Een ongenode gast: Amerikaanse rivierkreeft

Vergelijkbare documenten
KRW en N2000. KRW: Doelen voor water en oever; Basisconditie: ecologisch gezond water:

OBN-onderzoek: Verlanding in laagveenpetgaten Speerpunt voor herstel in laagvenen

Verlanding een handje helpen gaat het dan vlotter?

Flexibeler peil in Wieden & Weerribben. Casper Cusell & Ivan Mettrop

Spiegelplas en Ankeveense plassen

De kwaliteit van trilvenen en veenmosrietlanden in Nederland en het buitenland

Experimenteel onderzoek: sturen successie met vlotten, plaggen en maaien

Van helder naar troebel..en weer terug. en de rol van actief visstandbeheer hierbij

IJzersuppletie in Terra Nova

Aanleiding. Economische impuls regio Waterberging Natuurontwikkeling Recreatie

Amerikaanse rivierkreeft in veenweidegebied. Onderzoek naar de verspreiding, abundantie en beheer in relatie tot het bereiken van de KRWdoelen

Van helder naar troebel..en weer terug COPYRIGHT. en de rol van actief visstandbeheer hierbij. Marcel Klinge. 2 juli

De invloed van zout op natuurlijke vegetatie

Naar een duurzaam beheer van het veenweidegebied. Piet-Jan Westendorp Aquatisch ecoloog Witteveen+Bos

Heeft iemand de sleutels gezien? Een zoektocht naar processen, pressoren en vissen. Jaap Quak

Factsheet: NL11_8_1 Tussenboezem Vinkeveen a

Bestrijding exoten met exoten Mogelijkheden voor de graskarper? Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland

Workshop Sturen op structuren Handvatten voor inrichting, onderhoud en beheerder. 27 juni 2014 Pim de Kwaadsteniet en Martin Kroes

Abiotiek en beheer: hoe werkt stikstof en hoe gaan we er mee om? BIOGEOCHEMICAL WATER-MANAGEMENT & APPLIED RESEARCH ON ECOSYSTEMS

Natura 2000 gebied 90 Wormer- en Jisperveld & Kalverpolder

Definitie flexibel peil. Flexibel peil; van denken naar doen! Winnie Rip. Doel van het project. Inhoud

Broodje roofvis. 14 november 2018, Fabrice Ottburg Studiedag kreeften Bilthoven

Het effect van invasieve rivierkreeften op de ondergedoken waterplanten in Loenderveen- Oost, Terra Nova en de Waterleidingplas

lastige exotische invasieve water- en oeverplanten in de kleine stromende wateren

Workshop KRW Maatlatten

Aanpassing vismaatlatten voor M-typen. Inleiding. Inleiding. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten

Samenvatting IJzeradditie als herstelmaatregel

Herinrichten van diepe plassen door hergebruik baggerspecie: Voor en nadelen voor de visstand. Joke Nijburg

Vertroebeling en (verarming van) de visstand in het Julianakanaal. Jasper Arntz 6 juni 2013

Natura 2000 gebied 89 - Eilandspolder

Graskarper als grote grazer inzetten voor natuurvriendelijk beheer

Wetland. Groot Wilnis-Vinkeveen

Quagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires

Nieuw leven in het veen. Titia Zonneveld & Bing Jap Laagveensymposium 30 mei 2018

gegevens applicatie medewerkers werkafspraken

Koninklijke weg. praagmatisch

Ministerie van Infrastructuur en Milieu RWS Waterdienst. De aanpassing van de KRW vismaatlatten. Eddy Lammens, RWS WD

De quaggamossel, visstand en sportvisserij. Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland

Rivierkreeften, wat doen we ermee? Menno Soes

Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats. Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet

Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,

Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop. Jeroen van Zuidam

Te streng voor weinig verstoorde beken Abundantie -> aantalsaandelen van alle vissen

Spiegelplas en Ankeveense plassen

titel Opbouw Vis, exoten en KRW Visexoten en achtergrond MWTL 2008 Visexoten in Nederland Oorzaken

Factsheet: NL11_5_4 Terra Nova

bron van leven en ontwikkeling

EFFECTEN VAN GRAZERS OP BELANGRIJKE KWELDER PROCESSEN

Utrecht, 19 mei 2009 Pythagoraslaan 101 Tel

Aquatische ecologie. Module 1: Ecologische principes van watersystemen. Lesdag 1. drs. M. Maessen (Grontmij)

Natura 2000 gebied 103 Nieuwkoopse Plassen & De Haeck

Verslag veldwerkplaats laagveen- en zeekleilandschap en rivierenlandschap Wieden, 28 augustus 2008

30 & 31 mei 2018 LAAGVEEN- SYMPOSIUM VERSLAG. Hoe herstel je een legakker? Wanneer ga je wel en wanneer niet baggeren? Waar laat je het maaisel?

Monitoring aquatische biodiversiteit met DNA barcoding veelbelovend

Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,

Building with Nature: maatregelen In vogelvlucht

Praktijkproeven blauwalgenbestrijding in Noord-Brabant. Guido Waajen Miquel Lurling 3 november 2009

Successen en uitdagingen in

Mesotrofe verlanding. en het behoud van trilvenen. Annemieke Kooijman Casper Cusell, Ivan Mettrop en Leon Lamers (e.a.)

NVO's en vis. Wat is het effect van NVO s op de visstand? 32 tigste bijeenkomst Vissennetwerk: KRW, Vis & Maatregelen

Accumulatie van C en N gedurende successie in kalkrijke en kalkarme duinen

Infoblad Veldwerkplaats

Vogels en vraat in eutrofe rietmoerassen. Ruud P.B. Foppen

Helofytenverjonging, verlanding en ganzenvraat in laagveenplassen

Waterplanten en macrofauna profiteren van KRW-maatregelen

Berekening Recreatiecentrum Mijnden Kenmerken Emissie Depositie natuurgebieden Depositie habitattypen

Programmatische Aanpak Stikstof. Rottige Meenthe en Brandemeer

Op Pad met Martijn van Schie in het Nieuwkoopse Plassengebied

Visonderzoek uiterwaardwateren Rijntakken

Opbouw presentatie. Kansen voor waterplanten langs de Rijntakken. 15 december 2011 Gerben van Geest Deltares. - Achtergrond;

Planten in de stroom. Kansen voor weerstand. Stroombaanmaaien en risicogericht onderhoud; Het effect op de stromingsweerstand

Kwaliteit oppervlaktewater, 2009

Lesdag 1: woensdag 15 maart 2017

PLANTENWERKGROEP. Invasieve Exoten

De meerwaarde: een casus. Martine Lodewijk programmamanager KRW voor waterschap Amstel Gooi en Vecht

Blauwalgenbestrijding met waterstofperoxide Resultaten experimenten Bart Reeze (ARCADIS) Hans Matthijs en Petra Visser (UvA)

Visstand meren (M14/M27) en de KRW

Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamion of Hydrocharition (H3150) Verkorte naam: meren met krabbenscheer en fonteinkruiden

Zes manieren om de boezem ecologisch gezond te maken. Roelof Veeningen Wetterskip Fryslân

Omschrijving verschillende kwaliteitsklassen van sloten

MEMO:Ontwikkeling van waterplanten in Reeuwijkseplassen

Natura 2000 gebied 92 Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld & Twiske

Bert Hidding (en vele anderen) Systeemanalyse van de Westboezem van Delfland

Tijdelijke droogval als waterkwaliteitsmaatregel. Roos Loeb, Fons Smolders, Esther Lucassen, Jeroen Frinsel, Rick Kuiperij, e.a.

Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,

ONDERBOUWING HANDREIKING WATERPLANTEN MAAIBEHEER

Inleiding. Naar een nieuw waterbeheer: sturen op belastingen E-team. Geen concentratie maar belasting. Geen concentratie maar belasting

Definitie flexibel peil. Flexibel peil; van denken naar doen! Winnie Rip. Doel van het project. Inhoud

STOWA-onderzoeksproject edna voedselwebanalyses

ispex Olivier Burggraaff Universiteit Leiden ispex Take-home EYEONWATER Concept en mogelijkheden Ik ben Olivier

Wilt u verder rekenen of gegevens wijzigen? Importeer de pdf dan in de Calculator.

Koppel kuifeenden. Kuifeenden

De aanpassing van de maatlatten. Eddy Lammens, RWS WVL Roelf Pot. De evaluatie van de maatlatten in 2010

Inrichting en beheer voor poldervissen

Effecten van rode- en geknobbelde Amerikaanse rivierkreeften op waterplanten en waterkwaliteit

Vissennetwerk 26 september 2013 Thema: Waterplanten(beheer) en vis. Dagvoorzitter: Jan Kranenbarg Tekst: Josje Peters

Memo. Onderzoeksopzet voor het verbeteren van de waterkwaliteit in de Sloterplas

Inwerkingtreding. Omschrijving aanvraag

Ecologische. sleutelfactoren. in het kort

KRW Nieuwkoopse plassen. van A(alscholvers) tot Z(udde) Marieke Desmense en Gustaaf van Wijk

Transcriptie:

Amerikaanse rivierkreeft Een ongenode gast:

Opzet workshop Een ongenode gast: Inleiding (Fabrice Ottburg; WUR) Nader inzoomen op een aantal projecten (Winnie Rip; Waternet) Praktijk ervaring aanpak (Jouke Kampen van ATKB) Discussie aan de hand van stellingen Een ongenode gast:

Amerikaanse rivierkreeft Een ongenode gast: Inzoomen op enkele projecten Winnie Rip

OBN onderzoek Deskundigenteam Laagveen en zeeklei Stimulering jonge verlanding tot nieuw trilveen: biobouwers en vraat

H91D0 Hoogveenbo s Kranswieren Krabbenscheer en fonteinkruiden Trilvenen Veenmosrietland Moerasheide Kernopgave 4.09: alle successiestadia laagveenverlanding in ruimte en tijd goed vertegenwoordigd in Natura 2000-gebieden van het laagveenlandschap Mettrop Een ongenode gast: 5

H91D0 Hoogveenbo s Kranswieren Krabbenscheer en fonteinkruiden Trilvenen Veenmosrietland Moerasheide Een ongenode gast: Mettrop 6

Successie stadia met meeste hinder vraat vogels en kreeften Een ongenode gast:

Focus van dit OBN Onderzoek 2018-2022 Ontwikkel maatregelen op landschapsschaal bij geschikte abiotische omstandigheden voor de ontwikkeling van jong trilveen Met de nadruk op biotische aspecten bij mesotrofe verlanding: Biobouwers Vraat Een ongenode gast:

Ecosysteem analyse met Ecologische sleutelfactoren ESF 6 Verwijdering is in ontwikkeling 1 juni symposium Een ongenode gast:

De sleutelfactoren: Een ongenode gast:

integraal veldexperiment SAP&TerraNova -vraat -sediment (kwaliteit en stabiliteit) -licht (waterkolom en perifyton

integraal veldexperiment SAP&TerraNova -vraat -sediment (kwaliteit en stabiliteit) -licht (waterkolom en perifyton

Opbouw experiment mei 2016

Biomassa (mg m -2 ) ± SE Significant positief effect uitsluiten vraat 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 Effect van begrazing waterplanten aarvederkruid waterpest * 0 Controle - geen kooi Exclosure - binnen kooi

Kreeftenpilot Molenpolder

Aantalsontwikkeling libellen in Molenpolder Een ongenode gast: 16

KRW beoordeling vegetatiegegevens Totale score Soortensamenstelling Emerse vegetatie Ondergedoken vegetatie Groeivormen 2006 Totale score Soortensamenstelling Geen toetsing Niet compleet Niet compleet Totale score Soortensamenstelling Emerse vegetatie Ondergedoken vegetatie Groeivormen Totale score Soortensamenstelling Emerse vegetatie Ondergedoken vegetatie Groeivormen 2011 2014 Slecht Onvoldoende Matig Goed Uitstekend

Ecosysteem analyse Molenpolder Veranderingen in 2011-2014 ESF 1 Productiviteit water: toename chlorofyl/algen Lichte toename externe fosfaatbelasting; schommelt rond kritische grens Een ongenode gast: 18

Ecosysteem analyse Molenpolder Veranderingen in 2011-2014 ESF 1 Productiviteit water: toename chlorofyl/algen Lichte toename externe fosfaatbelasting; schommelt rond kritische grens ESF 2 Licht: Afname doorzicht en toename zwevend stof Een ongenode gast: 19

Ecosysteem analyse Molenpolder Veranderingen in 2011-2014 ESF 1 Productiviteit water: toename chlorofyl/algen Lichte toename externe fosfaatbelasting; schommelt rond kritische grens ESF 2 Licht: Afname doorzicht en toename zwevend stof ESF 3 Bodem: niet extreem voedselrijk lichte toxiciteit sulfide en ammonium Bodem lijkt af te breken Een ongenode gast: 20

Ecosysteem analyse Molenpolder Veranderingen in 2011-2014 ESF 1 Productiviteit water: toename chlorofyl/algen Lichte toename externe fosfaatbelasting; schommelt rond kritische grens ESF 2 Licht: Afname doorzicht en toename zwevend stof ESF 3 Bodem: niet extreem voedselrijk lichte toxiciteit sulfide en ammonium Bodem lijkt af te breken ESF 4 Habitat Slappe bodem Een ongenode gast: Blad inval 21

ESF 6 Verwijdering: Rode amerikaanse rivierkreeft Sterke toename sinds 2011 Literatuur: Vraat kreeft heeft effect op hele ecosysteem: Vegetatie (direct&indirect) Macrofauna Vis Amfibieën Een ongenode gast: 22

Kreeftenpilot Molenpolder Samenwerking Waternet met Provincie Utrecht De producten moeten de waterbeheerders ondersteunen in het opstellen van effectieve maatregelen tegen kreeften voor het bereiken van de goede ecologische toestand (KRW). Een algemeen toepasbare methode om nut en noodzaak van kreeft&brasem biomanipulatie te bepalen. Toetsing of het wegvangen van kreeft&brasem effectief is om het gebied terug te brengen in de heldere, plantenrijke toestand. Een methode om de dichtheid van kreeften te bepalen Een methode om de dichtheid van kreeften sterk te reduceren en een aantal jaren ook laag te houden Een ongenode gast:

. Behandeling Verwijderen van kreeften (90%) en eurytope vis, zoals brasem uit petgat. Amfibieschermen plaatsen om migratie van kreeften over land te monitoren. Kreeften laaghouden door wekelijks korven op te hangen en te legen gedurende 2 jaar. Effecten op waterkwaliteit en vegetatie begroeiing monitoren en vergelijken met referentie situatie. Een ongenode gast:

Praktijkervaring van Jouke Kampen Een ongenode gast:

Stelling 1 Exotische rivierkreeften zijn een aanwinst en verrijking in onze laagveengebieden Eens Oneens Een ongenode gast:

Stelling 2 A. De mens krijgt het probleem van de kreeften onder controle B. De invasie van kreeften neemt in de loop van de tijd van nature af tot een acceptabel stabiel niveau Een ongenode gast:

Stelling 3 De regelgeving voor exoten, de visserij wet, en de wet Natuurbescherming belemmeren de bestrijding van de amerikaanse rivierkreeft Eens Oneens Een ongenode gast:

Stelling 4 Een laagveengebied is kwetsbaarder voor exotische rivierkreeften bij een te hoge fosfaatbelasting Eens Oneens Een ongenode gast: