Een voorstelling over het ontstaan van hiphop door Flow Provider voor groep 7 en 8 van het primair onderwijs

HIS TO RY OF HIP HOP Een voorstelling over het ontstaan van hiphop door Flow Provider voor groep 7 en 8 van het primair onderwijs

Inhoud p3 Inleiding p4 Over hiphop: voor de leerkracht p5 Begrippenlijst Voor de voorstelling p6 Les 1: Ik ben de beat p11 Les 2: Hier sta ik Na de voorstelling p14 Les 3: Hiphop en ik Bijlagen Werkblad 1: Emotie en gebeurtenis Werkblad 2: Een straat in de Bronx

Inleiding HIS TO RY OF HIP Binnenkort gaat u met uw leerlingen naar de voorstelling History of hiphop van Flow Provider. Flow Provider houdt zich actief bezig met hiphop- en straatcultuur. De stichting organiseert evenementen, projecten, workshops en, in dit geval, een spetterde voorstelling over de geschiedenis van de hiphopcultuur. History of hiphop neemt de leerlingen mee naar het begin van de jaren zeventig in New York, de plaats waar hiphop ontstond. Breakdancers, een DJ, een rapper en een graffiti-artiest laten zien hoe de hiphopcultuur zich vanaf het prille begin tot nu heeft ontwikkeld. Het educatieve materiaal bij de voorstelling bestaat uit drie lessen: twee voorbereidende lessen en een reflectieve opdracht voor erna. In de eerste les maken de leerlingen kennis met hiphop door met hun lichaam muziek te maken. In les 2 ervaren ze hoe emoties werken als basis van rapteksten en schrijven ze zelf een korte tekst. In de afsluitende les kiezen de leerlingen een uitingsvorm uit de hiphop zoals ze die in de voorstelling hebben gezien. Vervolgens maken ze een groepsrap, die ze tijdens een presentatie uitvoeren. 3

Over hiphop: voor de leerkracht Hiphop ontstond begin jaren zeventig in de wijk de Bronx in New York City. Meer dan alleen een muziekstroming is het de verzamelnaam voor rapmuziek, breakdance, DJ-ing en graffitikunst. Deze vier uitingsvormen hadden dezelfde oorsprong: onvrede over de armoede en het geweld in de getto s en de behoefte om zich creatief te uiten. Tijdens zogeheten block parties(wijkfeesten) kreeg hiphop als subcultuur steeds meer vorm. De negatieve elementen uit het dagelijks leven werden omgezet in een creatieve stroming die zich langzaam maar zeker ook buiten New York ontwikkelde tot wat we nu kennen als hiphop. Van de vier rollen DJ, rapper, breakdancer en graffiti-artiest ligt in het educatieve materiaal bij History of hiphop de nadruk op rap.

Begrippenlijst HIS TO RY OF HIP DJ (Diskjockey) Op de block parties kwam de muziek niet van een band met gewone instrumenten maar uit de platenspeler. DJ s gebruikten elpees en mixten op verschillende platenspelers de drumbreaks (beats) van de nummers aan elkaar. Zo ontstonden nieuwe nummers, waarop DJ s ook wel scratchten op de beat: ze stopten een draaiende elpee op het juiste moment, haalden hem heen en weer langs de naald, en duwden hem weer verder. MC/rapper Veel artiestennamen van rappers beginnen met MC (spreek uit: em-sie), dat staat voor Master of ceremonies. De MC praatte tijdens de blockparties op een speelse manier de platen aan elkaar en zweepte het publiek op met gevatte rijmteksten. De term rap is een afkorting van Rhythm and poetry: het half zingen, half praten van een rijmende tekst op een beat. Breakdance Uit schijngevechten op de dansvloer (rocking) kwam breakdance voort. Deze danssoort werd steeds diverser en kreeg in de loop der jaren varianten als hiphopdans en streetdance. Wanneer groepen breakdancers elkaar tegenkwamen en een battle wilden houden, daagden ze elkaar uit met een b-boy stand: een stoere pose. Graffiti Bij graffiti maak je onder andere onderscheid tussen pieces en tags. Pieces zijn de grotere graffitistukken met veelal de naam van de maker (writer) met spuitbussen in steeds andere lettertypes gespoten. Het kunnen ook gestileerde tekeningen en cartoonachtige tekeningen zijn. Een tag is de handtekening van de writer, gemaakt met spuitbus of stift. Writers willen bekendheid en zetten een piece daarom graag op een duidelijk zichtbare plek in de openbare ruimte, op zo veel mogelijk locaties. Het schetsboek van een writer noem je een blackbook. In Nederland ontstond de graffiti in de punkbeweging; pas later werd het onderdeel van de Nederlandse hiphopcultuur. Beat De beat is de muziek waarop hiphopartiesten rappen of zingen. In het begin bouwde de DJ de beats op met stukjes muziek (samples) van platen. Inmiddels bestaat een basis hiphopdrumbeat uit drie geluidselementen van een drumstel (zie Les 1). Tegenwoordig wordt steeds meer muziek helemaal digitaal gecreëerd. Beatbox Als er geen muziek bij de hand is, zoals in de oorspronkelijke hiphopscene vaak gebeurde, wordt de beat gemaakt met de mond. Dit heet beatboxen. 5

IS O YFIP Voor de voorstelling Les 1: Ik ben de beat 45 minuten Samenvatting U introduceert het onderwerp: hiphop. De leerlingen gebruiken hun lichaam als muziekinstrument met bodypercussion en beatboxen. Benodigdheden www.klunky.nl > history of hiphop > ik ben de beat Voorbereiding Bekijk op het digibord en zet vast klaar voor de les: www.klunky.nl > history of hiphop > ik ben de beat Introductie www.klunky.nl > history of hiphop > ik ben de beat: Rapper's Delight Samen met de leerlingen luistert u naar het eerste stukje (ongeveer één minuut) van het nummer Rapper s Delight van The Sugarhill Gang, dat op klunky staat. Dit was de eerste rapsingle die een commercieel succes werd, in 1979. Het succes opende de deur voor de wereldwijde verspreiding van de hiphopcultuur. Na het beluisteren van het nummer stelt u de leerlingen een aantal vragen om het thema van deze lessen te introduceren. Het is de bedoeling dat de vragen tot een gesprek over hiphop leiden. Vragen die u kunt stellen zijn: Wat heb je gehoord? Welke muzieksoort was dit? Welke woorden hebben je gehoord? Waar ging de tekst over, denk je? Wat doet de muziek met je? 6

U vertelt de leerlingen, indien nodig, dat ze net naar hiphop hebben geluisterd. En dat Rapper s Delight de allereerste hiphop-wereldhit was. Ook vertelt u de groep dat de komende lessen in het teken staan van deze muzieksoort, en dat de leerlingen zelf gaan ontdekken hoe hiphopmuziek in elkaar steekt. Na dit klassikale gesprek stelt u vragen aan de leerlingen om het onderwerp van Les 1 te introduceren. Vragen die u kunt stellen, zijn: Wat weet je van hiphop? Welke instrumenten heb je gehoord? Hoe noem je de muziek waarop wordt gerapt? Wie weet hoe je een beat maakt? In de begrippenlijst vindt u meer achtergrondinformatie. Vertel dat een beat in ieder geval altijd bestaat uit drumgeluiden. Je lichaam als drumstel Benodigdheden: www.klunky.nl > history of hiphop > ik ben de beat: online drumstel Scroll op de huidige klunkypagina (ik ben de beat) naar het online drumstel. U laat de verschillende geluiden horen en vertelt dat dit een normaal drumstel is. Bij hiphop gebruik je met name de KICK (4), de SNARE (5) en de HIHAT (6). Laat deze drie geluiden horen. U kunt ook enkele leerlingen uitnodigen om met de drie onderdelen een ritme te spelen op het drumstel. Vertel dat in het begin veel jongeren uit de hiphopscene geen drumstel hadden. Hoe maakten zij dan een beat? Met hun stem en met hun lichaam! Laat de leerlingen experimenteren: ze maken geluiden/een beat met hun lichaam en hun stem. Hierna vraagt u ze om hiphopdrumgeluiden te maken. Kunnen zij ontdekken hoe ze met hun lichaam of stem de drie specifieke geluiden kunnen maken: een kick, een snare en een hihat? Ter ondersteuning kunt u de drumstelgeluiden nogmaals laten horen. 7

Hiphopbeat maken Benodigdheden cd track 1 of www.klunky.nl > history of hiphop > ik ben de beat: beat 1 U spreekt met de leerlingen af welk geluid welk drumsteldeel is: Kick: Snare: Hihat: je stampt op grond. je klapt in je handen. je maakt een tss-geluid met je mond. Nu kunt u de groep een hiphopbeat laten creëren. Bij hiphopmuziek tellen we altijd tot 4; de vierkwartsmaat is een standaard hiphopbeat-indeling. Stap 1 De leerlingen oefenen alleen de hihat (tss-geluid met de mond). Stap 2 De leerlingen oefenen alleen de kick (stamp op grond). Stap 3 De leerlingen oefenen alleen de snare (klap in je handen). Verdeel vervolgens de leerlingen over 3 groepen. Groep 1 doet de hihat, groep 2 de kick en nummer 3 de snare. Leg uit dat de leerlingen samen een hiphopbeat gaan maken. Eerst een makkelijke beat, en daarna (zie Extra, op de volgende pagina) moeilijker. Als ondersteuning kunt u via de cd of op klunky beat 1 laten meelopen. Laat als hulpmiddel eerst een afbeelding van ritme 1 zien. RITME 1 1 2 3 4 1 2 3 4 hihat hihat hihat hihat hihat hihat hihat hihat kick kick snare snare Stap 1 Begin met de hihat-groep. Laat deze leerlingen op iedere tel hun geluid maken. Stap 2 Zeg dat de kick-groep op hun tel mee moet doen. Stap 3 Zeg dat de snare-groep op hun tel moet invallen. 8

HIS TO RY OF HIP TIP Als leerkracht kunt u dirigeren: geef de groepjes aan wanneer ze moeten beginnen en beweeg uw hand mee op het ritme. U kunt de leerlingen stoppen door af te zwaaien : maak met uw open hand een cirkel in de lucht en sluit de hand. EXTRA Beat 2 is lastiger... Verdeel de leerlingen weer over 3 groepen en volg dezelfde stappen als bij beat 1. RITME 2 1 2 3 4 1 2 3 4 hihat hihat hihat hihat hihat hihat hihat hihat kick kick kick snare snare snare Poffertjes en crackertjes beatboxen Benodigdheden www.klunky.nl > history of hiphop > ik ben de beat: poffertjes en crackertjes of de cd track 3. U vertelt de leerlingen dat ze nu met hun mond een beat zullen maken, zoals hiphoppers dat doen. U vraagt de leerlingen of ze (nog) weten hoe dit heet en zegt dat ze zelf gaan beatboxen met behulp van poffertjes en crackertjes. Luister naar het voorbeeld op klunky of op de cd (track 3 Poffertjes en crackertjes). Daarna zegt u het na. Bij het uitspreken van de zin legt u de nadruk op de hoofdletters in: PoffertjeS en CRackertjeS 1 2 3 4 Kick Hihat Snare Hihat Herhaal dit en probeer de klinkers steeds zachter te zeggen, te dempen. 9 Vervolgens oefent u het met de leerlingen.

Eindpresentatie les 1 Benodigdheden: www.klunky.nl > history of hiphop > ik ben de beat: beat 1 of beat 2 (naar keuze) U vertelt dat bodypercussie en beatboxen nu zullen samenkomen. U verdeelt de leerlingen over vier groepen: drie groepen voor bodypercussie (voor kick, snare en hihat) en een vierde groep voor beatbox. Bouw het geheel op als bij de bodypercussie-oefening. De beatbox komt erbij als vierde stap.

Les 2: Hier sta ik 45 minuten Samenvatting HIS TO RY OF HIP De leerlingen leren zich verbaal en non-verbaal uiten op een manier die typerend is voor hiphop. Benodigdheden www.klunky.nl > history of hiphop > hier sta ik Werkblad 1: Emotie en gebeurtenis Introductie U herinnert de leerlingen aan de vorige hiphoples, met de bodypercussie en het beatboxen, en vertelt dat ze ook nu weer beginnen met muziek. Deze keer letten de leerlingen ook op de tekst. Beluister daarom vooraf het nummer 'We missen je' van Gers Pardoel. Vertel de leerlingen dat tijdens deze les de tekst van rap centraal staat. Vraag ze daarom goed naar de tekst te luisteren van het nummer dat ze gaan luisteren. Na het beluisteren van het nummer stelt u vragen aan de groep ter introductie van deze les. Dit gebeurt in de vorm van een klassikaal gesprek. Vragen die u kunt stellen, zijn: Wat heb je gehoord? Wat voelde je erbij? Waar ging de tekst over? Waar moest je aan denken? Wat doet het lied met jullie? Hiphop en emotie Benodigdheden www.klunky.nl > history of hiphop > hier sta ik: Gers Pardoel 'We missen je' In We missen je rapt Gers Pardoel op een gegeven moment: Ik wil wel rappen, maar de woorden zijn zoek. De leerlingen ervaren hoe het is als ze een sterke emotie voelen, maar deze niet kunnen uiten. Vraag de leerlingen een gebeurtenis in gedachten te nemen waarbij ze 11 boosheid voelden. Hoe kun je laten zien dat je boos bent zonder geluid te maken?

IS De leerlingen kunnen hun boosheid uitdrukken door hun houding, en dat kan ook als het gaat om andere emoties zoals: bedroefd zijn, of bang, of blij. Emotie op een beat Benodigdheden www.klunky.nl > history of hiphop > hier sta ik: beat 2 of cd track 2 O Vertel YFIP de leerlingen dat ze zo meteen, steeds als u een emotie roept, die emotie laten zien met hun lichaam. Laat de kinderen lopen op het ritme van de beat. Meetellen met het ritme kan de leerlingen helpen. Wanneer de muziek stopt, roept u een emotie en moeten de leerlingen bevriezen in de houding waarmee ze die emotie uitdrukken. In willekeurige volgorde roept u: Boos Bedroefd Bang Blij Emotie en gebeurtenis Benodigdheden voor elke leerling werkblad 1 Emotie en gebeurtenis U herinnert de leerlingen aan het nummer van Gers Pardoel. Net zoals de leerlingen eerder met hun lichaam verschillende emoties lieten zien, gebruikt Gers Pardoel als rapper daarnaast zijn raptekst om te vertellen hoe hij zich voelt. Deel werkblad 1 uit en vraag de leerlingen bij elk gezichtje een gebeurtenis op te schrijven die maakte dat zij zich zo voelden. Als de leerlingen klaar zijn vraagt u of ze bij ieder gezichtje woorden willen opschrijven die zij erbij vinden passen. Laat hen vervolgens in tweetallen één emotie uitkiezen en er 4 regels tekst bij schrijven volgens een rijmschema; bijvoorbeeld AABB (boos-doosrap-step) of ABBA (boos-rap-step-doos). Laat hen daarna de tekst hardop lezen. Vertel aan het einde dat de leerlingen de voorstelling History of hiphop gaan bezoeken, over de geschiedenis van hiphop. 12

Na de voorstelling Les 3: Hiphop en ik 45 minuten Samenvatting De leerlingen blikken terug op de voorstelling en kunnen zich identificeren met een aantal rollen binnen de hiphop (rapper, danser en dj/beatmaker). De leerlingen maken een klassikale rap over hiphop en voeren die uit op een eindpresentatie waarbij iedereen zijn rol speelt (rappers rappen, dansers uiten emoties met hun lichaam en dj s beatboxen of doen bodypercussie). Benodigdheden www.klunky.nl > history of hiphop > hiphop en ik: digitale rapdocent www.klunky.nl > history of hiphop > hiphop en ik: beat 3 of cd track 4 Werkblad 2: Een straat in de Bronx Ik als hiphopper Benodigdheden: voor elke leerling werkblad 2 en tekenmaterialen Breng de voorstelling History of hiphop bij de leerlingen in herinnering. Vraag wat zij zich er nog van herinneren en bespreek dat kort. Deel daarna werkblad 2 Een straat in de Bronx uit. Vertel de leerlingen dat er op het werkblad een straat in de Bronx is afgebeeld, de plek waar hiphop ontstond. De leerlingen mogen in het vak op het werkblad zichzelf tekenen als iemand uit de hiphop, in de rol van rapper, DJ, breakdancer of beatboxer. Wie zijn zij? Tijdens het tekenen kunt u de leerlingen individueel vragen stellen over hun keuze voor de rol waarin zij zichzelf tekenen. Tegelijkertijd kunt u daarbij teruggrijpen op de voorstelling. 14

Ik als hiphopper raptekst HIS TO RY OF HIP Benodigdheden a4 vel per leerling www.klunky.nl > history of hiphop > hiphop en ik: digitale rapdocent www.klunky.nl > history of hiphop > hiphop en ik: beat 3 of cd track 4 Vertel dat er een groepsrap gemaakt wordt. Bekijk hiervoor op Klunky de film van de digitale rapdocent. Eindpresentatie Benodigdheden www.klunky.nl > history of hiphop > hiphop en ik: beat 3 of track 4 van de cd. De beat voor de groepsrap (beat 3) heeft een kale intro van 8 tellen. Na het intro beginnen de leerlingen met rappen. Laat de leerlingen in een kring staan. Twee van hen rappen na elkaar hun tekst en daarna rapt de hele groep het refrein. Tijdens het refrein mogen alle leerlingen tegelijkertijd experimenteren met bodypercussie en beatbox. Na het refrein zijn steeds twee nieuwe leerlingen aan de beurt. 15

Bijlagen[1] Bijlagen

Werkblad 1: Emotie en gebeurtenis BOOS Gebeurtenis: Woorden: BEDROEFD Gebeurtenis: Woorden: BANG Gebeurtenis: Woorden: BLIJ Gebeurtenis: Woorden:

Werkblad 2: Een straat in de Bronx

Op de cd staat: 1. beat 1 (kale drum) 2. beat 2 3. poffertjes en crackertjes 4. beat 3 HIS TO RY OF HIP HOP Alle muziek Bart van Velzen HIS TO RY OF HIP

Colofon Een uitgave van Kunstbalie 2014 Tekst: Bart van Velzen, Backpackage Eindredactie: Yvette Cordfunke Vormgeving: Huub van Deijck Fotografie: Studio Ergh www.kunstbalie.nl info@kunstbalie.nl www.klunky.nl