Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Ziekenhuizen regio Zuidoost-Brabant December 2018 Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 1
Aanleiding De vraag naar personeel binnen zorg en welzijn is de afgelopen jaren spectaculair gestegen. Het aantal vacatures op BrabantZorg.Net is in een jaar tijd bijna verdubbeld en veel werkgevers kampen met moeilijk vervulbare vacatures. Om de (dreigende en actuele) tekorten aan te pakken introduceerde Transvorm, in mei 2017, het actieprogramma Zonder Zorg 2020 1. Samenwerken en gezamenlijke (regionale) acties zijn nodig om de problemen écht aan te kunnen pakken en resultaten te behalen. Dat geldt ook voor de branche Ziekenhuizen. Dit gebeurt al met vraagstukken op het gebied van gespecialiseerd personeel, in het kader van het convenant Samenwerken, samen opleiden van de ziekenhuizen in Zuid-Nederland. Maar ook met betrekking tot het regulier mbo- en hboonderwijs en de mbo- en hbo-verpleegkundigen is samenwerking noodzakelijk en is het van belang te kijken welke actiepunten de ziekenhuizen in gezamenlijkheid oppakken en waar zij elkaar mogelijk versterken. Om tot concrete afspraken en acties in de regio Zuidoost-Brabant te komen, hebben de bestuurders van het Catharina Ziekenhuis, Kempenhaeghe, Libra Revalidatie & Audiologie, Máxima Medisch Centrum en St. Anna Ziekenhuis besloten te komen tot een gezamenlijk Regionaal Actieplan Aanpak tekorten (RAAT). Dit naar analogie van RAAT s voor de overige branches in Zuidoost-Brabant. De projectgroep met afgevaardigden vanuit deze partijen hebben in samenwerking met Transvorm en het onderwijs, zijnde Summa College en Fontys Hogescholen, gewerkt aan de totstandkoming van het RAAT Ziekenhuizen. 1. RAAT Voor u ligt het RAAT Ziekenhuizen ten behoeve van de regio Zuidoost-Brabant. In het RAAT worden de gezamenlijke ambities van zorg- en welzijnsorganisaties en onderwijsinstellingen geformuleerd met als doel de personele tekorten binnen de sector zorg en welzijn te bestrijden. Deze ambities worden uitgewerkt in concrete acties en afspraken die controleerbaar en meetbaar zijn. De afspraken in deze RAAT sluiten aan bij de actielijnen zoals geformuleerd in het Actieplan ZonderZorg2020 (Transvorm, mei 2017) en de arbeidsmarktagenda 2023. Daarnaast vormt het RAAT de basis voor de aanvragen vanuit zorg- en welzijnsorganisaties binnen het SectorplanPlus 2 (vanaf de 2 e tranche). Het RAAT wordt gekoppeld in de regio Zuidoost-Brabant aan het RAAT voor de gehele sector Z&W. Waar mogelijk/nodig worden acties gedeeld en samen met andere branches in Zuidoost-Brabant opgepakt, en waar nodig ook in andere arbeidsmarktregio s. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor het RAAT, maar kunnen dat niet zonder de opleidingen. De opleidingsinstellingen worden dan ook verzocht het RAAT mede te ondertekenen. De doelgroepen waar we ons primair in 2018 en 2019 op richten zijn: Mbo-verpleegkundigen Hbo-verpleegkundigen De korte termijn actieplannen zijn van belang om in te spelen op de huidige personele problemen. Maar we willen ons daarnaast ook richten op de toekomst. We moeten verder kijken dan alleen 2019. De oplossingen die we voor 2019 vinden zijn wellicht op de langere termijn niet houdbaar, of volstaan niet in het oplossen van de personele tekorten. In dit RAAT willen we daarom ook nadrukkelijk aandacht voor een andere kijk op werken. Hierbij staat naast instroom en behoud van medewerkers, ook innovatie (zowel technisch als sociaal) centraal. Dit om in de toekomst garant te staan voor gekwalificeerd zorgverlening. 1 Zie ook: https://www.zonderzorg2020.nl/ 2 Zie ook: www.sectorplanplus.nl Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 2
2. Regio Zuidoost-Brabant in cijfers Dit hoofdstuk biedt een overzicht van trends en de actuele stand van zaken met betrekking tot een selectie van arbeidsmarkt- en onderwijsthema s in Zuidoost-Brabant, in het bijzonder gerelateerd aan de branche Ziekenhuizen. We beogen hiermee bij te dragen aan het aanscherpen en prioriteren van acties om arbeidsmarktknelpunten in de regio aan te pakken. Uitgebreidere arbeidsmarktinformatie is te vinden op het arbeidsmarktdashboard van Transvorm: Http://transvorm.arbeidsmarktinbeeld.nl/ Sector Zorg en welzijn Noord-Brabant kampt met grote tekorten Aantal vacatures BrabantZorg.Net (Brabantbreed) 1400 1200 1000 800 600 De afgelopen periode is het aantal vacatures op BrabantZorg.Net gestegen tot meer dan 1.500. 400 200 0 jan-16 apr-16 jul-16 okt-16 jan-17 apr-17 jul-17 okt-17 jan-18 apr-18 jul-18 okt-18 Figuur 1: Aantal vacatures BrabantZorg.Net (Bron: BrabantZorg.Net, bewerkt door Transvorm) 1 1 Op BrabantZorg.Net plaatsen bij Transvorm aangesloten organisaties vacatures. Het aantal vacatures in deze figuren is daarmee een onderschatting van het totaal aantal vacatures in Noord-Brabant; het werkelijk aantal vacatures ligt hoger. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 3
250 200 150 100 50 Aantal vacatures BrabantZorg.Net (Brabantbreed) Het aantal vacatures voor verpleegkundigen op BrabantZorg.Net is sinds januari 2016 niet zo hoog geweest als in juli 2018. 0 jan-16 apr-16 jul-16 okt-16 jan-17 apr-17 jul-17 okt-17 jan-18 apr-18 jul-18 okt-18 Mbo-verpleegkundigen Hbo-verpleegkundigen Figuur 2: Het aantal vacatures op BrabantZorg.Net (Bron: BrabantZorg.Net, bewerkt door Transvorm) Aantal vacatures ziekenhuizen BrabantZorg.Net (Brabantbreed) 120 100 80 60 40 20 0 jan-17 apr-17 jul-17 okt-17 jan-18 apr-18 jul-18 okt-18 Figuur 3: Het aantal vacatures op BrabantZorg.Net in de branche Ziekenhuizen (Bron: BrabantZorg.Net, bewerkt door Transvorm) Opmerking: op BrabantZorg.Net plaatsen bij Transvorm aangesloten organisaties vacatures. Het aantal vacatures in dit figuur is daarmee een onderschatting van het totaal aantal vacatures in de branche Ziekenhuizen in Noord-Brabant; het werkelijke aantal vacatures is groter. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 4
Veel uitstromers 1 verlaten de sector Ziekenhuizen Zuidoost-Brabant 605 13 114 266 306 Binnen branche Binnen zorg en welzijn Buiten zorg en welzijn Overig Pensioen In 2017 is ongeveer 46% van het totaal aan uitstromers in de branche Ziekenhuizen in Zuidoost-Brabant uitgestroomd buiten de sector Zorg en welzijn. Gemiddeld in Noord- Brabant is dat percentage 44% en het landelijke percentage is 41%. Figuur 4: Uitstroom naar bestemming Zuidoost-Brabant 2017 in de branche Ziekenhuizen (Bron: Arbeidsmarkt in Beeld) 2 Nederland 41% Noord-Brabant 44% Zuidoost-Brabant 46% (Bron: Arbeidsmarkt in Beeld) 1 Hoewel een opvallend groot percentage geen aansluitend dienstverband binnen de sector heeft, wil dit niet per se zeggen dat al deze medewerkers niet meer in zorg en welzijn werken. Voor de mobiliteitsgegevens gebruikt Transvorm data van het Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW). Wanneer medewerkers geen pensioen meer opbouwen bij het PFZW, worden zij ook niet meer geregistreerd bij het PFZW. Voorbeelden van medewerkers die geen pensioen meer opbouwen bij PFZW, maar nog wel in zorg en welzijn werkzaam zijn, zijn onder andere ZZP ers in zorg en welzijn of welzijnsmedewerkers in dienst van gemeenten. 2 De cijfers van 2017 zijn voorlopig en kunnen nog worden gecorrigeerd. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 5
Instroom in het onderwijs is onvoldoende om de tekorten op te vangen 2500 2000 1500 1000 500 Instromers mbo Zuidoost-Brabant 2094 2180 2027 2097 2145 626 571 539 889 618 1554 1409 1526 1606 1205 Het aantal BBLinstromers is in 2017 nog niet op het niveau van 2013 t/m 2016. 0 2013 2014 2015 2016 2017 BOL BBL Figuur 5: Instroom mbo zorg en welzijn Zuidoost-Brabant (Bron: DUO, bewerkt door Transvorm) 1 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Instromers hbo Noord-Brabant 3.517 86 3.145 2.948 384 2.968 2.866 90 330 119 119 122 395 439 449 3.047 2.725 2.434 2.410 2.295 2013 2014 2015 2016 2017 Voltijd Deeltijd Duaal Figuur 6: Instroom hbo gezondheidszorg en sociale studies Noord-Brabant (Bron: DUO, bewerkt door Transvorm )2 1 Cijfers zijn gebaseerd op nieuwe instromers in de bekostigde opleidingen Dienstverlening, Doktersassistent, Maatschappelijke Zorg, Pedagogisch werk, Sociaal Werk, Verpleegkundige, Verzorgende aan een ROC met hoofdvestiging in de regio Zuidoost- Brabant. 2 Cijfers zijn gebaseerd op nieuwe instromers in de bekostigde bacheloropleidingen Verpleegkunde, Pedagogiek, Social Work en Toegepaste psychologie en masteropleidingen Advanced Nursing Practice en Pedagogiek aan een hogeschool met hoofdvestiging in de regio Noord-Brabant. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 6
2013 2014 2015 2016 2017 2013- % 2016- % 2017 2017 Mbo-verpleegkunde 443 411 399 407 446 +3 +0,7% +39 +9,6% (4) Hbo-verpleegkunde 1073 813 994 1075 892-181 -16,9% -183-17,0% (6) Advanced Nursing 35 29 24 29 44 +9 +25,7% +15 +51,7% Practice (master) Figuur 7: Het aantal instromers in opleidingen in (Zuidoost-) Brabant (Bron: DUO, bewerkt door Transvorm) *Voor de mbo-verpleegkunde geldt dat dit het aantal instromers voor Zuidoost-Brabant betreft, voor de hbo-verpleegkunde en Advanced Nursing Practice is het aantal instromers Brabantbreed weergegeven. Let op: Een deel van de instromers in Hbo-Verpleegkunde zijn afgestudeerde mbo-studenten Verpleegkunde. Ter illustratie: in 2016 en 2017 had bijna 39% van het bovenstaande totaal aan instromers voor de HboVerpleegkunde, een vooropleiding zorg en welzijn op mbo-niveau 4. Daarmee wordt een deel van de mbo-studenten Verpleegkunde gedurende hun studie dubbel geteld (zowel in hun mbo- als hbo-opleiding) als potentiële instroom voor de arbeidsmarkt. Vergrijzing zet door, het aandeel jongeren neemt steeds verder af 30% 25% 20% 15% 10% Zuidoost-Brabant 55+ 30- In 2012 was 22% van de werknemers jonger dan 30 jaar, in 2017 was dat minder dan 20%. 5% 0% 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Figuur 8: Leeftijdsontwikkeling werknemers zorg en welzijn Zuidoost-Brabant (Bron: PFZW, bewerkt door Transvorm) 1 NB: de cijfers per branche zijn te maken via http://transvorm.arbeidsmarktinbeeld.nl/. Verdiepende, actuele cijfers kunnen aangevraagd worden via Transvorm. Het aantal medewerkers vanaf 55 jaar is in deze periode juist toegenomen van ruim 17% tot ruim 24%. 1 De cijfers hebben betrekking op de branches Gehandicaptenzorg, Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ), Huisartsenzorg en Gezondheidscentra, Jeugdzorg, Kinderopvang, VVT, Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening (WMD) en Ziekenhuizen. De cijfers van 2017 zijn voorlopig en kunnen nog worden gecorrigeerd Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 7
3. Samenwerking Kijkende naar de genoemde cijfers in hoofdstuk 2, is het formuleren van gezamenlijke ambities en acties in de regio Zuidoost-Brabant noodzakelijk om de personele tekorten in zorg en welzijn aan te pakken. Er bestaan al diverse initiatieven en overlegtafels waar het thema Arbeidsmarkt en de samenwerking daarin, besproken en opgepakt wordt. Organisaties binnen de branche Ziekenhuizen maakten onderling afspraken om arbeidsmarktvraagstukken op te pakken. Zo is er een convenant Samenwerken, samen opleiden" waarin ziekenhuizen in Noord-Brabant en Midden- Zeeland samenwerken op het gebied van gespecialiseerd personeel (verpleegkundigen/ FZO beroepen). De noodzaak om samen te werken voor het oplossen van knelpunten in de personele behoeften aan mbo- en hboverpleegkundigen is ook op bestuurlijk niveau uitgesproken. Dit RAAT is een middel om de krachten van de ziekenhuizen (en eventuele andere branches) in Zuidoost-Brabant te bundelen waar mogelijk en noodzakelijk. De regiegroep Zuidoost-Brabant, bestaande uit HR managers va diverse branches, heeft besloten om voor 2019 te focussen op drie thema s, zijnde instroom, behoud en innovatie. Als projectgroep RAAT willen aansluiten bij deze drie gekozen thema s. 4. Ambitie De arbeidsmarktproblematiek wordt regionaal aangepakt met de betrokken partners. Regionale samenwerking is hierbij van belang, ook met opleidingsinstituten. Het RAAT kan een katalysator zijn door te bundelen wat we in de regio reeds doen en samen te bepalen wat we op kunnen pakken c.q. dienen bij te sturen. Doordat er een RAAT is opgesteld en geaccordeerd door bestuurders kan er een beroep gedaan worden op de SectorplanPlus middelen; extra financiering in kader van een deel bekostiging opleidingen. Zie www.sectorplanplus.nl De ambities zoals genoemd in bijlage 2 worden onderschreven en zijn daarmee uitgangspunt bij het ontwikkelen van de diverse activiteiten onder de actielijnen. 5. Actielijnen De ambities kunnen geplaatst worden onder de vijf actielijnen van het actieplan ZonderZorg2020 te weten: 1) Verhogen van instroom- en opleidingscapaciteit; 2) Positief beïnvloeden loopbaankeuze jongeren; 3) Verhogen van het opleidingsrendement; 4) Vergroten van de opleidingsmogelijkheden; 5) Het bieden van een aantrekkelijke werkomgeving en werkklimaat. Als aanvulling op bovenstaande actielijnen is een extra actielijn toegevoegd. Te weten: 0) Verkennen van de huidige situatie (onderzoek); In dit hoofdstuk worden hierop aansluitend de concrete ambities en acties per actielijn voor de regio Zuidoost- Brabant geschetst. 5.1 Actielijn 0: Verkennen van de huidige situatie (onderzoek) Het in kaart brengen van de huidige stand van zaken met betrekking tot mbo- en hbo-verpleegkundigen in ziekenhuizen is van belang om concrete acties op deze doelgroepen uit te zetten. Veel data is al beschikbaar, maar wellicht dat voor andere onderwerpen extra onderzoek opgezet moet worden. Onderzoek leidt tot extra sturing aan de RAAT; het geeft meer handvatten om de RAAT te prioriteren en te concretiseren. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 8
Uitstroom Uitstroom is één van de onderwerpen waar extra data en informatie gewenst is. De uitstroom uit ziekenhuizen in Zuidoost-Brabant is hoog (zie hoofdstuk 2). Het is niet bekend in welke functiecategorieën en kwalificaties deze uitstroom het hoogst is. Ook de bestemming (sector, branche, functie) van de uitstromers is moeilijk te achterhalen. Transvorm houdt de ziekenhuizen op de hoogte van de stand van zaken met betrekking tot het uitstroomonderzoek. Ziekenhuizen Zuidoost-Brabant sluiten aan bij het uitstroomonderzoek. Mogelijk zijn er meer onderwerpen waar extra onderzoek gewenst is. Uitgezocht moet worden welke data er zijn en waar wellicht nog extra onderzoek nodig is. Instroomcijfers opleidingen worden bekend gemaakt zodra de DUO cijfer openbaar zijn. 5.2 Actielijn 1: Verhogen van instroom- en opleidingscapaciteit De toegevoegde waarde van het RAAT is gestoeld op de samenwerking in de regio, waarbij samenwerking met onderwijsinstellingen een grote rol speelt. Hierbij is het van belang dat eenieder de noodzaak (h)erkent en bekend is met elkaars rol en verantwoordelijkheid. Om zowel de kwaliteit als kwantiteit van stage- en opleidingsplekken te bevorderen, worden er drie overleggen opgestart: Een bestuurlijk overleg van de branche Ziekenhuizen en de regionale onderwijsaanbieders. o Kartrekker: Marianne Acampo Doel van dit overleg is om op bestuurlijk niveau de lange lijn vast te stellen en focus aan te brengen. Daarmee opdrachtgevend te zijn naar de projectgroep. In eerste instantie overleg met de reguliere onderwijsinstellingen in Zuidoost-Brabant, Summa College en Fontys Hogeschool. In 2019 wordt bezien of uitbreiding naar Avans Hogescholen, Thomas More of andere onderwijsorganisaties wenselijk is. Werkgroep Onderwijs: Doel van dit overleg is uitvoering geven aan de opdrachten vanuit het bestuurlijk overleg. o Kartrekkers: Karen Cox (Fontys Hogeschool) en Arno van de Hurk (Summa College). Zij stellen een lijst van namen op en delen dit met de projectgroep. Werkgroep Innovatie in Opleiden: Opgezet vanuit O&O Doel van dit overleg is het innoveren van stages, stagebegeleiding en sectorbreed opleiden o Kartrekker: Irene Heitling (Catharina Ziekenhuis) Stageplekken en leerwerkplekken Ambitie: De ziekenhuizen zijn verantwoordelijk voor het aanbieden van volwaardige stageplekken voor alle verpleegkundigen, zowel op MBO als op HBO niveau en voor ieder leerjaar. Het beschikbaar stellen van kwantitatief en kwalitatief voldoende stageplekken en leerwerkplekken is een uitdaging in het kader van de vergrote instroom in het mbo- en hbo-onderwijs. HBO Vanwege de personele tekorten in zorg en welzijn, besloot Fontys haar numerus fixus af te schaffen voor de hbo-verpleegkunde voor het schooljaar 2018-2019, waardoor de opleidingscapaciteit fors toeneemt. Zo verdubbelt de vraag naar stageplaatsen in leerjaar 3 en 4 en komt er ook behoefte aan stageplaatsen in leerjaar 1 en 2. Ook de toenemende aandacht voor het imago voor werken in zorg en welzijn (denk aan de landelijke imagocampagne IKZORG) resulteert mogelijk in toenemende instroom van verpleegkundigen, Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 9
zowel op mbo- als op hbo-niveau. Veel van dit aantal studenten Verpleegkunde ambieert een plek binnen de ziekenhuizen. Als het gaat om stageplekken voor hbo-studenten, dan blijkt vaak dat er juist onvoldoende studenten zijn om de stageplekken in te vullen. Een deel van de stageplekken blijft daarom leeg. Tegenstrijdig is dat er nog wel stageplekken worden gezocht voor eerstejaarsstudenten Verpleegkunde, maar dat zorgorganisaties hen liever niet aannemen. Om vraag en aanbod van stageplekken af te stemmen, is het van belang dat ook eerstejaarsstudenten een stageplek kunnen bemachtigen. MBO Summa College geeft aan dat ziekenhuizen niet genoeg plekken aanbieden om elke geïnteresseerde student een stage- of leerwerkplek in het ziekenhuis te bieden. Innovatievere vormen van stageplekken en leerwerkplekken (o.a. zorginnovatiecentra (ZIC en/ of ZIN) en goede stage- of werkbegeleiding is noodzakelijk om het totaal aan studenten te kunnen plaatsen. Anderzijds zijn er ook regelmatig stage-, leerwerkplekken of zorginnovatiecentra niet vervuld, doordat de bereikbaarheid van ziekenhuizen een probleem is voor studenten afkomstig uit diverse regio s. Vaak is de reistijd te lang. Ten slotte signaleren de ziekenhuizen regelmatig dat studenten die bij hen stagelopen, liever op een andere plek stage zouden lopen. Dit terwijl er juist veel studenten wel graag in een ziekenhuis stage willen lopen, maar deze kans niet altijd krijgen. Vooral als het gaat om laatste of vierdejaarsstudenten is het van belang dat voorkeuren van studenten afgestemd moeten worden met de stageplek. De werkgroep Onderwijs: o Korte termijn: inventariseren welke studenten (zowel mbo- als hbo-) nog geen stage plekken hebben. Daarbij moet gekeken worden naar de regionale spreiding en bereikbaarheid van deze plekken. o De werkgroep zal starten met opstellen van een opleidingsmonitor. Doel is een totaaloverzicht op te stellen van het aanbod van studenten enerzijds en beschikbare stageplaatsen over de verschillende branches anderzijds. Dit als stuur- en evaluatie instrument om ontwikkelingen en gemaakte opleidingsafspraken doorlopend te bespreken en actielijnen uit te zetten waar nodig. De Zorgacademie Midden-Brabant heeft hier al actie op uit staan. Hen vragen om dit initiatief te delen met Zuidoost-Brabant en te kijken waar aansluiting gezocht kan worden. o De werkgroep maakt een plan voor het ophogen van het aantal ZIC s welke ook gekoppeld moeten worden aan de nieuwe functieprofielen. De werkgroep Innovatie in Opleiden: o Het opstellen van een werkplan met betrekking tot innovatie in vormen van stages, stagebegeleiding en het sectoraal opleiden. Dit werkplan houdt daarbij rekening met de stageplekken de totale sector zorg en welzijn en is daarmee dus branche-overstijgend. Elk ziekenhuis zorgt er individueel voor dat alle beschikbare stage- en leerwerkplaatsen goed bereikbaar zijn voor studenten. Denk bijvoorbeeld aan slaapplekken voor mbo-studenten, faciliteren in vervoer, of andere manieren om studenten te binden aan de organisatie. Zij- instromers Zij-instromers 1 hebben de mogelijkheid om middels een verkort traject om- of bij te scholen tot mbo- of hboverpleegkundige. 1 Zij-instromers zijn hier gedefinieerd als kandidaten zonder een juiste opleiding voor de betreffende functie. Ook herintreders die voor lange tijd het vak niet meer hebben uitgeoefend behoren tot deze groep. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 10
Werkgroep Innovatie in Opleiden: Onderzoekt de mogelijkheden van een verkort omscholingstraject, of andere vernieuwende zijinstroomtrajecten, voornamelijk op mbo-niveau. Legt de koppeling met het sectorale RAAT Z&W omtrent werving zij-instroom, stelt een werkplan op inclusief concrete aantallen. Doel is, ook bestuurlijk vastgesteld, om meer zij-instromers te werven en de mogelijkheid te bieden om te werken de ziekenhuizen. Werving van nieuwe instroom Landelijke campagne IK ZORG, gefinancierd vanuit VWS, is op 1 november van start gegaan. Deze langlopende campagne wordt breed uitgezet via diverse media kanalen. Vanuit het landelijke campagneteam zijn alle zorg- en welzijnsorganisaties voorzien van de campagne materialen. Voor de landelijke arbeidsmarktcampagne is een website ontwikkeld www.ontdekdezorg.nl Geïnteresseerden in werken en leren in de zorg en welzijn worden op postcode doorgeleid naar de regionale samenwerkingsverbanden. Voor Noord-Brabant is dat Transvorm. Voor de regio Zuidoost-Brabant is voor de geïnteresseerden het IKZORG contactpunt ingericht. IKZORG contactpunt Vanuit de RAAT s branches VVT en Gehandicaptenzorg is het plan opgepakt om een centraal contactpunt op te starten. Daar waar alle geïnteresseerden in werken en leren in de zorg en welzijn terecht kunnen met al hun vragen. Vanuit dit centrale punt worden kandidaten doorgeleid naar de individuele organisaties. Deelnemende organisaties delen hun vacatures, leerwerkbanen, snuffel en oriëntatieplaatsen met het contactpunt. Het contactpunt is per 1 november 2018 operationeel onder de naam IKZORG contactpunt. Daarmee haken we aan bij de landelijke IKZORG campagne. Het IKZORG contactpunt heeft een aantal werkgroepen waaronder de werkgroep Arbeidsmarktcommunicatie. Deze richt zich onder andere op de doelgroepen jongeren en zij-instromers. In vindt er een informatiebijeenkomst plaats vanuit het IKZORG contactpunt voor de ziekenhuizen in Zuidoost. Bestuurlijk is besloten dat de ziekenhuizen aansluiten aan bij het IKZORG contactpunt en de daarbij behorende werkgroepen "IKZORG contactpunt en Arbeidsmarktcommunicatie. Onderstaande punten worden daarin besproken: o Inventariseren van en aansluiten bij de diverse activiteiten, acties, trajecten en opleidingsmogelijkheden die bestaan, de samenhang vaststellen en optimaliseren. Bijvoorbeeld: overwegen om mbo- en hbo-verpleegkundigen uit ziekenhuizen te vragen om deel te nemen aan een promotieteam Zuidoost-Brabant. o Ziekenhuizen geven individueel een overzicht van hun activiteiten, acties, trajecten en opleidingsmogelijkheden voor werken in zorg en welzijn en zetten deze door aan het IKZORG contactpunt. o Bemensing van het IKZORG contactpunt. Met de organisaties in de VVT en Gehandicaptenzorg is afgesproken dat organisaties ook een dagdeel bemensen. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 11
Bestuurlijk is besloten dat ziekenhuizen hierin voorlopig nog niet participeren. Zij kunnen, individueel, later beslissen alsnog hieraan mee te doen. 5.3 Actielijn 2: Positief beïnvloeden loopbaankeuze jongeren Om aan de verwachte vraag naar verpleegkundig personeel te kunnen voldoen, is het van belang de instroom in het onderwijs en de branche te bevorderen. Daarnaast is een aantrekkelijke werkomgeving en een aantrekkelijk leeren werkklimaat belangrijk om onder meer verpleegkundigen te behouden. Beinvloeden van loopbaankeuze van jongeren Landelijk en in de vier Brabantse regio s lopen er diverse initiatieven 1 om jongeren te interesseren voor zorg en welzijn. Aansluiten bij deze initiatieven en aandacht vragen voor de ziekenhuizen middels campagnes en activiteiten is een belangrijk speerpunt. Ook in het licht van de nationale wervingscampagne IKZORG en regionale actiecentra is het van belang de branche Ziekenhuizen te promoten. Verwachtingsmanagement Vaak blijkt dat de verwachtingen van jongeren ten opzichte van het werk in een ziekenhuis niet overeenkomen met de werkelijkheid. Het is van belang niet alleen in te zetten op méér instroom, maar ook om de verwachtingen van toekomstige studenten juist te krijgen. Dit lukt niet alleen aan de hand van voorlichtingsdagen. Daarvoor is meelopen op de werkplek van belang. Het Máxima Medisch Centrum maakt bijvoorbeeld al gebruik van belevingsdagen waarbij middelbare scholieren kennismaken met het werken in de verschillende afdelingen in het ziekenhuis. Op die manier kunnen studenten bewuster een studiekeuze maken. Onderzoeken wat de keuze van jongeren bepaalt om voor een zorg of welzijnsopleiding te kiezen. Op welke moment wordt de keuze van deze jongeren beïnvloed en waarom precies? Daarbij uitzoeken wat de rollen van ouders, omgeving, sociale media en andere vormen van communicatie daarbij zijn. Te beleggen in de bestaande werkgroep Arbeidsmarktcommunicatie van het IKZORG contactpunt Gebruikmaken van de ervaringen en evaluatie van de belevingsdagen van het Máxima Medisch Centrum. Inventariseren wat de mogelijkheden zijn voor de overige ziekenhuizen om een soortgelijk initiatief te starten. 5.4 Actielijn 3: Verhogen van het opleidingsrendement Om uitval binnen de opleidingen mbo- en hbo-verpleegkunde te voorkomen, is het van belang zicht te krijgen op de redenen voor uitval en vertraging binnen opleidingen. Transvorm deed onderzoek naar studierendement in Noord-Brabant. Aan bod kwamen onder andere de redenen voor uitval en best-practices op het gebied van studierendement. Verschillende ontwikkelingen kwamen daaruit naar voren. Twee mogelijke oorzaken voor uitval die ook door de ziekenhuizen worden erkend zijn dat de verwachtingen van studenten vaak niet overeenkomen met de werkelijkheid en dat er steeds meer studenten zijn met complexe problematieken en privéomstandigheden. Werkgroep Innovatie in Opleiden: 1 Zoals: Landelijk Lespakket Aan jou hebben we wat (zie ook www.aanjouhebbenwewat.nl) en Gezamenlijk imago verbeteren (www.eenstapindetoekomst.nl). Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 12
Verkent de opties om werk- en stagebegeleiders beter voor te bereiden op de complexere problematieken van studenten. Denk hierbij aan het opstellen van een algemeen werk- of stagebegeleidersprofiel of het bijscholen van de werk- en stagebegeleiders door de onderwijsinstelling of het ziekenhuis zelf. Goede voorlichting, o.a. middels belevingsdagen. Overwegen om een eassesment in te voeren, niet als selectiemiddel maar als middel voor betere begeleiding. Overwegen om een pilot uit voeren van gezamenlijke werving uit te voeren, inclusief het Talent Centre. 5.5 Actielijn 4: Vergroten van de opleidingsmogelijkheden Het vergroten van de opleidingsmogelijkheden, middels nascholing, bijscholing is van belang, opdat deze kunnen bijdragen aan het bieden van een prettige werkomgeving, ontwikkelmogelijkheden en het uiteindelijk behoud van verpleegkundigen in de ziekenhuizen. Doorstroomtrajecten Een algemene tendens in ziekenhuizen is de toenemende vraag naar hbo-opgeleide verpleegkundigen. Het is van belang in te zetten op verkorte trajecten. Dit geldt voor zowel zij-instromers, als voor de doorlopende leerlijn. Denk bijvoorbeeld bij dit laatste aan verkorte trajecten voor verzorgenden om door te stromen naar verpleegkundigen (mbo) en mbo-verpleegkundigen die doorstromen naar een functie als hbo-verpleegkundige. Voor delen van de doorlopende leerlijn verbinding leggen met het bestaande overleg van CZO (convenant FZO). Herintreders Er zijn signalen van oud-verpleegkundigen die hun BIG registratie weer op orde willen krijgen. In het kader van de tekorten is het van belang deze doelgroep te motiveren en de mogelijkheden te bieden om te komen werken in het ziekenhuis. Ziekenhuizen gaan individueel aan de slag met het ontwikkelen van herintredersprojecten. Daarbij is ook het capaciteitsvraagstuk van belang. o Werkgroep Innovatie in Opleiden: Neemt dit mee en kijkt naar innovatieve vormen van capaciteitsverhoging. Onderzoeken op welke manieren we deze doelgroep bereiken, wellicht middels een koppeling met het IKZORG contactpunt. 5.6 Actielijn 5: Het bieden van een aantrekkelijke werkomgeving en werkklimaat De uitstroom van medewerkers naar andere sectoren is de afgelopen jaren flink gestegen (zie hoofdstuk 2). Het aantal verpleegkundigen dat start als zelfstandige neemt toe, ook bij de ziekenhuizen. Door te investeren in een aantrekkelijke werkomgeving, werkklimaat en goed werkgeverschap kan de uitstroom worden beperkt en daarmee een belangrijke bijdrage worden geleverd aan de oplossing van de tekorten. Ook bestuurlijk wordt de noodzaak gezien om gezamenlijk te werken aan goed werkgeverschap en behoud van medewerkers. Om meer zicht te krijgen op de vertrekredenen van uitstromers sluiten ziekenhuizen aan bij het beoogde uitstroomonderzoek van Transvorm. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 13
Aansluiten bij de werkgroepen Inzetbaarheid en Behoud van de andere RAAT s in de regio. Transvorm faciliteert deze werkgroep en zorgt voor informatievoorziening aan ziekenhuizen, zodat ook zij kunnen aansluiten. Inspiratiesessies organiseren voor het verkennen van de mogelijkheden waarbij werknemers meer vrijheid en flexibiliteit geboden wordt. Dit in het kader van de veranderende wensen van werknemers, in het bijzonder de millennials, en de roep naar het nieuwe werken. o Kartrekkers: Eveline Bakx (St. Anna), Miranda Hoekstra (St. Anna) en Annet van de Waarsenburg (Catharina). Er zijn al veel producten en initiatieven op het gebied van duurzame inzetbaarheid. Ziekenhuizen kijken individueel waar zij gebruik van willen maken. Denk aan onder andere: o Inzet loopbaantool, zoals het Transvorm Loopbaan Portal: Dit instrument is kosteloos beschikbaar voor alle zorg- en welzijnsorganisaties met Pakket 2 van Transvorm. o Inzet loopbaangesprek, bijvoorbeeld via Sterk in je werk: zie ook: www.sterkinjewerk.nl. Betreft een gratis loopbaangesprek (gesubsidieerd door het ministerie van VWS) voor alle medewerkers die in de zorg werken of willen werken. 4. Werkproces Om deze RAAT te bekrachtigen en bovenstaande actiepunten in praktijk te brengen, spreken we het volgende werkproces af: De bestuurders van het Catharina Ziekenhuis, Kempenhaeghe, Libra Revalidatie & Audiologie, Máxima Medisch Centrum en St. Anna Ziekenhuis fungeren als stuurgroep. De stuurgroep heeft een uitvoeringsorgaan, de projectgroep, zijnde de opleiders vanuit de Academies / HRM adviseurs van de vijf samenwerkende partijen aangevuld met adviseurs vanuit Fontys, Summa College en Transvorm. De projectgroep heeft op tactisch niveau overleg met de mbo- en hbo-onderwijs organisaties. De projectgroep voert de opdrachten uit vanuit de stuurgroep. Daarbij kan de projectgroep tijdelijke werkgroepen opzetten om efficiënt onderwerpen uit te werken. Proces vaststelling en herijking RAAT Ziekenhuizen Zuidoost-Brabant Vaststelling definitieve RAAT in december 2018 tijdens de stuurgroep bijeenkomst Ziekenhuizen Zuidoost- Brabant. Met de ondertekening van het RAAT kan men aanspraak doen op de gelden van de derde tranche van SectorplanPlus. Tijdens (de nog te plannen) evaluatie met het bestuurlijk overleg midden 2019 wordt de stand van zaken van de acties uit deze RAAT opgemaakt. NB: Overkoepelende thema s uit de diverse branche RAAT s worden in 2019 benoemd als sectorale thema s. Transvorm zorgt voor de verbinding en de communicatie daarover. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 14
Bijlage 1 Ambities Vanuit bovengenoemde samenwerkingsverbanden en projecten gebeurt al veel, waar de inhoud van dit RAAT op aansluit. Zo ontstaat een overzicht van de algemene ambities welke alle branches/organisaties binnen de sector gezamenlijk met elkaar beogen. Samen werven Vanuit de ervaringen in Samen aan Zet wordt gewerkt aan het verder gezamenlijk werven van nieuwe medewerkers. Om iedereen die interesse heeft voor het werken en / of leren binnen de sector Zorg en welzijn goed te informeren, wordt het bestaande oriëntatieprogramma verder doorontwikkeld en wordt de verbinding gelegd met de andere branches binnen de sector Z&W. Hiermee kan optimaal gebruik gemaakt worden van het Vacature café en kunnen we optimaal gebruik maken van (imago) campagnes Samen voor de intrinsiek gemotiveerde werkzoekende Uit de gezamenlijke wervingscampagnes blijven veel werkzoekende over die op dat moment even niet geplaatst zijn. Hier ligt een potentieel aan intrinsiek gemotiveerde werkzoekenden. Het blijven binden aan de sector is een opgaaf die we samen oppakken. Samen opleiden Meerdere initiatieven zijn er in de regio waarbij nieuwe instroom opgeleid wordt naar het beroepenveld. Het kenbaar maken van deze initiatieven, het gebruik maken daarvan en komen tot volle klassen. Samen voor stages. De Z&W organisaties in Zuidoost hebben de ambitie om voor iedere leerling een gepaste en volwaardige stage te organiseren. Samen voor de baangarantie Werken aan imago is ook werken aan de beeldvorming bij toekomstige nieuwe medewerkers. Gezien de oplopende tekorten op niveau 3 en hoger wordt de baangarantie gegeven dat iedereen die met goed gevolg de opleiding van niveau 3 of hoger met goed gevolg afrond zeker is van een baan in de sector. Samen voor een positief werkklimaat en werkgeluk De uitstroom uit de sector is groot. In 2017 hebben ruim 2000 medewerker de sector verlaten. Het inzetten op behoud, inzetbaarheid en werkgeluk zijn pijlers die we gezamenlijk onderschrijven. Het delen van kennis, good en bad practices, elkaar inspireren. Zorgen voor het verankeren van beleid op (duurzame) inzetbaarheid. Technologie en innovatie De organisaties zoeken naar een goede verbinding met Brainport / technologische ontwikkelingen. Dit zal verder uitgezocht worden en vertaald worden naar gezamenlijke activiteiten. Tenslotte biedt zorgtechnologie ook weer nieuwe kansen voor zij-instromers. Transvorm pakt het voortouw. Regionaal Actieplan Aanpak Tekorten (RAAT) Regio Zuidoost-Brabant - pagina 15