Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden Met speciale aandacht voor mantelzorg voor mensen met dementie pggm.nl/enquete
Voorwoord Bart Blanken 3 Samenvatting, onderzoeksopzet, conclusie 4 Mantelzorg bieden naast een baan 6 Financiële gevolgen 7 Indicatie voor hulp of zorg 8 Zorgen over de toekomst 9 Ontwikkelingen in de mantelzorg 2015 10 Mantelzorg: een zware en tijdrovende taak 11 Mantelzorg bij dementie 13 Meest gehoorde tip: Vergeet jezelf niet 14 Meer informatie 15 Samenwerking PGGM en Alzheimer Nederland PGGM en Alzheimer Nederland werken sinds 2013 samen om de strijd aan te gaan tegen het snel groeiende probleem van dementie. De twee organisaties ondersteunen, met hun gezamenlijke expertise en schaalgrootte, het grote aantal mantelzorgers dat is betrokken bij mensen met dementie. Bovendien is de samenwerking een impuls voor bewustwording. 2 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Voorwoord Mantelzorgers verdienen groot respect Onze leden werken in zorg en welzijn. Een mooie sector waar zij zich met hart en ziel inzetten voor hun patiënten en cliënten. Als je in zorg en welzijn werkt, dan neem je vaker dan gemiddeld ook de zorg op je voor bijvoorbeeld een chronisch ziek, gehandicapt of hulpbehoevend familielid of vriend. Veel van onze leden combineren hun baan in zorg en welzijn dan ook met de zorg voor een dierbare. Zij zijn mantelzorgers. Van de 3.438 PGGM-leden die onze enquête invulden, blijken 9 op de 10 leden mantelzorger te zijn. De meeste mantelzorgers vinden het vanzelfsprekend om voor hun naaste te zorgen, maar lopen wel tegen tal van problemen aan. Zo is het bijvoorbeeld moeilijk om de zorg te combineren met een betaalde baan en gezin. Ik heb daarom grote waardering voor hun werk, hulp en inzet. Met de inzichten en tips van deze enquête kunnen wij mantelzorgers tot steun zijn en helpen voorkomen dat zij overbelast raken. Een goede balans in het leven is belangrijk voor mantelzorgers. Zodat zij de zorg, die zij een naaste bieden, een goede plek kunnen geven naast alle andere prioriteiten in het leven zoals een baan of gezin. Ik begrijp dat de mantelzorgers onder onze leden zich zorgen maken over de toekomst. We worden namelijk steeds ouder in Nederland en de overheid stimuleert dat we de zorg voor onze naasten meer en meer in eigen hand nemen. Terwijl de meeste mantelzorgers het stokje nooit kunnen overdragen. Mensen die iemand verzorgen in hun vrije tijd verdienen daarom groot respect! We bieden onze leden die een naaste verzorgen daarom graag een steuntje in de rug. Op de laatste pagina van deze brochure zie je wat PGGM&CO voor jou als mantelzorger kan betekenen. Bart Blanken Directeur-Bestuurder Ledenorganisatie PGGM Waardevolle toekomst Mensen helpen bij het realiseren van een goede oude dag. Of, zoals wij het noemen: een waardevolle toekomst. Dat is onze missie. Want volgens ons is pensioen meer dan geld alleen. In de waardevolle toekomst is de pensioen voorziening goed geborgd, heerst een prettig woonklimaat, is zorg goed geregeld en wordt langer doorwerken gefaciliteerd. Daaraan willen wij vanuit PGGM&CO niet alleen een steentje bijdragen, we willen er echt aan trekken om dit te helpen realiseren. We doen dat vanuit onze identiteit als coöperatieve pensioenuitvoeringsorganisatie zonder winstoogmerk. En we doen dat op een manier waarbij we duurzaam waarde kunnen toevoegen. Voor onze institutionele klanten, hun deelnemers en onze leden. 3 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Samenvatting In juni 2015 vroegen wij onze leden naar hun ervaringen met mantelzorg in het algemeen en naar mantelzorg voor iemand met dementie in het bijzonder. Hiervoor hebben wij en Alzheimer Nederland in samenwerking met onderzoeksbureau MWM2 een online enquête ontwikkeld. Dit deden wij ook in 2013 en 2014. Hierdoor kunnen wij de uitkomsten van 2015 vergelijken met de uitkomsten van voorgaande jaren. Door leden te vragen naar hun beleving rondom een thema zoals mantelzorg, weten we als coöperatie wat er bij hen speelt. Zo geven wij een stem aan leden. Wat ervaren mantelzorgers? Mantelzorgers zorgen langdurig en onbetaald (niet beroepsmatig) voor een chronisch ziek, gehandicapt of hulpbehoevend familielid of vriend. Deze enquête geeft ons een indruk van het aantal mantelzorgers onder onze leden, waar zij mee te maken hebben en hoe zij deze rol ervaren. Bovendien konden leden ideeën over mantelzorg en tips geven voor andere mantelzorgers. Mantelzorg voor iemand met dementie Verder hebben wij in deze enquête vragen opgenomen specifiek gericht op mantelzorg voor iemand met dementie. Het aantal dementerenden neemt de komende jaren immers fors toe en daarmee ook deze vorm van mantelzorg. We hebben gekeken welke thema s bij deze mantelzorgers vooral leven en welke hulpbehoeftes en tips zij hebben. Mantelzorger ervaart meer druk Een derde van de mantelzorgers geeft al langer dan 8 jaar mantelzorg. Ruim een kwart van onze leden ervaart de rol als mantelzorger als moeilijk. Dit aandeel is de afgelopen twee jaar gestegen van 19% naar 27%. Duidelijk komt naar voren dat mantelzorgers de mentale belasting het moeilijkst vinden. Een kwart vindt het lastig om de mantelzorg te plannen. Ruim 30% van de mantelzorgers is meer dan 3 uur per week kwijt aan het regelen en organiseren van de zorg. Mantelzorg en werk De meeste mantelzorgers hebben een baan (77%). 4 op de 10 werkt 25 uur per week of meer. Meer uren werken maakt mantelzorg plannen moeilijker. De meeste mantelzorgers vertellen hun werkgever over hun zorgtaken. In 43% van alle gevallen zijn leidinggevenden niet op de hoogte van deze rol. Ruim een kwart van de mantelzorgers vertelt het niemand op het werk. Financiële gevolgen Meer de helft van de mantelzorgers geeft aan dat de mantelzorg financiële gevolgen heeft. Dit heeft vooral te maken met extra kosten die zij maken. Maar ook omdat er sprake is van minder inkomsten omdat de mantelzorger minder kan werken. In deze samenvatting geven wij de belangrijkste resultaten op hoofdlijnen weer. In de volgende paragrafen vind je een toelichting per onderdeel van deze enquête. 9 op de 10 leden is mantelzorger Van de 3.438 leden die de enquête hebben ingevuld is 89% mantelzorger, dat is 9 op de 10. En van al deze leden die mantelzorger zijn, zorgt 31% voor iemand met dementie. De meeste mantelzorgers zorgen voor een familielid, meestal één van de (schoon-)ouders. 4 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Zorgen over de toekomst Veel mantelzorgers maken zich zorgen over de toekomst. Mantelzorgers ervaren de combinatie met gezin, werk en mantelzorg als moeilijk. Ze vinden de druk alleen maar toenemen. In 2015 maken 7 op de 10 mantelzorgers zich zorgen, een kwart maakt zich zeer veel zorgen. Mantelzorger staat er relatief alleen voor Ruim 1 op de 3 mantelzorgers draagt de zorg alleen. Familie is de aangewezen ondersteuning van de hulpbehoevende. Het aantal jaren dat een mantelzorger zorg verleent, ligt dicht bij het aantal jaren dat iemand mantelzorg ontvangt. Dit lijkt erop te wijzen dat er weinig wisseling van de wacht is. Eenmaal mantelzorger, dan blijf je mantelzorger. Dit beeld in 2015 is vergelijkbaar met eerdere jaren. Mantelzorg bij dementie Ruim 3 op de 10 mantelzorgers (31%) is mantelzorger voor iemand met dementie. Dat is iets minder dan vorig jaar (35%), maar meer dan in 2013 (27%). Het gaat hier in vergelijking met andere mantelzorgers vaker om een van de eigen (schoon-)ouders. En de zorg wordt vaker gedeeld met professionele hulp en andere mantelzorgers. De patiënt woont in de meeste gevallen niet meer thuis. De mantelzorg voor mensen met dementie blijkt minder langdurig en minder frequent te zijn dan in andere mantelzorgsituaties. Maar deze mantelzorgers ervaren hun taak wel als moeilijker dan andere mantelzorgers. Dat geldt ook voor de totale ervaring, de planning, de combinatie werk/privé én de mentale belasting. Conclusies Mantelzorg wordt vaak voor (schoon)ouders verleend. Vaker dan in 2014 wordt er zorg verleend aan iemand in de omgeving die geen familie is. Ruim 1 op de 3 mantelzorgers draagt de zorg alleen. Mantelzorger ben je van begin tot eind en is vaak een dagelijkse zorg. Werk belemmert de mantelzorgers om de zorg te plannen en maakt de uitvoering van hun rol moeilijker. Het aandeel mantelzorgers dat hun rol moeilijk vindt, blijft stijgen. Mantelzorgers zijn (steeds) pessimistischer over hun toekomst. Onderzoeksopzet De online enquête is uitgevoerd door onderzoeksbureau MWM2. Aan deze enquête namen 3.438 PGGM&CO-leden deel. PGGM&CO heeft de enquête bij haar leden onder de aandacht gebracht van 9 juni tot en met 24 juni 2015 in e-nieuwsbrieven, op de Facebookpagina en de website van PGGM&CO en de website WeHelpen.nl. Via een online link kwamen leden automatisch bij de vragenlijst. De vragen in de enquête waren onderverdeeld in verschillende vraagblokken voor verschillende doelgroepen: Gegevens en ervaringen van mantelzorgers. Gegevens en ervaringen van mantelzorgers voor mensen met dementie. Themablokken voor mantelzorgers voor mensen met dementie. Ervaringen met dementie van niet-mantelzorgers. Let op! De som van de uitkomsten in de grafieken kunnen soms uitkomen op iets minder of meer dan 100%. Dit heeft te maken met de afronding van de getallen. 5 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Mantelzorg bieden naast een baan De meeste mantelzorgers combineren hun zorgtaken met een baan. Het gaat dan meestal om een dienstverband van 17-24 uur. Bijna 4 op de 10 mantelzorgers werkt 25 uur per week of meer. In vergelijking met 2013 heeft een grotere groep mantelzorgers geen baan. Wie weet ervan op het werk? De meeste mantelzorgers vertellen hun werkgever over hun zorgtaken. In 43% van alle gevallen zijn leidinggevenden niet op de hoogte van deze rol. Ruim een kwart van de mantelzorgers vertelt het niemand op het werk. Bieden werkgevers mogelijkheden? Als mantelzorger heb je verplichtingen op je werk, thuis en tegenover degene die je mantelzorg geeft. Veel mantelzorgers komen hierdoor tijd te kort. De meeste werkende mantelzorgers maken geen gebruik van de faciliteiten die de werkgever aanbiedt. Denk aan flexibel werken, zorgverlof of zelf je werktijd indelen. Meestal biedt het werk maar een beperkt aantal mogelijkheden aan. De mantelzorger maakt het meest gebruik van flexibel werken (14%), daarna van zorgverlof (4%) en zelf de werktijd indelen (11%). Een kwart van de werkende mantelzorgers weet niet of hun werkgever mogelijkheden biedt. Is op jouw werk bekend dat je mantelzorger bent? Ja, bij mijn collega s en leidinggevende(n) Ja, bij mijn collega s Ja, bij mijn leidinggevende(n) Nee 2015 50 23 6 20 43 2014 52 21 8 19 40 2013 49 22 5 23 45 Onbekend bij leidinggevende(n) Welke bestaande mogelijkheden biedt de werkgever en gebruik je om mantelzorg met werk te combineren? Aanbod Gebruik 64 o 28 18 d 14 5 d 4 13 11 12 11 4 d 2 26 Geen Flexibel werken Zorgverlof Zelf werktijd indelen Anders (Tijdelijke) aanpassing contract (aantal uren) Weet ik niet 6 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Financiële gevolgen Ruim de helft van de mantelzorgers (56%) ervaart dat het zorgen voor een naaste financiële gevolgen heeft. Voor 40% van de mantelzorgers heeft dit te maken met extra kosten die zij maken (denk aan kosten voor vervoer, wassen, telefoneren, etc.). Sommige mantelzorgers (12%) hebben minder inkomsten omdat zij minder zijn gaan werken. Heeft de mantelzorg financiële consequenties? 12 4 6 40 42 Nee Ja, extra kosten Ja, minder inkomsten omdat ik minder kan werken Ja, door iets anders Weet niet 8 Mijn partner kan niet meer naar een dagbesteding door hoge financiële bijdrages. En deze voorzieningen bestaan in onze buurt niet meer door bezuinigen van de gemeente. De dagbesteding was voor mijn partner zinvol, een fijn uitje. En voor mij een adempauze en verlichting in een 24 uurs zorgtaak. Financieel hebben wij het zwaar. Sinds mijn vrouw ziek is, hebben we leningen lopen. De mantelzorg is niet gericht op jonge gezinnen. Wij hebben het financieel best zwaar, zeker met twee studerende kinderen. We hebben veel kosten waardoor ons huis verwaarloosd en we geen goede hulpmiddelen kunnen kopen. Hierdoor wordt de emotionele en fysieke druk nog groter. 7 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Indicatie voor hulp of zorg 3 op de 4 mantelzorgers krijgen voor het zorgen van hun naaste hulp van professionals. De rest draagt de zorg zonder hulp van professionals. Daarbij gaat het meestal (92%) om een indicatie voor zorg of hulp. Heeft degene voor wie je zorgt een indicatie voor hulp of zorg (officiële aanvraag)? Ja 76 Nee Weet ik niet 2 8 22 Is er sprake van een zorg- of hulpindicatie en wordt er professionele hulp ingezet? Professionele hulp Geen professionele hulp Indicatie 92 7 Geen indicatie 17 83 8 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Zorgen over de toekomst Mantelzorg is de laatste tijd vaak in het nieuws. Veel mantelzorgers maken zich zorgen over de toekomst. Zij ervaren de combinatie met gezin, werk en mantelzorg als moeilijk en vinden de druk alleen maar toenemen. In 2015 maken 7 op de 10 mantelzorgers zich zorgen, een kwart maakt zich zeer veel zorgen. In hoeverre maak je je zorgen over mantelzorg in de toekomst? Zeer weinig Weinig Niet veel, maar ook niet weinig Veel Zeer veel 1 2014 7 21 46 25 8 71 2015 7 20 46 26 8 1 (zeer makkelijk) 72 (zeer moeilijk) Er wordt steeds meer gevraagd van mantelzorgers. In combinatie met mijn werk en gezin houd ik geen vrije tijd meer over. Hierdoor voel ik mij vaak overbelast. Ik ben al jarenlang mantelzorger voor mijn man. Ik ben minder gaan werken omdat het te veel werd. Als ik kijk naar de veranderende wetgeving, dan maak ik mij grote zorgen. De wetgeving is alleen maar gericht op bezuinigingen. Steeds meer ouderen moeten langer thuis blijven wonen, vaak als dit al helemaal niet meer verantwoord is. Er wordt dan meer en meer een beroep gedaan op mantelzorgers en vrijwilligers. Dit lijkt mij voor alle partijen een kwalijke ontwikkeling. De ouderen, maar ook andere zorgvragers, krijgen niet de professionele zorg die nodig is. En de mantelzorger dreigt overbelast te raken. 9 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
72% MANTELZORGERS MAAKT ZICH ZORGEN OVER TOEKOMST ONTWIKKELINGEN MANTELZORG 2015 Ingevuld door 3.438 leden van PGGM&CO 32% > 8 jaar mantelzorger 31% > 3 uur per week kwijt met organiseren van zorg Plannen mantelzorg is lastig Rol mantelzorger is moeilijk 23% 20% 18% 2015 2014 2013 TIJD 2015 2014 2013 27% 24% 19% 77% heeft een baan 40% werkt > 25 uur per week WERK? 20% zegt niets op het werk 43% leidinggevenden niet op hoogte 56% mantelzorgers ervaart financiële gevolgen GELD 40% maakt extra kosten voor vervoer, telefoneren, wassen Er wordt steeds meer gevraagd van mantelzorgers. In combinatie met mijn werk en gezin houd ik geen vrije tijd meer over. Hierdoor voel ik me vaak overbelast. Als ik kijk naar de veranderende wetgeving, dan maak ik mij grote zorgen. De wetgeving is alleen gericht op bezuinigingen. Kijk voor meer informatie op pggm.nl/enquete 10 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Mantelzorg, een zware taak Mantelzorgers vinden hun zorgtaak moeilijk. In 2014 gaf 19% aan de rol als mantelzorger zwaar te vinden, in 2015 zegt 27% van de mantelzorgers zijn of haar zorgtaken moeilijk te vinden. De mentale belasting ervaart de mantelzorger als het moeilijkst en zwaarst. Weet de mantelzorger de mentale belasting en de zorg in combinatie met privéleven beter in balans te brengen, dan ervaart hij of zij de zorgtaken het snelst als minder zwaar. Frequentie zorg licht gedaald In 2013 gaf 45% van de mantelzorgers aan minstens 3 keer per week zorg te verlenen. In 2014 was dit aandeel gestegen naar 57% en in 2015 gezakt naar 52%. Toch verwacht de mantelzorger dat net als in 2013 en 2014 de zorg in de nabije toekomst verder zal toenemen. Hoe ervaar je je rol als mantelzorger? Zeer makkelijk Makkelijk Niet moeilijk, maar ook niet makkelijk Moeilijk Zeer moeilijk Algemeen 11 62 23 4 1 Combinatie werk en mantelzorg 10 50 34 6 1 Combinatie met privéleven 11 53 28 25 1 Plannen zorgtaken 14 61 19 3 2 11 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Plannen is moeilijk Steeds vaker vindt de mantelzorger het moeilijk om zijn of haar zorgtaken in te plannen. In 2013 vond 21% van de mantelzorgers het (zeer) gemakkelijk om de taak als mantelzorger in te plannen, 18% vond het (zeer) moeilijk. In 2015 geeft nog maar 16% aan dit (zeer) gemakkelijk te vinden, voor 23% is het (zeer) moeilijk. Het plannen wordt als lastiger ervaren als de mantelzorger meer dan 8 uur werkt en/of meer dan twee keer per week mantelzorg verleent. Ruim 30% van de mantelzorgers is meer dan 3 uur per week kwijt aan het regelen en organiseren van de zorg. Hoeveel tijd ben je per week kwijt aan het regelen en organiseren van de zorg? 31 9 10 9 13 14 14 Minder dan een half uur Een half uur tot een uur 1 tot 1,5 uur 1,5 tot 2 uur 2 tot 2,5 uur 2,5 tot 3 uur Meer dan 3 uur 8 Ik moest mijn perfectionistische instelling loslaten en accepteren dat mijn moeder niet meer zo goed voor zichzelf zorgt. Dus in plaats van ruzie maken over wassen, schone kleding en kappersbezoek, verdragen dat ze met te lange vette haren rondloopt en vlekken in haar kleding heeft of vreemde combinaties aantrekt. Als ik mij na een bezoek aan mijn moeder een beetje verdrietig of depressief voel, ga ik iets leuks doen. Je moet ten slotte sterk zijn en blijven. Zorg je goed voor jezelf, dan kun je de mantel zorg beter aan. Ik ben blij met de trajectbegeleider. Je kunt je verhaal kwijt en ze geeft tips over hoe ik bepaalde dingen kan aanpakken 12 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Mantelzorg bij dementie 31% van de mantelzorgers zorgt voor iemand met dementie. Dit is iets minder dan in 2014 (35%). 9 van de 10 mantelzorgers die zorgen voor iemand met dementie heeft wel eens informatie hierover opgezocht. Veelal via de website van Alzheimer Nederland (58%). Toch is er behoefte aan meer, beter en makkelijk toegankelijke informatie rondom dementie. Wat ervaren mantelzorgers bij dementie? Mantelzorgers van iemand met dementie ervaren het zorgen voor de ander op verschillende punten anders dan andere mantelzorgers. Zo ervaren zij de mentale belasting als groter (49% versus 44%). En verwacht een groter aantal dat de hoeveelheid zorg zal toenemen (73% versus 68%). Ook is emotionele ondersteuning vaker onderdeel van de geboden mantelzorg (81% versus 76%). Daarbij zijn zij in verhouding meer tijd kwijt met het organiseren van zorg. Zorg voor jezelf moeilijk Zorg voor jezelf vinden 4 op de 10 mantelzorgers van iemand met dementie een moeilijk thema. Zo geven ze bijvoorbeeld aan geen tijd te hebben voor zichzelf, zichzelf weg te cijferen of gemakkelijk aan zichzelf voorbij te gaan. Andere thema s zoals hulp van andere mantelzorgers, professionele hulp aan huis, weten wat er gebeurt, praktisch in en om de woning worden ook als lastig ervaren, maar minder. Meer behoefte aan hulp Minimaal 4 op de 10 mantelzorgers van iemand met dementie heeft behoefte aan hulp. In vergelijking met vorig jaar is de soort hulpbehoefte gewijzigd. Er is meer behoefte aan hulp van andere mantelzorgers en praktische hulp in en om de woning. Ook geven mantelzorgers aan behoefte te hebben aan meer begrip en ondersteuning van familie en eventueel andere mantelzorgers. Tips van onze leden Vraag op tijd (professionele) hulp. Beter te vroeg dan te laat Stel je grenzen en zorg goed voor jezelf. Blijf ook zelf leuke dingen doen Plan en regel alles zoveel mogelijk, maak concrete afspraken en breng ontwikkelingen in kaart (dagboek) Informeer de buitenwereld op tijd Er zijn 256.000 Nederlanders met dementie En 300.000 mantelzorgers die iemand met dementie verzorgen Ben jij mantelzorger voor iemand met dementie? 2015 2014 2013 Ja Nee d 31 69 65 Ja Nee 35 73 Ja Nee 27 8 13 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Vraag op tijd hulp Als je voor iemand zorgt die lijdt aan dementie, dan kun je vast hulp gebruiken. Het is goed om deze hulp op tijd te vragen, zodat je de mantelzorg volhoudt zonder dat je overbelast raakt. PGGM&CO maakt praktische filmpjes over dementie. Voor meer informatie en tips kun je ook kijken op pggm.nl/dementie. Meer informatie over dementie Wil je meer weten over de hersenziekte dementie? Ga naar Alzheimer Nederland. Bellen kan ook. De Alzheimertelefoon biedt 24 uur per dag, zeven dagen per week, hulp bij dementie via de telefoon. De Alzheimertelefoon is bereikbaar via het gratis telefoonnummer 0800-5088. Je kunt ook de Alzheimer Assistent downloaden. Deze gratis app voor mantelzorgers biedt informatie in tekst, foto s én video over inmiddels meer dan zeventig onderwerpen. Accepteren dat mijn vader niet meer beter wordt. Dat is moeilijk. Als hij zichzelf in de spiegel ziet, dan gaat hij lachen. Als ik dat zie, dan doet dat pijn. Maar ik ben blij dat hij vrolijk is. Het is een heel lang rouwproces, mijn maatje gaat langzaam bij mij weg. Onze relatie is erg veranderd door de ziekte. Er is geen gelijkwaardigheid meer en de verantwoordelijkheid voor onze levens ligt nu geheel bij mij. De omgang en benadering met iemand die dementie heeft vergt veel geduld, liefde, kennis en respect van de naasten en van de hulpverleners. Ik heb kennis gemaakt met een familienet waarin de familie en verzorging contact heeft over het familielid over praktische en emotionele zaken. Heel waardevol! 14 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Vergeet jezelf niet Vaak vind je het vanzelfsprekend. Zorgen voor een familielid of vriend, buurman of buurvrouw. Dat doe je gewoon. Toch is het soms zwaar als er steeds een beroep op je wordt gedaan. Dan heb je het gevoel dat je er alleen voor staat. Zorg ervoor dat het niet zover komt. Want wat gebeurt er als je zelf een keer ziek bent? Deel je zorgtaken met anderen. Dat ben je minder kwetsbaar. En blijft je relatie met degene voor wie je zorgt beter. Laat een ander je taken (tijdelijk) overnemen Je hoeft het niet allemaal alleen te doen. Laat anderen de zorg delen of deels overnemen. Vraag om hulp. Bijvoorbeeld aan vrijwilligers of professionals. Steeds meer vormen mantelzorgers, vrijwilligers en professionals samen een team rondom en met de persoon voor wie ze zorgen. Samen zorgen ze ervoor dat iemand langer thuis kan blijven wonen en de regie over zijn leven behoudt. Tips van PGGM&CO Zorg voor een netwerk om je heen van familie, vrienden, kennissen en vrijwilligers. Maak gebruik van vrijwilligersorganisaties: de vriendendienst, buddyzorg, vrijwillige thuishulp, handen in huis of de georganiseerde burenhulp. Zorg dat helder is wanneer hulp nodig is en zet dat in een maandschema. Schakel een Steunpunt Mantelzorg in. Besteed regeltaken uit aan een mantelzorgmakelaar. Zoek uit wat voor verlofregelingen er bestaan. Combineer je mantelzorg met je werk? Ga erover in gesprek met je leidinggevende. Maak gebruik van vervangende zorg. Dit noemen we respijtzorg. Plan je vrije tijd en je vakantie. Zorg dat er tijd overblijft voor je eigen hobby s, vrienden en gezinsleden. Vergeet jezelf niet! is de meest gehoorde tip die wij terugkregen van mantelzorgers die de enquête hebben ingevuld. Blijf voor jezelf zorgen, zoek ontspanning, doe leuke dingen. En zoek hulp in de familie om jezelf te ontlasten. Zorg dat je met iemand kan praten die alleen luistert en niet oordeelt. Praat bijvoorbeeld met lotgenoten of deskundigen. Voel goed aan wanneer je onaardig wordt of je geduld opraakt bij degene voor wie je zorgt. Dit is jouw grens. Schakel hulp in zodat je zelf tijd krijgt om weer leuke en positieve dingen te doen waar jijzelf energie van krijgt. 15 Mantelzorg in de beleving van PGGM&CO-leden
Luisteren, steunen, praktische zaken regelen en constant plannen. Vaak naast een baan, een gezin of allebei. Als je lange tijd voor iemand zorgt die chronisch ziek, gehandicapt of hulpbehoevend is, dan ben je mantelzorger. Dat vraagt om afstemming op je eigen leven. In deze Informatie Wijzer vind je handige tips. Zodat je weet waar je hulp en advies kunt krijgen. Met welke instanties heb je te maken? Hoe regel je de financiële ondersteuning? Wat kan je werkgever voor je doen? En vooral: hoe voorkom je dat je overbelast raakt? PGGM&CO biedt overzicht en inzicht. Met tips om je mantelzorg rol te verlichten. Pagina 3 Pagina 6 1 PGGM&CO Informatie Wijzer Mantelzorg Pagina 7 Pagina 16 Meer informatie Voor meer informatie over de opzet van het onderzoek en de resultaten kun je contact opnemen met Susan Bruning - van der Werf van PGGM&CO via susan.bruning@pggm.nl. Informatie en tips over mantelzorg Op pggm.nl/mantelzorg vind je als mantelzorger praktische tips. Zodat je weet waar je hulp en advies kunt krijgen. Met welke instanties krijg ik te maken? Hoe regel ik financiële ondersteuning? Wat kan mijn werkgever voor mij doen? Hulp vragen en aanbieden PGGM is medeoprichter van WeHelpen, een online marktplaats waar je gratis hulp kunt vragen, aanbieden en organiseren. Want de druk die op medewerkers uit zorgen welzijn ligt, kan soms groot zijn. Via WeHelpen kunnen leden als professional én als mens een beetje worden ontlast. WeHelpen heeft meer dan 22.107 hulpaanbieders en -vragers in het hele land. Kijk op pggm.nl/wehelpen. Informatie Wijzer Mantelzorg Mantelzorg Pagina 2 Team van de toekomst Wonen Pagina 11 Inkomsten en uitgaven Vrije tijd Pagina 8 Steun en advies Pagina 13 Zorgtaken delen Werken Pagina 9 Je leven na mantelzorg Informatiewijzer Mantelzorg Informatie en tips over mantelzorg bij dementie? Bekijk de vier themafilmpjes op pggm.nl/dementie. Kijk ook eens op wijmantelzorgers.nl. Dé plek voor een goed gesprek, tips, adviezen en ervaringen van andere mantelzorgers. Wij Mantelzorgers wordt ondersteund door PGGM&CO 15-7337 september 2015 pggm.nl leden info@pggmenco.nl PGGM&CO is een handelsnaam van: PGGM Coöperatie U.A. KvK: 30227790 PGGM Services B.V. KvK: 54101328 PGGM Financiële Services B.V. KvK: 30228488