AAN BURGEMEESTER & WETHOUDERS Kenmerk: 130376 Sector: Secretaris Team : Bestuursadviseur Onderwerp: Reactie OESO Rapport Besluit: 1. Kennis te nemen van de hieronder weergegeven samenvattingen van het eindrapport " Territorial Review,the Metropolitan Region of Rotterdam- The Hague, Netherlands" van de OESO en de eerste reactie van het algemeen bestuur van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) op dit rapport. 2. Akkoord te gaan met bijgevoegde, gezamenlijke reactie van de vier gemeenten op Voorne Putten. 3. De raad voor te stellen in te stemmen met deze reactie. Portefeuillehouder: P.E. de Jong Vertrouwelijk: Nee Raadscommissie OR/GO Raad Ja Nee Ja datum 1
1. Aanleiding Per mail van 2 februari 2016 is van de zijde van de MRDH (Metropoolregio Rotterdam Den Haag) het eindrapport Territorial Review, the Metropolitan Region of Rotterdam-The Hague, Netherlands van de OESO aan de colleges en raden van de deelnemende gemeente in de MRDH toegezonden. Naar aanleiding van het verschijnen van deze rapportage vraagt de MRDH dit te bespreken in de colleges en gemeenteraden. Hieronder wordt allereerst ingegaan op de inhoud van de rapportage en op de eerste reactie van het Algemeen Bestuur op de rapportage. Bijgevoegd is een inhoudelijke concept reactie namens de colleges en raden van de gemeenten op Voorne-Putten. 2. Argumenten Het OESO-rapport De OESO constateert dat het opheffen van de Regioplus niet strookt met de trend die is te zien in de bestuurlijke ontwikkelingen van metroplitane gebieden. In diverse landen worden op dit niveau juist nieuwe bestuurlijke constructen opgezet. De naar de mening van de OESO noodzakelijke samenwerking in metropolitane gebieden kan echter op verschillende wijzen worden vormgegeven. De samenwerking in de vorm zoals die is gekozen voor de MRDH wordt gezien als een belangrijk experiment voor zowel Nederland als andere landen. Een experiment, zowel wat betreft het opvullen van het gat dat wordt geconstateerd tussen de provinciale overheid en de gemeentelijke overheden, als het op specifieke thema s bundelen van krachten tussen overheid, bedrijfsleven en instituties. De ontwikkeling van de metropoolgedachte binnen Nederland is daarnaast specifiek gelet op het polycentrische karakter (vele, vooral grotere, steden op korte afstand van elkaar) van het land. In haar rapport analyseert de OESO de noodzaak van de MRDH, enerzijds als een geografisch gebied, dat 23 gemeenten omvat en anderzijds als een nieuwe vorm van samenwerking op de gebieden Verkeer/vervoer/mobiliteit en Economisch Vestigingsklimaat. De polycentrische structuur van Nederland vormt een belangrijk economisch potentieel. In de vijf grote stedelijke gebieden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven) woont bijna 40% van de Nederlandse bevolking en wordt een vergelijkbaar percentage van het nationaal inkomen verdiend. Echter met name Rotterdam en Den Haag kennen een lagere arbeidsproductiviteit, dan mag worden verwacht in vergelijking met andere grootstedelijke gebieden. Ook zijn de werkloosheidscijfers en de groei van de bijdrage aan het Nationaal Product slechter dan gemiddeld in Nederland. Een belangrijke oorzaak wordt gezien in onvoldoende agglomeratiekracht. Er wordt onvoldoende geprofiteerd van de onderlinge samenhang en de samenhang met de omringende gemeenten. Een grotere agglomeratiekracht leidt tot hogere productiviteit en een betere concurrentiepositie. De agglomeratiekracht komt op twee vlakken onvoldoende tot stand, te weten op het vlak van de ruimtelijke structuur en op het vlak van de samenhang tussen economische sectoren. In de regio Rotterdam-Den Haag is verdere functionele en economische integratie een zeer goede strategie om de economische prestaties van de regio te verbeteren. De inrichting van de MRDH kan hierop het antwoord zijn. Het versterken van de economische prestaties van de regio is een absolute noodzaak, zowel voor de regio en haar inwoners, als voor Nederland als geheel. Met dit als doel is naar de 2
mening van de OESO op de schaal van de grootstedelijke regio een langjarige, integrale en bindende visie en strategie nodig op het gebied van ruimte, economie en verkeer en vervoer. Wonen speelt hierbij eveneens een belangrijke rol. De twee pijlers, waarvoor door de gemeenten is gekozen, zijn twee complementaire kernopgaven die het meest effectief vanuit één organisatie op de schaal van de grootstedelijke regio aangepakt kunnen worden. Maar Ruimtelijke ontwikkeling hoort hier naar de mening van de OESO idealiter ook belegd te zijn. Het realiseren van functionele en economische integratie vergt publieke investeringen, ondermeer in het leggen van verbindingen. De OESO vindt dat de MRDH-gemeenten in staat gesteld moeten worden om zelf de middelen te verwerven om deze investeringen te doen. Het vergroten van het lokale belastinggebied, het mogelijk maken van congestieheffingen of nieuwe mogelijkheden voor kapitaalfinanciering zijn hiervoor geijkte mogelijkheden. De verschillende aanpak van de twee pijlers binnen de MRD, namelijk top-down voor verkeer en vervoer en bottom-up voor economisch vestigingsklimaat is een niet veel voorkomende aanpak binnen metropolitane gebieden. Met name de bottom-up benadering in de peiler Economisch vestigingsklimaat is vernieuwend en uitdagend. In het onderzoek wordt geconstateerd dat de economie van de MRDH transformeert onder invloeden van technologie en marktkrachten. Langs de lijn van deze transitie kan verdere economische integratie bewerkstelligd worden. Er is gericht beleid nodig om deze transitie te sturen en versnellen. Hiervoor is eenduidige, regionaal gestuurde innovatiebevordering en acquisitie van bedrijvigheid nodig. De OESO adviseert de MRDH om een tweeledige strategie te voeren om de functionele economische integratie te versterken: enerzijds leg de focus naar binnen toe (versterk de agglomeratiekracht, faciliteer de regionale economische transitie, trek externe middelen aan en benoem de strategische vraagstukken), anderzijds kijk naar buiten (MRDH als spreekbuis naar externe relaties, ontwikkel een internationale agenda, organiseer aansprekende projecten, zoals de World Expo). Wat betreft de pijler Verkeer en Vervoer raadt de OESO aan om, zowel op de korte als de lange termijn, breed draagvlak te organiseren om ingrijpende maatregelen te kunnen nemen, de samenwerking te verbeteren met de provincie en de NS en de kleinere gemeenten ook goed te bedienen. De OESO adviseert, in navolging van andere metropolitane gebieden, ten aanzien van de bestuurlijke aspecten in de toekomst de grenzen van het metropoitaan gebied te verruimen (Dordrecht/Drechtsteden, Leiden e.d.) en op lange termijn de bestaande regionale bestuurlijke inrichting te heroverwegen. Samengevat ziet de OESO een ontwikkelpad langs een drietal lijnen: 1. Eén integraal en bindend ruimtelijk-economisch ontwikkelplan voor de MRDH 2. Samen werken aan ruimtelijk-economische ontwikkeling 3. Nieuwe financieringsmodellen voor regionale investeringen Inhoud eerste reactie Algemeen Bestuur Op basis van de eerste reacties in het Algemeen Bestuur op het rapport is door de MRDH een memo opgesteld. In de memo wordt aangegeven dat om de door de OESO geconstateerde problemen aan te pakken en succesvol het potentieel te benutten het noodzakelijk is dat er meer dan in het verleden krachtig samengewerkt wordt in de regio Rotterdam Den Haag. Want het moment van de waarheid is nu: de aankomende decennia vindt de trek naar de stad plaats en zal de economie zich wereldwijd transformeren. De regio die achterblijft, zal grote moeite hebben in de toekomst aansluiting te houden. In de 3
regio Rotterdam Den Haag is alles in huis om weer een koploperspositie te pakken en werkgelegenheid te creëren voor alle beroepsniveaus. Hiervoor is wel actie geboden. De oprichting van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag door 23 gemeenten is hierin volgens de OESO een zeer belangrijke eerste stap: samenwerken aan economische ontwikkeling en verkeer en vervoer op de schaal van de stedelijke regio is een noodzakelijke voorwaarde. Verder zijn er afspraken binnen het ruimtelijke domein (wat ontwikkelen we waar en wanneer?) nodig om de uitdagingen die de OESO signaleert te kunnen aanpakken. Hiervoor is sterke samenwerking tussen gemeenten onderling en tussen gemeenten en provincie noodzakelijk. Hier moeten scherpe keuzes gemaakt worden en partijen moeten elkaar aan deze keuzes houden. Dit betekent niet een discussie over bevoegdheden. Dit betekent wél een nieuwe cultuur van samenwerken, waarin over bestuurlijke grenzen heen gekeken wordt. De OESO signaleert dat met de nieuwe samenwerking van 23 gemeenten in de MRDH en de steeds nauwere betrokkenheid van de provincie Zuid-Holland hierbij deze cultuur binnen de regio langzaam tot stand komt. Het is het resultaat dat telt. Om die reden werken de 23 gemeenten samen met PZH aan een investeringsstrategie om de kracht van de regio te vergroten. Omdat er nu actie nodig is en er snel resultaten geboekt moeten worden, wordt rond de zomer van 2016 een eerste pakket van kansrijke projecten gepresenteerd. Dit komt tot stand in samenwerking met provincie, rijk, Europa, kennisinstellingen en bedrijfsleven, en richt zich op verbeteren van de connectiviteit, vernieuwing van economische sectoren en meer en betere werkgelegenheid voor alle beroepsniveaus. Hierin staan vier thema s centraal: 1. Betere bereikbaarheid: inzet op verbetering van de bereikbaarheid van de regio, zowel intern als extern. 2. Economische transitie: inzet op vernieuwing van economische structuur en sectoren. 3. Verduurzaming: inzet op duurzamere wijzen van produceren en leven. 4. Een aantrekkelijker leefklimaat: ontwikkelen van de regio tot een aantrekkelijker gebied om te wonen, werken, recreëren en bezoeken. 3. Aanpak/uitvoering Reactie gezamenlijke gemeenten (bijgevoegd). In de reactie spreken de gemeenten hun waardering uit over het gedegen en diepgaande rapport van de OESO. Door de MRDH te vergelijken met andere metropolitane gebieden worden de mogelijkheden onderkend om de economische potentie van het gebied beter uit benutten. De gemeenten op Voorne-Putten geven aan hier, gebaseerd op hun kwaliteiten en mogelijkheden, een belangrijke bijdrage aan leveren. Onderstreept wordt de opmerking van de OESO dat de bottom-up benadering binnen EV vernieuwend is. Evenwel constateren de gemeenten wel een kritische noot bij het proces dat wordt gevolgd bij het opstellen van de Investeringsagenda. Het in gang gezette proces gaat wel heel erg snel en biedt weinig ruimte voor discussie, juist van onder af. De gemeenten onderschrijven de mening dat de discussie over aanpalende beleidsvelden niet mag verzanden in een structuurdiscussie. Inhoudelijk wordt specifieke aandacht gevraagd voor de inzet van innovatie, zoals in het kader van bereikbaarheid en (openbaar) vervoer, als het economisch vestigingsklimaat. 4
4. Communicatie/Burgerparticipatie/Servicepunt De MRDH heeft over het rapport diverse discussiebijeenkomsten voor de raads- en collegeleden in de regio georganiseerd. 5. Duurzaamheid Het OESO rapport bepleit een ontwikkelpad voor de metropoolregio waarbij volgens de eerste reactie van het AB van de MRDH tevens moet worden ingezet op duurzamere wijzen van produceren en leven. 6. Kosten.baten en dekking. Aan dit voorstel zijn geen kosten en/of baten verbonden. 7. Risicomanagement en weerstandvermogen. Aan dit voorstel zijn geen risico s verbonden. 8. Toelichting. In de regiegroep Voorne Putten is de concept-reactie van de gezamenlijke gemeenten besproken. 9. Samenvatting. Per mail van 2 februari 2016 is van de zijde van de MRDH het eindrapport Territorial Review, the Metropolitan Region of Rotterdam-The Hague, Netherlands van de OESO aan de colleges en raden van de deelnemende gemeente in de MRDH toegezonden. Naar aanleiding van het verschijnen van deze rapportage vraagt de MRDH dit te bespreken in de colleges en gemeenteraden. 5