Van een pragmatisch auteur, Ervaringsdeskundige en gecertificeerd Rouw- & Verliescoach Rouwen mag! ---------------------Het meest praktische handboek over Verlies. Goedele van kerschaever Breek uit jezelf, blijf bij jezelf www.breekuitjezelf.com
ROUWEN MAG! Het meest praktische handboek over Verlies Dit boek draag ik op aan mijn lieve vriendin Anke, en aan mijn verloofde Karel, voor altijd de man van mijn leven. 2
voorwoord Voorwoord Omdat ik de Wereld wil laten weten dat rouwen mag! Dat is de reden waarom ik dit boek geschreven heb. Omdat rouwen je leven lang blijft duren. Omdat je er niet aan ten onder hoeft te gaan, Maar ook niet hoeft te doen alsof het er niet is. Omdat rouwen het meest universele proces is van de mensheid, En er in deze wereld zo weinig aandacht aan besteed wordt. Omdat kennis verloren gegaan is, Terwijl een beetje inzicht in dit diep menselijke proces Zoveel misverstanden uit de wereld kan helpen. Omdat we tradities missen En zoektochten naar nieuwe rituelen ontstaan. Omdat rouw geen ziekte is, En ook geen depressie, Maar een normale reactie op een abnormale gebeurtenis. En misschien heb ik dit ook wel geschreven Omdat ik dit zelf had kunnen gebruiken toen mijn rouwproces het meest actief was. Goedele 3
Rouwen mag! Voor wie is dit boek bestemd? Dit boek heb ik geschreven voor al wie geconfronteerd is met Verlies. Dat kan een overlijden zijn, maar ook een scheiding, een ontslag of een faillissement. Misschien ben je (een deel van) je gezondheid verloren, of van je lichaam. Misschien ben je je huis en thuis verloren, je kerngezin, je kinderen die het nest zijn uitgevlogen, je droom, je hobby, je vrienden, Misschien ben je Jezelf wel verloren. Dan is dit boek mogelijk iets voor jou. Wanneer je voelt dat je aan de slag wilt gaan met jezelf, Wanneer je voelt dat er iets zit te wringen, Een weg naar buiten zoekt. Je weet niet precies wat het is, Maar geef toe, eigenlijk weet je het wel. Ik beweer met dit boek niet de waarheid over Rouw in pacht te hebben. Dit is een interpretatie. Het is een weergave van wat ik geleerd heb in diverse opleidingscentra en herkend heb in mijn rouwproces of in dat van mijn klanten. Ik tracht in dit boek beknopt enkele theoretische modellen die experten in Rouw & Verlies doorheen de geschiedenis opgemaakt hebben, uit hun ivoren toren te halen en te vertalen in gewone-mensen-taal. Ik tracht kennis en inzicht bij de lezer te brengen omdat ervaring in mijn praktijk mij leert dat kennis alleen al een katalysator is in het verwerkingsproces. 4
voorwoord Sommige lezers zullen zich herkennen in mijn weergave, anderen misschien minder of zelfs helemaal niet. En dat is helemaal ok. Immers, elk rouwproces is uniek, net zoals jouw vingerafdruk. Dit boek, noch de theorie noch de oefeningen, vervangen therapie of coaching. Ik beschouw de reguliere geneeskunde als basis van de gezondheidszorg. Dis boek is een aanvulling en mogelijk een ondersteuning bij de reguliere geneeskunde of therapie of coaching. Heb je twijfels als lezer, dan raad ik ten allen tijde aan je huisarts of je therapeut te raadplegen. 5
Rouwen mag! Voorwoord 3 Inhoud Inleiding 8 Deel 1 Erkenning 11 Reality Check 11 De Spiegel 12 De Stemmetjes 14 De Brief 16 Overleefstrategieën 18 Erkennen 22 Pijnmeditatie 23 Deel 2 verbinden & schommelen 27 Verbinden 27 Hart & hoofd verbinden 27 De zintuigen 29 Verbinding maken met je hart 33 Verbinding maken met je hoofd 35 Leren eren 39 Bevrijd je agenda 41 Leren parkeren 43 Vul je agenda 46 Schommelen 49 Oefenen met beide strategieën 49 Wat als schommelen niet lukt? 52 Doorschieten aan de Verlieskant 53 Doorschieten aan de Herstelkant 54 6
INhoud Deel 3 betekenis geven 56 Hoe krijg ik mijn schommel weer in het midden? 57 Rouwen is zoals (gekookte) spaghetti 60 Wat is rouwen dan? 63 De verbinding met wie of wat je verloren bent 64 De Pijn van het Verlies 68 Verder leven met Gemis 73 Een nieuwe identiteit 76 Nawoord 80 Addendum coach of therapeut? 81 Dank 85 Over de auteur 86 7
Rouwen mag! Inleiding Trrr trrrr trrrr. Het is 1u s nachts. Of ik niets gehoord heb van Karel? Die slaapt toch. Nee, hij slaapt niet. Of misschien wel, eigenlijk, voor altijd. Net als Anke. De bal ligt in het kamp van mijn moeder. Hoe vertel je je kind dat de wereld stilstaat? Dit boek wil jou helpen met meer vertrouwen te kijken naar je rouwproces. Met meer vertrouwen je Rouw te beleven. Je zal inzicht krijgen in jouw proces en mogelijk in dat van anderen. Rouwen uit zich immers op heel uiteenlopende, bijna tegenovergestelde manieren. Zo uniek als elke vingerafdruk is, zo uniek is elk rouwproces. (Dat zal je me nog vaak horen zeggen). Vermoedelijk lees je dit boek niet in één keer uit en dat is ook niet de bedoeling. Je zal er hoofdstukjes theorie in vinden die makkelijker te doorlezen zijn maar die mogelijk heel wat commotie veroorzaken in je hoofd en hart. Neem er de tijd voor. 8
Inleiding Neem ook de tijd om de oefeningen te doorlopen. Je zal ze misschien niet allemaal doen maar weet dat de oefeningen waarbij je de meeste weerstand voelt, waarschijnlijk diegene zijn die jou het meest zullen vooruit helpen. Neem deze tips nog even door vooraleer je erin te smijten: Zorg dat je niet gestoord kan worden als je leest, zet je gsm stil, zet de tv uit. Lees dit niet vlak voor het slapen gaan. Toch liefst s avonds of kan het niet anders? Zorg dat je nog even jezelf kan afleiden na het lezen van of het doen van de oefeningen. Indien mogelijk, bespreek wat het boek met je doet met iemand die je vertrouwt. Je hoeft dit niet snel-snel uit te lezen. Leg jezelf geen deadline op. Elk tempo is een goed tempo. Net als jouw tempo van je rouwproces het enige juiste tempo is. Bang dat er te veel naar boven zal komen? Weet dan dat enkel wat klaar zit om te bewegen, in beweging zal komen. Je krijgt nooit iets waar je niet klaar voor bent. Vertrouw op je draagkracht want die zit al in je. 9
Rouwen mag! Bijna legt hij de telefoon neer. Ik krijg mijn eigen naam niet gezegd. Ik denk nochtans dat ik beheerst spreek. Gelukkig begrijpt zijn vrouw snel dat ik geen grappenmaker ben. Daar zat ik dan, een uur, twee(?) uur later op de bank. Nog enkele uren later, op de luchthaven, eerste vlucht naar Brussel alstublieft, maakt niet uit wat het kost. Flits, flits, flits. Momentopnames. Tijd heeft geen betekenis meer. Alles duurt oneindig lang. En kort tegelijkertijd. Ik vlieg, nee, ik zweef, ik wentel ongecontroleerd door tijd en ruimte. (gelukkig deed het vliegtuig dat niet ) Mijn ouders wachten me op, geen romantisch tafereel aan de gate voor ons. Rechtstreeks naar mijn schoonouders waar de begrafenisondernemer al aan de tafel zit. Dit kan niet waar zijn. We regelen een begrafenis. 10