<KOST GRE INSPIRATION BY <KOST GRE INSPIRATION BY ORGANISATIE (www.abcmg.nl) Ivo Vonk, Projectmanager, BREEAM Expert, Nieuwbouw Willem Stein, Projectmanager, BREEAM Expert, In-Use (www.igg.nl Arno Vonk, directeur, bouweconomisch adviseur Marc Onderwater, bouwkostenexpert, BREEAM Expert Nieuwbouw <KOST GRE INSPIRATION BY 2 1
INHOUD SEMINAR 1. Introductie 2. De keuze voor de BREEAM in de praktijk 3. In Use 4. Kosten en baten, het overzicht 5. Toelichting enkele Credits 6. Vragenronde / netwerkborrel <KOST GRE INSPIRATION BY 3 (re)creating shelter for life sinds 1949 herkennen, onderzoeken en implementeren van trends in bouw en vastgoed Amsterdam, Assen, Arnhem <KOST GRE INSPIRATION BY 2
Stadskantoor Almelo Gemeente Almelo BREEAM Excellent <KOST GRE INSPIRATION BY 5 Gasterra Groningen Greenlease bij Triodos Greencalc +, A++ <KOST GRE INSPIRATION BY 6 3
Deloitte / AKD OVG Projectontwikkeling BREEAM Outstanding <KOST GRE INSPIRATION BY 7 Opgericht in 1988 als onafhankelijk adviesbureau Beheersen van kosten en de economische haalbaarheid Gevestigd in Wassenaar met 20 specialisten Bouwkostendeskundige Bouweconomen Duurzaamheidsexperts Aanbestedingsdeskundige Bekend van: Bouwkostenkompas en het KengetallenKompas IGG: het financiële fundament onder uw bouwprojecten <KOST GRE INSPIRATION BY 8 4
First Rotterdam MAB / Maarsen Groep BREEAM Excellence <KOST GRE INSPIRATION BY 9 Grotius Gebouw Radboud Universiteit Nijmegen <KOST GRE INSPIRATION BY 10 5
IJ-Dock Amsterdam ASR Vastgoedontwikkeling BREEAM Good <KOST GRE INSPIRATION BY 11 BREEAM IN PRAKTIJK Waarom willen we een BREEAM certificaat? <KOST GRE INSPIRATION BY 12 6
BREEAM-NL Certificeringsmethode Gaat verder dan alleen energiezuinigheid Aparte beoordeling voor: Nieuwbouw In Use Gebied Verschillende facetten (categorieën) De bewijslast is maatgevend en moet sluitend zijn <KOST GRE INSPIRATION BY 13 Stand van zaken 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 * ** *** **** ***** <KOST GRE INSPIRATION BY 14 7
R Afweging / mix tussen de volgende redenen: Exploitatievoordelen Minder onderhoud Lager energieverbruik Betere verhuurbaarheid Uitstraling Restwaarde Efficiënter werkproces Werksfeer Direct meetbaar Indirect meetbaar Zachte beoordeling <KOST GRE INSPIRATION BY 15 BEWEEGR Breeam Pass Exploitatievoordelen Betere verhuurbaarheid / uitstraling Efficiënter werkproces / werksfeer <KOST GRE INSPIRATION BY 16 8
BEWEEGR Breeam Very Good Exploitatievoordelen Betere verhuurbaarheid / uitstraling Efficienter werkproces / werksfeer <KOST GRE INSPIRATION BY 17 BEWEEGR Breeam Outstanding Exploitatievoordelen Betere verhuurbaarheid / uitstraling Efficienter werkproces / werksfeer <KOST GRE INSPIRATION BY 18 9
EXPLOITATIEVOOREL Meerkosten investering voordeel op: Onderhoudskosten Juist gebruik van duurzame materialen zorgen voor een verlaging van de onderhouds- c.q. vervangingskosten Energiekosten Een duurzaam gebouw verbruikt minder energie > besparing op de energiekosten <KOST GRE INSPIRATION BY 19 EXPLOITATIEVOOREL 14 12 10 8 6 Basis Breeam 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 <KOST GRE INSPIRATION BY 20 10
VERHUURBAARHEID / UITSTRALING Betere verhuurbaarheid: Minder leegstand (6-7%) Meer uitstraling: Hogere huuropbrengst (2-3%) Meer restwaarde: Gebouw blijft actueel (16-17%) Gelijk risico = hogere huuropbrengst Gelijke huuropbrengst = lager risico Hogere economische vastgoedwaarde <KOST GRE INSPIRATION BY 21 VERHUURBAARHEID / UITSTRALING Om te profiteren van betere verhuurbaarheid dient er exclusiviteit te zijn! <KOST GRE INSPIRATION BY breeam gecertificeerd geen certificaat 22 11
VERHUURBAARHEID / UITSTRALING Veel huurders zitten nog vast. Vervanging van contracten zal resulteren in een vergroting van de behoefte naar duurzame kantoren met meer uitstraling en beter leefmilieu. Breeam (c.q. duurzaam) van wens naar must! <KOST GRE INSPIRATION BY 23 VERHUURBAARHEID / UITSTRALING <KOST GRE INSPIRATION BY 24 12
EFFICITER WERKPROCES Niet uit te drukken in de vastgoedmodellen: Bedrijfsmatig voordeel. Minder ziekte verzuim (0,5% voordeel); Hogere productiviteit (kan oplopen tot 10%); Makkelijker mensen te vinden; Concurrentiepositie van het bedrijf verbetert; Goodwill. Bij bewezen productiviteitsverbetering: Verbeterende concurrentiepositie voor de gebouwen. <KOST GRE INSPIRATION BY 25 WAAROM BREEAM? leegstandskosten Exploitatiekosten Investeringskosten Standaard Breeam <KOST GRE INSPIRATION BY 26 13
BREEAM IN USE AANPAK BESTAAND KOST <KOST GRE INSPIRATION BY 27 IN USE Breeam in-use t.o.v. nieuwbouw Wanneer in-use of nieuwbouw Kosten traject Waarom doen? <KOST GRE INSPIRATION BY 28 14
IN USE VS NIEUWBOUW Gebouw, beheer of gebruik apart te certificeren Geldigheid certificaat Geen verschil in de categorieën, wel in weging Het gebouw in de gebruiksfase beoordelen, en verbeteren Eenvoudiger certificeringstraject <KOST Gebouw 0,0% 21,0% 25,0% 9,0% 8,0% 12,0% 3,0% 8,0% 14,0% Beheer 15,0% 15,0% 31,5% 0,0% 5,5% 7,5% 0,0% 12,5% 13,0% Gebruik 12,0% 15,0% 19,5% 18,5% 3,5% 4,5% 11,5% 5,0% 10,5% GRE INSPIRATION BY Management Gezondheid Energie Transport Water Materiaal Afval Landgebruik en Ecologie vervuiling WANNEER IN USE Kleinschalige renovaties Groot onderhoud Renovaties die niet leiden tot een wijziging van de thermische schil en installaties Verandering van de gebruiksfunctie Uitgesloten : Grootschalige renovaties > 25% gebouwschil of > 25% waarde van gebouw Nieuwbouw uitbreiding van een bestaand gebouw <KOST GRE INSPIRATION BY 15
KOST Nul- meting = startpunt 0 (nog) geen investeringen Start certificeringstraject bij DGBC 1.500 Honorarium BREEAM expert 9.000-15.000 Volstaat de aanwezig informatie als bewijslast Omvang van het gebouw Gebruik van het gebouw Honorarium Assessor 2.500 4.000 Volledigheid van assessement Kwaliteit bewijslast <KOST GRE INSPIRATION BY WAAROM Het beperkt de negatieve invloed van het gebouw op het milieu Het gebouw is te vergelijken met andere gelijkwaardige gebouwen op het gebied van duurzaamheid Stimuleert de gebruiker bewust met het gebouw en installaties om te gaan (Commerciële meerwaarde) (Toename productiviteit) <KOST GRE INSPIRATION BY 16
KOST & BAT OVERZICHT CREDITS <KOST GRE INSPIRATION BY 33 Hoe gaan wij te werk Keuze voor credits is altijd een afweging Kosten vs Baten Winst qua duurzaamheid? Breeam punten Optimum is situatie-afhankelijk <KOST GRE INSPIRATION BY IGG BOINTON GROOT ABC MANAGEMT GROEP 34 17
UITGANGSPUNT Gemeentehuis 20.000 m² BVO 15 lagen Incl. parkeergarage 20 jaar exploitatie 2 x herindeling / verbouwing Hoge ambitie gebruiker - Assessorkosten: 15.000-20.000 - Expertkosten: 30.000-50.000 <KOST GRE INSPIRATION BY 35 <KOST GRE INSPIRATION BY IGG BOINTON GROOT ABC MANAGEMT GROEP 36 18
<KOST TRA 7 TRA 5 TRA 4 TRA 3 TRA 1 E 26 E 8 E 5 E 4 E 2 E 1 HEA 16 HEA 11 HEA 8 HEA 7 HEA 6 HEA 4 HEA 3 HEA 1 MAN 12 MAN 11 GRE INSPIRATION BY MAN 8 MAN 3 MAN 1 Kosten per credit IGG BOINTON GROOT ABC MANAGEMT GROEP extra kosten bewijslast Investering per credit 37 <KOST POL 8 POL 5 POL 2 LE 6 LE4 LE 1 WST 5 WST 3 WST 2 WST 1 MAT 7 MAT 5 MAT 1 EXMP MAT 1 WAT 5 WAT 3 WAT 2 EXMP WAT 2 WAT 1 GRE INSPIRATION BY Kosten per credit IGG BOINTON GROOT ABC MANAGEMT GROEP extra kosten bewijslast Investering per credit 38 19
<KOST Investering per credit Een TRA 3 greep uit de uitkomsten TRA 7 TRA 5 TRA 4 TRA 1 E 26 E 8 E 5 E 4 E 2 E 1 HEA 16 HEA 11 HEA 8 HEA 7 HEA 6 HEA 4 HEA 3 HEA 1 MAN 12 MAN 11 MAN 8 MAN 3 MAN 1 GRE INSPIRATION BY IGG BOINTON GROOT ABC MANAGEMT GROEP exploitatie per credit 39 <KOST POL 8 POL 5 POL 2 LE 6 LE4 LE 1 WST 5 WST 3 WST 2 WST 1 MAT 7 MAT 5 MAT 1 EXMP MAT 1 WAT 5 WAT 3 WAT 2 EXMP WAT 2 GRE INSPIRATION BY WAT 1 exploitatie per credit Investering per credit 40 20
Relatieve weging Categorie & Weging: 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 <KOST GRE INSPIRATION BY 41 KOST & BAT KELE CREDITS UITGELICHT <KOST GRE INSPIRATION BY 42 21
HEA 4: Hoogfrequente verlichting Doel: Verhoging van het visuele comfort door de toepassing van hoogfrequente fluorescente verlichting. Bewijslast ontwerpfase PvE / technisch gespecificeerd verlichtingsplan. Bewijslast opleveringsfase Een rapport van een inspectie op locatie door de assessor en fotografisch bewijsmateriaal. <KOST GRE INSPIRATION BY 43 HEA 4: Hoogfrequente verlichting Voordelen: 20 tot 50% besparing op energiekosten van de verlichting t.o.v. trad. TL-verlichting; HF verlichting gaan langer mee; Lampen geven minder warmte af: minder koeling; Prettig voor de ogen. Minder zoemend geluid <KOST GRE INSPIRATION BY 44 22
HEA 4: Hoogfrequente verlichting Kosten Extra kosten: 5,00 / m² BVO = 100.000,- Verlichtingsplan + bewijslast: 2.000.- Baten Besparing energie: 2,30 /m² / jaar (29,30 / m² / 20 jaar). Besparing onderhoud: 1,75 / 20 jaar. <KOST GRE INSPIRATION BY 45 HEA 4: Hoogfrequente verlichting 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 Kosten Opbrengsten <KOST GRE INSPIRATION BY 46 23
HEA 4: Hoogfrequente verlichting 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Kosten Opbrengsten <KOST GRE INSPIRATION BY 47 E 1: Energie efficiëntie Doel: Een zo laag mogelijke CO2-emissie van het gebouw gebonden primaire energiegebruik in de gebruiksfase. Bewijslast ontwerpfase Een EPC berekening met verbetering conform N Bewijslast opleveringsfase Een schriftelijke verklaring van het ontwerpteam dat er geen wijzigingen hebben plaatsgevonden na het indienen van de EPC berekening <KOST GRE INSPIRATION BY 48 24
E 1: Energie efficiëntie Maximaal 15 pnt volgens onderstaande verbetering EPC verbetering / Pnt EPC verbetering / Punten 1,00% 1 31,00 % 9 3,00 % 2 37,00 % 10 5,00 % 3 45,00 % 11 7,00 % 4 55,00 % 12 11,00 % 5 70,00 % 13 15,00 % 6 85,00 % 14 19,00 % 7 100,0 % 15 25,00% 8 <KOST GRE INSPIRATION BY 49 E 1: Energie efficiëntie Kosten Extra bouwkosten: afhankelijk van de EPC verbetering Bewijslast: Nihil, EPC berekening altijd noodzakelijk Investeringskosten: extra advieskosten Baten Besparing energie: afhankelijk van EPC verbetering Besparing onderhoud: (vaak) negatief <KOST GRE INSPIRATION BY 50 25
E 1: Energie efficiëntie kosten baten 1 3 5 7 9 11 13 15 >punten <KOST GRE INSPIRATION BY 51 TRA 3: Alternatief vervoer Doel: Het stimuleren van alternatief vervoer. 1 punt: Fietsenstalling voor 10% van het totaal aan gebouwgebruikers tot 500 gebruikers, 7% tot 1000, 5% vanaf 1.000. 2 punten: + douche, kleedkamer, kluisjes + plek voor het drogen van kleren. <KOST GRE INSPIRATION BY 52 26
TRA 3: Alternatief vervoer Bewijslast ontwerpfase - Tekening met daarbij behorende specificaties Bewijslast opleveringsfase - Rapportage, steekproef + fotografische bewijsmateriaal. <KOST GRE INSPIRATION BY 53 TRA 3: Alternatief vervoer Kosten (extra plekken: ca. 30 st) Bouwkosten 1 punt: 22.500,- / 57.000,- Bouwkosten 2 punten: + 9.500,- Bijkomende kosten: nihil Baten Negatieve directe exploitatieopbrengsten, extra schoonmaak en onderhoud ( 900,- NCW in 20 jr) <KOST GRE INSPIRATION BY 54 27
WST 2: Gebruik van secundair materiaal Doel: Het gebruik van gerecycled of herbruikbaar toeslagmateriaal in de bouw (25% in gewicht of volume van hoogwaardig product). Aanvullende eisen Materiaal is verkregen: a. verkregen van de bouwplaats zelf; b. afvalverwerker binnen 30 km van de bouwplaats; c. als bij- of restproduct van een niet-bouwgerelateerde bijproductenbron. <KOST GRE INSPIRATION BY 55 WST 2: Gebruik van secundair materiaal Bewijslast ontwerpfase - Een kopie van het programma van eisen of de betreffende specificaties. Bewijslast opleveringsfase - Materiaalstaten en berekeningen van de constructeur waarin gewichten of volumes zijn bepaald van de gebruikte: - totale hoeveelheden toeslagmaterialen; - totale hoeveelheden gerecyclede of secundaire toeslagmaterialen. - Navolgende documentatie van derden: - afleverbonnen of vrachtdocumenten van alle gerecyclede en secundaire toeslagstoffen waarmee wordt bevestigd: - de herkomst van de gerecyclede en secundaire toeslagstoffen. <KOST GRE INSPIRATION BY 56 28
WST 2: Gebruik van secundair materiaal Kosten Directe bouwkosten 0,40 / bvo: 8.000,- AK aannemer: 60.000,- Baten Nihil <KOST GRE INSPIRATION BY 57 <KOST VRAG? GRE INSPIRATION BY GRE INSPIRATION BY OVER <KOST 58 29
Meer informatie / Contact Rijksstraatweg 354 a Joan Muyskenweg 128 2242AC Wassenaar 1099 CK Amsterdam Postbus 444 Postbus 94669 2240 AK Wassenaar 1090 GR Amsterdam T 070 514 54 20 020 56 06 560 F 070 514 32 31 020 56 06 565 info@igg.nl amsterdam@abcmg.n www.igg.nl www.abcmg.nl <KOST GRE INSPIRATION BY 59 30