcht. Tijdns dz vakantitrips, waarbij w voornamlijk hoofdstdn aandon, brngn w stvast ook n bzok aan n of mrdr votbalstadions. Hirbij gaat ht vaak om clubs di momntl gn grot rol mr spln in ht intrnational votbal, maar wl n romrucht histori hbbn. Ht is natuurlijk aardig om vn n musumpj t pikkn n wat oud Europa Cup I foto s t bkijkn. Maar wat wij ht ind vindn: toglatn wordn in d tmpls van di clubs, ht hilig gras mogn btrdn. Zi j in Barclona n Madrid n afglint strookj van 10 bij 1 mtr, in Oost-Europa krijg j mt n btj gluk ht hl vld voor jzlf. Daarom loopt JRMM sinds 2005 altijd n rondj om ht stadion totdat r rgns n dur opnstaat, om vrvolgns mt n onnozl gzicht naar binnn t stifln, op zok naar ht gras. Enmaal op ht hoofdvld, rolt r pardos n bal uit d rugzak n dan is n dolpunt snl gmaakt. Wat n glukzalig gvol is dat! Ht mooist spl tr wrld, mt j vrindjs tgn n bal trappn, spln in n stadion. Ht gjuich van 20.000 supportrs is r nvoudig bij t fantasrn. D Calvé-Pindakaasrclam wordt ralitit. Inmiddls zijn d vldn van Rod Str Blgrado, Partizan Blgrado, Artmdia Bratislava, Lvski Sofia, CSKA Sofia, Staua Bokarst, Rapid Bokarst n Dynamo Kiv gkust. Bij al dz clubs stond n durtj opn n n oud vrijwilligr knp lachnd n oogj to. This tim I ll s it through th fingrs. Afglopn zomr struindn w ovr prachtig, bombastisch plinn in Kiv, alwaar ht god votballn was. Maar ht hoogtpunt was d thuisbasis van votbalgrootmacht Dynamo Kiv. Dit complx, opgdragn aan d grot Valri Lobanovsky, ligt op n huvl aan d ovr van d Dnjpr. Ht vld wordt omringd door n éénringstribun, waarachtr grotsk lichtmastn staan. D bosrijk omgving gft ht stadion n knuss sfr. En d grasmat in dz naar votbal admnd arna? Nooit hb ik zo n prachtig, stvig, dikk, sappig, prfct gkortwikt grasmat gzin. Enkl krls warn bzig om niuw dug-outs t plaatsn. Ton wij itwat schuchtr ht vld btradn, gingn z nt koffi drinkn. Eén van hn knikt ons to n gbaard its wat lk op ga maar vn vijf minutn j gang. D spciaal voor dit momnt gkocht bal rold uit Dz bprkt votballr van Entr Vooruit 4 vold zich vn d niuw Cruijff n Maradona tglijk d tas n ht splkwartir kon bginnn. Intns gluk stroomd door mijn adrn ton ik in dz ntourag n bal ovr vrtig mtr op d stropdas van MR lgd. Dz bprkt votballr van Entr Vooruit 4 vold zich vn d niuw Cruijff n Maradona tglijk. Na d wdstrijd wrdn w gïntrviwd voor ht daarvoor bstmd rclambord. Om ht bzok af t rondn mostn w ignlijk nog wl vn op d plaats van Sjvtsjnko zittn. En oudr man lip langs n opn dur, waarachtr wij d kldlokaln vrmoddn. Engls sprak hij nit, dus probrdn w mt handn n votn togang t krijgn. Als rascht pantomimsplrs stondn w ons uit t kldn n zognaamd in t zpn. Ton w ongvr in onz ondrbrok stondn, b gon r its t dagn n wnkt hij ons lachnd m naar binnn. Zo blanddn w in d kldkamrs, waarbij ht ons opvil dat z voor Dynamo n d tgnstandr idntik warn. Nadat w ht 4-2-3-1 systm op ht bord haddn gzt, vrlitn w blijmodig ht stadion. In d stratn van Kiv was ht gstopt mt zachtjs rgnn n w gingn mt gzwind spod naar d dichtstbijzijnd Irish Pub. Mt n Guinnss spold ik ht still vrdrit van n nooit gralisrd profcarrièr wg. Di hardnkkig utopi mot ik op mijn virntwintigst toch cht latn varn. Jos tn Brink, Enschd Abou is mijn hld I k zit bij Snackbar L Golf, n lokaal rstaurant mt n fijn trras, afgschrmd door n gron houtrastr, bgroid mt klimop. Idaal om ht straatlvn t bkijkn n toch uit d schijnwrprs van d ambulant straatvrkoprs n d lokal gidsn t zijn. Evn gn tandpasta, cd s of n mooi moddrdok, maar n mirzot Fanta Orang n n bord rijst mt pindasaus. Ik vol chtr ogn in mijn rug prikkn n draai m om. Bij d ingang staat n jongtj mt n t groot T-shirt voor zijn small lijf, n synthtisch sportbrokj vol gatn n n paar rbruin ogn mt van di krulwimprtjs. Hij zgt nits, vraagt nits n kijkt m alln maar aan. Ik t mijn bord lg n drink ht fluorscrnd godj mt t vl bubbls op. D rkning wordt op n koffischotltj gbracht, bruin mt n crèm randj. Ik loop naar ht hotl n ht jongtj volgt m. In Afrika t j nooit alln, dnk ik n w stoppn bij d olibollnmvrouw, n struis dam in n klurig boubou di bhndig bolltjs dg in d wok laat valln. In d pruttlnd oli vormn zich knapprig bignts. Mt n schpspaan vist z d dgballn ruit. Ik wijs naar d dampnd bolln n vraag aan ht jongtj of hij wat wil. Hij knikt aarzlnd n wijst naar ht brood. D vrkoopstr snrpt r in ht Bambana tussndoor. Zoals n god vrkoopstr btaamt, wt zij wat haar klantn willn: z ritst n half stokbrood opn n propt r dri olibolln tussn. Mt n lpl git z r nog wat dunn tomatnsop ovrhn. Mijn vrindj is tvrdn. Mt ht halv brood vrpakt in n zwart plastic zakj vrtrkt hij richting d havn. Zijn avondmaal is binnn. D volgnd ochtnd wt i m t vindn bij ht ontbijtstalltj. Ik mot lachn als zijn hoofd voorzichtig om d ritn afbakning vrschijnt n ik schuif hm wat girstpoffrtjs to. Als ik mijn wg vrvolg naar ht postkantoor loopt hij achtr m aan. Enmaal in ht postkantoor vraag ik d bambt om t tolkn. Abou ht hij. Hij is zvn jaar n komt uit Guin. Op drijarig lftijd is hij naar Mali gkomn mt zijn modr. Ma was chtr nit in staat voor hm t zorgn aangzin z mntaal nit in ord was n uitindlijk is Abou door n stichting opgvangn di d zorg voor n aantal straatkindrn op zich nmt. Wat ignlijk wil zggn dat d stichting zorgt voor ondrdak, tw maaltijdn pr dag n vntul mdisch vrzorging. Abou volt zich wat mr op zijn gmak, wijst af n to wat aan n kltst in ht Bambana. Ondrwg naar ht intrntcafé pakt i n papirtj van d grond. Trots laat hij ht m zin. Ht blijkt d gbruiksaanwijzing van n condoom t zijn. J kunt r nit vrog gnog bij zijn in dit land, dnk ik, n d sksul voorlichting bgint. Mt gbarn n mijn dri woordn Bambana lg ik d bginsln van d mnslijk paringsdriftn uit. Hij kijkt m wat aarzlnd aan. Tw scondn latr bgint i t gichln. Vrvolgns bstudrt Abou d plaatjs nog ns god voordat hij d gbruiksaanwijzing vrschurt. Na n uur intrnttn staat hij trouw op m t wachtn. Op wg naar ht hotl komn w n slipprkar tgn. Tijd voor n aanschaf. Abou kist n paar slipprs uit. Modbwust als hij is, kist hij ht hipst modl uit. En n, gn saai grijz of nitszggnd witt, maar knalroz slipprs. Abou is mijn hld. Ik bn trots op hm, hij hft karaktr n in idr gval smaak. W lopn vrdr, tn nog wat n kopn n T-shirt. Bij ht hotl slaat mijn stmming om. D binnnplaats is nit toganklijk voor onbvogdn. Ik probr Abou duidlijk t makn dat onz wgn zich hir schidn maar d bwakr is m voor. Ik gf hm n hand n kijk hm na. Daar gaat i, Abou, mijn vrindj van d straat, mt zijn niuw T-shirt n zijn knalroz slipprs, d rug kaarsrcht. Zondr om t kijkn vrdwijnt i in d mnigt. Los Kuijprs, Amstrdam 74 75
D 7 mooist Risvrhaln Maan t zon op C hina, 22 juli 2009. Om 05.00 uur gaat d wkkr. Ik schit ovrind: clipsdag! En half uur latr vrzamlt d grop zich in d hotllobby. Mt n ontbijtpakktj n stukj cak, n appl n n i vrtrkkn w. Tw bussn rijdn achtr lkaar ontwaknd Dazu uit. Straatvgrs zwaain vrbaasd: Zovl toristn hir? Ondrwg, als d huvl nog ampr zichtbaar is, stotn w lkaar aan: Kijk, is dat nit n hldr stukj lucht? Als ht gaat schmrn, vrschijnn r wolknbandn n stijgn nvls op uit ht dal. Ht is rustig in d bus. Zkr voorin. Daar zittn d mannn di gistravond allrli filtrs voor hun tllnzn gknutsld hbbn. Mn tuurt, vooral omhoog. Dan komt d zon op, als n prachtig bol aan d horizon. Camra s klikkn. Daarna wordt ht cht stil in d bus want d zon vrdwijnt bijna dirct in d wolkn. D laatst dagn schn d zon stds pas in d middag. Dat zal m vandaag toch nit wr gburn? Juist vandaag? Its voorbij ht dorpj Tain stoppn w op d cntral lijn, zodat w straks vijf voll minutn clips kunnn blvn. D buschauffurs blijvn achtr mt clipsbrilln, wij gaan t vot naar n uitvrkorn taflbrgj. En lang slirt zwijgnd mnsn. Sjouwnd mt stativn n apparatuur. Ht is tgn half acht n dan, indlijk, brkt d zon door. Wliswaar vaag, maar toch. W zigzaggn ovr n smal paadj ht brgj op. Dat bidt god uitzicht: in ht oostn n mooi ciprssnlandschap, in ht wstn rcht ondr ons n rivirbocht, mt daarachtr rijstvldn. Daar komt straks d donkrt vandaan. Rijstborn zijn mt d oogst bzig. D rst van d bwoond wrld is vr wg. Dukj wordt duk, duk wordt hap. Maan t zon op, zgt onz Chins gids. Stativn wordn uitgklapt. Andrn, zoals ikzlf, kijkn vooral. Om 08.08 uur is idrn r klaar voor. Door ht clipsbrilltj is vrijwl dirct ht rst dukj in d zon t zin. Dukj wordt duk, duk wordt hap. Maan t zon op, zgt onz Chins gids. Hij lgt uit dat dit d lttrlijk vrtaling is van ht Chins woord voor clips. D nvls blijvn, wordn zlfs hardnkkigr. Pr SMS is r contact mt n andr clipsgrop in Shanghai, 1500 kilomtr oostlijkr. Zij staan in d rgn. Bij ons stijgt d spanning. Gaat ht lukkn? D nvlband hangt op n vast plk, vr gnog uit d buurt van ons zonnsikkltj. Ys, ht gaat lukkn, hir in ht vrr China. Ht licht wordt wrgaloos mooi, mystrius blauw. Ht is tin gradn kolr gwordn n r stkt n brisj op. Ht hoort r allmaal bij. Rumor op ons brgj: n gropj Chins kindrtjs staat 76 D burn van Lonard Cohn I halvrwg kwbblnd naar ons t turn. W wnkn, gvn z clipsbrilln, onz gids lgt uit. Opgtogn kijkn z door hun brilln. Ik fotografr mijn ign haarschrp schaduw in d laatst schmrminutn. Vogls zwijgn, d nachtkrkls latn zich horn. D kids rnnn wg. Onz gids lgt uit: Z motn altijd naar huis als ht donkr wordt. En Italiaan houdt xact d tijd bij: Nog tw minutn. Ik kijk naar ht wstn. In d vrt vrvaagt d horizon. Nog één minuut. Dan gaat ht snl, alsof imand mt n schaklaar ht licht bovn d aard dimt. Mama mia, hoor ik naast m. D born staan doodstil in hun rijstvld. Ht wordt aarddonkr. Snl draai ik mijn hoofd om n zi d twinkling van ht laatst zonlicht: n diamant di schittrt. Dan vrschijnt d corona, n lichtkrans om d vrduistrd zon n Vnus n nog wat strrn. Na vir minutn donkrt klurt ht wstn oranj. D maan laat d zon los, d diamant is nu zo mooi dat idrn krtn slaakt. En dan zijn w opniuw stil, maar hrlijk andrs stil dan vanochtnd. Ik kijk naar ht rijstvld. D born zijn wr bgonnn mt oogstn. D tmpratuur stijgt razndsnl. D Shanghai-grop hft n glimp gzin, n ht ovrig miljard Chinzn vrijwl nits, zo bgrijpn wij latr. Als d zon bijna hlmaal trug is, daln w af. Ondraan onz brg staat n oud man voor zijn hutj. Hij bkijkt ons, vrmd wzns op zijn brgj, van top tot tn. Ik grot hm. Hij straalt van oor tot oor n stkt zijn duim op. Sylvia Kramr, Niuwgin n d Saronisch Golf vijfnzstig kilomtr vrwijdrd van Athn ligt Hiydra, n rots van zstig virkant kilomtr. Idrn di hir vot aan land zt wordt vrlifd. In 1960 wrd d Canads dichtr/zangr Lonard Cohn zlfs zo vrlifd op dat hij mt d klin rfnis van zijn oma n vrwaarloosd huis kocht in ht doolhof van straatjs, duiznd trappn hoog in Hydra Town. D sfr n ht licht op ht rustig vrkrsvrij iland inspirrd hm. Hij waand zich in d lfd uw, zi hij, n hij vil voor Mariann, n kol Noors prinss, di hm door d ht Hydranachtn hilp, tot haar vrtrk n jaar of zvn latr. Op zijn trras schrf hij n vrzonnd hommag aan haar, So Long Mariann. Wij wildn dat inmiddls lgndarisch trras, waar talloz andr mmorabl compositis ht Egïsch licht zagn, mt ign ogn aanschouwn. Ht iland Hydra vogt n xtra dimnsi aan ht woord pittorsk to n r hrst, door ht gbrk aan wlk vorm van gmotorisrd vrkr dan ook, n wldadig kalmt. Muilzls zijn d war hrsrs hir. Zij wrkn in d toristnindustri n in d bouw n zij brngn schpsladingn bzokrs omhoog naar ht dorpj. Als virvotig Nijinski s dansn z onvrmoibaar d trappn op n af. Ht zijn gduldig bstn, maar z popn vlvuldig n ovral. D wthoudrs van Hydra zijn chtr slagvaardig n onvrbiddlijk want voor ht iland aan d plaag van muilzluitwrpsln tn ondr ging, grpn z in. Idr muilzlbhrdr krg n gmntlijk stoffr n blik om tr plkk zijn ign straatj schoon t vgn. D bhrdrs gaan nit zachtzinnig om mt hun nost wrknmrs. Vloknd springn z van hun dir om d uitwrpsln op t vgn. Uit rgrnis krijgt ht arm bst flink tikkn. Misschin is hun uitzinnig ontlastingsfrqunti n soort wraak op d chagrijnig baas. D nig vrouwlijk muilzlbhrdr is andrs. Zij lgt d drolln tdr in n mandj alsof ht haar rstgborn btrft. Wij informrn in ons hotl naar ht trras van Cohn. nm n glas champagn, julli zijn mijn rst klantn sinds 1953. Na t hbbn afgrknd vragn wij d wg naar Cohn. Er zokn mr mnsn naar hm, zi z. Ik kn hm nit. Maar d Italiaan zgt dat u alls wt. N, mijn man d apothkr wt alls. Maar wij vrogn ht aan d apothkr, n hij wt nits. Ja, daar bndn zkr, di apothkr wt indrdaad nits. Mijn man is apothkr hir in Kamini, hij wt alls. Alln vandaag zit hij in Athn. En uur latr daln w onvrrichtr zakn af. Er warn rg vl witt huizn n van banannbomn hbbn wij randstdlingn gn kaas ggtn. Bndn aan d havn, ht glinstrnd siraad van Hydra, wordt ht donkr n druk. Op d trrassn hoor j slchts ht grozmos van pratnd mnsn, gfluistr bijna, alsof z lkaar ghimn vrtlln. Ghimn, lacht mijn risgnot, zoals waar dat vrmaldijd huis van Lonard Cohn staat. Wij hbbn r schik in. Is dit ht war gluk? Eindloos op zok, ht nit kunnn vindn n r smaklijk om lachn hir aan d havn op ht mooist iland in d Egïsch Z. Frd Carn, Lidn Hij waand zich in d lfd uw n vil voor Mariann, n kol Noors prinss. Omhoog, vr bovn d gl Koundouriotis Mansion, maar vraag ht aan d apothkr, hij wt alls. Maar d apothkr houdt nit van toristn n knort: Wi dnkt d hr Cohn wl dat hij is? Ik bn al d drd Cohn-zokr dz maand. Door d small witt straatjs lopn w omhoog n in n tavrn mt n admbnmnd uitzicht wt d Italiaans ignaar t vrtlln dat w dichtbij zijn. D vrogr partnr van Cohn, Suzann (n, nit di Suzann) t hir wl ns. Ht is n wit huis mt banannbomn, maar vraag ht in d srviswinkl tw hokn vrdr, di vrouw wt alls, vrtlt d Italiaan. In d vrlatn winkl vol mt oubollig Engls thsrvis vindt mijn risgnot ht Wdgwood-kopj van haar dromn. D vrouw di alls wt, kijkt ons aan mt ogn di zggn: 77
D 7 mooist Risvrhaln Vrijhid op tw wiln Nood brkt wt N a n oponthoud van ruim n uur rgns in d Zuidlijk Karpatn komt d rod trin van d Romns spoorwgn traag in bwging n volgt d loop van d plaatslijk rivir naar ht volgnd station. Dz stoptrin di naar ht zuidn rijdt, is mudvol. Ht is vrijdagavond n d vrmoidhid is van vl gzichtn af t lzn. Rchts van m, bij ht raam, is n ongschorn man bovn zijn krant in slaap gvalln. Links van mij staat n pront bornvrouw in n vrsltn gron jas. Ongdurig kijkt z op haar horlog. Op d grond in ht gangpad zittn tw jongns in blauw trainingspakkn. Mt n fls bir nmn z alvast n voorschot op ht wknd. In n land waar d wgn slcht zijn n d mst bussn rijp zijn voor d sloop is d trin vaak ht nig altrnatif om van A naar B t komn. Bovndin kunnn d mst Romnn gn auto btaln. Dus mot j d slcht ondrhoudn n vuil trinstlln maar voor lif nmn als j op n godkop manir door ht land wilt rizn. Ht trintoilt waar ik nu mijn blaas vol raakt toch cht gbruik van mot makn, vormt daarop gn uitzondring. En ranzig uringur komt m tgmot n door ht gapnd afvorgat zi ik d bilzn voorbijflitsn. Op d grond ligt d krant van vorig wk mt daarnaast stukkn gbruikt toiltpapir. Op d spigl bovn ht wasbakj hft imand mt lippnstift schuttingtaal gzt. Via n mddling bovn d toiltpot wordt d rizigr op zijn vrantwoordlijkhid gwzn. D Romns spoorwgn latn wtn dat ht toilt tijdns stilstand bslist nit mag wordn gbruikt. D afglopn jarn zijn namlijk divrs trinn op stations door ht stootblok grdn als gvolg van fcaliën op ht spoor. 78 Ht rod gvaart dndrt ovr n spoorbrug, passrt pipnd n krunnd n aantal wissls n voor ik ht wt lun ik tgn d toiltpapirhoudr, waarvan ht laatst rstj papir aan d rol klft. Als d trin zijn cadans hft hrvondn do ik vrwod pogingn om mt mijn schon d viz wc-bril op t tilln, maar dz gft zich nit gwonnn n stuitrt idr kr trug. Als vn latr ook nog ht nonlicht uitvalt ovrwg ik mt voll blaas n darmn richting coupé trug t krn. J bhoft don ondr drglijk omstandighdn is n hachlijk zaak. Tmr omdat mn op Romns stoptrinn nog stds gbruikt maakt van opn toilttn, waardoor n snijdnd wind vaak vrij spl hft als j op d pot bovn d rails hangt. Nadat ik m uitindlijk als n war Houdini uit mijn bnard positi hb bvrijd, ga ik opglucht trug naar mijn zitplaats. Enig tijd latr, maakt n in ht zwart gkld oudr vrouw di tgnovr mij zit, aanstaltn om naar d wc t gaan. Ik bn zo trug, zgt z tgn haar man di in bid orn n ghoorapparaat draagt. Is ht glukt?, vraagt haar chtgnoot bzorgd, als zijn vrouw gaat zittn. Ondrtussn bgint d trin vrvaarlijk t schommln n wordt n aantal passagirs bruut uit d slaap ghaald. Voordat ik r rg in hb slalomt d bjaard vrouw mt haar stok door ht gangpad richting toilt. D adm stokt m in d kl bij d gdacht wat zich daar allmaal zal gaan afspln. Als ht val rod bztlicht bovn d dur knipprt sta ik op ht punt om naar d wc to t lopn om d vrouw uit haar bnard positi t bvrijdn. Maar dat zou n inbruk op haar privacy zijn. Ik troost m mt d gdacht dat ik nog altijd d conductur kan ropn. Dan inns komt d trin hortnd n stotnd tot stilstand. W stoppn in vrband mt n ovrstknd schaapskudd, vrtlt d conductur zondr blikkn of blozn, trwijl hij zich n wg baant door ht drukbztt gangpad. D hardhornd chtgnoot kijkt m mt n angstig blik aan n frimlt znuwachtig aan zijn brtls. Nt voor ik op d conductur af wil stappn, zi ik ht rod bztlampj uitgaan n stapt d vrouw naar buitn. Is ht glukt?, vraagt haar chtgnoot bzorgd, als zijn vrouw gaat zittn. Natuurlijk, klinkt ht gdcidrd. Er was alln nit voldond toiltpapir. Bn j dan wl gwst?, vraagt d man, di blijkbaar nog nit ovrtuigd is. Triomfantlijk: Wat dacht jij dan! Ik hb ht gdaan ton d trin stilstond n d krant van vorig wk gbruikt. Ton Vrbk, Zwoll E n gnot, di warm billn van Willm op mijn rug. Stvig knuistn di m vastgrijpn. En trilling trkt door mijn buik n grommnd schit ik vooruit. Ht admstotn ontsnappn m n door n kracht di dip van binnn komt, rol ik stds maar voort. D wind langs mijn flankn, d zon op mijn mtallic huid. Straks zal ik zorgvuldig wordn afgsponsd, gdroogd n mt was ingwrvn. Daarna glanznd opgpotst. Maar nu rst: n motortocht, vakanti, mijn rst zris. In ht holl, staln binnnst van d vrboot word ik ruw vastgsnord aan n rling. Mt tgnzin laat Willm alls ovr aan d man in ovrall. Di wil m nota bn aanbindn bij mijn clignoturs, wat glukkig wordt voorkomn. Ht tocht, ht stinkt n ht schmrt in d laadruimt. Toch makn d rglmatig stampnd machins n d cadans van d boot m slaprig. Ik domml wg n droom ovr n landwg mt blomn rlangs. Opns vol ik its krassn op mijn voorhoofd, vlak bij mijn oog zi ik n schrp haak. Wat daar?, brom ik. Gschuifl, wazig witt vgn. Ht gprik op mijn kop houdt op. Er daalt n muw vlak voor mij nr. Nm m nit kwalijk, makkr. Krab ik mt m n potn j koplamp kaal? Ja indrdaad, n ik stond nt t duttn wt j. Sorry. Ik zag n raampj opn staan n dacht dat hir misschin wl wat t snaain zou zijn. Hlaas, hir liggn alln krantn mt olivlkkn n viz lappn. Is ht druk bovn? Stampvol, zoals op all zomrs dagn. Ik zal j zggn, ik hb r absoluut gn moit m. Plk zat op ht iland voor al di mnsn, nit dan? Bn jij nit op j rust gstld? Och, ignlijk alln in ht brodsizon. Als mnsn dán t dichtbij komn, is ht gwoon n kwsti van gricht Nm m nit kwalijk, makkr. Krab ik mt m n potn j koplamp kaal? schijtn. Volg j altijd vrbotn?, vraag ik door. Ja, dat is gaaf. Samn mt n paar kamradn don w wi ht schrpst kan duikn of wi ht langst kan zwvn zondr zijn vlugls t bwgn. Gistrn zijn w in Luwardn gwst. En puik vuilstort hbbn z daar. Trouwns, van wat mnsn doorgaans op straat mikkn, kun j ook aardig rondkomn. Blijf jij lang op ht iland? En wk, hb ik bgrpn. Nou, vl plzir dan. Ik ga wr ns buitn kijkn, d mazzl. D vogl tripplt n stukj, vligt dan naar ht ijzrn kozijn n zwft ht raam uit. Plotsling gaat ht gdrun van d schpsmotor ovr in n rutlnd gluid.. Ik vol dat w vaart mindrn n achtruit varn. D mtaln klp van d vrboot gaat langzaam opn n schuurt ovr d kad. Bstuurdrs van auto s n motorn komn ht ruim binnn n zokn hun vortuign op. Ook Willm komt aanlopn. Zichtbaar blij dat ik d ovrtocht god hb doorstaan gft hij m n bmodignd klopj op m n rug. Bhodzaam stuurt hij mij ht land op, kijkt vn rond n kist dan n wggtj door d poldr. Ontspannn torn w langs nzam bordrijn n door knuss dorpn. Ik ruik d kruidig, wat zur gur van fluitnkruid in d brmn. D lucht is blauw, ht land is gron, d zon is warm. Hoog bovn m zi ik vogls zwvn op d thrmik. Zíj hbbn d vrijhid voor zichzlf maar ík gf di ook aan andrn, stl ik uitrst tvrdn vast. Annln Arnolds, Utrcht 79
Nushoorn op schrp Z o n 1500 kilo gvat in n lichaam van 3 bij 1,5 mtr stond ons van n paar mtr afstand aan t starn. In Matopos National Park, Zimbabw, gingn w mt n klin grop, t vot, op zok naar d witt nushoorn. In n rijtj slopn w achtr d gids aan. W probrdn zo min moglijk takkn ondr onz votn t latn krakn. D gids lukt dat moitloos, sopl bwoog hij zich ovr d savann. Maar wij, onbhouwn blankn, haddn r moit m. Voordat wij d nushoorn zagn, warn wij allang door d virvotr opgmrkt. Z lit daar chtr nits van mrkn n ging onvrstoorbaar vrdr mt ht nuttign van haar lunch. Dat dit n vrouwtjsxmplaar was, was ons wl snl duidlijk. Naast haar stond n klin uitgav van d nushoorn. Ht jong lk d modr t imitrn alsof ht in n spigl kk. Dit bld wrd vrstrkt doordat bid nushoorns wrdn brdn door vogls di op d rug van modr n jong n koningsmaal van luizn of vlooin vrorbrdn. Van dichtbij, ignlijk wl hl dichtbij, slogn wij ht gad. Di n tak tussn ons n d nushoorns zou nit gnog zijn om achtr wg t schitn als d bstn gn zin mr haddn in pottnkijkrs. Glukkig blf alls rustig. Alln, als ht jong its t niuwsgirig wrd, schuifld modr nushoorn haar fors lichaam tussn ons n haar jong in waardoor z ongmrkt dichtrbij kwam. Dat vrandrd in n luttl scond. Idrn was mt z n fototostl nthousiast in d wr. Ik nit uitgzondrd. D mstn fotografrdn digitaal, maar ik nog nit. En andrs dan bij al di digital camra s, waarm j tot in ht onin- 80 dig d wrld kunt vruwign, is ht uvl van n analog camra dat j zo nu n dan n rolltj mot wissln. Op zich is dit gn problm, rolltjs had ik zat. Maar voor ht zovr is, spolt ht voll rolltj automatisch trug mt n in dz stilt, waarin j n nushoorn kon horn kauwn irritant grutl. Gschrokkn kkn d nushoorn n ik lkaar aan. Snl stopt ik d camra ondr mijn jas, zodat ht gluid its wrd gdmpt. T winig chtr om d intrss van d nushoorn nit op t wkkn. Haar kop ging omhoog, haar orn draaidn drignd, haar poot bgon graaf- n afztbwgingn t makn n ht jong lip onrustig hn n wr. Dit warn vrkrd voortknn. Idrn kk vrschrikt op. J kon ons horn dnkn: Wat mot j ook alwr don als n nushoorn aanvalt? Idrn, inclusif modr nushoorn, stond op schrp. Als cowboys kkn w lkaar aan. Wij, mt gids, aan d n kant van d tak. Ma nushoorn, mt jong, aan d andr kant. Wi zou d dnkbldig rvolvr tr hand nmn n als rst in acti komn? Ht gluid van ht kauwn was gstopt, maar dat rottig grutl van ht spolnd rolltj ging maar door. Er zatn toch maar zsndrtig foto s op? Nt ton ht lk of d rvolvr gtrokkn ging wordn, zwg mijn camra. Zo onvrwacht als d situati op schrp was komn t staan, krd d rust wr trug. Modr nushoorn maakt nog n schijnbwging maar vrkoos ton, als n cht hrbivoor, ht mals gras bovn n gropj toristn zondr kraak noch smaak. Suzann Dgn, Schidam