Beleidslijn Gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden Kromme Rijngebied

Vergelijkbare documenten
Inspraakrapport ontwerp -beleidslijn gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden Kromme Rijngebied

Ontwerp-Projectplan Waterwet Herprofileren Rijnwijckse Wetering

Diepte-/profielschouw Kromme Rijngebied 2014

ontwerp-projectplan Waterwet Renovatie en vispassage stuw Schenkel Lopik

Projectplan verdrogingsbestrijding Empese en Tondense Heide D e f i n i t i e f

Beleidsregel 2. Beschermingszone

Zienswijzen heer Liebregts Zienswijze d.d. 8 december 2011, gesprekken d.d. 26 januari jl. en 23 februari jl.

BELEIDSREGEL DEMPEN SLOTEN WATERSCHAP HUNZE EN AA S

Beheer- en onderhoudsplan Vledders en Leijerhooilanden

Verdrogingsbestrijding Vossenbroek

Nieuwe indeling van watergangen

Op 6 november 2017 heb ik een aanvraag op grond van Rijnlands Keur ontvangen.

Natte natuurparels: ook uw zorg? Brabantse waterschappen en Provincie Noord-Brabant pakken verdroging natte natuurparels aan.

Bijlage E: Peilvakken en de gewenste grond- en oppervlaktewaterpeilen.

Het waterschap en Grondwater. Bewonersavond 24 maart 2016

Projectplan Herprofileren Rijnwijcksewetering

Memo Ter kennisname. Registratienummer: VV-commissie Voldoende Water

Vergelijking van het Nieuw Limburgs Peil met het Waterbeheerplan van waterschap Peel en Maasvallei

Bijlage III. Schouwbeleid deel 2. Doorkijk naar de praktijk. September concept 20 dec. 1

Datum 14 december Herstel Meander Lunterse Beek Scherpenzeel. Het college van dijkgraaf en heemraden van Waterschap Vallei en Veluwe

WATERVERGUNNING. Zaaknummer Datum

Watervergunning. Voor het uitbreiden van een steiger op de locatie Frederik Hendrikstraat 106 in Utrecht. Datum 16 juni 2017.

Waterschap Hunze en Aa s

STUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden

Watervergunning. Datum 29 augustus Zaaknummer 11584

Peilbesluit Rietveld 2017

Ruimte om te leven met water

Ontwerp-projectplan Plaatsen van twee Beaver deceiver bij een duiker ter hoogte van de Beugense Maasstraat te Beugen

Projectplan: verwijderen gemaal Schrapveen en het verondiepen van de aansluitende watergang ten zuiden van Zuidwolde.

Waterparagraaf Heistraat Zoom

Voorstel aan de commissie Integraal Waterbeheer van 30 november 2011:

Formulier ten behoeve van het indienen van schriftelijke vragen als bedoeld in artikel 37 van het Reglement van Orde Verenigde Vergadering Delfland

Toelichting. beleid dempen sloten. (landelijk gebied)

Projectplan Waterwet Aanpassen duikers District Raam 2019

ONTWERP LEGGERBESLUIT

Verbetering waterbeheersing landgoed Kolland

Legger Wateren. tekstuele deel

Watervergunning. Voor het leggen van een coaxkabel middels een boogzinker onder een primaire watergang op de locatie Voordorpsedijk 35 in Groenekan

Het waterbeleid van de provincie Limburg is beschreven in het Provinciaal Waterplan Limburg, dd. 20 november 2009.

BIJLAGE 2. Resultaten watertoets

Projectplan Anti-verdrogingsmaatregelen in Gilze (Lijndonk en Molenakkerweg)

Projectplan C8514 Aanleg stuw Rooseboom en zandvang in de Zijdewetering (ontwerpbesluit)

Watervergunning. Datum 27 september Zaaknummer 16570

PROJECTPLAN voor de wijziging van een waterstaatswerk Artikel 5.4 Waterwet

REACTIENOTA zienswijzen Peilbesluit De Onlanden

17 Peilafwijking 17.1 Inleiding

Projectplan Waterwet Verbetering waterbeheersing Molenweg te Doorn Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden

Integraal Peilbesluitplan Smilde Streekbijeenkomst

Nota van Wijzigingen. Wijzigingen ten opzichte van het ontwerp- Watergebiedsplan Holland, Sticht en Voorburg-, Het Honderd- en Breukelerwaard west

Watervergunning. Datum 13 juli Zaaknummer 13497

Onderwerp: Plan van aanpak nota "Diepteschouw Landgoederen" Nummer:

WATERVERGUNNING. Datum 18 juli Zaaknummer 29007

Projectplan maatregelen verbetering Kasteelgracht (ontwerpbesluit)

primaire, secundaire en tertiaire watergangen.

ONTWERP-PROJECTPLAN WATERWET ex art. 5.4 Waterwet

: Projectplan Waterwet voor het aanpassen van de verdeelwerken Baakse Beek en Groene Kanaal

Nr. Door Zienswijze Reactie dagelijks bestuur

Kansenkaart energie uit waterkracht

(Regionale) gebiedsinformatie over huidig watersysteem

BPP: Nee FAZ: Nee VVSW: Ja Opdrachtgever: Jelmer Kooistra. Aanvullende eisen aan de inhoud van de legger

Streefpeilbesluit Optimalisatie peilbeheer Leijgraaf

Projectnummer Bedrijventerrein Smilde aspect Water"

Visie Water en Ruimtelijke Ontwikkeling bijlage 1

Wateroverlast, normering en aansprakelijkheid. KNW Themagroep Bestuurlijk-Juridische zaken Ina Kraak, 17 september 2018

Regelingen in water: (vloei)stof tot denken

Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 12 juli 2016;

Herinrichting Aaltense Goor - Zwarte Veen

Landgoed Heijbroeck. Waterparagraaf. Datum : 11 juni Bureau van Nierop, Landgoed Heijbroeck, Waterparagraaf 1

Informatieve presentatie Waterplan Land van Cuijk

Verbetering waterhuishouding Overlangbroek

Toelichting partiële herziening peilbesluit Oude Polder van Pijnacker - peilgebied OPP XIII

Ontwerp-projectplan verleggen watergang westelijke Bosscherwaarden

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer

RENHEIDE OP PEIL Doel pilot Beoogde effecten Maatregelen

WATERVERGUNNING (RAAM)

Afleiding biologische doelen voor vrijwel ongestoorde, sterk veranderde en kunstmatige waterlichamen...

AGENDAPUNT 6 ONTWERP. Onderwerp: Visie op de legger Nummer: Voorstel

Watervergunning. Datum 27 juli Zaaknummer 14885

WATERVERGUNNING Datum Zaaknummer

Watervergunning. Voor het leggen van een laagspanningskabel bij de Soestdijkseweg Zuid en De Holle Bilt in De Bilt. Datum 19 juni 2017

Samenvatting van de toelichting op de. Peilbesluiten Boezemstelsel Oude Rijn 2015 en. Boezemstelsel Leidsche Rijn 2015

Projectplan Holsdiek Orvelte

Het college van dijkgraaf en heemraden van Waterschap Vallei en Veluwe

Code: Datum:

Notitie nadere uitwerking ambitie waterberging Herinrichting Aaltense Goor - Zwarte Veen

Watervergunning Z43841/O82403

Projectplan Waterwet

M E M O. Reg.nr.: Aan: Commissie BOD, 12 september Cc: Stand van zaken vaarweg- en nautisch beheer. Datum: 21 augustus 2012

Watertoets bestemmingsplan wijziging Crematorium Haarlo

WATERVERGUNNING D /

BESLUIT LEGGERWIJZIGING

OOST NUTRIENTEN EN KRW FRISIA ZOUT B.V.

WATERVERGUNNING. Voor het aanleggen van een glasvezelnetwerk bij watergangen in het buitengebied van de Kromme Rijnstreek. Datum 22 augustus 2018

BESLUIT WIJZIGEN LEGGER

Beleidsregels voor dempingen

beschikkende op het desbetreffende verzoek van 26 maart 2017, ingekomen op 26 maart 2017 en geregistreerd onder zaaknummer WBD

Oplegnotitie waterhuishoudingsplan 2012 Bedrijvenpark A1 Bijlage 8b exploitatieplan

UITGANGSPUNTEN NOTITIE. Plan: Algemene projectgegevens:

Advies. Schouwsloten binnen de taakstelling van het waterschap. prof. mr. H.F.M.W. van Rijswick. Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie

Watervergunning. Voor het aanleggen van een kunstgrasveld en een tijdelijke dam met duiker op de locatie Sportpark De Paperclip in Vleuten

Transcriptie:

859300 Beleidslijn Gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden Kromme Rijngebied Maatwerkoplossing diepteschouw natuur Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Landgoed Beverweerd 17 maart 2015

Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding wijziging diepteschouw natuur in Kromme Rijn gebied 3 1.2 Aansluiting beleid waterschap 3 1.3 Wat is het doel van wijziging diepteschouw natuur Kromme Rijngebied? 4 1.4 Proces en communicatie 4 1.5 Leeswijzer 4 2 Gedifferentieerd onderhoud als maatwerkoplossing diepteschouw in natuurgebieden Kromme Rijngebied 5 2.1 Achtergrond 5 2.2 Onderzoek (on)mogelijkheden maatwerkoplossing 5 2.3 Effecten gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden 6 2.4 Maatwerkoplossing en kaders voor gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden 6 3 Vastlegging gedifferentieerd onderhoud natuur 8 3.1 Aanpassen legger oppervlaktewateren 8 3.2 Periode nu tot herziening legger 9 3.3 Evaluatie 9 4 Vooruitblik 10 4.1 Opschaling naar totaal beheergebied 10 4.2 Mogelijkheden andere functies 10 4.3 Communicatie 10 2

1 Inleiding Onderhoud is nodig om de aan- en afvoer en berging van water te kunnen garanderen. Of de watergangen goed onderhouden zijn, controleert het waterschap ondermeer tijdens de diepteschouw. Deze diepte- en profielschouw van tertiaire watergangen in eigendom bij particulieren en overheden vindt om de vier jaar plaats. De voorliggende vraag is kunnen we hier voor de natuurgebieden in de Kromme Rijn anders mee omgaan? 1.1 Aanleiding wijziging diepteschouw natuur in Kromme Rijn gebied In 2009 is, sinds tientallen jaren, een diepteschouw in tertiaire watergangen in het Kromme Rijngebied gehouden. Naar aanleiding van die diepteschouw heeft een aantal landgoedeigenaren en natuurorganisaties verzocht tot meer maatwerk in de vorm van bijvoorbeeld tijdelijke en definitieve ontheffingen. Deze vorm van maatwerk wordt gedifferentieerd onderhoud genoemd (zie kader). Argumenten hiervoor waren: - De algemene uitgangspunten van het waterschap van de diepte- en profielschouw zijn niet goed toegesneden op verdroginggevoelige natuurgebieden en/of ecologische betekenis van watergangen; - De natuurterreinbeheerders vinden het hun verantwoordelijkheid om invulling te geven aan de frequentie en vorm van onderhoud van watergangen die geen waterhuishoudkundige betekenis voor derden hebben; - De verwachting dat aangepast onderhoud niet zal leiden tot nadelige effecten op het waterhuishoudkundige systeem en de doelen van het waterschap; - Hoge onderhoudskosten. Gedifferentieerd onderhoud [STOWA]: Het planmatig uitvoeren van onderhoudsmaatregelen, gericht op het op peil brengen van of houden van het kwaliteitsniveau van een waterloop dat is afgeleid van doelstellingen behorende bij de functie en lokale kenmerken van die waterloop (deel) of groep van waterlopen. Het tegenovergestelde van gedifferentieerd onderhoud is preventief onderhoud, waarbij ongeacht de functie of lokale kenmerken onderhoud wordt uitgevoerd. 1.2 Aansluiting beleid waterschap De Waterwet stelt integraal waterbeheer op basis van de watersysteembenadering centraal. Deze benadering gaat uit van het geheel van relaties binnen watersystemen. Denk hierbij aan de relaties tussen waterkwaliteit, -kwantiteit, oppervlakte- en grondwater, maar ook aan de samenhang tussen water, grondgebruik en watergebruikers. Hiernaast kenmerkt integraal waterbeheer zich ook door de samenhang met de omgeving. Het belangrijkste argument van de natuurbeheerders voor gedifferentieerd onderhoud is dat ter plaatse van de natuurgebieden het geschoonde slotenpatroon dusdanig dicht aanwezig is dat deze het water ter plaatse veelal afvoert, terwijl de plaatselijke natuur juist veel baat heeft bij het vasthouden van water. Door gedifferentieerd onderhoud zou de functie natuur zoveel mogelijk worden begunstigd, doordat het grondwaterpeil voor natuur wordt geoptimaliseerd. Dit sluit aan bij de functiebenadering van het waterschap, waarbij het watersysteem wordt afgestemd op de waterhuishoudkundige eisen van landgebruik en bodemopbouw. De functies zijn namelijk maatgevend (GGOR gewenste grond- en oppervlaktewater regime). Gedifferentieerd onderhoud kan op een eenvoudige manier een bijdrage leveren aan de wensen ten aanzien van grondwaterpeil zonder dat er oppervlaktewaterpeilen dienen te worden 3

aangepast, welke mogelijk niet voor de andere functies in het gebied gewenst zijn. Deze aspecten spelen mee in de afweging voor gedifferentieerd onderhoud voor tertiaire watergangen in natuurgebieden binnen het Kromme Rijngebied. In navolging hiervan wil het waterschap de verantwoordelijkheid voor de wijze en frequentie voor het onderhoud van tertiaire watergangen meer bij particulieren leggen. Dit is mogelijk in die situaties waar de zorg van het waterschap voor een goed functionerend watersysteem vanuit zijn taak voor veilige dijken, schoon water en droge voeten niet in het geding komt. 1.3 Wat is het doel van wijziging diepteschouw natuur Kromme Rijngebied? Het doel van de wijziging van de diepteschouw voor natuurgebieden binnen het Kromme Rijn gebied is dat ruimte aan particulieren wordt gegeven om zelf invulling aan frequenties en vorm van onderhoud van tertiaire watergangen te geven, voor zover het niet nadelig de zorg van het waterschap voor een goed functionerend watersysteem raakt. Voorgestelde beleidslijn is met de natuuren terreinbeheerders binnen het Kromme Rijngebied besproken. Het resultaat van deze bespreking is door het dagelijks bestuur meegenomen in de besluitvorming van deze beleidslijn. Belanghebbenden zijn via een inspraakprocedure in de gelegenheid gesteld om formeel op de beleidslijn te reageren. 1.5 Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft een toelichting op de achtergrond, inhoud en effecten van de beleidslijn. In hoofdstuk 3 wordt toegelicht hoe de nieuwe situatie wordt vastgelegd. Tenslotte wordt in hoofdstuk 4 een vooruitblik gegeven met betrekking tot het opschalen van de voorgestelde beleidslijn naar zowel het gehele beheergebied als ook naar andere functies. Om tot een goede afweging te komen voor de situaties waarin bovenstaande lijn mogelijk is, mist het waterschap onderbouwing en beleid. Voorliggende beleidslijn geeft invulling aan de kaders om genoemd doel mogelijk te maken. 1.4 Proces en communicatie Door middel van praktijksituaties en een hydrologisch onderzoek is onderzocht in hoeverre maatwerk mogelijk is bij het onderhouden van tertiaire watergangen binnen natuurgebieden. Samen met een drietal pilotlocaties (bestaande natuurgebieden) binnen het Kromme Rijn gebied is vervolgens invulling gegeven aan het verzoek om gedifferentieerd onderhoud als specifieke maatwerkoplossing van de diepteschouw vanuit het gebied. De resultaten van dit onderzoek zijn vertaald naar voorliggende beleidslijn. 4

2 Gedifferentieerd onderhoud als maatwerkoplossing diepteschouw in natuurgebieden Kromme Rijngebied De wens van landgoedeigenaren en natuurbeheerders om gedifferentieerd onderhoud mogelijk te maken past binnen de huidige tijdgeest waarin de overheid een terugtredende beweging maakt en de grenzen van de reikwijdte van de zorgplicht opzoekt. Voorliggende kaders voor gedifferentieerd onderhoud in natuurgebieden binnen het Kromme Rijngebied geeft hier invulling aan. Dit vertaalt zich door in het loslaten van de diepteschouw voor deze natuurgebieden. 2.1 Achtergrond Het huidige beleid van het waterschap ziet toe op preventief onderhoud, waarbij ongeacht de functie of lokale kenmerken onderhoud wordt uitgevoerd. Het peilbeleid ten aanzien van het waterschap is gebaseerd op de huidige functies in het gebied. Het waterschap streeft naar voldoende water in het gebied: zij faciliteert naar vermogen de functies in het gebied. Figuur 1 Historische kaart gedeelte Kromme Rijngebied Het gebied aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug wordt gekenmerkt door een sterke afwisseling van landbouw en natuur. De natuur binnen het Kromme Rijngebied is onder te verdelen in (diverse) bos percelen (ca 80%) dan wel (diverse) graslandpercelen (ca 20%). De functies natuur en landbouw stellen verschillende eisen aan het waterpeil en de waterkwaliteit. Waar een goede ontwatering en afwatering van percelen voor de landbouw erg belangrijk is, heeft de natuur meer baat bij het vasthouden van water en zelfs bij plaatselijke vernatting. Het vrij dichte slotenpatroon in landbouwgebieden is ook op historische kaarten al terug te vinden. Goed onderhoud van watergangen is in deze gebieden dan ook noodzakelijk. In (natuur)gebieden waar vernatting juist wel gewenst is, past een minder intensief onderhoudsregime, en mogelijk zelfs plaatselijke verlanding van sloten. Door de sterke verwevenheid van functies is het van belang om te voorkomen dat de tegenstrijdige belangen van beide functies elkaar negatief beïnvloeden. 2.2 Onderzoek (on)mogelijkheden maatwerkoplossing De (on)mogelijkheden om gedifferentieerd onderhoud in natuurgebieden toe te staan zijn onderzocht. Een uitgebreid hydrologisch onderzoek heeft onder meer inzicht gegeven in de functionaliteit van de watergangen ter plaatse en in beeld gebracht wat de effecten zijn op de omgeving wanneer het onderhoudsregime verandert. De resultaten van de uitgevoerde onderzoeken wijzen uit dat gedifferentieerd onderhoud mogelijk is en niet nadelig hoeft te zijn voor de omgeving en/of de doelstellingen van het waterschap. Voor de natuur heeft het toestaan van het maatwerk een positief effect. 5

2.3 Effecten gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden In deze paragraaf worden de te verwachten consequenties, bij implementatie van de maatwerkoplossing beschreven. Voldoende water, wateroverlast en watertekort (NBW) Verlanding van interne sloten in natuurgebieden heeft nauwelijks invloed op de afvoer dan wel de waterstand. In de situatie waarbij deze watergangen zijn verwijderd wordt meer water geborgen in de bodem en op het maaiveld, waardoor de piekafvoeren worden gedempt. Het effect op de afvoer van water en waterstanden is gering. Er is geen verhoogd risico op wateroverlast. Gewenst grond en oppervlaktewaterregime (GGOR) Over het geheel kan gezegd worden dat het verlanden van de interne sloten een positief effect heeft op de functie natuur. De gebieden worden aanzienlijk natter. Effect van verlanding binnen natuurgebieden op omringende (agrarische) percelen is aanwezig, al lijkt de reikwijdte zeer beperkt. Door het dempen van de interne sloten in natuurgebieden stijgt de grondwaterstand in aangrenzende landbouwpercelen plaatselijk marginaal. De randsloten hebben een belangrijke functie om de verhoogde grondwaterstanden binnen de natuurgebieden af te vangen zodat eventuele uitstraling naar aangrenzende agrarische percelen zoveel mogelijk wordt voorkomen. Het is van belang dat deze sloten goed worden onderhouden zodat het effect aan de randen van de natuurgebieden (zoveel mogelijk) wordt voorkomen. De huidige praktijksituatie komt voor een groot deel overeen met de maatwerkoplossing. De verwachting is dat de functies natuur en landbouw beter worden bediend doordat het onderhoud beter plaats zal gaan vinden. Immers de schei- en reguliere sloten vallen onder het schouwregime. De negatieve effecten op de omgeving van de natuurgebieden worden eigenlijk, zolang een ieder zich houdt aan het voorgeschreven onderhoudsregime (omgeving) en maatwerkoplossing (natuurgebieden), niet verwacht. Schoon water (KRW) Regionale effecten worden bij het loslaten van onderhoud niet verwacht op de ecologische waterkwaliteit dan wel de chemische waterkwaliteit. De uitstralende werking van eventuele effecten naar het primaire systeem is gering. Locale effecten kunnen plaatselijk wel worden verwacht. Op veel plaatsen wordt het effect niet heel groot ingeschat, omdat de huidige natuurwaarde reeds niet optimaal is. Ecologisch gezien en uit oogpunt van cultuurhistorie is het gewenst om enige, plaatselijke, begreppeling in stand te houden. 2.4 Maatwerkoplossing en kaders voor gedifferentieerd onderhoud natuurgebieden De maatwerkoplossing voor gedifferentieerd onderhoud omvat het deels loslaten van het beheer en onderhoud van de interne sloten in een gebied met de functie natuur, met uitzondering van scheien reguliere sloten. Zie figuur 2 (pag. 7). Hieronder wordt verstaan dat de beheerders van de natuurgebieden zelf verantwoordelijk zijn voor het wel, minder, dan wel niet onderhouden van deze interne sloten. Zolang dit ten gunste komt van de functie natuur en geen nadelige effecten heeft op belangen van derden. Scheisloot: sloot waaraan aan weerszijden sprake is van verschillende eigenaren en of functie. Interne sloten: sloten die liggen binnen één perceel met eenzelfde functie Reguliere sloot: sloot die in het kader van het waterbeheer een functie vervult voor de waterhuishouding wat betreft aanvoer en of afvoer, of berging van water, of een specifiek ander doel. Om gedifferentieerd onderhoud te kunnen toestaan zijn de navolgende kaders geformuleerd. Natuurgebieden Natuurbeheerplan in Kromme Rijn gebied Gedifferentieerd onderhoud wordt mogelijk gemaakt in natuurgebieden aangewezen in 6

het Natuurbeheerplan van de provincie Utrecht die binnen het Kromme Rijngebied liggen. Bij onduidelijkheden kan het bestemmingplan worden geraadpleegd. mogelijk is en welk type watergang nog wel onderhoudsplichtig blijft. Onderhoud interne sloten Gedifferentieerd onderhoud van interne watergangen in natuurgebieden houdt in dat onderhoudsplichtigen het onderhoud planmatig kunnen uitvoeren, gericht op het in stand houden van de functie natuur. Dit betekent dat natuurbeheerders zelf kunnen beoordelen en beslissen of ze hun interne sloten wel of niet onderhouden en in welke mate, zolang het onderhoudsregime de functie natuur dient. Verantwoordelijkheden De verantwoordelijkheid en bewijslast voor oplossing van eventuele nadelige effecten en/of schade komt, in de eindsituatie - na aanpassing van legger, bij de beheerder van het natuurterrein te liggen. De beheerder heeft hierin een keuze: (gedeeltelijk) terugdraaien naar de oorspronkelijke situatie (sloot volledig onderhouden) en/of eventuele schade compenseren. Het waterschap heeft hierin een controlerende rol op naleving van de afspraken. Zij kan naar aanleiding van ervaringen er toe besluiten om vanuit haar rol als waterbeheerder om specifieke watergangen alsnog aan te merken als reguliere sloten bij negatieve effecten op de omgeving. Onderhouden scheisloten en reguliere sloten Om te voorkomen dat de tegenstrijdige belangen van beide functies elkaar negatief beïnvloeden, is het van belang dat de scheidslijn tussen de twee functies (de zogenoemde scheisloten) wel goed onderhouden worden. Dit geldt ook voor reguliere sloten, deze blijven onderhoudsplichtig om nadelige effecten op de omgeving (bijvoorbeeld landbouw of afvoer ten behoeve van andere functies) te voorkomen of omdat deze een ander specifiek doel dienen (bijvoorbeeld verdrogingsbestrijding). Natuurgebied NBP met scheisloten Reguliere sloten onderhouden volgens voorschriften Onderhoud interne sloten vrijlaten Figuur 2: weergave maatwerkoplossing gedifferentieerd onderhoud Initiatief bij natuurbeheerders Het is op voorhand niet mogelijk om alle belangrijke of reguliere tertiaire sloten binnen de natuurgebieden aan te kunnen wijzen (generiek). Het beheerregister (en legger) biedt op dit moment onvoldoende nauwkeurig inzicht in de praktijksituatie van het tertiaire systeem ter plaatse. Het is belangrijk om deze reguliere sloten in beeld te brengen, zodat negatieve effecten op de omgeving of op de functie ter plaatse zoveel mogelijk wordt voorkomen. Hierbij zijn de inzichten van de natuurbeheerders, de kenners van de lokale situatie en sloten van belang voor specifieke natuurdoelstellingen, bijzonder waardevol. Het waterschap vraagt de natuureigenaar een kaart in te dienen waarin de interne en specifieke reguliere sloten staan weergegeven met een korte motivatie. Zo nodig worden de reguliere sloten met een veldbezoek nader in beeld gebracht. Figuur 2 laat zien voor welke type watergangen gedifferentieerd onderhoud 7

3 Vastlegging gedifferentieerd onderhoud natuur Eigenaren zijn volgens de keur verplicht tot het uitvoeren van onderhoud aan de tertiaire watergangen. Deze onderhoudsplicht wordt concreet gemaakt in de legger. Via voorliggende beleidslijn wordt gedifferentieerd onderhoud mogelijk gemaakt voor natuurgebieden in het Kromme Rijngebied. Doel is om, tijdens de herziening van de legger oppervlaktewateren, het gedifferentieerd onderhoud te formaliseren door deze interne sloten zodanig in de legger weer te geven, dat wordt afgezien van toezicht en handhaving op de onderhoudsplicht, waar de situatie het toelaat. 3.1 Aanpassen legger oppervlaktewateren Het aanpassen van de legger oppervlaktewateren is de meest rechtmatige manier om voorliggende beleidslijn gedifferentieerd onderhoud in natuurgebieden juridisch te verankeren. Aanpassing van de legger, in navolging van de nieuwe Keur, staat gepland voor 2017. De gekozen oplossing geldt voor onderhoudsplichtige eigenaren van natuurgebieden binnen het Kromme Rijngebied volgens de natuurtypenkaart uit het Natuurbeheerplan Provincie Utrecht (NBP, zie figuur 3). Om in aanmerking te komen voor formalisering van gedifferentieerd onderhoud door aanpassing van de legger is het essentieel dat een natuureigenaar een aanvraag indient waarin de specifieke interne sloten staan weergegeven met een korte motivatie. Dit kan in de vorm van een kaartje met een korte argumentatie (bijvoorbeeld via een invulformulier), beiden kunnen ter beschikking worden gesteld op de website van het waterschap. Op basis van deze gegevens kunnen de beheerders van het waterschap deze sloten beoordelen vanuit een waterhuishoudkundige benadering ten behoeve van de functie natuur ter plaatse en de omgeving. Bij gelegenheid kan het wenselijk zijn om, op basis van expertise van de natuurterreinbeheerders en onze waterbeheerders, de betreffende interne sloten in een natuurgebied ter plaatse (veldbezoek) nader in beeld te brengen. Op deze manier kan zoveel mogelijk aan de doelstelling van het waterschap als aan de belangen ten behoeve van de natuur invulling worden gegeven. Het overeengekomen resultaat van deze verzameling van specifieke interne en reguliere sloten binnen een natuurgebied (op kaart) vormt de basis voor de vastlegging van het maatwerk in de legger. Derden hebben bij het vastleggen van de legger de gelegenheid om hun zienswijze naar voren te brengen. Wanneer geen aanvraag wordt gedaan tot aanpassing van de legger in navolging van onderhavige beleidslijn, zal bij de herziening van de legger de huidige onderhoudsverplichting voor de in de legger opgenomen tertiaire watergangen binnen natuurgebieden in stand blijven. Figuur 3 natuurgebieden volgens NBP 2014 Kromme Rijngebied Na aanpassing van de legger geldt de mogelijkheid om in de toekomst blijvend in aanmerking te komen voor maatwerk nog steeds voor een ieder die voldoet aan de voorwaarden opgenomen in deze 8

beleidslijn. Het overeengekomen resultaat kan vervolgens worden vastgelegd in de eerstvolgende herziening van de legger ten tijde van het aanvraag. nader worden uitgewerkt. De resultaten van deze evaluatie worden meegenomen bij het tot stand komen van de legger en eventuele aanvragen voor een navolgende legger. 3.2 Periode nu tot herziening legger Herziening van de legger, in navolging van de nieuwe Keur, staat gepland voor 2017. Tot de tijd dat de gewenste situatie kan worden aangepast in (de herziening van) de legger is een besluit van het college nodig om af te zien van de toezicht en handhaving op de onderhoudsplicht conform de huidige legger door met behulp van het toezicht en handhavingsbeleid en de jaarprogrammering geen prioriteit toe te kennen aan de watergangen binnen deze natuurgebieden. Het handhavingsbeleid komt voort uit de Waterwet en de Keur. Met het collegebesluit 4 jaarlijkse diepteschouw Kromme Rijngebied (1 april 2014) is al gestart met het loslaten van de controle op onderhoud in gebieden die aangemerkt zijn als natuurgebied, in afwachting van de resultaten van het onderzoek dat ten grondslag ligt van onderhavige beleidslijn. De scheisloten zijn wel geschouwd. De sloten gelegen binnen een natuurgebied maar van belang voor water aan- of aanvoer van achtergelegen gronden met een andere functie zijn momenteel onvoldoende nauwkeurig in beeld. Het is wel van belang dat deze in een goede staat van onderhoud blijven. De periode tot aan de herziening van de legger dient als periode om sloten in de aanvragen tot aanpassing van de legger samen met de natuurbeheerders nader te inventariseren, te beoordelen en goed te keuren zodat de benodigde gegevens klaar staan om deze in de legger te verankeren. 3.3 Evaluatie De periode tot aan de herziening van de legger biedt goede mogelijkheden om de situatie te evalueren en zo nodig te optimaliseren. Daarnaast kan deze periode worden gebruikt worden om de bevindingen van dit proces en huidige situatie te evalueren en de gegevens gebruikklaar te maken voor de nieuwe legger. Ook kan in deze periode de toekomstige vastlegging in de legger, op basis van de nieuwe Keur, 9

4 Vooruitblik Naast natuurbeheerders hebben ook agrariërs aangegeven het onderhoud van de tertiaire watergangen los te willen laten. Daarnaast wil het waterschap het loslaten van de onderhoudsplicht voor natuur opschalen naar het gehele beheergebied. In dit hoofdstuk blikt het waterschap hierop vooruit. 4.1 Opschaling naar totaal beheergebied Hoewel de natuurgebieden het meest geconcentreerd liggen binnen het Kromme Rijngebied (circa 80-90%), komen natuurgebieden ook elders in het beheergebied van het waterschap voor (zie figuur 4). Verschillende gebiedskenmerken (waterkwaliteit, geohydrologie, natuurwaarden) maken dat de problematiek in het westelijk deel van het beheergebied anders is dan in het Kromme Rijngebied. Hier is naar verwachting de behoefte aan vernatting ten behoeve van verdroginggevoelige natuurgebieden en/of ecologische betekenis van watergangen minder prominent aanwezig. Wanneer de natuurgebieden uit een ander deel van haar beheergebied dan het Kromme Rijngebied ook een behoefte hebben om interne sloten te onderhouden ten behoeve van de functie natuur staat het waterschap staat open voor een collectief en onderbouwd initiatief vanuit deze gebieden. Het waterschap wil hierbij graag kennis en kunde inbrengen. Doelmatigheid en een blijvend goed functionerend watersysteem - waaronder de zorg voor het voorkomen van wateroverlast - zijn belangrijke uitgangspunten voor het waterschap vanuit zijn taak voor veilige dijken, schoon water en droge voeten. Naar aanleiding van nader onderzoek naar de mogelijkheden voor gedifferentieerd onderhoud in deze aanvullende gebieden kan worden bepaald of opschaling van het gedifferentieerd onderhoud van natuurgebieden naar het gehele beheergebied kan plaatsvinden. Figuur 4: Situering natuurgebieden HDSR 4.2 Mogelijkheden andere functies Inmiddels heeft de landbouwsector ook de wens voor gedifferentieerd onderhoud geuit. De conclusies van de resultaten van het hydrologisch onderzoek naar maatwerk voor natuurgebieden kunnen niet één op één worden doorvertaald naar gebieden met de functie landbouw. Nader onderzoek zou moeten uitwijzen wat de effecten zijn van gedifferentieerd onderhoud op de functie landbouw en op de waterhuishouding in de omgeving en hoe de doelstellingen van het waterschap voor schoon water en droge voeten daardoor worden beïnvloed. Verlanding van interne sloten kan immers op plekken leiden tot (onwenselijke) vernatting en dan moet er wel een reëel beeld zijn van de mogelijke uitstraling hiervan op de waterhuishouding in een gebied. De landbouwsector heeft haar behoefte geuit om ten aanzien van tertiaire watergangen zelf te kunnen beoordelen en beslissen of ze hun interne sloten wel of niet onderhouden en in welke mate, zolang het onderhoudsregime de functie landbouw dient. Het waterschap staat open voor een collectief en onderbouwd initiatief vanuit de landbouwsector. Het waterschap wil hierbij graag kennis en kunde inbrengen. Doelmatigheid en een blijvend goed functionerend watersysteem - waaronder de zorg voor het voorkomen van wateroverlast - zijn belangrijke uitgangspunten voor het waterschap vanuit zijn taak voor veilige dijken, schoon water en droge voeten. 4.3 Communicatie Goede communicatie naar de omgeving is essentieel om het gedifferentieerd onderhoud en daarmee het versoepelen van de schouwplicht mogelijk te maken. 10

Belanghebbenden dienen dan ook nauw betrokken te worden bij de evaluatie van de tijdelijke situatie en de overgang naar een definitieve vastlegging in de legger oppervlaktewateren. Zorgvuldige communicatie zal het draagvlak onder de belanghebbenden vergroten. 11