Pimp je leesles! 10 handige tips! Morgen meteen aan de slag! Terry van de Beek

Pimp je leesles! 10 tips voor een effectieve én aantrekkelijke leesles in het basisonderwijs Gebaseerd op ervaringen uit de praktijk en verzameld door Terry van de Beek, taal- en dyslexiespecialist en trainer bij Dyadon advies & training. 2019 Dyadon advies & training 2

Inhoudsopgave Inleiding 4 Tip 1: 5 Tip 2: 6 Tip 3: 7 Tip 4: 8 Tip 5: 9 Tip 6: 10 Tip 7: 11 Tip 8: 13 Tip 9: 15 Tip 10: 17 Tot slot 20 Dyadon 22 Dyadon advies & training 3

Pimp je leesles! Inleiding: Soms wordt stillezen saai! Zelfs de juf of meester bereidt liever de komende rekenles voor het digibord voor dan te lezen. Welk voorbeeld geven we op deze manier aan onze leerlingen? Toch kan stillezen ook heel leuk zijn! Pimp dus je leesles met deze tips en de hele klas raakt weer gemotiveerd voor lezen, inclusief de juf of meester! Veel leesplezier! Dyadon advies & training 4

Tip 1: Plan een vaste leestijd in voor je groep Of liever nog een vaste leestijd voor de hele school. Hierdoor ben je voorspelbaar en geef je structuur. Een vaste tijd voor de hele school geeft meer mogelijkheden tot differentiatie. Bijvoorbeeld stillezers bij elkaar en hardoplezers bij elkaar (E4 beheersing=stillezen). Een goede tijd is meteen bij de start; meteen na de kleine pauze (mits die gelijk geroosterd zijn) of meteen na de middagpauze. Je roostert minimaal 20 minuten in en liefst nog 30 minuten. Je komt pas na 15 minuten tot dieplezen van een tekst (Krashen, 2004). Dyadon advies & training 5

Tip 2: Stel regels op Doe het samen met je leerlingen of doe het zelf. Leesles is lees-lés! Er wordt in alle klassen vooral veel (hardop of stil) gelezen en dus niet geruild, gelopen, getreuzeld, geaarzeld, geplast en gekletst. Het klinkt stom, maar we kennen allemaal het gedraal en gedraai voor de boekenkast van leerlingen die niet kunnen of willen kiezen. En we kennen allemaal het vluchtgedrag van onze moeizame en ongemotiveerde lezers. Als in een groep minimaal 12 leerlingen lezen, komt de rest van de klas ook in de flow (Chambers, 2010). Dyadon advies & training 6

Tip 3: Maak je regels visueel Print de illustratie hieronder uit en: - hang duidelijk zichtbaar op tijdens de leesles - of zet de foto op het digibord... - en/of print uit op boekenleggerformaat en geef de leerlingen de boekenlegger die van toepassing is. Evalueer ook regelmatig op proces! Met dank aan LIST-school De Ambelt in Kampen voor het idee van de boekenlegger! Picto's zijn verkrijgbaar via www.sclera.be (voor de doe-het-zelvers). Dyadon advies & training 7

Tip 4: Begin de leesles met een prikkelend, motiverende, leesbetrokkenheid verhogende activiteit Voorbeelden: Een mini-lesje. Kijk voor leuke ideeën op www.minilesjes.nl of op http://leesbevorderingindeklas.nl Deel met je leerlingen dat je zelf ook geniet van het lezen van boeken en daarnaast kun je hun aandacht richten op schrijver, titel, genre etc.. Lees een stukje voor uit het boek uit de klassenbibliotheek of uit de schoolbibliotheek, dat je onder de aandacht van je leerlingen wilt brengen. Lees een stukje voor uit een boek dat je zelf als kind graag las. of doe alsof! Dyadon advies & training 8

Tip 5: De meester of juf leest ook! Als de kinderen lezen lees jij ook! - Gebruik de leestijd om een boek voor te bereiden uit de klassenbieb voor de leesles van morgen. - Lees je vakliteratuur waar je anders geen tijd voor hebt... - Lees desnoods de ochtendkrant Maar laat zien dat jij lezen ook belangrijk vindt! Wat voor boodschap geven we de kinderen als rolmodel als zij zitten te lezen en wij bereiden onze digibordles voor of we checken onze mail? Dat lezen er niet toe doet toch? Dyadon advies & training 9

Tip 6: Hoeveel boeken heb je gelezen? Laat kinderen bijhouden welke en hoeveel boeken ze hebben gelezen. Richtlijn is 25 boeken per schooljaar. Dit kan op een simpel lijstje, in een schriftje, een klein logboekje of in iets dergelijks als bijgevoegde foto. Deze leerlingen gingen voor leeskoorts. Bij 40 boeken hadden ze hevige leeskoorts en kregen ze van de dokter (juf of meester) een pilletje (smarti oid). Sommige leerlingen zien dit in het begin als een soort wedstrijd (vooral als je dit nooit hebt gedaan), maar dat stabiliseert na een tijdje en dan krijg je een serieuze weergave (zei de leerkracht van groep 6 die dit heeft uitgevoerd!). Dit werkt een tijdje en dan verzinnen we weer iets nieuws! Dyadon advies & training 10

Tip 7: Voor elk kind een boek Zorg voor een voldoende gevarieerd boekenaanbod en zorg dat er per leerling ongeveer 7 boeken beschikbaar zijn. In de klassen- of schoolbieb is plaats voor diverse thema's, genres en niveaus. Voor elk kind bestaat er een boek waarmee het aan het lezen komt, je moet het wel vinden en dat is mede de taak van de leerkracht. Er is ook gedacht aan de leerlingen met leesproblemen en dyslexie (zie de bijlage, gratis te downloaden van www.dyadon.nl). En vraag eens aan je leerlingen welke boeken zij leuk vinden om te lezen (www.dyslexieexpress.nl/c-4623968/interesselijst-boeken)! Of creëer een hype in je klas! Dyadon advies & training 11

Bijlage bij Tip 7: Dyadon advies & training 12

Tip 8: Evalueer je leesles Aan het eind van de leesles is er ruimte voor een kleine leesbevorderende activiteit of voor boekpromotie: Bijv. 1. We hebben het gehad over de hoofdpersoon in mijn boek. Ik heb verteld dat ik zelf die hoofdpersoon nooit zou kunnen zijn, omdat ik zelf helemaal niet sterk ben. Hoe zit dat met de hoofdpersoon in jouw boek? Zou jij deze hoofdpersoon kunnen of willen zijn? Wissel even uit met je schoudermaatje. Daarna geef je enkele leerlingen kort een beurt. 2. Nodig een kind uit om iets te vertellen over het boek dat hij/zij leest, of als hij/zij dat wil een stukje voor te lezen. Dit kan naar aanleiding van het minilesje of een thema. Bijvoorbeeld het genre "Het grappige boek". 3. Evalueer ook regelmatig op proces: Hoe ging het lezen vandaag? Hebben we ons aan de regels gehouden? Hoe kwam dat? Een evaluatie duurt nooit langer dan 5 minuten! De leesles bestaat vooral uit lezen! Dyadon advies & training 13

Tip 9: Verzamel leeservaringen Het is voor leerlingen erg motiverend als ze merken dat er iets wordt gedaan met hetgeen ze hebben gelezen en ervaren als hun boek uit is: - Maak een recensie muur in de klas of een andere manier om ervaringen te verzamelen. Rood betekent: geen leuk boek; oranje: het gaat wel; groen: leuk, dat moet je ook lezen. - Een boekenkring is een mooie werkvorm om ervaringen uit te wisselen! - Speel het Leesspel van Chambers en Walta (gratis download op www.dyadon.nl onder downloads!). Op de bijlage ook een idee met de draaischijf van een oud PimPamPet. Voor al deze werkvormen geldt wel dat ze niet ten koste moeten gaan van de leestijd! Dus kort of op een ander moment van de dag. Dyadon advies & training 15

Tip 10: Boekverslag ja of nee? Vaak wordt na het lezen van een boek van leerlingen verwacht dat ze een boekverslag maken. Zo'n uitgebreid boekverslag bedraagt soms wel 3 A4-tjes! Dus: NEE! - als een boekverslag meer dan 2 A4-tjes bedraagt. - als het maken van een boekverslag ten koste gaat van de leestijd! - als het maken van een boekverslag gezien wordt als enig middel om leesbevordering te promoten. - als het maken van een uitgebreid boekverslag na élk gelezen boek plaatsvindt. - als er geen vervolg wordt gegeven aan het boekverslag Dyadon advies & training 17

Tip 10: Boekverslag maken ja of nee? JA! - als een uitgebreid boekverslag als doel heeft om te oefenen in het maken van een verslag (oefenen met het schrijven van diverse soorten teksten). - als er een doorgaande lijn is binnen de school van groep 1-2 tot en met groep 8. - als een uitgebreid boekverslag hooguit 2 A4-tjes bedraagt (liefst minder). - als duidelijk met de leerlingen is besproken wat het doel is van het maken van een boekverslag. - als leerlingen duidelijk weten wat de eisen zijn van een boekverslag. - als het boekverslag een plekje krijgt binnen een leesbevorderende activiteit. - als een uitgebreid boekverslag hooguit 2x per jaar wordt gemaakt (in de bovenbouw). - als een boekverslag gemaakt wordt buiten de leestijd (bijvoorbeeld in de stelles). Het kan ook anders! Kijk voor leuke vormgevingen en ideeën op: https://www.pinterest.com/terryvand /boekversl ag-maken-leuk/ Dyadon advies & training 18

Tot slot! Jij maakt als leerkracht het verschil tussen een saaie of een inspirerende leesles. Waarom is goed leren lezen voor kinderen belangrijk? Kinderen moeten goed leren lezen omdat leesvaardigheid een voorwaarde voor zowel succes in de school als in de huidige en toekomstige samenleving is. Als kinderen niet goed leren lezen, zijn ze begrensd in hun mogelijkheden op allerlei terreinen. Bovendien hebben ze een lager zelfvertrouwen en een lagere (leer)motivatie. De mogelijkheden van niet goed lezende kinderen zijn beperkt voor hoger onderwijs en voor veel beroepen, omdat er een sterk beroep op de leesvaardigheid wordt gedaan. Goed leren lezen is belangrijk, zowel voor de kinderen als voor de samenleving. (Vernooij, 2007) Dyadon advies & training 20

Dyadon advies & training 21

Dyadon advies & training Indien u op uw school extra begeleiding zoekt voor het optimaliseren van uw taalonderwijs, of het optimaliseren van de begeleiding van uw leerlingen met ernstige lees- en/of spellingproblemen of dyslexie, dan kunt u met ondergetekende contact opnemen. Ik kan trainingen en workshops voor u op maat verzorgen, of uw leerkrachten begeleiden op de werkvloer. Ik heb jarenlang ervaring in het basis- en speciaal basisonderwijs en werk zelfs nu nog anderhalve dag van de week als interim intern begeleider op een basisschool. De verbinding tussen theorie en praktijk is voor mij een voortdurende uitdaging, die ik graag met u in de praktijk uitwerk. U mag dit e-book gratis downloaden en uitprinten voor gebruik in uw school. Terry van de Beek Taal- en dyslexiespecialist www.dyadon.nl www.dyslexie-express.nl Dyadon advies & training 22