ARBEIDSMARKTMONITOR NOORD-BRABANT 2014 Factsheetrapportage Helmond-De Peel Februari 2015
Integrale Arbeidsmarktmonitor Noord-Brabant 2014 - Factsheets Helmond-De Peel Inleiding In 2013 heeft Etil in samenwerking met ROA en PSW een arbeidsmarktmonitor ontwikkeld en uitgevoerd voor de Provincie Noord-Brabant. In 2014 heeft de Provincie Noord-Brabant door dit consortium (incl. Panteia) een actualisatie van de arbeidsmarktmonitor laten uitvoeren. De Integrale Arbeidsmarktmonitor levert cijfermatige gegevens op over de ontwikkeling van vraag en aanbod op de Brabantse arbeidsmarkt en bevat een kwantitatieve analyse van de huidige en verwachte aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt (naar opleiding en beroep). Factsheetsrapportage In deze factsheetrapportage zijn de belangrijkste onderzoeksresultaten weergegeven. Aan bod komen de trends in het afgelopen jaar, de nieuwe regionale arbeidsmarktprognoses tot 2019 en de belangrijkste resultaten op het gebied van de verwachte aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt eind 2018. In deze factsheetrapportage staat de arbeidsmarktregio Helmond-De Peel centraal. Ook voor de provincie Noord- Brabant en de overige arbeidsmarktregio's (Midden-Brabant, West-Brabant, Noordoost-Brabant en Zuidoost- Brabant) is een soortgelijke factsheetrapportage beschikbaar. Binnen de factsheetsrapportage wordt de regionale situatie waar mogelijk vergeleken met het Nederlandse gemiddelde en het gemiddelde in de andere Brabantse regio's. Databank Voor de lezer die op zoek is naar het gedetailleerde datamateriaal verwijzen we naar de databank van de provincie Noord-Brabant: http://brabant.databank.nl. Via deze databank heeft u toegang tot de gegevens van de Integrale Arbeidsmarktmonitor Noord-Brabant, die u vervolgens zelf kunt tonen in tabellen en grafieken. De onderwijs- en arbeidsmarktinformatie binnen de Brabantse databank wordt regelmatig geactualiseerd. Colofon Deze factsheetrapportage is opgesteld door Etil, Panteia, ROA en PSW in opdracht van de Provincie Noord- Brabant in het kader van het project Integrale Arbeidsmarktmonitor Noord-Brabant. De factsheetrapportage en overige arbeidsmarktinformatie is te vinden via de databank: http://brabant.databank.nl Inhoudsopgave a. Inleiding en inhoudsopgave b. Samenvatting 1. Economie 1. Economische conjunctuur 2. Aanbod 2.1 Demografie en potentiële beroepsbevolking 2.2 Beroepsbevolking en binding arbeidsmarkt 2.3 Uitkeringen 2.4 Onderwijs 3. Vraag 3.1 Vestigingen- en bedrijvendynamiek 3.2 Werkgelegenheid - structuur en kenmerken 3.3 Baanopeningen: uitbreidings- en vervangingsvraag 4. Discrepanties 4.1 Discrepanties aanbodzijde - werkloosheid 4.2 Discrepanties vraagzijde - vacatures 5. Aansluiting onderwijs- en arbeidsmarkt 5.1 Huidige aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt 5.2 Toekomstige aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt 6. Mobiliteit 6. Mobiliteit c. Definities & bronnen Etil ROA J. Meuwissen F. Cörvers M. Poeth S. Dijksman L. Schakel M. de Hoorn T. Schiefer C. Meng Panteia PSW D. Grijpstra A. van Gils W. Verhoeven
Samenvatting - deel 1 1. Economie - (Gematigd) herstel van de Nederlandse economie in 2014 (0,75%) en 2015 (1,25%). - Voor de periode 2016/2019 wordt uitgegaan van een gematigd herstelscenario met een jaarlijkse economische groei van 1,5% per jaar. - De economische vooruitzichten zijn nog steeds omgeven door grote onzekerheden, waarbij de neerwaartse risico's overheersen. 2. Aanbod - De potentïele beroepsbevolking, 161.200 personen op 1 januari 2014, blijft in Helmond-De Peel gedurende de periode 2015/2019 vrijwel gelijk. Na 2020 wordt een daling ingezet met ongeveer - 0,3% per jaar (2020/2024). - De grijze druk, verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder en het aantal personen van 20 tot 65 jaar, neemt gedurende de periode 2014-2020 sterk toe van 30% in 2014 naar 35% in 2020. - De beroepsbevolking in 2013 bestond in Helmond-De Peel uit 113.100 personen. Gedurende de periode 2010-2014 is de beroepsbevolking in Helmond-De Peel gemiddeld met 0,1% toegenomen. - De beroepsbevolking neemt in Helmond-De Peel gedurende de periode 2015/2019 toe met jaarlijks gemiddeld 0,3% per jaar. Deze toename is het gevolg van een toename van de arbeidsparticipatie: betere economische vooruitzichten en ook meer structurele effecten (cohorteffecten) - In 2013 telde Helmond-De Peel een arbeidspotentieel van 15.610 personen. Gedurende de economische crisis (2008-2013) is het aandeel van het arbeidspotentieel t.o.v. de beroepsbevolking bijna twee keer zo groot geworden. - In 2013 stroomde in totaal 6,7% van de WW'ers door naar de bijstand. Tussen de gemeenten van Helmond-De Peel zijn er behoorlijke verschillen in de percentages doorstroom naar bijstand. - Het aantal Wajongers is de afgelopen jaren toegenomen. Veranderde wetgeving, jongeren komen steeds moeilijker in aanmerking voor andere arbeidsongeschiktheidsregelingen, en het anticipatieeffect, invoering van de op 1 januari 2015 ingevoerde Participatiewet, zijn verklaringen voor deze toename. - Het aantal leerlingen, woonachtig in Helmond-De Peel, is de afgelopen jaren afgenomen op mbo-niveau en toegenomen op hbo-niveau. Op wo-niveau is het aantal leerlingen redelijk stabiel. - Van het totaal aantal mbo-deelnemers volgde ongeveer 74% een BOL-opleiding en 26% een BBL-opleiding. Het aandeel van de BBL-opleiding is de laatste vier jaar afgenomen (-11,9%-punt). De economische crisis veroorzaakt een acuut probleem in de beschikbaarheid van leerwerkplekken. - Op mbo-niveau is de verwachte instroom van arbeidskrachten hoog voor de de opleidingscategorie mbo sociaal-cultureel (50%). - Op hbo-niveau is de verwachte instroom groot voor hbo techniek (35%). De instroom is laag voor hbo onderwijs (13%). 3. Vraag - Helmond-De Peel telt in 2013 21.017 vestigingen. In 2013 is het aantal vestigingen in Helmond-De Peel met 250 toegenomen, 1.547 oprichtingen en 1.297 opheffingen. De bedrijvendynamiek is daarbij vooral groot bij de kleinere vestigingen, 1 werkzame persoon en 2-9 werkzame personen. - In bijna alle sectoren waarin Helmond-De Peel gespecialiseerd is, heeft tussen 2008 en 2013 een werkgelegenheidsdaling plaatsgevonden. Het gaat hierbij om de sectoren Groothandel, Detailhandel, Horeca, Bouwnijverheid, Metaalindustrie, Overige industrie, Landbouw, bosbouw en visserij en Voedings- en genotmiddelenindustrie. De enige sector waarin Helmond-De Peel gespecialiseerd is en waar een werkgelegenheidsgroei heeft plaatsgevonden is Welzijn. - In Helmond-De Peel is de leeftijdscategorie 55-64-jarigen (2010/2012) goed voor 13% van het totaal aantal werkzame personen. Als gevolg van de vergrijzing neemt dit percentage de komende jaren verder toe. - Ondanks de flexibilisering van de arbeidsmarkt is het aantal tijdelijke contracten (13%) ten opzichte van het aantal vaste contracten (87%) in 2012 nog gering. - Het economische herstel leidt vooralsnog niet tot banengroei in 2014 (-0,4%). De reden hiervoor is dat bedrijven in 2014 nog productiecapaciteit over hebben en deze ingezet hebben om aan de toenemende vraag te voldoen. - In 2015 wordt weer een kleine toename van de werkgelegenheid verwacht (0,4%). Deze toename zet gedurende de periode 2016/2019 verder door, maar blijft met ongeveer 0,6% per jaar beperkt. - Voor de komende jaren zal het aantal baanopeningen voor het grootste deel uit vervangingsvraag bestaan. - Het totaal aan verwachte baanopeningen voor alle opleidingscategorieën en -niveaus in de periode 2013/2018 in Nederland is 18%. Dat wil zeggen dat het aantal baanopeningen 18% betreft van de werkgelegenheid in 2012. - Behalve voor mbo gezondheidszorg (31%) en wo totaal (19%) wordt voor de opleidingstypen en -niveaus in Helmond-De Peel een lager aandeel baanopeningen verwacht. Vooral voor de opleidingstypen hbo economie (5%) en hbo sociaal-cultureel (9%) wordt een relatief laag aantal baanopeningen verwacht.
Samenvatting - deel 2 4. Discrepanties - De werkloze beroepsbevolking is in Helmond-De Peel toegenomen van 3,1% in 2008 naar 8,3% in 2013. - Het werkloosheidspercentage daalt in de prognoseperiode 2014-2019 naar ongeveer 6,5%: de werkgelegenheid en beroepsbevolking kennen beiden een beperkte groei gedurende deze periode. - De werkloosheidsduur valt hoger uit naarmate het opleidingsniveau lager is. - De werkloosheid van de 15- tot 35-jarigen en de 55- tot 65-jarigen bedroeg in 2013 respectievelijk 8,5% en 8,0%; de werkloosheid van de 35- tot 55 jarigen 8,3%. - In Helmond-De Peel ontstonden er in het 2e kwartaal van 2014 1.269 vacatures. In hetzelfde kwartaal van het vorige jaar waren dat er 1.163. Dat betekent een toename van ongeveer 100 vacatures. - De vacaturegraad ligt in Helmond-De Peel (43) lager dan het geval is in de provincie Noord-Brabant (73). - De economische, administratieve en commerciële beroepen zijn een belangrijke beroepsgroep, aangezien ze in absolute omvang groot zijn. Dit is ook terug te zien bij de top 5 van beroepen bij de ontstane vacatures naar beroepsgroep- en niveau. 5. Aansluiting onderwijs- en arbeidsmarkt - Net als in 2013 is de arbeidsmarkt, op enkele uitzonderingen na, in heel Nederland en Helmond-De Peel in 2014 zeer ruim voor de meeste beroepsgroepen. - In Helmond-De Peel (en de overige Brabantse arbeidsmarktregio's) schatten de werkzame afgestudeerden van de hbo-techniek, hbo-gezondheidszorg en mbo-gezondheidszorg hun carrièreperspectieven hoger in dan hun collega's in andere provincies. - 8% van de gediplomeerden van het mbo (schooljaar 2011-2012) en 9% van de afgestudeerden van voltijd hbo-opleidingen (studiejaar 2011-2012) die in de provincie Noord-Brabant woonachtig zijn, is in het najaar van 2013 werkloos. Landelijk is dat respectievelijk 11% en 10%. - Vooral de meest kwetsbare jongeren (gediplomeerden van het mbo-bol niveau 1 en 2) die zich op de arbeidsmarkt aanbieden hebben in Noord-Brabant relatief gezien betere arbeidsmarktkansen dan in de andere provincies. - Rond de 60% van de werkzame gediplomeerden van het mbo en de afgestudeerden van het hbo die in Noord-Brabant woonachtig zijn, werkt in het kerndomein (werk sluit zowel qua niveau als qua richting goed aan bij gevolgde opleiding). Bij de overige 40% is sprake van een of andere vorm van mismatch (horizontaal, verticaal of dubbele). - Voor mbo gezondheidszorg zijn er goede vooruitzichten in Helmond-De Peel. - Voor mbo sociaal-cultureel, hbo sociaal-cultureel, hbo techniek en hbo economie zijn de vooruitzichten slecht. - Baanperspectieven voor schoolverlaters op mbo-niveau 4 zijn in het algemeen veel gunstiger dan op mbo-niveau 2. - Het is de verwachting dat kwalitatieve discrepanties de komende jaren verder toenemen als gevolg van ontwikkelingen aan de vraagzijde van de Brabantse arbeidsmarkt. - Werkgevers in Noord-Brabant krijgen de komende jaren te maken met grote krapte in een behoorlijk aantal beroepen op alle niveaus. Voor technische beroepen krijgen werkgevers te maken met krapte op alle opleidingsniveaus. 6. Mobiliteit - Helmond-De Peel heeft met alle Brabantse regio's, met uitzondering van West-Brabant, een negatief pendelsaldo. - Met overig Nederland kent Helmond-de Peel daarentegen een positief pendelsaldo (+2.940). - De inkomende buitenlandse pendel bedraagt 3.400. - In de periode 2010-2012 is de intersectorale mobiliteit door de economische crisis teruggelopen, waarschijnlijk door het geringe aantal baanopeningen en doordat men door alle onzekerheid minder snel geneigd is om van baan te wisselen. - De intersectorale mobiliteit van de 15- tot 35-jarigen ligt hoger dan die van de 35- tot 55-jarigen, die op haar beurt weer hoger is dan die van de 55-plussers. - De sectoren Landbouw en visserij, Horeca, Zakelijke dienstverlening (incl. uitzendkrachten) en Overige dienstverlening kennen de hoogste intersectorale mobiliteit in Noord- Brabant; de sectoren Overheid en onderwijs, Gezondheids- en welzijnszorg en Industrie de laagste. - In 2013 vonden WW-uitkeringsgerechtigden relatief vaak nieuw werk in de eigen sector waarin ze voorafgaand aan de WW ook werkzaam waren. Daarnaast vonden veel uitkeringsgerechtigden in Helmond-De Peel een baan in de sectoren financiële en zakelijke dienstverlening, handel en de industrie en energie. - Het grootste deel van de mbo-leerlingen dat in 2013 stage liep, doet dat in de eigen regio. Mbo-leerlingen economie lopen relatief vaak stage buiten Helmond-De Peel.
1. Economische conjunctuur - De landelijke economische vooruitzichten zijn een belangrijke variabele binnen de arbeidsmarktmonitor Noord-Brabant. De economische ontwikkelingen vormen namelijk de basis voor de landelijke en regionale arbeidsmarktprognoses. Gezien dit belang gaan we in deze factsheet nader in op de verwachte economische ontwikkelingen op het niveau van Nederland. Het economisch uitgangspunt van de arbeidsmarktmonitor is de Macro Economische Verkenning 2015 (MEV), september 2014. - De Nederlandse economie groeit in 2015 met 1,25% na een groei van 0,75% dit jaar. Voor 2015 is het CPB in de decemberraming 2014 t.o.v. de MEV 2015 met een groei van 1,5% zelfs nog iets positiever. - De voorzichtige economische groei wordt nog steeds vooral gedragen door de uitvoer en is dus sterk afhankelijk van ontwikkeling van de wereldhandel. Geleidelijk trekken ook de binnenlandse bestedingen aan, waardoor in 2015 de consumptie van huishoudens en de investeringen van bedrijven weer positief bijdragen aan de groei van 1,25%. - De economische vooruitzichten zijn nog steeds omgeven door grote onzekerheden, waarbij de neerwaartse risico's overheersen. Het geopolitieke risico is de afgelopen maanden duidelijk toegenomen. De meest acute bedreiging van de wereldeconomie gaat momenteel uit van de strijd in Oekraïne en de mogelijke gevolgen voor een verheviging van de confrontatiepolitiek tussen Rusland en het Westen. Een verdere escalatie van dit conflict heeft vooral gevolgen voor het eerste jaar (afname bbp-groei met 0,25% - 0,5%). In het tweede jaar na de escalatie zijn de effecten weer grotendeels verdwenen. - Het CPB heeft in augustus 2014 een drietal herstelscenario's voor de periode 2016-2023 gepubliceerd. Binnen de Arbeidsmarktmonitor is voor deze periode aangesloten bij het scenario gematigd herstel. Binnen dit scenario wordt uitgegaan van een jaarlijkse economische groei van 1,5% per jaar. De hogere economische groei in het scenario aantrekkend herstel komt grotendeel door een verhoging van de arbeidsproductiviteit, hetgeen voor de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt (werkgelegenheid, arbeidsaanbod en werkloosheid) slechts beperkte gevolgen heeft. Ontwikkeling economische groei (BBP), 2002-2015, Nederland, in % Ontwikkeling componenten economische groei (bbp) 2013-2015, Nederland, in % 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0-3,0-4,0 0,1 0,3 2002 2003 1,9 2,4 2004 2005 3,8 4,1 2006 2007 2,1 2008 2009-3,3 1,0 2010 1,7 2011-1,7-0,7 0,8 1,3 Bron: CPB (MEV 2015) Bron: CPB (MEV 2015) 2012 2013 2014 2015 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0-3,0-4,0-5,0-6,0 Consumptie huishoudens Consumptie overheid Investeringen (inclusief voorraden) 2013 2014 2015 Uitvoer van goederen en diensten Invoer van goederen en diensten
1. Economische conjunctuur Onzekerheidsvarianten bij verdere escalatie Oekraïne-conflict, jaar 1 (2014) en jaar 2 (2015), Nederland - afwijkingen in %-punt van centrale basispad 0-0,1-0,2-0,3 Matige onzekerheid/handelsbeperking -0,25 0 Hoge onzekerheid/handelsbeperking -0,1 Drie herstelscenario's voor de periode 2016-2023, Nederland, mutaties per jaar, in % 2002/2007 2008/2015 2016/2023 Aantrekkend Gematigd Uitgesteld herstel herstel herstel Economische groei (BBP) 2,2 0,1 2 1/2 1 1/2 3/4 Bestedingen Consumptie huishoudens 1,2-0,6 1 3/4 1 0 Consumptie overheid 3,3 0,9 1 3/4 1 1 Investergingen (incl. voorraden) 1,2-1,4 4 2 1 Uitvoer van goederen en diensten 5,7 2,6 5 1/2 3 3/4 2 1/2 Invoer van goederen en diensten 5,3 2,4 5 1/2 3 3/4 2 1/4-0,4-0,5-0,6 Jaar 1 Jaar 2-0,5 Arbeidsmarkt Arbeidsaanbod (personen) 1,0 0,4 1/2 1/4 0 Werkgelegenheid (personen) 1,0 0,0 3/4 3/4 1/4 Werkloze beroepsbevolking (%, ultimo) 3,6 7,1 4 1/4 4 1/4 6 1/2 Arbeidsproductiviteit (arbeidsjaren) 2,5 0,2 2 1/2 1 1/2 1 1/4 Bron: CPB (augustus 2014) Bron: CPB (MEV 2015)
2.1 Demografie en potentiële beroepsbevolking - Binnen de Arbeidsmarktmonitor wordt voor de demografische vooruitzichten aangesloten bij de provinciale bevolkingsprognose van de Provincie Noord-Brabant. - Helmond-De Peel heeft op 1 januari 2014 246.020 inwoners. Gedurende de periode 2009-2014 is het aantal inwoners met ongeveer 800 personen per jaar toegenomen. Het is de verwachting dat deze stijging de komende jaren verder doorzet tot 251.300 inwoners op 1 januari 2020. De gemiddelde jaarlijkse toename van het aantal inwoners neemt daarmee iets toe (880 personen per jaar). - De ontwikkeling van het buitenlands migratiesaldo heeft een minder structureel karakter dan de ontwikkeling van de natuurlijke aanwas en het binnenlands migratiesaldo. De reden hiervoor is dat de omvang van het buitenlands migratiesaldo voor een deel afhankelijk is van de conjunctuur. Het buitenlands migratiesaldo stijgt (met enige vertraging) naarmate het economisch beter gaat. Voor Helmond-De Peel is deze samenhang duidelijk terug te zien gedurende de perioden 2003-2007 en 2008-2009. Het is de verwachting dat het buitenlands migratiesaldo de komende jaren positief blijft. Naast het economische herstel spelen hierbij ook de toenemende vervangingsvraag en internationale concurrentie op prijs een belangrijke rol. In de demografische prognose van het buitenlands migratiesaldo is geen rekening gehouden met conjuncturele effecten en kent het saldo een vrij stabiele ontwikkeling. - De groene druk, de verhouding tussen het aantal personen van 0 tot 20 jaar of ouder en het aantal personen van 20 tot 65 jaar, in Helmond-De Peel ligt in 2014 op 38% en blijft gedurende de periode 2014-2020 redelijk stabiel (36% in 2020). De grijze druk, de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder en het aantal personen van 20 tot 65 jaar, in Helmond-De Peel daarentegen neemt gedurende deze periode relatief sterk toe, van 30% in 2014 tot 35% in 2020. De (toekomstige) verhoging van de AOW-leeftijd heeft tot gevolg dat de productieve leeftijdsgroep toeneemt en de grijze druk lager uitvalt. - De potentiële beroepsbevolking (inwoners van 15 tot 65 jaar) blijft in Helmond-De Peel gedurende de periode 2015/2019 vrijwel gelijk. Gedurende de periode 2020/2024 is het de verwachting dat de potentiële beroepsbevolking afneemt met gemiddeld -0,3% per jaar. Ontwikkeling aantal inwoners en demografische componenten, 2008-2020, Helmond-De Peel, % totale bevolking Groene en grijze druk, 2014 en 2020, Brabantse arbeidsmarktregio's 0,6% Groene druk Grijze druk 0,5% 0,4% Helmond-De Peel 38% 36% 30% 35% 0,3% 0,2% Zuidoost-Brabant 36% 35% 31% 35% 0,1% Noordoost-Brabant 39% 37% 30% 36% 0,0% -0,1% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Midden-Brabant 37% 36% 29% 34% -0,2% -0,3% West-Brabant 37% 36% 31% 37% Aantal inwoners Natuurlijke aanwas 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0 0,1 0,2 0,3 0,4 Binnenlands migratiesaldo Buitenlands migratiesaldo 2014 2020 2014 2020 Bron: Provincie Noord-Brabant, bewerking Etil Bron: Provincie Noord-Brabant, bewerking Etil
2.1 Demografie en potentiële beroepsbevolking Ontwikkeling buitenlandse migratiesaldo Helmond-De Peel en economische conjunctuur Nederland, 1997-2013 600 500 400 300 200 100 6% 5% 4% 3% 2% 1% Verwachte ontwikkeling potentiële beroepsbevolking, gemiddelde jaarlijke ontwikkeling in %, Brabantse Arbeidsmarktregio's, 2010/2014, 2015/2019 en 2020/2024 0,2% 0,1% 0,0% -0,1% W-B M-B NO-B ZO-B H-dP NL 0,0% 0-100 -200-300 0% -1% -2% -3% -0,2% -0,3% -0,4% -0,2% -0,3% -400 Buitenlands migratiesaldo Economische groei NL -4% -0,5% 2010/2014 2015/2019 2020/2024 Bron: CBS Bron: Provincie Noord-Brabant, bewerking Etil
2.2 Beroepsbevolking en binding arbeidsmarkt - Voor de beroepsbevolking wordt binnen de arbeidsmarktmonitor Noord-Brabant aangesloten bij de gebruikelijke leeftijdsindeling in nationale arbeidsmarktstudies en wordt uitgegaan van de beroepsbevolking met een leeftijd van 15 tot en met 64 jaar. - De beroepsbevolking in 2013 bestond in Helmond-De Peel uit 113.100 personen. Gedurende de periode 2010-2014 is de beroepsbevolking in Helmond-De Peel gemiddeld met 0,1% toegenomen. - In 2013 telde Helmond-De Peel een arbeidspotentieel van 15.610 personen, hetgeen neerkomt op 13,8% van de beroepsbevolking. Het arbeidspotentieel bestaat uit de werkloze beroepsbevolking en de mensen die aangeven wel te willen werken, maar niet actief op zoek te zijn naar werk voor meer dan 12 uur per week. Gedurende de economische crisis (2008-2013) is het aandeel van het arbeidspotentieel t.o.v. de beroepsbevolking bijna twee keer zo groot geworden (7,2% in 2008). In Nederland heeft het arbeidspotentieel in 2013 een aandeel van 14,6% in de totale beroepsbevolking. - De bruto arbeidsparticipatie is in 2013 in Helmond-De Peel 70,2% (Nederland 71,7%) en neemt in 2014 als gevolg van het ontmoedigingseffect iets af naar 69,9%. In 2015 toont het aantal arbeidsplaatsen weer enig herstel waardoor het aantal mensen dat zich op de arbeidsmarkt aanbiedt weer toeneemt. Vanaf 2015 neemt de bruto arbeidsparticipatie in Helmond-De Peel weer toe. Naast de betere conjuncturele vooruitzichten komt deze groei ook door meer structurele factoren, waaronder cohorteffecten. - De arbeidsparticipatie van ouderen (54,7%) is ten opzichte van Nederland relatief laag in Helmond-De Peel. Vooral vanuit het oogpunt van de verhoging van de AOW-leeftijd en vanuit de demografische ontwikkeling (ouder wordende beroepsbevolking) is dit een aandachtspunt. - De beroepsbevolking neemt in Helmond-De Peel gedurende de periode 2015/2019 toe met jaarlijks gemiddeld 0,3%. Deze ontwikkeling komt overeen met de vooruitzichten voor de Nederlandse beroepsbevolking. Binding arbeidsmarkt, Helmond-De Peel, 2013 Ontwikkeling en samenstelling arbeidspotentieel, 2008-2013, Helmond-De Peel, in % van beroepsbevolking 16% Potentiële beroepsbevolking 161.200 personen 14% 12% Beroepsbevolking (heeft/zoekt werk > 12 u pw) 113.100 personen 10% 8% 6% Werkzame beroepsbevolking (heeft werk >= 12u pw) 103.700 personen Werkloze beroepsbevolking (zoekt werk >= 12u pw) 9.400 personen Niet-beroepsbevolking 48.100 personen 4% 2% 0% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Wil >= 12u pw werken 6.200 personen Wil of kan niet >= 12u pw werken 41.900 personen Werkloze beroepsbevolking Wil werk >= 12 u pw Bron: CBS (EBB), bewerking Etil Reden: Opleiding/studie (37%) Ziekte/AO (26%) Vut (13%) Zorgtaken (10%) Bron: CBS (EBB), bewerking Etil
2.2 Beroepsbevolking en binding arbeidsmarkt Bruto arbeidsparticipatie naar kenmerken, 2013, Brabantse arbeidsmarktregio's en Nederland Verwachte ontwikkeling beroepsbevolking, gemiddelde jaarlijkse ontwikkeling in %, Brabantse Arbeidsmarktregio's, 2010/2014, 2015/2019 en 2020/2024 W-B M-B NO-B ZO-B H-dP NL Totaal 71,8% 71,5% 73,5% 71,6% 70,2% 71,7% Man 78,8% 78,6% 79,2% 77,7% 77,4% 78,2% Vrouw 64,7% 64,3% 67,6% 65,1% 62,7% 65,2% 15-24 43,9% 40,9% 42,4% 42,6% 42,7% 42,0% 25-34 87,1% 88,0% 88,6% 86,6% 85,6% 86,2% 35-44 85,5% 87,2% 87,6% 85,3% 85,4% 85,7% 45-54 82,1% 83,1% 83,8% 81,8% 79,5% 82,5% 55-64 58,1% 57,8% 61,6% 58,0% 54,7% 59,1% Bron: CBS (EBB), bewerking Etil 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% -0,2% W-B M-B NO-B ZO-B H-dP NL 0,3% 0,1% 0,1% -0,4% -0,6% Bron: CPB, UWV, CBS, bewerking Etil 2010/2014 2015/2019 2020/2024
2.3 Uitkeringen - Het totaal aantal uitkeringen in Noord-Brabant eind 2013 is 222.790. Dit is een optelling van de Wajong-, WAO-, WAZ-, WIA-, WW-, WWB-, IOAW- en IAOZ-uitkeringen. In Helmond-De Peel komt het totaal aantal van deze uitkeringen op 23.210. Dat is een stijging van 12% ten opzichte van het 4de kwartaal van 2011. In deze periode volgt de ontwikkeling van het aantal mensen met een WW- en WWBuitkering in Helmond-De Peel de landelijke trend. Dat wil zeggen: een sterke toename van het aantal mensen met een WW-uitkering en een toename van het aantal mensen met een WWB-uitkering. - Het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen bleef in dezelfde periode nagenoeg gelijk, maar de samenstelling van de onderliggende uitkeringen veranderde wel. Als een logisch gevolg van de wetgeving wint het aantal WIA-uitkeringen ten opzichte van het aantal WAO-uitkeringen. Ook het aandeel van de Wajong-uitkeringen nam tussen 2011 en 2013 in Helmond-De Peel toe. - De afgelopen 5 jaar is het aantal mensen dat na een WW-uitkering in de bijstand terechtkomt in Nederland meer dan verdubbeld, van bijna 14.000 tot 31.000 mensen. In 2013 stroomde in totaal 6,7% van de WW ers door naar de bijstand. In Helmond-De Peel zijn er tussen gemeenten behoorlijke verschillen in de percentages doorstroom naar bijstand. In Helmond is dit namelijk 6,6%, terwijl dit in Someren maar 2,2% is. - Naast conjuncturele ontwikkelingen is de veranderde wetgeving een belangrijke reden voor de toename van het aantal Wajongers (UWV, 2014). Het is voor jongeren (dit geldt ook voor niet-jongeren) steeds moeilijker om van andere arbeidsongeschiktheidsregelingen gebruik te maken. Een deel van de jongeren met een beperking vraagt mogelijk eerder een Wajong-uitkering aan vanwege de invoering van de Participatiewet in 2015. Zo kunnen zij nog onder de oude, gunstigere regeling vallen (anticipatie-effect). Ook in 2014 neemt het aantal Wajongers naar verwachting toe. In 2013 had in Nederland 2,1% van de potentiële beroepsbevolking (15 tot 65 jaar) een Wajong-uitkering. Het aandeel onder jongeren is groter, namelijk 3,4% van de potentiële beroepsbevolking. In Helmond-De Peel zijn er relatief gezien minder mensen met een Wajong-uitkering dan op landelijk niveau; hier heeft namelijk 1,9% van de potentiële beroepsbevolking een Wajong-uitkering. Aantal uitkeringen naar type, Helmond-De Peel, indexcijfer (4de kwartaal 2008 = 100) Samenstelling arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, 4de kwartaal 2013 300 250 Helmond-De Peel Nederland 200 25% 25% 2% 23% 30% Wajong-uitkeringen 150 WAO-uitkeringen 100 50 3% 47% 45% WAZ-uitkeringen WIA-uitkeringen 0 4de kwartaal 2008 4de kwartaal 2009 4de kwartaal 2010 4de kwartaal 2011 4de kwartaal 2012 4de kwartaal 2013 Wajong-uitkeringen WAZ-uitkeringen WW-uitkeringen IOAW- en IOAZ-uitkeringen Bron: CBS, bewerking Etil WAO-uitkeringen WIA-uitkeringen WWB-uitkeringen Bron: CBS (EBB), bewerking Etil
2.3 Uitkeringen Doorstroompercentages van WW naar bijstand in Helmond-De Peelse gemeenten, 2013 Wajong-uitkeringen naar leeftijd, Helmond-De Peel, 4de kwartaal 2013 Asten 2,7% 4,0% 3,5% 3,6% Deurne 3,2% 3,0% 3,0% Geldrop-Mierlo 5,0% 2,5% Gemert-Bakel 5,8% 2,0% 1,5% 1,7% 1,1% Helmond 6,6% 1,0% 0,8% Laarbeek 4,0% 0,5% Someren 2,2% 0,0% 1,0% 2,0% 3,0% 4,0% 5,0% 6,0% 7,0% Bron: UWV, bewerking Etil 0,0% 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar West-Brabant Midden-Brabant Noordoost-Brabant Zuidoost-Brabant Helmond-De Peel Nederland Bron: CBS, bewerking Etil
2.4 Onderwijs - Er komen voortdurend nieuwe mensen beschikbaar voor de arbeidsmarkt, die voornamelijk bestaat uit arbeidsmarktinstroom vanuit het onderwijs. Volgens cijfers van het DUO en CBS daalt het aantal leerlingen (inschrijvingen) in het mbo gedurende de periode 2009/2010-2013/2014. Deze afname gold vooral voor de mbo-niveaus 2 en 3, terwijl het aantal leerlingen op mbo-niveau 4 gedurende deze periode is toegenomen. Het aantal in Helmond-De Peel woonachtige deelnemers in het hoger onderwijs stijgt. Deze stijging is vooral terug te zien op hbo-niveau, terwijl de ontwikkeling van het aantal inschrijvingen op wo-niveau stabieler is. Het opleidingsniveau van de leerlingen neemt dus toe, hetgeen vanuit het oogpunt van de upgrading van de opleidingseisen een positieve ontwikkeling is. - Van het totaal aantal mbo-deelnemers volgde ongeveer 74,0% een BOL-opleiding en de overige 26,0% een BBL-opleiding. Het aandeel van de BBL-opleiding is de laatste vier jaar afgenomen (-11,9%). Deze sterke daling is met name het gevolg van conjuncturele ontwikkelingen. De economische crisis veroorzaakt een acuut probleem in de beschikbaarheid van leerwerkplekken. Bedrijven investeren niet of minder in het opleiden van nieuwe mensen (via leerwerkplekken). Enerzijds uit overwegingen van kostenreductie (o.a. loonkosten), anderzijds doordat bedrijven geconfronteerd worden met uitstoot van arbeidsplaatsen (ontslagen) en daardoor geen menskracht voor begeleiding. In Helmond-De Peel is er eind 2014 vooral in de technische en zorg en welzijn beroepen sprake van tekorten aan stageplaatsen en leerbanen. - In Helmond-De Peel wordt gedurende de periode 2013/2018 een relatief grote arbeidsmarktinstroom verwacht op mbo-niveau (33% van de werkgelegenheid op mbo-niveau in 2012). Deze instroom is op wo-niveau met 20% relatief laag. Op hbo-niveau is deze instroom 26%. - Landelijk stroomt op basisonderwijs en vmbo-niveau ongeveer 18% van de werkgelegenheid met deze opleidingsachtergrond in op de arbeidsmarkt. - Op mbo-niveau is de verwachte instroom hoog voor de opleidingscategorie mbo sociaal-cultureel (50%). Op hbo-niveau is de verwachte instroom groot voor hbo techniek (35%). Op hbo-niveau is de instroom laag voor hbo onderwijs (13%) en hbo groen (op basis van gegevens Nederland). Samenstelling en ontwikkeling aantal inschrijvingen naar opleidingsniveau, Ontwikkeling samenstelling aantal mbo-inschrijvingen naar mbo-leerweg, 2009/2010-2013/2014, naar woongemeente, Helmond-De Peel* in % van totaal, 2009/2010-2013/2014, naar woongemeente, Helmond-De Peel 6.000 100% 5.000 4.000 3.761 4.028 4.112 4.063 3.847 4.817 4.726 4.637 4.424 90% 80% 70% 60% 62,1% 63,6% 64,3% 69,6% 74,0% 3.000 2.000 1.000 1.812 1.799 2.018 1.945 2.073 2.059 2.038 2.196 2.340 2.377 1.140 1.212 1.209 1.141 50% 40% 30% 20% 37,9% 36,4% 35,7% 30,4% 26,0% 0 mbo-niveau 2 mbo-niveau 3 mbo-niveau 4 hbo-niveau wo-niveau 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 * Gegevens hbo-en wo-niveau 2013/2014 nog niet beschikbaar Bron: DUO Bron: CBS, Onderwijsstatistieken 10% 0% 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 bol bbl
2.4 Onderwijs Kansen en tekorten van stageplaatsen en leerbanen in regio Helmond-De Peel in augustus 2014, gemeten door kenniscentra Groen - Beroepsgroepen Kans Zorg en welzijn - Beroepsgroepen Kans Legenda Bloemen en tuincentra Dierverzorging Dokter-/apotheek-/tandartsassistenten Kapper Groene ruimte Pedicure Over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, Plantenteelt Schoonheidsspecialist bij sommige opleidingen is er evenwicht Veehouderij en paardenhouderij Sport Over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen zijn er meer dan Voedingsindustrie Welzijn voldoende stageplaatsen en leerbanen Zorg De vraag naar en het aanbod aan stageplaatsen en leerbanen zijn in evenwicht Techniek - Beroepsgroepen Kans Bron: SBB/kenniscentra Over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, in Afbouw en onderhoud sommige opleidingen is er een tekort AV, multimedia en gaming Over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen is er een tekort Bakkerij aan stageplaatsen en leerbanen Bouw en infra Over het algemeen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen, in sommige Carrosserie opleidingen is er evenwicht Creatieve en amabchtelijke techniek Er is een tekort aan stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal studenten Fotonica Gezondheidstechniek Hout en meubel Instroom op de arbeidsmarkt in 2013/2018 als percentage van Installatie-, elektro- en metaaltechniek werkgelegenheid 2012, naar opleidingscategorie, Helmond-De Peel Laboratoria Mobiliteit MBO groen Modeindustrie MBO techniek 28% Procestechniek Reclame en presentatie MBO sociaal-cultureel 50% Scheepvaart MBO gezondheidszorg 24% Schoonmaak en glazenwassen MBO economie 28% Textielindustrie Transport en logistiek HBO onderwijs 13% Uitgeven, vormgeven en printmedia HBO sociaal-cultureel 26% Economie - Beroepsgroepen Artiesten, theater en evenementen Detailhandel food/non food Economisch administratief Facilitaire dienstverlening Groothandel food/ non food Horeca ICT Recreatie Reizen Veiligheid Verssectoren Kans Er zijn meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal studenten HBO groen HBO techniek HBO paramedisch HBO economie mbo totaal hbo totaal wo totaal * HBO groen: omvang te klein om uitspraken te doen op dit niveau. Bron: CBS, ROA 20% 26% 26% 33% 35% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
3.1 Vestigingen- en bedrijvendynamiek - Helmond-De Peel telt in 2013 21.017 vestigingen. De gemiddelde omvang van de vestigingen in Helmond-De Peel bedraagt 5 arbeidsplaatsen per vestiging. Sectoren met een relatief grote gemiddelde personeelsomvang zijn openbaar bestuur (113) en voedings- en genotmiddelenindustrie (30). Sectoren met een relatief lage gemiddelde personeelsomvang zijn informatie en communicatie (2), specialistische zakelijke dienstverlening (2), landbouw bosbouw en visserij (3), bouwnijverheid (3) en overige dienstverlening (2). - Het aantal vestigingen is in Helmond-De Peel in 2013 met 250 vestigingen toegenomen, 1.547 oprichtingen en 1.297 opheffingen. De bedrijvendynamiek is daarbij vooral groot bij de kleinere vestigingen: 1 werkzame persoon en 2-9 werkzame personen. De trend van een toename van het aantal zelfstandigen en zzp'ers, vestigingen met één werkzame persoon, is duidelijk terug te zien in 2013 (375). - Verdeeld naar bedrijfsomvang is het middenbedrijf (10 tot 100 werkzame personen) goed voor de meeste werkgelegenheid in Helmond-De Peel (33%), gevolgd door het grootbedrijf (100 of meer werkzame personen) en kleinbedrijf (2-9 werkzame personen): beiden 27%. - Het aantal vestigingen is vanaf het jaar 1996 ruim twee keer zo groot geworden. Het aantal arbeidsplaatsen is gedurende deze periode slechts 1,33 keer zo groot geworden. Het is de verwachting dat deze trend de komende jaren verder door zet. De gemiddelde omvang van de vestigingen neemt daardoor verder af. Vestigingen naar sector: aantal, samenstelling en gemiddelde omvang, 2013, Helmond-De Peel en Noord- Brabant Helmond-De Peel Noord-Brabant Aantal Aandeel Gem. omvang Aandeel Gem. omvang Landbouw, bosbouw en visserij 1.926 9,2% 2,9 6,2% 2,9 Voedings- en genotmiddelenindustrie 149 0,7% 30,0 0,4% 29,6 Chemische industrie 126 0,6% 12,2 0,5% 30,0 Metaalindustrie 497 2,4% 13,2 1,9% 19,3 Overige industrie 589 2,8% 10,2 2,4% 9,9 Energie 54 0,3% 11,9 0,2% 28,9 Bouwnijverheid 2.810 13,4% 2,8 11,3% 3,3 Detailhandel 2.613 12,4% 4,9 12,5% 5,7 Groothandel 1.421 6,8% 4,7 7,0% 6,1 Vervoer en opslag 435 2,1% 9,3 2,3% 13,8 Horeca 731 3,5% 7,1 3,4% 7,8 Informatie en communicatie 772 3,7% 1,8 4,5% 3,2 Financiële dienstverlening en onroerend goed 400 1,9% 5,7 2,1% 9,0 Specialistische zakelijke dienstverlening 3.123 14,9% 2,1 18,3% 2,8 Verhuur en overige zakelijke dienstverlening 843 4,0% 4,8 4,2% 6,8 Openbaar bestuur en overheidsdiensten 23 0,1% 113,3 0,2% 142,5 Onderwijs 783 3,7% 8,0 4,0% 9,8 Zorg 1.219 5,8% 10,2 5,6% 12,8 Welzijn 427 2,0% 10,6 2,4% 8,4 Overige dienstverlening 2.076 9,9% 1,9 10,5% 2,4 Totaal 21.017 100,0% 5,0 100,0% 6,2 Bron: LISA, Provincie Noord-Brabant, bewerking Etil Bedrijvendynamiek naar grootteklasse, 2013, Helmond-De Peel, aantal vestigingen < 1 wp 2-9 wp 10-100 wp > 100 wp Totaal -1.297-891 -363-104 -42-20 * vestiging < 1 wp : Het merendeel is zzp er, maar het kan ook gaan om medewerkers van een grotere onderneming (bijvoorbeeld in de detailhandel) of franchisenemers. -1-1 22 0 375 259 250 1.266 1.547-2000 -1000 0 1000 2000 Oprichtingen Opheffingen Saldo bedrijvendynamiek Bron: LISA, Provincie Noord-Brabant, bewerking Etil
3.1 Vestigingen- en bedrijvendynamiek Werkgelegenheidssamenstelling naar grootteklasse, Helmond-De Peel, 2013, in % Landbouw, bosbouw en visserij Voedings- en genotmiddelenindustrie Chemische industrie Metaalindustrie Overige industrie Energie Bouwnijverheid Detailhandel Groothandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële dienstverlening en onroerend goed Specialistische zakelijke dienstverlening Verhuur en overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheidsdiensten Onderwijs Zorg Welzijn Overige dienstverlening Totaal Ontwikkeling aantal vestigingen, 1996-2013, Brabantse arbeidsmarktregio's 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 19.379 21.017 15.461 10.000 10.352 0 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 West-Brabant Midden-Brabant Noordoost-Brabant Zuidoost-Brabant Helmond-De Peel Bron: LISA, Provincie Noord-Brabant, bewerking Etil Bron: LISA, Provincie Noord-Brabant, bewerking Etil 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% < 1 wp 2-9 wp 10-100 wp > 100 wp
3.2 Werkgelegenheid - structuur en kenmerken - In bijna alle sectoren waarin Helmond-De Peel gespecialiseerd is, heeft tussen 2008 en 2013 een werkgelegenheidsdaling plaatsgevonden. Het gaat hierbij om de sectoren Groothandel, Detailhandel, Horeca, Bouwnijverheid, Metaalindustrie, Overige industrie, Landbouw, bosbouw en visserij en Voedings- en genotmiddelenindustrie. Een sector waarin een regio gespecialiseerd is, wil zeggen dat het aandeel van de werkgelegenheid in deze sector ten opzichte van Nederland groot is. De enige sector waarin Helmond-De Peel gespecialiseerd is en waar een werkgelegenheidsgroei heeft plaatsgevonden is Welzijn. Ook in de sectoren Overige dienstverlening, Zorg, Onderwijs, Verhuur en overige zakelijke dienstverlening, Specialistische zakelijke dienstverlening en Informatie en communicatie was er tussen 2008 en 2013 sprake van werkgelegenheidsgroei, maar de aandelen van de werkgelegenheid in deze sectoren ten opzichte van de totale werkgelegenheid in Helmond-De Peel zijn kleiner dan dat ze voor Nederland zijn. De absolute omvang van de werkgelegenheid is het grootst in de Zorg en Detailhandel. - In Helmond-De Peel is 13% van de werkenden 55 jaar of ouder. Dat percentage is het kleinst van alle arbeidsmarktregio's in Noord-Brabant en ook kleiner dan het Nederlands gemiddelde. Het aandeel 55- plussers onder de werkenden in Helmond-De Peel is sinds 2008 met 2%-punt toegenomen, van 11% naar 13%. Vooral de sectoren Energie, Onderwijs en Landbouw, bosbouw en visserij zijn in deze regio sterk vergrijsd. Groene sectoren in deze regio zijn Horeca (33% van de werkenden is tussen de 15 en 25 jaar), Detailhandel (25%) en Overige dienstverlening (15%). In totaal is 11% van de werkenden in Midden- Brabant jonger dan 25 jaar. - In de regio Helmond-De Peel zijn net als in de rest van Noord-Brabant (met uitzondering van Zuidoost-Brabant) relatief veel mensen werkzaam in elementaire en lagere beroepen. De arbeidsmarktregio's verschillen echter nauwelijks in beroepsniveau. - Ondanks de flexibilisering van de arbeidsmarkt is het aantal tijdelijke contracten ten opzichte van het aantal vaste contracten in 2012 nog gering. Helmond-De Peel loopt hierin nog wat achter bij het aandeel aan tijdelijke contracten in Nederland. De meeste tijdelijke contracten worden gegeven in de sectoren Horeca en Verhuur en overige zakelijke dienstverlening. In deze laatste sector zijn ook werknemers opgenomen die werken via de uitzendbranche. Specialisatiegraad in arbeidsplaatsen naar sector, Helmond-De Peel, 2013 Gemiddelde werkgelegenheidsontwikkeling (2008-2013), Helmond-De Peel 0,12 0,1 Welzijn 0,08 0,06 0,04 0,02-0,02-0,04-0,06 Informatie en communicatie Openbaar bestuur en overheidsdiensten Bron: Lisa, bewerking Etil Specialistische zakelijke dienstverlening Financiële dienstverlening en onroerend goed Verhuur en overige Vervoer en opslag Overige Onderwijs Energie Zorg Detailhandel Groothandel Horeca Chemische industrie Metaalindustrie Bouwnijverheid Overige industrie Landbouw, bosbouw en visserij Voedings- en genotmiddelenindustrie 0 0 25 50 75 100 125 150 175 200 225 250 275 300 Lagere specialisatie Nederlands gemiddelde Hogere specialisatie Specialisatiegraad Specialisatiegraad t.o.v. 2008 Toename Afname
85% 87% 86% 86% 85% 87% 3.2 Werkgelegenheid - structuur en kenmerken Werkzame personen naar leeftijd, Brabantse AM-regio's, 2012, in % Werkzame personen naar beroepsniveau, Brabantse AM-regio's, 2012, in % 30% 25% 20% 15% 10% 5% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 3% 10% 7% 7% 6% 9% 20% 24% 22% 22% 22% 23% 38% 39% 35% 39% 38% 38% 28% 22% 24% 24% 25% 23% 10% 8% 8% 8% 9% 7% 0% 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar Nederland West-Brabant Midden-Brabant Noordoost-Brabant Zuidoost-Brabant Helmond-De Peel Elementair Lager Middelbaar Hoger Wetenschappelijk Bron: CBS, bewerking Etil Bron: CBS, bewerking Etil Vaste en tijdelijke contracten, Brabantse AM-regio's, 2012, in % en sectorverdeling tijdelijke contracten, Noord-Brabant, in % 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 15% 13% 14% 14% 15% 13% Verhuur en overige zakelijke dienstverlening Landbouw, bosbouw en visserij Cultuur sport en recreatie en overige dienstverlening Sectoren met meeste tijdelijke contracten Noord-Brabant Horeca Detailhandel Informatie en communicatie 15,5% 18,5% 17,9% 17,5% 25,9% 31,2% Vervoer en opslag Energie Specialistische zakelijke dienstverlening 13,2% 13,0% 15,4% Vast Tijdelijk Voedings- en genotmiddelenindustrie 12,5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Bron: CBS, bewerking Etil
3.3 Baanopeningen: uitbreidings- en vervangingsvraag - De Nederlandse economie lijkt zich na de crisis van 2008-2013 enigszins te herstellen. In Helmond-De Peel leidt dit vooralsnog echter niet tot banengroei (-0,4%). De reden hiervoor is dat bedrijven in 2014 nog productiecapaciteit over hadden en deze ingezet hebben om aan de toenemende vraag te voldoen. In 2015 wordt weer een kleine toename van de werkgelegenheid verwacht (0,4%). Deze toename zet gedurende de periode 2016/2019 verder door, maar blijft met ongeveer 0,6% per jaar beperkt. De verwachte werkgelegenheidsontwikkeling ligt in Helmond-De Peel net iets hoger dan de werkgelegenheidsontwikkeling van Nederland (ongeveer 0,1%-punt hoger per jaar). - Bij de verwachtingen naar sector vallen vooral de sectoren bouwnijverheid, zorg en welzijn op. Na een flinke daling vanaf 2009 gaat in de periode 2015-2019 het aantal arbeidsplaatsen in de bouw jaarlijks met 2% groeien. Doordat de bouw relatief sterk conjunctuurgevoelig is, profiteert de sector de komende jaren bovengemiddeld van het lichte economische herstel. Het aantal arbeidsplaatsen in de sectoren zorg en welzijn neemt, na jarenlang groeisectoren te zijn geweest, af in de jaren 2014 en 2015. Voor de periode 2016/2019 wordt echter weer een toename van de werkgelegenheid verwacht in beide sectoren. In Helmond-De Peel gaat ook de metaalindustrie flink groeien, net als in Zuidoost-Brabant. In de overige regio's daalt de werkgelegenheid in deze sector. - De totale vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt (baanopeningen) wordt naast een toename van de werkgelegenheid (uitbreidingsvraag) bepaald door de vervangingsvraag. De demografische ontwikkeling en de ontwikkeling van de participatiegraden zijn twee belangrijke componenten van de vervangingsvraag. In Helmond-De Peel is de leeftijdscategorie 55-64-jarigen goed voor 12,5% van het totaal aantal werkzame personen. Als gevolg van de vergrijzing neemt dit percentage de komende jaren verder toe. Vooral de sectoren energie (26,1%), onderwijs (26,0%) en landbouw, bosbouw en visserij (24,3%) worden gekenmerkt door een relatief sterke vergrijzing. De verhoging van de AOW-leeftijd heeft tot gevolg dat ouderen langer doorwerken, hetgeen een tijdelijke lagere vervangingsvraag tot gevolg heeft. - Voor de komende jaren zal het aantal baanopeningen voor het grootste deel uit vervangingsvraag bestaan. Het totaal aan verwachte baanopeningen voor alle opleidingscategorieën en -niveaus in de periode 2013/2018 in Nederland is 18%. Dat wil zeggen dat het aantal baanopeningen 18% betreft van de werkgelegenheid in 2012. Behalve voor mbo gezondheidszorg (31%) en wo totaal (19%) wordt voor de opleidingstypen en -niveaus in Helmond-De Peel een lager aandeel baanopeningen verwacht. Vooral voor de opleidingstypen hbo economie (5%) en hbo sociaal-cultureel (9%) wordt een relatief laag aantal baanopeningen verwacht. Verwachte ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen naar sector, gemiddelde jaarlijkse ontwikkeling in %, 2014, 2015 en 2016/2019, Helmond-De Peel Sector 2013 2014 2015 2016/2019 abs. % ontw % ontw gem. % ontw Landbouw, bosbouw en visserij 5.563-3,8% -2,1% -2,7% Voedings- en genotmiddelenindustrie 4.474 0,7% 0,5% 0,0% Chemische industrie 1.535-1,1% -0,1% 0,1% Metaalindustrie 6.565 1,1% 1,1% 1,3% Overige industrie 5.983-1,3% -1,3% -1,3% Energie 645 0,1% -0,8% -0,8% Bouwnijverheid 7.886-0,5% 2,3% 1,9% Detailhandel 12.811-0,3% 0,8% 0,7% Groothandel 6.656 0,4% 1,2% 1,2% Vervoer en opslag 4.061 0,3% 1,0% 1,2% Horeca 5.161 0,3% 0,3% 0,5% Informatie en communicatie 1.387-0,5% 0,5% 0,5% Financiële dienstverlening en onroerend goed 2.288-2,6% -0,9% -0,9% Specialistische zakelijke dienstverlening 6.710-0,9% 0,8% 0,9% Verhuur en overige zakelijke dienstverlening 4.018 0,9% 1,4% 1,8% Openbaar bestuur en overheidsdiensten 2.606-3,5% -1,3% -2,3% Onderwijs 6.256 0,4% 0,2% 0,2% Zorg 12.493-0,4% 0,2% 1,3% Welzijn 4.519-1,7% -1,2% 0,8% Overige dienstverlening 3.954 0,7% 1,1% 0,7% Totaal 105.571-0,4% 0,4% 0,6% Bron: Provincie Noord-Brabant (LISA), CPB, Panteia, bewerking Etil Samenstelling werkzame personen naar sector en leeftijd, Helmond-De Peel, 2010/2012, in % Landbouw, bosbouw en visserij Voedings- en genotmiddelenindustrie Chemische industrie Metaalindustrie Overige industrie Energie Bouwnijverheid Detailhandel Groothandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële dienstverlening en onroerend goed Specialistische zakelijke dienstverlening Verhuur en overige zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheidsdiensten Onderwijs Zorg Welzijn Overige dienstverlening Totaal 24,3% 10,3% 7,9% 11,6% 10,0% 26,1% 8,9% 9,5% 7,6% 17,3% 5,0% 10,8% 8,8% 9,7% 7,9% 15,0% 26,0% 13,5% 12,4% 19,3% 12,5% 0% 50% 100% 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar Bron: CBS, bewerking Etil
3.3 Baanopeningen: uitbreidings- en vervangingsvraag Verwachte ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen, gemiddelde jaarlijkse ontwikkeling in %, Baanopeningen naar opleidingstype in periode 2013-2018, als percentage van 2014, 2015 en 2016/2019, Brabantse Arbeidsmarktregio's en Nederland de werkgelegenheid in 2012, Helmond-De Peel 1,2% 1,0% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% -0,2% -0,4% -0,6% -0,8% -1,0% -1,2% -1,0% W-B M-B NO-B ZO-B H-dP NL -0,3% 0,2% -0,8% 0,3% 0,1% Bron: Provincie Noord-Brabant (LISA), CPB, Panteia, bewerking Etil -0,8% 0,1% 0,1% -0,3% 0,6% 0,4% 2014 2015 2016/2019-0,4% 0,6% 0,4% -0,7% 0,4% 0,4% MBO groen MBO techniek MBO sociaal-cultureel MBO gezondheidszorg MBO economie HBO onderwijs HBO sociaal-cultureel HBO groen HBO techniek HBO paramedisch HBO economie mbo totaal hbo totaal wo totaal 5% 9% * HBO groen omvang is te klein om uitspraken te kunnen doen op dit niveau. Bron: CBS, ROA 10% 13% 14% 16% 16% 17% 17% 19% 31% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
Werkloze beroepsbevolking 4.1 Discrepanties aanbodzijde - Werkloosheid - De werkloze beroepsbevolking is in Helmond-De Peel toegenomen van 3,1% in 2008 naar 8,3% in 2013. Vooral het laatste jaar was de stijging sterk. Oorzaak hiervan is een forse daling van het aantal arbeidsplaatsen en slechts een kleine afname van de beroepsbevolking. Onder invloed van licht gunstige economische vooruitzichten zal de werkgelegenheid de komende jaren weer gaan toenemen. Omdat ook de beroepsbevolking toeneemt door de structurele groei van de participatiegraden en de afname van het ontmoedigingseffect, daalt het werkloosheidspercentage in de prognoseperiode 2014-2019 naar ongeveer 6,5%. - In Helmond-De Peel ligt de werkloosheid onder vrouwen hoger dan onder mannen. Dit geldt voor zowel 2008 als 2013. Ook was de werkloosheidtoename in de periode 2008-2013 bij vrouwen groter dan bij mannen: respectievelijk 5,8 en 4,8 procentpunt. De werkloosheid onder jongeren en ouderen ligt normaliter hoger dan de werkloosheid onder de middengroep. Dit geldt in 2013 echter niet voor Helmond-De Peel. De werkloosheid van de 15- tot 35-jarigen en de 55- tot 65-jarigen bedroeg in 2013 respectievelijk 8,5% en 8,0%; de werkloosheid van de 35- tot 55 jarigen 8,3%. Opvallend is dat de werkloosheid onder de middengroep, de leeftijdsgroep van 35 tot 55 jaar, tussen 2008 en 2013 het sterkst is toegenomen, namelijk met bijna 6 procentpunt. - De samenstelling van de werkloosheidsduur van het aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW) naar opleidingsniveau laat zien dat in het derde kwartaal van 2014 de werkloosheidsduur hoger uitvalt naarmate het opleidingsniveau lager is. Er is blijkbaar nog steeds vraag naar goed opgeleid personeel en hoger opgeleiden zijn beter in staat om vanuit werkloosheid een nieuwe baan te vinden dan lager opgeleiden. - Tussen het derde kwartaal van 2013 en 2014 is het aantal NWW-ers naar beroepsniveau vooral toegenomen onder de elementaire beroepen, de lagere beroepen en de middelbare beroepen. Bij de hogere en wetenschappelijke beroepen is de groei van het aantal NWW-ers in het afgelopen jaar beperkt gebleven. Ontwikkeling vraag, aanbod en werkloze beroepsbevolking tussen 2008 en 2019 (vanaf 2014 prognose), Helmond-De Peel 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 3,1 3.500 4,6 5.200 5,3 6.000 5,7 5,7 6.300 6.400 8,3 9.400 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Werkloze beroepsbevolking Werkloosheidspercentage Bron: CBS, Arbeidsaanbod LISA, Panteia, (beroepsbevolking) LISA, bewerking Etil Werkgelegenheid (arbeidsplaatsen) 8,1 9.100 7,8 8.800 7,5 8.400 7,2 8.100 6,8 7.700 6,5 7.400 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Beroepsbevolking en werkgelegenheid Ontwikkeling werkloosheidspercentage naar kenmerken tussen 2008 en 2013, Helmond-De Peel 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 4,0% 8,5% 4,5% 15 TOT 35 JAAR 2,5% 8,3% 5,8% 35 TOT 55 JAAR 3,2% 8,0% 55 TOT 65 JAAR Werkloosheidspercentage 2008 Werkloosheidspercentage 2013 2,7% 7,5% 4,8% 4,8% 3,6% 9,4% 5,8% Bron: CBS, Etil Ontwikkeling werkloosheid 2008-2013 (in procentpunten) 3,1% 8,3% 5,2% MANNEN VROUWEN TOTAAL