Grotduik speciality. Deel 1.

Grotduik speciality. Deel 1.. 1

Grotduiken in Mexico. Hoe is het allemaal zover gekomen? Tja, ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in alles wat met duiken te maken heeft. In het technisch duiken ben ik me wat meer gaan verdiepen nadat Andre overging naar een technische duikuitrusting. Andre heeft ondertussen ook zijn Tec Deep DSAT brevet en zijn Tec Trimix DSAT brevet gehaald. Ik heb het Tec Deep manual aangeschaft en ben me daar wat verder in gaan verdiepen. Op een gegeven moment hebben we besloten om wat diepe duiken in Hemmoor te maken met een deco/stage cilinder (stage) met EANx 50. Alles hebben we meerdere malen geoefend voordat we de duiken gingen maken. Ondertussen was ik, na jaren, Douwe van der Valk weer eens tegengekomen en toen we het daar over hadden, zei hij dat ik zijn dubbel tien, wing met backplate wel mocht lenen. Zo gezegd zo gedaan. Ondertussen had Rebien Bangma begin 2007 een presentatie gegeven over grotduiken, wat mij schitterend leek. Zie onderstaand artikel uit het Po(s)tvis nieuws. Op een gegeven moment heb ik een wing met harnas en backplate aangeschaft bij de Tuimelaar en even later een tweedehands dubbel zeven, 200 bar. Dus ik kon een beetje beginnen met technisch duiken. Later volgde nog een long hoose, een dubbel twaalf, andere automaten en een nieuwe duikcomputer. Toen hebben we veel geoefend met stages, het maken van gaswissels, maken van decoduiken, door de computer erg conservatief in te stellen, zodat we de computer goed konden leren. Verder heb ik van mijn oude (lichte) 10 liter fles een stage gemaakt, compleet met stage rig. 2

Deze fles is niet zuurstofschoon, dus geen EANx50 of EANx80 erin en dus helemaal geen 100% zuurstof. Maar ik kan hem altijd vullen met EANx32 of 36. En zo kun je toch lekker wat oefenen en ervaring opdoen. In september 2007 heb ik eens een introdag grotduiken bij de Tuimelaar gevolgd, zie onderstaand artikel uit het Po(s)tvis nieuws en de interesse was zeer zeker gewekt, als die er nog niet voldoende was. Na wat overleg thuis besloten we, Andre en ik, tijdens een Noordzeeduik met de Zeester, om de full cave cursus te gaan volgen. In november heb ik nogmaals de introdag grotduiken bij de Tuimelaar gevolgd, zie onderstaand artikel uit het Po(s)tvis nieuws, maar toen hadden we de cursus al vastgelegd. Wat trouwens jammer is, dat wij nu in Mexico zitten en Rebien op de Kaap Verdische eilanden, terwijl hij de laatste jaren, altijd in de winter, in Mexico zat. Begin van dit jaar nog wat laatste aanschaffen gedaan, zoals wat spools, boltsnaps, double-enders, pocket, dunne cap enz. In januari hebben Andre en ik op een maandagavond nog in het zwembad van Smilde wat geoefend. Zoals lijnen uitleggen, jumps maken, geblindeerd zwemmen enz. Dan nog de vraag, welk pak neem ik mee? Een droogpak kan, maar dan moet je een trilaminaat hebben met een dun wolletje. Maarten adviseerde een 5 mm pak met een extra body. In eerste instantie vond ik dat overdreven, maar later bleek dat Maarten het natuurlijk bij het rechte eind had. Ik heb besloten om mijn eerste semi droog pak, 7 mm, welke inmiddels 14 jaar oud is, mee te nemen. Van de 7 mm neopreen, is inmiddels ook nog maar 5 mm over. Omdat mijn kap erg strak zit, besluit ik om deze eraf te knippen en een dunne (3 mm) cap te kopen. Mijn geweldige Metalsub HID heb ik tijdelijk met Jacob geruild voor een Dive Rite lamp. Wel iets minder licht, maar een lange brandduur en in een paar uurtjes weer vol. Bijna had ik er zelf één gekocht, aangezien dit type lamp op BOOT slechts 445 euro kostte, incl. koffer en neopreen hoesje. Maar ja, berouw komt na de zonde. Maar met de lamp van Jacob ging het ook. Echter wel wat opstartproblemen, maar dat is op 23 februari helemaal verholpen. Later bleek dat niet helemaal waar te zijn. 3

Presentatie Cave en Cavern duiken. Het begin van week 12 (2007) stond, voor sommige onder ons, in het kader van de duikvereniging de Po(s)tvis. Zo was er op de maandag een bestuursvergadering, gevolg door de A.L.V. op de dinsdagavond. Echter het hoogtepunt was gepland op de woensdagavond. Op deze avond zou Rebien Bangma een presentatie geven over Cave en Cavern duiken. Voor degene die Rebien niet kennen, even wat gegevens. Rebien, ex-militair is zijn duikcarrière begonnen met G.V.A. duiken binnen defensie. In 2001 is hij lid geworden van de Po(s)tvis, daar heeft hij zijn 2 en 3 sters brevet gehaald en is hij duikdolenthousiast geworden. Tot hij op een goed moment (2003) besloten heeft, om defensie de rug toe te keren om van zijn hobby zijn beroep te maken. Zo gezegd zo gedaan. Sinds die tijd heeft hij afwisselend gewerkt in de duikbranche in Malta en Mexico. In Mexico zijn instructeurs papieren behaald en de duik (instructeurs)opleiding Cave en Cavern gevolgd. In diverse nummers van het Po(s)tvis nieuws heb je hierover al het één en ander kunnen lezen. Ik hoorde dat hij dit jaar, in maart, een week of drie in Nederland was, omdat hij op doorreis was van Mexico richting Malta. Tijdens ons mailcontact, ontstond het idee om een Cave en Cavern avond voor onze duikvereniging te organiseren. Tevens hebben we de uitnodiging ook verstuurd naar onze zustervereniging in Assen de Seester. Op woensdagavond 21 maart 2007 was het zo ver. Ruim voor aanvang van de presentatie heb ik Rebien, samen met zijn Japanse vriendin Ai, opgehaald van het P.M.T. Even het lokaal inrichten en de beamer uitproberen. Gelukkig was dit geen probleem en werkte alles. Rebien had ook wat materiaal meegenomen om te laten zien, zoals een wing, backplate met draagbanden, spool, reel lijnmarker e.d. Na een paar bakken koffie met een gevulde koek begon de presentatie. Tijdens de presentatie werden de volgende onderwerpen behandeld: 4

Het verschil tussen Cavern/Cave diving Uitrusting van een fullcave diver De gevaren van Cavediving Lijn procedures Communicatie/signalen in Cavediving Trim en zwemtechnieken Emergency procedures Het werken als Cavern gids in de Cenotes Cavern opleiding Tevens vertelde Ai nog iets over het filmen in Cenotes en de Grotten en werden er enkele filmpjes vertoont van enkele bekende Cenotes in Mexico. Het was een boeiende presentatie en ook de schitterende beelden van de Cenotes hebben ons allen geboeid. Na de presentatie werd Rebien bedankt namens de aanwezige duikers en werd Rebien een boekenbon overhandigd. Tevens werd Andre Vermonden bedankt voor het maken van de Po(s)tvis site en het al jaren lang, up-to-date houden van deze site. Momenteel is Rebien weer vertrokken naar Malta, alwaar hij samen met een andere Nederlander (Jeroen) een duikschool op Malta in het plaatsje Mellieha runt. Mocht je interesse hebben, kijk dan eens op de volgende internet site: www.incredible-diving.com (bovenstaande alinea is inmiddels achterhaald). Naast schitterend wrakduiken bestaat in Malta ook de mogelijkheid om een Cavern cursus bij Rebien te volgen. Hopelijk ziet Rebien in de loop van 2007 nog eens leden van onze duikvereniging in Mellieha verschijnen. Dus, tot in Malta. 5

Grotduik intro bij de Tuimelaar. Op zaterdag 8 september 2007 ben ik naar de Tuimelaar in Groningen geweest voor een Grotduik intro, welke de gehele dag in beslag zou nemen. Deze intro dag is eigenlijk de eerste cursusdag voor duikers die bij de Tuimelaar een grotduik cursus gaan volgen. Er waren die dag drie duikers aanwezig, die dat najaar de complete cursus zouden gaan volgen in Mexico. Verder kunnen zich bij zo n dag geïnteresseerden aansluiten die eens willen weten wat grotduiken inhoud of die in de toekomst mogelijk de cursus willen gaan volgen. Ikzelf ben geïnteresseerd in grotduiken, zeker na de lezing die Rebien Bangma dit voorjaar bij onze vereniging gehouden heeft. Inmiddels begint mijn duikuitrusting steeds meer te lijken op de configuratie welke benodigd is voor technisch en/of grotduiken. Dus wordt de stap steeds kleiner om eens naar Mexico te gaan voor een grotduik cursus. Bij de Tuimelaar leid Maarten van Baal je op volgens het systeem van de IANTD. De opleiding als cave diver bestaat eigenlijk uit drie opleidingen: Cavern Diving Intro Cave Full Cave De meeste cursisten volgen de gehele opleiding achter elkaar. Maarten geeft de opleiding altijd in Mexico. Als je alle drie de opleidingen achter elkaar doet, moet je rekenen op een twee weken Mexico. Tijdens deze opleiding maak je 16 duiken. Meestal kun je twee duiken per dag maken. Tijdens de introdag werden de volgende onderwerpen behandeld: 1. Ongevals analyse 2. Lijnen en oefeningen 3. Soort grotten 4. Uitrusting 5. Opleiding 6. Mexico Bij de ongevals analyse kom je al snel op een ezelbruggetje welke ontwikkeld is door Sheck Exley, de grondlegger van het grotduiken, namelijk: Thank God All Divers Live Training: zorg dat je goed opgeleid bent als je gaat grotduiken. Guidline: zorg dat je dicht bij de guidline blijft, bij slecht zicht hou je contact met de lijn. Air: zorg voor voldoende lucht. Zodra je 1/3 van je luchtvoorraad verbruikt hebt, keer je om en ga je terug. Depth: Hou de diepte in de gaten en dus ook je deco. Lights: Neem naast een hoofdlamp, twee back-up lights mee. 6

Daarna werd er uitgebreid ingegaan op lijnen en lijnmarkeringen. Na een stukje theorie moest het één en ander in de praktijk beoefend worden. Dit werd in de winkel gedaan. Daar kwam ik Cees, Wendy, Ad, Petra, Luut en Jordie tegen. De laatste vier waren bezig met een Nitrox cursus en moesten dus zelf een fles laten vullen met EANx 32 en zelf analyseren hoeveel procent zuurstof erin zit, om zo de maximale duikdiepte te kunnen berekenen. Dat is namelijk een onderdeel van de Nitrox cursus. In de winkel moet een primary en een secondary tie-off gemaakt worden, markeringen plaatsen, een jump maken, wat te doen bij uitvallen van alle lampen, wat te doen als je een buddypaar tegemoet komt, enz. In het theorie lokaal werd nog behandeld welke soorten grotten er zijn, hoe de opleiding eruit ziet en algemene informatie over Mexico. Als laatste werden de uitrustingen van de drie toekomstige Mexico gangers bekeken. Daar was veel verschil te zien. Zo had de één de uitrusting al geheel voor elkaar en moest een ander de uitrusting nog behoorlijk veranderen om te gaan grotduiken. Het was een interessante en leerzame dag. Dus wie weet, zit ik binnenkort twee weken in Mexico. 7

Vervolg grotduik infodag. In het Po(s)tvis nieuws nr. 50 heb ik al eens een stukje geschreven over de grotduik intro bij de Tuimelaar. Inmiddels zijn er wat dingen veranderd. In het stukje schreef ik, dat ik misschien nog wel eens een grotduik cursus in Mexico ga volgen. Nou, dat ga ik dan ook doen, samen met André Vermonden. De vlucht is inmiddels geboekt. Op 15 december hebben we dan beiden weer deelgenomen aan een grot infodag bij de Tuimelaar. Voor André was het al een paar jaar geleden dat hij deze infodag gevolgd had. Dus hebben wij beiden op 15 december nogmaals een grotduik infodag bijgewoond. Behalve André en ik waren er nog twee man, die ook de cursus in Mexico gaan volgen. Tegen de tijd dat wij de cursus bijna afgerond hebben, komen zij samen met nog iemand, maar hij had de infodag kort geleden al gevolgd. Als wij de cursus volgen, doen wij dat ook met 3 duikers. Deze derde duiker had de infodag ook al eerder gevolgd. Het was, ondanks de herhalingen, weer een nuttige dag. Toch weer veel nieuwe dingen gehoord. Er zijn weer diverse dingen ons duidelijker geworden. Voor mensen die geïnteresseerd zijn in het grotduiken en de cursus kunnen ze op duikforum kijken en lezen. Hierop staat een reisverslagen van drie duikers die in november 2007 dezelfde cursus in Mexico gevolgd hebben. Zie: http://www.duikforum.nl/showthread.php?t=19387 Om een indruk te krijgen hoe het eruit ziet staat, ook op het duikforum, een verwijzing naar een mooie film gemaakt door JP. Zie: http://www.trigital.tv/zg/yucatan.wmv Zeer zeker de moeite waard om eens naar te kijken. Misschien dat er in één van de volgende nummers nog een reisverslag van onze trip komt te staan. 8

Vrijdag 15 februari 2008. De wekker loopt af om 03.30 uur, erg vroeg hoor. Even onder de douche, de laatste dingetjes inpakken en dan even afscheid nemen Om 04.05 uur de auto gestart en naar Assen gereden. Natuurlijk wel eerst even ijs krabben. Dat zal waarschijnlijk de komende weken niet nodig zijn. Om 04.52 uur arriveerde ik bij Andre en Janet, die al klaar stonden. Snel de auto geparkeerd en de tassen eruit en in de Astra, op naar Groningen. Daar aangekomen was Maarten nog niet te zien, dus tassen eruit en Andre ging het ijs van de ramen van de bus van de Tuimelaar afkrabben, die ons naar Schiphol zou brengen. Met ons vieren, Andre, Janet, Maarten en ondergetekende. Vanaf Schiphol zou Janet de bus weer terug naar Groningen rijden. Ja, hoor, daar was Maarten, dus snel alles in de bus en naar Schiphol. Wel erg vroeg hoor, ik heb niet de gehele rit meegemaakt. Rond zevenen, wat ook de bedoeling was, waren we bij Hal 3, waar o.a. de vliegtuigen van Delta Air vertrekken, tassen uit de bus, op een karretje en toen.. kwam Andre erachter dat zijn rugzak miste. Nog even drie maal in de bus kijken, maar geen rugzak en deze was toch wel essentieel. Het paspoort van Andre zat daar namelijk in. Dan maar naar binnen en kijken wat mogelijk is. Misschien een tijdelijk paspoort o.i.d. Even geïnformeerd bij de balie van Delta. Daar werd Andre doorverwezen. Hij kreeg daar al wel te horen dat er een optie was, om zondag te vertrekken, want het vliegtuig van zaterdag zat helemaal vol. We spraken af dat Maarten en ik alvast naar de incheckbalie zouden gaan. Andre even de telefoonnummers gegeven van Maarten en van mij, zodat hij iets kon melden, als hij wat meer wist. Ondertussen moest Janet ook blijven wachten omdat we niet wisten of Andre mee kon vliegen of misschien pas op de zondag zou gaan vliegen. Ondertussen hadden wij Mark al ontmoet, hij had overnacht in de buurt van Schiphol, zodat hij er iets minder vroeg uit hoefde. Even later belde Andre met de mededeling dat hij naar huis ging en zondag het vliegtuig zou pakken. En zo gingen Andre en Janet weer terug naar Groningen. Bij de incheckbalie de tassen en koffers inleveren. We mochten 2 x 23 kg meenemen, maar goed ook, want als je gaat grotduiken is 1 x 20 kg echt te weinig. Ikzelf had een tas van 18,0 kg en een koffer van 20,8 kg. Maarten had ruim 40 kg en Mark een kilo of 36. Zo, die tassen en koffer waren we kwijt. We hadden nu allemaal alleen nog maar een rugzakje. Normaal als ik op vakantie naar Egypte ga, weegt mijn handbagage ruim 13 kg, ditmaal niet. Op advies van Maarten hadden we de automaten, accu s, back-up lampen, batterijen e.d. in de ruimbagage gedaan, om geen problemen te krijgen bij de douane in de V.S. Dus alleen de fotocamera, mp-3 speler, duikcomputer en wat klein spul als handbagage. Op naar onze vrienden van de KMAR om vervolgens een kop koffie te gaan scoren. Om 09.10 uur moesten we ons melden bij Gate 4. Hier werd iedereen ondervraagd. Iedereen dezelfde vragen, zoals: wie heeft de koffer ingepakt, waar is dat gebeurd, 9

hebben ze ergens onbeheerd gestaan, van wie is de inhoud van de bagage, moet je nog iets voor iemand meenemen enz. Waarschijnlijk hebben we de goede antwoorden gegeven, want we mochten mee. Om 10.10 uur, zo als gepland, vertrokken we, echter met ons drieën i.p.v. met ons vieren. Wel een klein voordeel voor Mark en mij, dat de stoel tussen ons in vrij was, dus iets meer ruimte. We vlogen met een Boeing 767, vliegtijd een kleine 10 uur. Best een lange zit, maar je moet er iets voor over hebben. Een beetje muziek luisteren, filmpje kijken en wat slapen en natuurlijk een hapje en een drankje. Qua eten en drinken een stukje beter dan tijdens de vlucht naar Egypte, mijn laatste duikvakantie. Om 20.00 uur of eigenlijk 14.00 uur plaatselijke tijd, landen we in Atlanta. Er was eerst onduidelijkheid over het feit of we de ruimbagage moesten ophalen en vervolgens weer inchecken of dat de ruimbagage rechtstreeks naar het andere toestel zou gaan. Gelukkig bleek het laatste het geval te zijn. Voor de zekerheid hebben we toch nog even gecheckt bij de ruimbagage transportband. Vervolgens de paspoortcontrole, waar we nog een visum lijst moesten inleveren en waar een foto en vingerafdrukken werden er gemaakt en we konden verder. Nu was het op het vliegveld rondhangen tot het 17.41 uur zou worden, dus ruim drie en een half uur. Vooral voor Mark was het afzien. Op Schilhol mocht er nergens gerookt worden maar ook op Altanta niet. Later hoorde ik van Andre dat er in Atlanta wel rokersruimtes waren. Mooi op tijd vertrok ons vliegtuig naar Cancun, een kleine drie uur vliegen. Wederom een uur tijdverschil, dus om 19.25 uur landden we in Cancun. Daar ging alles ontzettend snel, zo zei Maarten. Hij kan het weten want hij is al meerdere malen in Mexico geweest. Maarten melde zich bij de balie van het verhuurbedrijf Executive van de besproken huurauto s. We werden door iemand meegenomen naar het verhuurbedrijf waar Maarten en ik wat papieren moesten tekenen, kopie van het rijbewijs en wat handelingen met een creditkaart. De auto inspecteren, even aangeven waar de deukjes zitten, hoe vol de tank is en we konden op weg naar Tulum. Even wat tips van Maarten betreffende de huurauto s: zorg dat je geen bekeuringen krijg, geen schade rijden en pas op dat ze je niet bedonderen bij het afrekenen, als je getankt hebt. Naar Tulum is het ruim 130 kilometer over redelijke wegen. Echter met heel veel drempels en als ik zeg drempels, dan 10

bedoel ik ook drempels, dus remmen en er heel langzaam overheen. Omstreeks 22.00 uur waren we bij Villa Matisse in Tulum waar de eigenaresse ons de kamers wees. Daar heb ik de tassen nog even overgepakt en een douche genomen en dan lekker in je mandje, want we hadden er al ruim 24 uur op zitten. Trouwens de hangsloten had ik voor niets op de koffer en tas gedaan, deze waren allebei doorgeknipt en de koffer/tas waren doorzocht zo bleek uit het labels welke ik in de tas en koffer vond. Zaterdag 16 februari 2008. Ondanks dat ik best wel moe was, was ik al rond 04.30 uur wakker. Zeker veroorzaakt door het tijdverschil. Nog maar een beetje liggen om er uiteindelijk om 06.30 uur uit te gaan. Bakje koffie of thee en om 07.00 uur ontbijten, hier moet je je niet te veel bij voorstellen. Brood, Amerikaans brood, zoet dus, wat boter en jam. Om 08.00 uur naar Robbie Schmittner van de duikshop Xibalba, echter hij was er nog niet, dus eerst maar even naar de supermarkt. Daar kun je tevens pinnen (aantal peso s gedeeld door 15,4 is het aantal euro s). Daar wat voor de lunch gehaald, zoals broodjes, een soort muffins, vleeswaren, kaas, bananen en flessen water. Aansluitend weer terug naar Robbie. Gelukkig zit alles erg dicht bij elkaar. Van Villa Matisse naar Robbie is ongeveer 600 meter en van Robbie naar de supermarkt is het ook ongeveer 600 meter. Aangezien Robbie er nog niet was, geeft Maarten uitleg over het leggen van een primary reel. Inmiddels was Robbie gearriveerd, even handen schudden, flessen pakken en de set in elkaar zetten, om te kijken of we alles bij ons hadden en om te zien of alles paste. We gaan duiken met AL dubbelsets van 2 x 80 cu ft, ofwel 2 x 11,1 liter. Bij mij moesten de RVS banden op de flessen iets verplaatst worden omdat mijn backplate er in eerste instantie niet op paste. Nadat dit gedaan was, konden we om 08.50 uur naar de eerste duiklocatie en dat zou Carwash worden. Ook weer lekker dichtbij, ik denk een kilometer of zes vanaf de duikshop van Robbie. 11

DUIK 1. Carwash is een bewaakte duiklokatie. Vele cenotes zijn privébezit en hier wordt entree geheven. In de omgeving van Tulum is dat 100 peso s per duiker. De instructeur/duikgids die duikers meeneemt hoeft geen entreegeld te betalen. Als we aankomen, is de eigenaar/beheerder druk bezig met het aanharken van het terrein. Ziet er netjes uit, tafel waarop je de sets in elkaar kunt zetten en een trapje in het water. Na het parkeren van de auto s lopen we richting de cenote waar Maarten uitleg geeft en verteld wat de bedoeling is van de eerste duik. Normaal had de eerste dag er iets anders uitgezien, maar aangezien Andre nog niet van de partij is, wordt het programma iets aangepast. De bedoeling van de eerste duik is dat wij (Mark en ik) de primary leggen naar de vaste lijn in Carwash upstream (rechts-af). De afstand naar de vaste (mainline) lijn op deze locatie is erg groot. Daarom moet je de lijn goed leggen, anders heb je aan de 150 meter, die op de primary reel zit, te weinig. Als je de lijn goed legt heb je nog een meter of 30 over. Ikzelf zou de spits afbijten. Alvorens we begonnen met het leggen van de primary, dienden we een vast aantal checks uit te voeren. Het ziet er als volgt uit: 1. Gas-flow. Controleer bij jezelf of je bij alle kranen kunt en of deze open staan. 2. Matching ofwel materiaal check hierbij controleer je het volgende: Ademen uit de long hoose automaat met de automaat onder water. Ademen uit de short hoose automaat met de automaat onder water. Bril aanwezig. Tweemaal back-up lamp, kijk of ze branden. Hoofdlamp aandoen en aanlaten. Aanwezigheid van pijlen en markers, safety spool, wetnote en reservebril in de pocket. Tweemaal mes aanwezig. Pols-lijtje voor aantekeningen. Computer. Meerdere spools of reels. Primary reel (min. 1 x per duikteam) 12

3. Bubble-check. Controleer elkaar op afwezigheid van bellen bij de kranen en eerste trappen, terwijl deze onder water zitten en tevens aan de voorkant bij de inflator. 4. Duikplan. Neem door o.a. upstream of downstream 1/3 of evt. ¼ regel, wat gaan we doen, wat is de missie, wat is de terugkeerdruk, evt. duiktekens en volgorde. 5. Decent check. Tijdens de afdaling, naar een meter of drie, controleer je buddy je uitrusting of hij geen onregelmatigheden ziet, zoals uitstekende slangen enz. 6. S-drill. Om de beurt long hoose delen en stukje zwemmen. Denk eraan dat je de automaat bij de slang vastpakt, met rechts. En controleer of je long hose vrij loopt, dus niet meer achter je cannister van de lamp geklemd. Nadat we dit gedaan hadden konden we beginnen met de duik. Aangezien de hoofdlijn niet eenvoudig te vinden is, zou Maarten een beetje de weg wijzen en tevens met de lamp aangeven wat geschikte punten zijn voor de primary en secondaire ty-off en andere bevestigingpunten voor de primary lijn. Na ongeveer 130 meter kwamen we aan bij de hoofdlijn, welke behoorlijk verstopt was. Waarschijnlijk om te voorkomen dat cavern duikers deze kunnen vinden, evt. gaan volgen, met alle mogelijke gevolgen van dien. De reel vervolgens op de juiste wijze bevestigen. Dit gedaan te hebben, was dit einde opdracht 1. Dus nu opdracht 2 en dat is omdraaien en lijn inrollen. M.a.w. Mark wordt nu de voorste man en ik de achterste man. Ik maak de primary reel los en begin in te rollen, Mark zwemt voor mij uit en houd de lijn een beetje op spanning en maakt daar waar de lijn een ty-off heeft, deze los en maakt mij het inrollen zo eenvoudig mogelijk. Als we bij de primary ty-off komen en deze losgemaakt hebben, worden de rollen omgedraaid. 13

Deco technisch gezien is dit een wat mindere duik aangezien je behoorlijk op en neer gaat, zoals in het duikprofiel te zien is. Na de duik, nog in het water, bespreekt Maarten de duik met ons. Enkele tips voor mij zijn o.a. meer de benen omhoog en bovenlichaam naar beneden en niet met de handen kleine slagbewegingen maken. Verder geen ty-off maken als het ook kan met een replacement. Trouwens bij zowel Mark als bij mezelf liep de primary reel vast, doordat de lijn langs de haspel schoot, maar beiden hebben we dit zelfstandig kunnen oplossen. DUIK 2. Na uit het water gekomen en de sets afgehangen, wordt het tijd voor een broodje en een banaan en natuurlijk water. Na een oppervlakte tijd van 79 minuten wordt het tijd voor de tweede duik. Ditmaal gaan we downstream. Maarten legt uit waar de hoofdlijn zich bevind. Ik mag dan ook de primary gaan leggen. Als we in het water liggen doen we weer alle checks. Bij het duikplan spreken we een omkeerdruk af. We gaan de grot binnen, recht vooruit, we maken natuurlijk een primaire ty-off, zodanig dat als je op dit punt omhoog gaat, je aan het wateroppervlak lucht kunt inademen. Verder na binnen, over het algemeen na een meter of 6, de secondary ty-off. Dan naar het bord, waar ik een replacement maak, vervolgens links af, rechts langs de kolom en dan 1 uur aanhouden, wat naar beneden en richting een driehoekige grot. Als ik er een stukje in ben, zie ik de hoofdlijn (rechts boven) en bevestig ik de primary reel op de juiste wijze. Na dit gedaan te hebben kunnen we de hoofdlijn gaan volgen. De grot is hier veel lager en smaller. Bij de vooraf besproken omkeerdruk draaien we om, dit is op een T-splitsing, hier was iets te zien van een halocline. Mark gaat voorop en ik achteraan. Na een aantal minuten wordt het zicht plotseling bijna nul, Maarten had een aantal handenvol met silt omhoog gegooid. Dit was voldoende om het zicht van 40 meter terug te brengen naar 5 centimeter. Dus snel de lijn pakken en verder vooruit. 14

Na een aantal meters wordt het zicht weer goed. Na een OK teken vervolgen we de weg. Als we bij de primary reel aankomen rol ik deze op en is Mark mij daarbij behulpzaam. Na 33 minuten komen we aan de oppervlakte, waar we wederom in het water de duik evalueren. Wat ging er o.a. mis: de onderlinge afstand vaak te groot, op het moment dat het zicht verdween, had ik dichter bij Mark moeten zijn en had ik lichamelijk contact kunnen maken, door hem b.v. bij het been vast te houden, terwijl we door de nevel van silt heen zwommen. Verder benen hoog, minder bewegingen met de hand en vaak achterom kijken naar je buddy. De driehoekige grot waar we door gezwommen zijn, heeft de toepasselijke naam: Satan s Silthole. Na de duik, de flessen inleveren bij Robbie en daar laten we ook de tassen achter met de duikspullen m.u.v. de computers, lamp en het leitje met de notities van de duik. Het is namelijk de bedoeling om tijdens de duik alle kenmerkende punten, zoals aansluiting primary reel op hoofdlijn, afslagen, jumps e.d te noteren, samen met de tijd en de druk. Dit is handig als je later nogmaals op dezelfde locatie gaat duiken. Trouwens best moeilijk om dit tijdens het zwemmen te noteren en zo dat als je het later leest je het zelf ook nog begrijpt. Lekker op tijd terug bij Villa Matisse. Even lekker liggen in de hangmat buiten of binnen op bed, evt. onder de ventilator. Ikzelf ging om 16.00 uur even op bed liggen om vervolgens 2 ½ uur later weer wakker te worden. Om 19.00 uur zijn we een hapje gaan eten. Maarten wist drie betrouwbare restaurantjes. Een Italiaan, een Mexicaans en een Argentijns restaurant. 15

De keuze voor vandaag viel op de Italiaan, mede omdat bij de Mexicaan geen tafel meer vrij was. Voor de mannen een lekker biertje (XX) en voor mij een sprankling water. Ik heb daar een pizza four formaggi gegeten, best lekker voor weinig. Voor drie man waren we 325 pesos kwijt. Z n 20 euro. Om 21.15 uur terug bij Villa Martisse. Wat ons opviel waren de twee disco bussen die door Tulum reden (van 20.00 tot na middernacht), wat een lawaai zeg! Het dreunt erover. Zo rijdt er ook een auto rond, met veel geluid en nog meer bas, met de toepasselijke naam: Earthquake. Om 22.15 uur het mandje ingedoken. Mark en Maarten lagen ook al plat. Nog even douchen, veel te warm gedoucht, dus meteen weer zweten. Even afgekoeld in de hangmat buiten om dan toch maar op bed te gaan liggen. Zondag 17 februari 2008. Om 06.30 uur weer klaarwakker. En dan kan het ochtendritueel beginnen. Eerst een bak koffie of thee, om 07.30 uur ontbijten, aansluitend naar Robbie. Aangezien Robbie er nog niet is, legt Maarten uit wat de bedoeling voor vandaag is. Ik zou de tweede duiker zijn en Mark zou dus de primary leggen. Maarten tekent op de grond een schets van de te zwemmen route. De bedoeling is om goed op te letten, zodat we dit later op een onderwater leitje kunnen tekenen. Inmiddels is Robbie gearriveerd en kunnen we de flessen en tassen inladen, dan naar de supermarkt, daar maar even 1500 peso s gepind. Valt niet mee om Spaans te lezen, maar toch gelukt om geld uit de muur te trekken. Dan even de dagelijkse boodschappen. Trouwens voor de verslaafde rokers onder ons, een pakje Marlboro (20 stuks) kocht slechts 25 peso s, dus ongeveer 1,50 euro. Je zou bijna zelf ook gaan roken. DUIK 3. Dan op naar de duikstek. Maarten had de keuze laten vallen op Temple of Doom. Toen we daar arriveerden, was er niemand. Ook geen bewaking, dus zelf enkele stokken verwijderd die dienst deden als poort om bij de cenote te kijken. Vanaf de parkeerplaats aan de weg is het ruim 200 meter lopen over een onverhard pad door de rimboe, om aan te komen bij de cenote. Een gat met een doorsnede van een meter of 7. Er loopt vanaf de rand een verticale ladder naar het drie meter dieper gelegen wateroppervlak. 16

Maarten legt uit dat het straks de bedoeling is om met set en al, vanaf de rand het water in te springen. Long Hoose automaat in de mond, bril op en de linker kraan dichtgedraaid, aangezien de kans bestaat dat na de sprong de short hoose automaat gaat afblazen en het is zonde als je meteen al een bar of vijf kwijt bent. Trouwens de vinnen in de hand, anders krijgen de enkels een te grote klap, met alle mogelijke gevolgen. Na deze uitleg terug naar de auto s en alles opbouwen, inmiddels zijn de twee bewakers ook gearriveerd en komen er meerdere cavern duikers aan. Het wordt gewoon druk. De bedoeling van de eerste duik is om op de tweede kruising een markers te plaatsen. Tijdens de tweede duik proberen we deze marker vanaf de andere zijde te benaderen. Als we deze marker dan vanaf de andere zijde kunnen benaderen, voordat we 1/3 van de luchtvoorraad verbruikt hebbenen weten we dat we voldoende lucht hebben om het circuit af te maken en hoeven we niet om te draaien. De eerste duik beginnen we met 210 bar, we spreken een omkeerdruk af van 170 bar, dus max. 40 heen en normaal weer 40 bar terug, zodat we 130 bar overhouden. Na een sprong van 3 meter naar beneden liggen we in het water, daar weer alle checks uitvoeren en de duik kan beginnen. Meteen zien we, zoals Maarten al gezegd had, de cavern lijn, deze volgen we naar rechts. Mark bevestigd de primary reel aan de cavern lijn en we gaan de diepte in, even een secondaire tyoff en op naar het bekende bord. Even achter het bord begint de hoofdlijn. De primary reel bevestigd bij de pijl. Als tweede duiker controleer ik hoe Mark de lijn legt en verbeter dit, indien nodig. Na 15 minuten komen we bij de eerste kruising, waar een pijl naar de uitgang wijst. Mark bevestigd hiervoor nog een tweede pijl, dit is niet echt nodig, maar mag wel. We gaan verder, we komen aan bij de tweede kruising. Op de lijn zien we twee pijlen achter elkaar die in de richting van de uitgang wijzen en op de lijn naar rechts zit een enkele pijl naar rechts. Zoals afgesproken plaatsen we een marker voor de twee pijlen, deze marker is benodigd voor de tweede duik, om te kijken of we het circuit kunnen afmaken. Dit is na 26 minuten en 37 bar verbruikt. Aangezien we nog voldoende lucht hebben gaan we nog een stukje rechtdoor. We komen in de buurt van de tand. Mark geeft aan dat hij de omkeerdruk bereikt heeft en dus keren we om. Ik ben nu de voorste duiker. Bij de kruising laten we onze marker zitten, zoals afgesproken. En zo volgen we de weg terug. Maar zoals Maarten is, heeft hij weer een verrassing op de terugweg voor ons in petto. We verliezen allebei een vin. Eerst ik en vervolgens Mark. Ik zag dat Mark een vin moest inleveren. 17

Wat wel belangrijk is, dat de voorste duiker weet dat de achterste duiker een vin mist, zodat deze duiker voorop kan gaan zwemmen. Nu hoefde dat niet, omdat we toevallig allebei tegelijkertijd een vin hadden verloren. Dus de weg vervolgen, alleen je ligt iets minder stabiel in het water. Bij de primary vinden we beiden, onze vin terug en maken de duik af. De primary reel laten we liggen voor de tweede duik. Aan het wateroppervlakte de duik even na bespreken. Mark en ik laten onze sets achter in het water, aan een stuk touw en Maarten legt ook zijn twee losse cilinder vast aan het touw. Maarten duikt side-mounted. We klimmen de steile trap omhoog en gaan naar de auto. Inmiddels is het nog drukker geworden. Tijdens de oppervlakte interval eten we wat en wordt er natuurlijk over duiken gesproken. DUIK 4. Bij de tweede duik zou ik de eerste man zijn. Ik zou een primary leggen, iets verder naar rechts. En zodoende ook op een andere lijn uitkomen. We begonnen met 130 bar en de omkeerdruk is dus 90 bar. Na de lijn gevonden te hebben, vervolgen we de lijn. We komen een kruising tegen en gaan rechtdoor. Na weer een flink stuk peddelen, net voor een kruising zien we een ander buddypaar ons tegemoet komen, aangezien uitgaand verkeer voorgaat, (ze kunnen in nood zijn of haast hebben), laten we ze voor gaan. Maarten gaf ons nog een aanwijzing om de lamp wat af te schermen, zodat zij geen last hebben van het schijnsel van onze lamp. Zodra deze duikers gepasseerd waren komen we op de kruising, met 1 pijl naar ons toe, twee pijlen naar links met daarvoor onze marker. 18

Dus we zijn bij onze marker aangekomen ruim voordat we 40 bar verbruikt hebben. Ik vraag Mark wat zijn druk is. Hij geeft met duiktekens aan, dat hij nog 113 bar heeft. Ikzelf heb nog 120 bar. We hadden in de vorige duik gezien, als we het circuit wilde afmaken, dat we daarvoor 40 bar nodig hadden. Dus heeft Mark nog 33 bar extra over, dus kunnen we ook nog rechtsaf gaan en 11 bar verbruiken, rekening houdend met de 1/3 regel. Ik maakt Mark kenbaar dat we rechts-af gaan, Mark geeft OK teken terug. Nu komen we ruim voorbij de tand. Na een minuut of 7 draaien we om. Mark is nu eerste man. Voordat we bij de kruising met onze marker aankomen, geeft Maarten ons aan dat Mark geen lucht meer heeft, dus Mark aan mijn long hoose en ik over op mijn short hoose. Even later komen we op de kruising met onze marker. Deze laten we op de lijn zitten, niet verwijderen want we hebben te maken met een noodsituatie. We peddelen verder. Ook de primary laten we liggen en zo bereiken we de primary ty-off. Daar geeft Maarten het teken dat Mark weer lucht heeft, vervolgens halen we de primary van de tweede duik op, want Maarten heeft de marker, pijl en de andere primary binnengehaald. Na een lange veiligheidsstop even evalueren aan de oppervlakte. Even wat punten: Iets sneller peddelen. Handen stil. Voeten hoog. Dichter bij elkaar. Bij een halocline, duiker 1 verder van de lijn, laatste duiker dichter bij de lijn. Tegemoet komende duikers richting uitgang gaan voor, uit beleefdheid lamp afschermen. Probeer een tekening op je leitje te maken met tijden en druk. Verzeker je ervan dat de andere duiker(s) weten als er iets mis is, b.v. bij een vermiste vin. Bij duikplan niet vergeten te vermelden of het up of downstream is. Dit i.v.m. met evt. ¼ regel. 19

Bij de Temple of Doom heb je echt schitterende haloclines. Echt mooi. Na de evaluatie moest het er toch van komen, want nu moesten we met complete uitrusting, dus met de dubbelset de ladder omhoog. Best pittig, maar bleek goed te doen, ach ja, allemaal jonge sterke kerels, zoals we zijn. Na de duik nog even 200 peso s betalen voor de entree en dan weer terug. Maarten zou vanavond niet mee gaan eten omdat hij Andre moest ophalen van het vliegveld. Maar Andre had een sms gestuurd dat hij 2 uur vertraging had en later nog eens 3 kwartier. Dus hoefde Maarten pas om 20.30 uur richting het vliegveld. Dus zijn we met ons drieën gaan eten bij de Mexicaan, Taco de pollo (uitspraak pojjo, ofwel kip). Toen Maarten Andre ging ophalen, heb ik mijn logboek en duikverslag een beetje bijgewerkt. Uiteindelijk om 01.00 uur kwamen Andre en Maarten aan bij Villa Matisse. Een zware dag voor Andre, ruim 27 uur onderweg geweest. Vertraging in Atlanta i.v.m. hevige regenval, zodat er geen vliegtuigen konden opstijgen. De kleding in de rugzak van Andre was dus ook redelijk nat, dus even te drogen opgehangen. Snel even douchen en dan plat, na zo n lange dag. 20