Waterrijk Woerden, Eiland IV Algemeen Beeldkwaliteitsplan Gemeente Woerden februari 2014
2
INHOUDSOPGAVE WATERRIJK WOERDEN 5 Beeldkwaliteit; duurzaam mooi 5 ALGEMENE RANDVOORWAARDEN EILAND IV 7 Inleiding 7 Woningmix 7 BEELDKWALITEIT ARCHITECTUUR 10 Doelstelling en proces 11 Architecten verdeling 13 Compositie van de gevels 13 Variatie in daken en kappen 15 Entrees 17 Materialen en kleuren 19 Onderhoud woningen 19 Hemelwaterafvoer 21 Voortuin & Delftse Stoepen 23 Verhoogde begande grond 23 Hoekoplossingen 25 Specials 27 Erfafscheiding 33 Hagen 33 Steigers 35 Boothuizen 35 Bergingen 35 DRIJVENDE WONINGEN 36 Inleiding 37 Hoofdvorm 37 Passende en geschikte materialen 37 Ingetogen kleuren 37 Bijgebouwen 41 Tuinen 41 3
4
WATERRIJK WOERDEN Met Waterrijk is getracht een wijk te creëren met een eigen identiteit die niet hetzelfde biedt maar een aanvulling geeft op de aanwezige woonmilieus in Woerden. Water is door de ligging aan het meer de aangewezen drager voor de identiteit en de kwaliteit. Een belangrijke keuze in het masterplan is de wijk en de aangrenzende plas ruimtelijk en functioneel met elkaar te verbinden. Het water van de plas wordt de woonbuurt ingehaald. Bovendien wordt het mogelijk óp de plas te gaan wonen. Waterrijk is een Hollands waterstadje aan de plas met een groene lijst van omringende weilanden. Aan de westzijde bestaat deze groene lijst uit de Cattenbroekerdijk en de aanliggende erven. De wijk sluit hierop aan met een groene villawijk met ruime kavels. Het Hollands waterstadje is gebouwd op een aantal eilanden. De dichtheid is hier hoger. Veel woningen staan aan het water of hebben uitzicht over water. Eiland IV is het laatst te realiseren eiland. BEELDKWALITEIT; DUURZAAM MOOI In Waterrijk variëren de gevelwanden in stijl en opbouw. Zowel in hoogte als in de rooilijn verspringt de bebouwing. Ze vormen de wanden van de openbare ruimte, die met hoogwaardige en duurzame materialen is ingericht. De toepassing van hoogwaardige materialen die mooi oud worden zoals baksteen en natuursteen, verlenen zowel de bebouwing als de openbare ruimte niet alleen kwaliteit maar ook samenhang. Parkeren is zoveel mogelijk opgelost binnen de bouwblokken waardoor de straten minimaal belast worden door geparkeerde auto s. Dit geeft de straten een weldadige rustige en ruime sfeer. 5
D B A 6
E F C ALGEMENE RANDVOORWAARDEN EILAND IV INLEIDING In de zomer van 2012 is het herziene stedenbouwkundige plan voor Eiland IV vastgesteld. Aanvullend op dit plan zijn randvoorwaarden opgesteld die als gids dienen voor de verdere uitwerking van de bouwvelden en kavels op het eiland. WONINGMIX Het stedenbouwkundig plan is uitgewerkt met verschillende woningtypes in verschillende prijscategoriën. Doel hiervan is om de capaciteit te toetsen van het plan, niet alleen naar aantal woningen maar ook naar differentiatie, zowel in prijscategorie als in woningtypologie. Dit is ook gebruikt voor het bepalen van de grondwaarde. Deze mix per blok fungeert als richtlijn maar mag uiteraard het uitvinden van oplossingen die mogelijk nog beter zouden aansluiten op de consumentenwensen niet in de weg staan. 7
8 Proefverkaveling stedenbouwkundig plan mei 2012
9
BEELDKWALITEIT ARCHITECTUUR architectuur in een eigentijdse waterstad 10
DOELSTELLING EN PROCES Met Waterrijk ambieert de gemeente Woerden een uitbreiding tot stand te brengen die past bij het karakter van de bestaande stad en die recht doet aan het eigentijdse wonen. De stedenbouwkundige opzet is gevarieerd en divers. De architectonische uitwerking is hoogwaardig en duurzaam. De architectuur is tijdloos, niet stijl gebonden, niet nostalgisch. Hoogwaardige architectuur laat zich vertalen in een aantal randvoorwaarden en een benadering die niet historiserend is. In de volgende paragrafen zal invulling worden gegeven aan de kwaliteit die voor Waterrijk Woerden wordt nagestreefd. Het vastleggen van de beeldkwaliteit heeft ten doel de richting voor uitwerking aan te geven. Cruciaal voor het realiseren van kwaliteit is een goede organisatie van het proces. De maquette waarin alle percelen en panden zijn samengebracht is een belangrijk hulpmiddel voor de kwaliteitsontwikkeling van het plan. Alle participanten (ontwikkelaars en particuliere bouwers) dienen zich hun woningontwerpen in tekening en in maquette (schaal 1:200 voor bouwblok en 1:100 voor kadewoningen) te presenteren. Deze maquettes zullen worden samengevoegd in een overzichtsmaquette. Elke bewoner of ontwikkelaar in het plan krijgt inzicht in de kwaliteit van de aangrenzende kavels, het straatbeeld of het rijtje. Kwaliteiten en diskwaliteiten worden voor een ieder zichtbaar. De actieve rol van de supervisor maakt dat de kwaliteitsdiscussie zich richt op de beoogde doelstellingen en oplossingen. Knelpunten en architectonische conflicterende belangen worden gedefinieerd en bespreekbaar gemaakt. Bijsturing vindt plaats. Het ontwerpproces wordt opgeknipt in drie fases: Voorlopig Ontwerp, Definitief Ontwerp en Omgevingsvergunning. De planbeoordeling door de supervisor valt samen met het resultaat van deze fases. Ontwikkelaar/architect ontmoeten de supervisor en hun mede ontwikkelaars/architect minimaal drie maal gedurende het planproces. De inbreng van de supervisor betreft niet louter het oordeel over het ingebrachte plan ( goed of fout ), integendeel. De supervisor herhaalt de kwaliteitsdoelstellingen en de gestelde criteria, hij entameert het kwaliteitsdebat, zoekt oplossingen voor kwalitatieve problemen, adviseert en coacht opdrachtgever/architect en begeleidt de plannen zodanig dat een succesvolle bouwaanvraag gegarandeerd kan zijn. Voor de beoordeling wordt naast de tekeningen van plattegronden en gevels ook een monsterboard verwacht. Het materiaalgebruik en de kleurstellingen spelen bij de kwaliteitsbeoordeling een belangrijke rol. De supervisor vat de voor de kwaliteit noodzakelijke argumenten samen per ingediend plan, per fase van het proces in een specifiek verslag. Binnen het geordend stratenpatroon van de openbare ruimte die gekenmerkt wordt door een neutraal Hollands beeld, is een veelheid aan woningtypes mogelijk zonder een chaotisch beeld te krijgen. Binnen het eenvoudige sterke raamwerk zullen de verschillen juist tot hun recht komen. Variatie is het uitgangspunt: verspringende daklijn, verschil in verdiepingshoogte, diversiteit aan kapvormen, woningen die terugstaan ten opzichte van de rooilijn, woningen met uitbouw, erkers, balkons etc. De architectuur is divers. De toepassing van kappen en rood/ bruine baksteen in de gevels smeedt de verscheidenheid tot een geheel en versterkt de sfeer van de Hollandse waterstad. 11
12
ARCHITECTEN VERDELING Architectenkeuze is de taak van de bouwheer. Er dienen meerdere architecten aan een bouwveld te werken. Elke architect ontwerpt meerdere gebouwtypen. De typen zijn gedefinieerd in het stedenbouwkundig plan. De verdeling van de architecten wordt per ontwikkelingsfase vastgelegd. Per gevelwand van een bouwveld moeten de verschillende handschriften van de architecten kunnen worden afgelezen. COMPOSITIE VAN DE GEVELS Gevels hebben een plint, een duidelijke entree en een vormgegeven dakrand. Entrees zijn bij voorkeur verhoogd ten opzichte van het maaiveld. Het ontwerp van de gevel benadrukt de verticaliteit van elk gevelblad. 13
14
VARIATIE IN DAKEN EN KAPPEN De keuze voor het maximaliseren van de individuele expressie en, op sommige delen, strakke rooilijn maakt het principe van de springende daklijn wenselijk. De straat- en kadebeelden zijn zeer gebaat bij een levendige daklijn. Voor de in het oog springende zijgevels die bij deze sprongen ontstaan geldt in principe dat deze zijn uitgevoerd in gelijkwaardig materiaal als de voor- en achtergevel. 15
16
ENTREES De entrees bij woningen aan plantsoenen en woningen aan een kade zijn, waar mogelijk, met enkele treden verhoogd. Zowel deurbel, brievenbus, verlichting als huisnummer zijn ontworpen door de architect van elke woning. Het deurblad is minimaal 2,50m hoog. 17
18
MATERIALEN EN KLEUREN De materialen en de kleurstelling voor de Waterrijk zijn in hoge mate bepalend voor een warme sfeer. Materialen zijn natuurlijk en duurzaam, dat wil zeggen dat zij mooier worden naar mate zij ouder worden. Het overheersende materiaal voor de voorgevels zal gebakken materiaal zijn in crème- en geeltinten via rood tot bruin. De kleuren mogen niet schreeuwend zijn. Natuursteen, hardsteen, zichtbeton, hout, glas, staal en andere natuurlijke materialen kunnen na overleg met de supervisor als gevelmateriaal worden toegepast. Uitloogbare metalen als lood, zink en koper mogen alleen worden toegepast als er vooraf overleg en toestemming is met c.q. van gemeente. Verzinkt staal dient te worden behandeld (bv. moffelen of poedercoaten). Kozijnen zijn van hout (grote kozijnen kunnen ook van aluminium zijn vervaardigd). Kunststofkozijnen worden afgewezen. Kunststofplaatmateriaal mag niet in het zicht van de openbare ruimte worden toegepast. ONDERHOUD WONINGEN Er moet in materiaalgebruik en architectuur goed rekening gehouden worden met het onderhoud van de woningen. Het water in Waterrijk is zeer schoon en dat mag niet door onderhoud (schuren etc.) vervuild worden. 19
20
HEMELWATERAFVOER Hemelwaterafvoeren moeten uit het zicht vanaf de openbare ruimte (verholen) worden gerealiseerd (bij voorkeur hemelwaterafvoer aan de achterkant van de woning realiseren). Dat wil zeggen dat de afvoerbuizen niet op het gevelvlak mogen worden gemonteerd. 21
22
VOORTUIN & DELFTSE STOEPEN Sommige gebouwtypen hebben een voortuin of een Delftse stoep. Voortuinen zijn voorzien van een haag met daarin een verborgen hek aan de openbare ruimte of een met de architectuur overeenstemmende lage gemetselde tuinmuur (evt. opgetopt met een siersmeedhekwerk). De voortuin mag nooit worden gebruikt om auto s in te parkeren tenzij dit specifiek is aangegeven in de stedenbouwkundige uitwerking. De Delftse stoep is een smalle zone vóór een woning. Deze ruimte is half privé. De zone mag individueel met hoogwaardig duurzaam materiaal worden bestraat. In deze zone zijn traptreden, banken en bloembakken toegestaan. VERHOOGDE BEGANDE GROND De begane grond van grote rijwoningen, herenhuizen, kadewoningen, villa s en tweekappers is minimaal 3,50m hoog. 23
24
HOEKOPLOSSINGEN Op de straathoeken worden bouwblokken gemaakt met hoekwoningen die twee voorkanten krijgen. De voorkeur gaat uit naar gesloten hoeken door een woningtype met een tuinhof of praktijkruimte of kleinere woningen met een terras. Een tuinhof heeft een hekwerk (eventueel met haag) als erfscheiding naar de straat. 25
traditioneel materiaal op een bijzondere manier toegepast bijzondere vormen boven: koper in een eenvoudige vorm onder: staal in een bijzondere vorm 26
SPECIALS Een aantal woningen in het plan zijn geselecteerd om als special te worden uitgevoerd. Deze woningen krijgen een verbijzondering in vorm, kleur, materiaal en/of materiaalgebruik. Ze zijn geselecteerd op basis van hun positie in het stedenbouwkundige plan. De specials maken het straatbeeld nog levendiger en zijn herkenningspunten in de wijk. Specials mogen daarbij tot 15m hoog zijn. 27
28
29
ontwerp maart 2005 oktober 2007 oktober 2010 mei 2012 30
EXTRA VERDIEPING Alle grondgebonden woningen op de eilanden worden ontworpen met een architectonische uitwerking van een extra verdieping. In de realisatie kan deze worden aangeboden als optie mits de woning binnen de vastgestelde maximum hoogte blijft. De toekomstige bewoner kan echter ook besluiten later zijn woning uit te breiden. Hij heeft dan nog slechts een aannemer nodig. Omgevingsvergunningen worden conform het ontwerp verleend. De consequentie is een zeer levendig straatbeeld met springende daklijn. De gebruikelijke discussie over lelijke zolders of dakopbouwen blijft achterwege. De extra lagen zijn immers onder architectuur tot stand gekomen. 31
32
ERFAFSCHEIDING In het zicht vanuit de half openbare binnenterreinen bestaan erfafscheidingen uit houten hekwerken, pergola s, gemetselde tuinmuren of haagbeplanting die is voorzien van een hek. Deze worden vóór de oplevering aangebracht/aangeplant. Houten hekwerken zijn ontworpen. Dat wil zeggen dat het ritme van de houten delen een bewust gekozen compositie kent. Privacyschermen tussen twee terrassen aansluitend op de woning zijn meegenomen in het ontwerp van een woning. Deze zijn van hout of gemetseld, minimaal 2m hoog, en ruim 2,50m diep. HAGEN De woningen van de bouwvelden aan het water, bouwveld A, D & E, hebben een haag als erfbegrenzing. De haag wordt vergezeld van een hekwerk zoals dat ook in het villapark voorkomt. Aan de woning op de erfgrens, gedeeld met de naast gelegen woning, komt een 3 meter lange muur om privacy te bevorderen waarna de haag volgt. RECLAME Reclameborden van winkels, voorzieningen e.d. dienen op terughoudende manier in de winkelpuien te zijn opgenomen. De borden mogen niet op de dakrand van een gebouw zijn gemonteerd. De grootte van de lettertype mag 80 cm niet overstijgen. 33
34
STEIGERS Om makkelijker contact te maken met het water is het mogelijk steigers te realiseren. De architect neemt in dat geval de steiger mee in het ontwerp van de woning zodat de steiger goed aansluit op verblijfsruimten aan het water en past bij de architectuur van de woning. Ten bate van privacy dient de steiger voldoende afstand van de kavelgrens te houden. Deze afstand is minimaal de diepte van de steiger. Is de steiger 0,80m diep dan blijft de steiger 0,80m uit de kavel van de buren. Is de steiger 1,10m diep dan blijft de steiger 1,10m uit de kavel van de buren. Tevens dient er voldoende ruimte onder de steiger gelaten te worden om de kademuur te kunnen onderhouden. BOOTHUIZEN Boothuizen mogen worden gebouwd op kavels met een ruime tuin aan het water. De boothuis dient mee te worden genomen in het ontwerp van de woning. BERGINGEN Bergingen die niet zijn opgenomen in woning, garage of boothuis worden, waar mogelijk, geïntegreerd in de tuinmuur. 35
DRIJVENDE WONINGEN verfijnde detaillering verspringende lijnen toepassing van zwart verfijnde en gelede toepassing van plaatmateriaal toepassing 36
INLEIDING In Waterrijk komt ruimte voor drijvende woningen. Aan de zuidrand van Eiland IV worden steigers gebouwd waaraan drijvende woningen komen te liggen. Bij de drijvende woning is de ambitie om een hoogwaardig en uitgebalanceerd waterbeeld te creëeren, met als basis de specifieke technische eisen waaraan drijvende woningen logischer wijs moeten voldoen. HOOFDVORM De drijvende woningen hebben een eenduidige hoofdvorm. De hoofdvorm kan worden voorzien van aan- en opbouwen zolang deze de hoofdvorm niet ondermijnen. Door te spelen met inhammen en verspringende lijnen kan met een simpele vorm toch een boeiende compositie gemaakt worden. PASSENDE EN GESCHIKTE MATERIALEN De drijvende woningen zullen bestaan uit materialen die niet schadelijk zijn voor het milieu om vervuiling van het water te voorkomen. De gekozen materialen passen bij het drijvende karakter van de woningen. Hout, bitumen, riet en glas zijn voorbeelden van dergelijke materialen. Plaat materiaal mag worden toegepast zolang het verfijnd en geleed wordt aangebracht. VERFIJNDE DETAILLERING De woningen worden onder architectuur ontworpen. Met verfijnde detaillering krijgen de drijvende woningen een verzorgde uitstraling. INGETOGEN KLEUREN De kleuren van de drijvende woningen blijven ingetogen en uitgebalanceerd. De kleuren zijn neutraal, gerelateerd aand het materiaal of wit, grijs of zwart. 37
38 eenduidige vormen, ingetogen kleuren, passende materialen en verfijnde detaillering
combinatie van staal en hout in de gevel gevel met raampartijen biedt een ruim uitzicht op het water vrachtschip uit 1901, verbouwd tot moderne woning 39
40
BIJGEBOUWEN Bijgebouwen worden meegenomen in de architectuur van het hoofdvolume. Hoofd- en bijgebouw krijgen zo een duidelijke relatie waarmee een rustig waterbeeld kan worden gerealiseerd. TUINEN De drijvende woningen liggen aan een steiger die ze verbind met een groene openbare oever. Het is ook mogelijk een drijvende tuin van bescheiden omvang toe te voegen. De afwerking van de drijvende tuin is van natuurlijk materiaal zoals hout of riet en wordt primair gebruikt voor vegetatie. 41
42
43