Frank Hol / Skyheerlen

Frank Hol / Skyheerlen Elfje en Vixen R150S Newton in de jaren 80 en begin 90 vooral zon, maan, planeten en Messiers. H.T.S. vriendin baan huis kopen & verbouwen trouwen kinderen waarneemstop. 13 Vanaf 2006 weer actief waarnemen. Focus op objecten uit de Local Group of Galaxies 2008: Celestron C14. 2015: 13 aluminium reisdobson. 2017-2018-2019: 13 aluminium bino-dobson in aanbouw. Vanaf 2010 één (soms twee) keer per jaar naar een écht donkere locatie.

Rocherath SQM 21.2-21.7

Local 13

In deze presentatie zijn eigen, (subjectieve) waarnemingen van objecten opgenomen. Anderen zien het soms anders: Ik: UMi Dwarf heel moeilijk, en Pegasus Dwarf moeilijk; Uwe Glahn: UMi Dwarf niet en Pegasus Dwarf gemakkelijk; Anderen (citaat Steve Gottlieb): UMi Dwarf kan in een 6 inch. Een aantal schetsen van Tom Corstjens is Opgenomen in deze presentatie, waarvoor dank. Local 13

Maar eerst: een kleine enquete!! Wie heeft de volgende galaxies gezien of gefotografeerd: Local

Maar eerst: een kleine enquete!! Wie heeft de volgende galaxies gezien of gefotografeerd: Melkweg Local 13

Maar eerst: een kleine enquete!! Wie heeft de volgende galaxies gezien of gefotografeerd: Melkweg M31 M32 M33 Local 13

Maar eerst: een kleine enquete!! Wie heeft de volgende galaxies gezien of gefotografeerd: Melkweg M31 M32 M33 NGC147 NGC185 IC10 Local 13

Maar eerst: een kleine enquete!! Wie heeft de volgende galaxies gezien of gefotografeerd: Melkweg M31 M32 M33 NGC147 NGC185 IC10 Barnard s Galaxy Leo I WLM Local 13

Maar eerst: een kleine enquete!! Wie heeft de volgende galaxies gezien of gefotografeerd: Melkweg M31 M32 M33 NGC147 NGC185 IC10 Barnard s Galaxy Leo I WLM Fornax Dwarf Sculptor Dwarf GR8 Local 13

Maar eerst: een kleine enquete!! Wie heeft de volgende galaxies gezien of gefotografeerd: Melkweg M31 M32 M33 NGC147 NGC185 IC10 Barnard s Galaxy Leo I WLM Fornax Dwarf Sculptor Dwarf GR8 Draco Dwarf UGCA86 UMi Dwarf And II Local 13

Maar eerst: een kleine enquete!! Wie heeft de volgende galaxies gezien of gefotografeerd: Melkweg M31 M32 M33 NGC147 NGC185 IC10 Barnard s Galaxy Leo I WLM Fornax Dwarf Sculptor Dwarf GR8 Draco Dwarf UGCA86 UMi Dwarf And II SagDIG And I LGS3 Phoenix Dwarf Carina Dwarf Local 13

Wie heeft de Grote Magelhaense Wolk en de Kleine Magelhaense Wolk gezien?? Local 13

Hier beginnen we niet. 13

Maar wel hier. 13

1 juli 1917 13

100 inch Hooker Telescope Mount Wilson Observatory 13

6 oktober 1923 Plaat H335H 45 minuten belicht M31, nova s en de eerste Cepheïde in 13 M31 (M31V1)

Cepheïde Een variabele ster; 4-20 zonsmassa s. Vast patroon en relatie tussen periode en lichtkracht. 13 Bruikbaar om afstanden te bepalen.

Op weg naar de eerste Cepheïde in M31. 13

Edward Pigott 1753 1825 Ontdekte in 1784 dat η Aquilae variabel is (magn. 3.5 4.3). Het bleek later de eerste Cepheïde te zijn die ontdekt is. 13

John Goodricke 1764 1786 Ontdekte in 1784/1785 dat δ Cephei variabel is (magn. 3.48 4.37). Deze ster is de naamgever 13 van deze groep variabelen.

Henrietta Swan Leavitt 1868-1921 Ontdekte in 1908 de relatie tussen periode en lichtkracht. Ze onderzocht 1.777 13 Cepheïden in Magelhaense Wolken.

Ejnar Hertzsprung 1873-1967 Kalibreerde in 1913 als eerste de afstandsschaal in de relatie tussen periode en lichtkracht via de parallax-methode, en schatte zo de afstand 13 tot de Kleine Magelhaense Wolk.

Parallax-methode en Cepheïden Te gebruiken voor dichtbij-staande objecten ( 100 LY). Voor objecten verder weg, dichtbijstaande Cepheïden 13 calibreren via parallax methode.

Harlow Shapley 1885-1972 Gebruikte in 1914-1918, Cepheïden om de afstanden tot bolhopen te bepalen en zo een eerste idee van de maten van de Melkweg te krijgen, met de 60 op Mount Wilson. 13 26/4/1920: Great Debate met Curtis.

Edwin Hubble 1889-1953 Ontdekte in 1923 M31V1, de eerste Cepheïde in M31. Mat een periode van 31,415 dagen, en leidde een afstand van 300.000 parsec af ( 1.0 M LY). 13

Cepheïde Variabele M31V1 zoals bestudeerd door Edwin Hubble.

2010 / 2011 AAVSO 13

2010 / 2011 HST WFC3/UVIS 13

Grenzen van het heelal. 13

Grenzen van het heelal. Van klein naar steeds groter. William Herschel, 1785 Stertellingen Jacobus Kapteyn, 1922 Tellingen, helderheden en bewegingen 13 Harlow Shapley, 1918 Cepheïden in bolhopen De Sitter / Oort, 1934 Combineert Shapley en Kapteyn

Grenzen van het heelal. Van klein naar steeds groter. Edwin Hubble, 1924 Cepheïden in M31 Edwin Hubble, 1929 Roodverschuiving 13 Hubble en Humason Roodverschuiving Hubble en Humason, 1931 The Hubble Law

Milton Humason Met 14jr van school. Ezeldrijver die delen van de Hooker naar boven bracht. Ontwikkelde zich als telescoop-hulp (40hr belichten!!) Werkte intensief samen met Hubble maar kreeg te weinig eer voor zijn werk.

The Hubble law 13

The Hubble law The Hubble Lemaître law 13

Vóór Edwin Hubble: Georges Lemaître (B). Un Univers homogène de masse constante et de rayon croissant rendant compte de la vitesse radiale des nébuleuses extragalactiques Legde een lineair verband tussen de afstand en de snelheid van galaxies. Berekende de Hubbleconstante vóórdat Hubble dat deed. Al in 1927!

The Hubble law The Hubble Lemaître law 13

The Hubble law The Hubble Lemaître law

The Realm of the Nebulae Edwin Hubble 1935 13

The Realm of the Nebula Edwin Hubble 1935 Pagina 124: Local Group of Galaxies 13 (tabel op pagina 126)

George Ellery Hale 40 inch 60 inch 100 inch 200 inch 13

100 spiegel van de Hooker Telescope

100 spiegel van de Hooker Telescope Kosten: $45,000 voor glasschijf, slijpmachine en optics shop. Gegoten door Saint Gobain op 31/12/1907 van flessenglas. In eerste instantie afgekeurd door Hooker en Ritchey. In 1913 toch goedgekeurd en verwerkt tot een spiegel.

100 spiegel van de Hooker Telescope Slijpmachine, ontwikkeld door George Ritchey

Van links naar rechts: George Ellery Hale JH McBride John Muir HF Osborn John Daggett Hooker JAB Scherer Andrew Carnegie

Na de Hooker Telescope: geen grotere massieve spiegels.

Ach ja

De spiegel vóór de spiegel!

Walter Baade Probleem: De aarde leek veel ouder dan het heelal: 3.5 mrd jaar vs. 1.8 mrd jaar. Waarneming: Hooker Telescope (100 ): RR Lyrae-sterren niet te vinden in M31. Hale Telescope (200 ): RR Lyrae ook niet te vinden. Er bleken twee types Cepheiden te bestaan. 13 Conclusie: De afstand tot M31 is dubbel zo groot. Het heelal is minimaal dubbel zo oud als eerder gedacht werd. Gevolg: In 1952 gepresenteerd op de VIII e algemene vergadering vd IAU. Het heelal bleek te groot om gesloten te kunnen zijn.

Local 13

The Local Group of Galaxies (1) Ruim 50 galaxies die door gravitatie verbonden zijn; diameter 8.5 Mio LY. Barycenter tussen M31 en Melkweg Twee grote spiraalstelsels die de rest domineren qua massa: de Andromedanevel (M31) en de Melkweg. Eén kleinere spiraal: M33 Eén disk-galaxy zonder duidelijke spiraalstructuur: de Grote Magelhaense Wolk In al deze galaxies komt veel interstellair gas voor en vindt stervorming plaats.

The Local Group of Galaxies (2) De onregelmatige dwerggalaxies (dirr) Hebben een gevlekt uiterlijk, Bevatten interstellair gas Er vindt stervorming plaats (of heeft recent plaatsgevonden). Voorbeeld: Barnard s Galaxy, IC10, WLM, IC1613, Sextans A en B, SMC

The Local Group of Galaxies (3) De sferische (dsph) en elliptische (des) dwerggalaxies Hebben een glad (regelmatig) uiterlijk Bevatten weinig interstellar gas Er vindt nauwelijks / geen stervorming plaats. Voorbeelden: NGC147, Fornax Dwarf, Draco Dwarf, M110

The Local Group of Galaxies (4) Sommige dwerg-galaxies hebben bolvormige sterrenhopen: NGC205 (M110), NGC147 en NGC185, Barnard s Galaxy, WLM, Fornax Dwarf (vijf stuks incl. NGC1049), SagDEG (vier stuks incl. M54) In sommige dwerg-galaxies zijn details te zien in de vorm van HII- of stervormingsgebieden: IC10, Barnard s Galaxy, WLM LMC en SMC zijn een klasse apart.

Local Deel van Local Group Naam Naam 2 Cons Ontdekking Edwin Hubble Walter Baade 1936 1963 Milky Way Prehistory X X Large Magelhanic Dwarf ESO 56-115 Dor Prehistory X X Small Magelhanic Dwarf NGC252 Tuc/Hyi Prehistory X X Andromeda Galaxy / M31 NGC 224 And 964 X X Triangulum Galaxy / M33 NGC 598 Tri 1654 X X M32 NGC 221 And 1749 X X M110 / NGC205 NGC 205 And 1773 X X NGC185 UGC 396 Cas 1787 X NGC147 DDO 3 Cas 1830 X NGC3109 DDO 236 Hya 1836 Barnard's Galaxy NGC 6822 Sag 1884 X X IC10 UGC 192 Cas 1890?? IC1613 DDO 8 Cet 1890 X X Wolf Lundmark Melotte / WLM MCG-03-01-015 Cet 1909 Sculptor Dwarf ESO 351-30 Scl 1937 X Fornax Dwarf ESO 356-04 For 1938 X Leo A / Leo III DDO 69 Leo 1940 Sextans A UGCA 205 Sex 1942 Leo I UGC 5470 Leo 1950 X Leo II DDO 93 Leo 1950 X Pegasus Dwarf UGC 12613 Peg 1950 Draco Dwarf UGC 10822 Dra 1954 X Ursa Minor Dwarf UGC 9749 Umi 1954 X Sextans B UGC 5373 Sex 1955 (?) GR8 UGC 8091 Vir 1956 Aquarius Dwarf MCG-02-53-003 Aqr 1959 Andromeda I PGC 2666 And 1970 (?) Andromeda II PGC 4601 And 1970 Andromeda III PGC 2121 And 1970 UGCA 86 Cam 1974 UGCA 92 Cam 1974

Onze eigen Melkweg 13

Henk vd Hulst Jan Oort De 21cm straling spin van een elektron klapt om. Würzburg Riese

Henk vd Hulst Jan Oort De 21cm straling spin van een elektron klapt om. Dwingeloo Radiotelescoop (1956)

Onze eigen Melkweg Resultaten 1958 met de Dwingeloo Radio Telescoop 13 21-cm straling

Onze eigen Melkweg 13

M31 NGC206 Globulars Stofbanden Stervormingsgebieden 13

M31 NGC206 Globulars Stofbanden Stervormingsgebieden NGC206 M32 13 NGC205

M31 Bolhopen M32 NGC206 13 NGC205

M31 Bolhoop Mayal II / G1 13

M31 Details 13

M33 Globulars Stofbanden Stervormingsgebieden

Local 13

Barnard s Galaxy Draco Dwarf Fornax Dwarf WLM Pegasus Dwarf IC10 Local 13

Barnard s Galaxy Draco Dwarf Fornax Dwarf WLM Pegasus Dwarf IC10 13 7 duizend miljard

Indeling X Klein telescoopje in de nacht in de stad. XX 100mm in een donkerdere omgeving. XXX De brug naar de zwakke LGOGs Donkere plekken in de Benelux. XXXX Naar heel donkere waarneemplaatsen met een grotere telescoop of een contrastmonster, maar haalbaar. XXXXX Moeilijk moeilijk! Grote telescoop (>300mm) en (ver) reizen noodzakelijk.

M32 NGC 221 Andromeda X Telescoop: verrekijker Locatie: (bijna) overal. 5.0 x 4.0 M32 is de kern van een galaxy die grotendeels opgelokt is door M31. M32 is dan ook net zo helder als de kern van M31 (met 100 miljoen sterren). De helderste dwerg (vanuit onze breedte) aan de hemel: magnitude 8.1.

M110 NGC 205 Andromeda X Telescoop: verrekijker Locatie: (bijna) overal. 5.0 x 4.0 Een elliptisch stelsel is dood-saai. Neen, kijk eens hoe mooi het stelsel aan de rand in de donkere achtergrond verdwijnt. Een watje in de lucht! Een grotere telescoop laat de randen mooi verdwijnen in de omgeving. 30 x 25

Burnham s Celestial Handbook NGC185 and NGC147 These two miniature elliptical galaxies appear to be distant companians of the Great Andromeda Galaxy M31. They are some 7 degrees north of it in the sky, and are approximately the same distance from us, about 2.2 milion light years. Start van een lange zoektocht (die nog niet voorbij is). 13

NGC147 & NGC185 Cassiopeia XX 2.0 x 1.5 Twee elliptische stelsels. NGC147 is een stuk moeilijker dan NGC185. Hodge 5, glob van NGC185, is haalbaar met grote telescopen en sterk vergroten (mag 16.7). Telescoop: NGC147 kán met de (grotere) verrekijker, vanuit een zeer donkere omgeving. Met de C14 SCT vanuit de achtertuin (SQM19.4) is NGC147 onzichtbaar. 30 x 25

Barnard s Galaxy NGC 6822 Saggitarius XX 5.0 x 4.0 80mm refractor, maar een 16x70 bino kan ook. Een vrije horizon is belangrijk. [H25]-X [H25]-V [H25]-III [H25]-I (IC1308) Sterk 13 vergroten is nodig om de HIIgebiedjes te zien. T. Corstjens

Alvin Huey: http://www.faint fuzzies.com/ 13

Een atlas is er om te helpen. Maar soms ontmoedigt het ook wel een beetje. 13

http://www.dreistein.nl/ Een telescoop die contrast goed overdraagt: Ga op reis!! Collimatie Strooilicht (baffles en shroud) Donker (SQM>>21) Beperk licht langs de hoofdspiegel Vangspiegel Geen niet direct te groot licht liefst GEEN vangspiegel Transparant (bergen) Seeing Oculairen: Ortho s zijn beter dan wide fields!! Methode: Lang en vaak kijken; niet te snel tevreden zijn Perifeer kijken Kap over het hoofd, maar let op met adem (beslaan oculair) Tijdig rust nemen Tekeningen maken

IC10 UGC 192 Cassiopeia XXX Een kuitenbijter op weg naar de zwakke dwergen. C14 in een relatief donkere omgeving (SQM20.7). 10.0 x 8.0 Ontdekt in 1887 (Lewis Swift), maar pas in 1996 definitief bevestigd als lid van de Local Group of Galaxies. De enige starbust in de Local Group of Galaxies. Onregelmatig, met stervormingsgebieden (die zichtbaar zijn). Donkere omgeving met hoge transparantie noodzakelijk! De HII-gebiedjes zijn goed zichtbaar bij sterkere vergroting. De rand loopt mooi weg in de omgeving. T. Corstjens

Leo I Regulus Dwarf UGC 5470 Leo XXX 2.0 x 1.5 Pas in 1950 ontdekt, terwijl Leo I relatief helder is. Overstraling door Regulus is het probleem. Sterker vergroten, Regulus buiten beeld houden. Het is een verheldering van de achtergrond; de randen zijn moeilijk in te schatten. Leo I is gemakkelijker dan dat het lijkt. Probleem is Regulus zelf; hou m buiten beeld! Celestron C14 in een donkere omgeving (SQM 21.3) Leo I is located only 12 arc minutes from Regulus, the brightest star in the constellation. For that reason, the galaxy is sometimes called the Regulus Dwarf. Scattered light from the star makes studying the galaxy more difficult, and it was not until the 1990s that it was detected visually.

And II PGC 4601 Andromeda XXX Voor het eerst in SaharaSky met de Meade 16 LX200, maar ook met de C14 in Snowview Lodge, België. De Local Group of Galaxies - atlas van Alvin Huey deed het ergste vrezen. Ik had dit object bewaard voor SaharaSky, maar later bleek het gemakkelijk vanuit de Ardennen te lukken.

Sex A en Sex B UGCA 205 en UGC 5373 Sextans XXX De Local Group of Galaxies - atlas van Alvin Huey deed het ergste vrezen. Ik had dit object bewaard voor SaharaSky, maar later bleek het gemakkelijk vanuit de Ardennen te lukken Ṡex A Gezien in Grandpré (13 ) en veel gemakkelijker dan verwacht. A3, in Sex A, is een OB-associatie. Sex B

Serieus Dwarfs waarnemen: C O N T R A S T Een telescoop die contrast goed overdraagt: Collimatie Schone optiek Strooilicht (baffles en shroud) Voorkom licht langs de hoofdspiegel Vangspiegel niet te groot liefst GEEN Oculairen: Ortho s zijn beter dan wide fields!! Een telescoop die contrast goed overdraagt: Ga op reis!! Collimatie Strooilicht (baffles en shroud) Donker (SQM>>21) Beperk licht langs de hoofdspiegel Vangspiegel Geen niet (direct) te groot licht liefst GEEN vangspiegel Transparant (bergen) Seeing Oculairen: Ortho s zijn beter dan wide fields!! 13 Methode: Goed scherpstellen!! Lang en vaak kijken; niet te snel tevreden zijn Perifeer kijken Kap over het hoofd, maar let op met adem (beslaan oculair) Tijdig rust nemen Tekeningen maken Rood lampje en aan het donker wennen Probeer verschillende oculairen

Serieus Dwarfs waarnemen: Waarneemcomfort EQ-platform / EQ montering (Strijk-) stoel Kleding 13

Serieus Dwarfs waarnemen: Ga op reis! AstroGuindaine SaharaSky Talma-Grandpré AstroQueyras

Serieus Dwarfs waarnemen: Ga op reis! La Palma Observatorio del Roque de los Muchachos

Vergelijking van opnamen, 120 seconden, met Sigma 4.5mm F2.8 Circular Fisheye op F3.5, met Pentax K10D of Pentax K3, meestal gevolgd met Vixen SuperPolaris, op verschillende waarneemlokaties.

Goede sterrenhemel: SaharaSky, Tamegroute, Marokko 13

En sommige plaatsen zijn nóg beter dan andere: Pico de la Cruz, La Palma

Fornax Dwarf ESO 356-04 Fornax XXXX Een moeilijk, maar interessant object! De bolhopen (m.u.v. Fornax 6) zijn veel gemakkelijker dan Fornax Dwarf zelf. Zeer donkere hemel met grote transparantie! Vanaf Pico de la Cruz met de Fujinon 16x70! T. Corstjens The Fornax System. is far beyond the reach of any amateur telescope because of its extremely low density and open structure. (Burnham s Celestial Handbook)

Sculptor Dwarf ESO 351-30 Sculptor XXXX Verbazingwekkend kleine telescoop: 130mm doublet en 150mm newton in SaharaSky, Marokko. 20.0 x 16.0 Niet met de Fujinon 16x70 vanaf de Pico de la Cruz.

GR8 UGC 8091 Virgo XXXX Een lastig ding: 18 Nopdob in Rocherath liet m toch zien. 20.0 x 16.0 In Grandpré: perifeer met de 13. En nee, het is niet die heldere galaxy

Even terug naar toen We (ik) zijn begonnen met Huygens ; later Kelners en Ortho s, en zelfs Erfle s.

Totdat Revolutie! De 82 oculairen!

En iedereen was gelukkig.

En ik was gelukkig.

Alvin Huey NGC6745 (www.faintfuzzies.com) Televue Ethos 6mm Zeiss ZAO-II 6mm De Zeiss ZAO-II heeft de hoogste transmissie. De Baader Genuine Ortho heeft een nauwelijks lagere transmissie. Een Pentax XW heeft een lagere transmissie dan een Baader Genuine Ortho.

Een Pentax XW heeft een lagere transmissie dan een Baader Genuine Ortho.

Oculairen Heeft de keuze van het type oculair invloed op de zichtbaarheid van zwakke objecten?

Oculairen Waar hangt transmissie van af? of Waar hangt de zichtbaarheid van zwakke objecten van af? Hoeveelheid glas Lucht/glas- en glas/lucht-overgangen Glassoorten Polijstkwaliteit Coatings Voorkomen van reflecties

Test 1 NGC3077, SQM19.45 WO80FD - 80mm, f555mm Achtertuin Hoensbroek

Test 1 NGC3077, SQM19.45 WO80FD - 80mm, f555mm Achtertuin Hoensbroek BGO12.5 (44x, u.p. 1.8mm): direct kijkend 75% waarneembaar. XW10 (56x, u.p. 1.4mm): perifeer meestal te zien N9T6 (62x, u.p. 1.3mm): niet te zien BGO9 (62x, u.p.1.3mm): direct kijkend te zien XW7 (79x, u.p. 1.0mm): perifeer meestal te zien.

Test 2 NGC6822, SQM21.38 C14-356mm, f3.910mm AstroGuindaine, Frankrijk IC1308 ([H25] X) [H25] III

Test 2 NGC6822, SQM21.38 C14-356mm, f3.910mm AstroGuindaine, Frankrijk [H25]-III: BGO12.5 (313x, u.p. 1.1mm): Met regelmaat te zien XW10 (391x, u.p. 0.9mm): Niet te zien BGO9 (434x, u.p. 0.8mm): Met regelmaat te zien IC1308, ([H25]-X): XW14 (279x, u.p. 1.3mm): Zichtbaar, met wat moeite BGO12.5 (313x, u.p. 1.1mm): Gemakkelijk te zien XW10 (391x, u.p. 0.9mm): Zichtbaar met extra moeite

Test 3 NGC404, SQM18.55 WO80FD - 80mm, f555mm Achtertuin Volle Maan

Test 3 NGC404, SQM18.55 WO80FD - 80mm, f555mm Achtertuin Volle Maan BGO12.5 (44x, u.p. 1.8mm): niet te zien; omgevingssterren beter dan met de Delos10 Delos10 (56x, u.p. 1.4mm): niet te zien BGO9 (62x, u.p. 1.3mm): met moeite te te zien TMB-SM8 (69x, u.p.1.2mm): direct kijkend te zien, gemakkelijk XW7 (79x, u.p. 1.0mm): perifeer heel even te zien BGO7 (79x, u.p. 1.0mm): direct kijkend bij kijkerbeweging BGO6 (93x, u.p. 0.9mm): direct kijkend bij oogbeweging

Mijn favoriet TMB Supermono s 30 graden beeldveld Helaas ze worden niet meer gemaakt.

Leo A / Leo III UGC 5364 Leo XXXXX Extreem zwak. In de 13 in Rocherath is een zeer subtiele verheldering te zien. Leo A is onregelmatig en één van de meest geïsoleerde dwergstelsels in de Local Group of Galaxies. Er is geen enkele indicatie dat deze dwerg in de komende paar miljard jaar interactie zal hebben of zal samensmelten met een ander lid van de Local Group of Galaxies. Afstand: +/- 2.6 Mlj LY. Sterker vergroten om sterren uit te sluiten. T. Corstjens

Pegasus Dwarf UGC 12613 Pegasus XXXXX Diverse pogingen met de C14 in AstroQueyras mislukten. Uiteindelijk met de 16 SCT en de 13 geslaagd in SaharaSky en op La Palma.

Draco Dwarf UGC 10822 Draco XXXXX Draco Dwarf is zo zwak dat ik er zes waarnemingen aan besteed heb, vanaf verschillende donkere waarneemplekken. Nooit een duidelijk, begrensd object, maar steeds een verheldering van de achtergrond. Een zeer moeilijk object. Subtiele verhelderingen in de C14 in Rocherath (zeer moeizaam), en direct waarneembaar op La Palma met de 13 dob.

UMi Dwarf UGC 9749 Ursa Minor XXXXX Extreem zwak. In de C14 in Rocherath op de rand; in de 458mm ( NopDob ) in Rocherath als een zwakke verheldering vd omgeving ( Net M33 in de stad. ). Groot! 20 x 16 Howard Banich Steve Gottlieb: I've seen it in my 18" and 24", but I've seen reported sightings down to 6".

Sag DIG PGC 63287 Saggitarius - Onregelmatige galaxy in de Local Group of Galaxies; op 3.39 MLY; het object het verste van het barycenter af. Zeer zwak door de grote afstand. Nauwelijks visuele waarnemingen op DSL (4x geslaagd; 3x mislukt). Niet kunnen zien; zelfs niet vanaf de Pico de la Cruz op La Palma, met de 13 en de 350mm van Tom Börger, met alle mogelijke oculairen. 10 x 8

Een lange reis: Galaxy Cons Ontdekking Eerst gezien Class. Waarneeminstrument Lokatie ongeveer 150 waarnemingen (excl. bolhopen in LGOG galaxies). Milky Way Prehist. 80er jrn X Blote oog Buiten de stad Andromeda Galaxy And 964 80er jrn X Elfje / 150mm Newton Achtertuin Triangulum Galaxy Tri 1654 80er jrn X Elfje / 150mm Newton Buiten de stad M32 And 1749 80er jrn X Elfje / 150mm Newton Achtertuin M110 / NGC205 And 1773 80er jrn X Elfje / 150mm Newton Achtertuin NGC185 Cas 1787 2008 XX 150mm Newton; Fujinon 16x70 Reitano, Sicilië en Grandpré, Frankrijk NGC147 Cas 1830 2008 XX 150mm Newton; Fujinon 16x70 Reitano, Sicilië en Grandpré, Frankrijk Barnard's Galaxy Sag 1884 2009 XX Celestron C6 SCT; Fujinon 16x70 Mas de Galy, Frankrijk en SaharaSky IC10 Cas 1890 2009 XXX Celestron C14 SCT Terziet, Zuid Limburg, Nederland Leo I Leo 1950 2010 XXX Celestron C14 en 16" GSO dob Sourbrodt, Ardennen, België IC1613 Cet 1890 2011 XXX Celestron C14 SCT Grandpré, Frankrijk UGCA 92 Cam 1974 2012 XXX Celestron C14 SCT Rocherath, België Wolf Lundmark Melotte Cet 1909 2012 XXX Celestron C14 SCT en 13" zelfbouw-dob AstroGuindaine, Frankrijk en Roque de Los Muchachos, La Palma Fornax Dwarf For 1938 2012 XXXX Celestron C14 SCT AstroGuindaine, Frankrijk UGCA 86 Cam 1974 2013 XXXX Celestron C14 SCT AstroQueyras, San Veran, Frankrijk Andromeda II And 1970 2014 XXX Meade 16" LX200 en Celestron C14 SCT SaharaSky, Marokko en Medendorf, België Sculptor Dwarf Scl 1937 2014 XXXX 120mm doublet en 150mm zelfbouw-dob SaharaSky, Tamegroute, Marokko en La Palma Pegasus Dwarf Peg 1950 2014 XXXXX Meade 16" LX200 en 13" zelfbouw-dob SaharaSky, Tamegroute, Marokko en La Palma NGC3109 Hya 1836 2015 XX Celestron C14 SCT Rocherath, België GR8 Vir 1956 2015 XXXX 18" DM dob en 13" zelfbouw-dob Rocherath, België en Grandpré, Frankrijk Draco Dwarf Dra 1954 2015 XXXXX Celestron C14 SCT en 13" zelfbouw-dob Rocherath, België en Roque de Los Muchachos, La Palma Ursa Minor Dwarf Umi 1954 2015 XXXXX Celestron C14 en 18" Dieter Martini dob Rocherath, België Sextans A Sex 1942 2016 XXX 13" zelfbouw travel dob Grandpré, Frankrijk Sextans B Sex 1955 (?) 2016 XXX 13" zelfbouw travel dob Grandpré, Frankrijk Aquarius Dwarf Aqr 1959 2016 XXXXX 13" zelfbouw travel dob SaharaSky, Marokko Leo A (Leo III) Leo 1940 2018 XXXXX 13" zelfbouw travel dob Rocherath, België Leo II Leo 1950 2017-2018 13" zelfbouw travel dob Rocherath, België SagDIG Sag 1977 2018 13" zelfbouw travel dob Roque de Los Muchachos, La Palma Andromeda I And 1970 (?) 2018 13" zelfbouw travel dob Roque de Los Muchachos, La Palma Cetus Dwarf Cetus 1999 2018 13" zelfbouw travel dob Roque de Los Muchachos, La Palma Large Magelhanic Dwarf Dor Prehist. Small Magelhanic Dwarf Tuc/Hyi Prehist. Local

Een overzichtje uit DSL. Het overzicht toont waarneem- POGINGEN per object door alle waarnemers (en niet elke poging lukte). Local

Een overzichtje uit DSL. Het overzicht toont het aantal verschillende LGOG- objecten (gepoogd) waargenomen per waarnemer. Local

En er is nog (veel) meer Local Galaxy Cons Ont- Eerst dekking gezien Class. Waarneeminstrument Naam Naam 2 Cons Ontdekking Lokatie Phoenix Dwarf ESO 245-7 Phe 1976 Milky Way Prehist. 80er jrn X Carina Dwarf Blote oog PGC 19441 Buiten de stad Car 1977 Andromeda Galaxy And 964 80er jrn X SagDIG Elfje / 150mm Newton ESO 594-4 Achtertuin Sag 1977 Triangulum Galaxy Tri 1654 80er jrn X LGS Elfje 3 / 150mm Newton Pisces Dwarf Buiten de stad Psc 1978 Sextans Dwarf PGC 88608 Sex 1990 M32 And 1749 80er jrn X Elfje / 150mm Newton Achtertuin Tucana Dwarf PGC 69519 Tuc 1990 M110 / NGC205 And 1773 80er jrn X Saggitarius Elfje / 150mm Dwarf Newton Achtertuin Sag 1994 NGC185 Cas 1787 2008 XX 150mm Antlina Newton; Dwarf Fujinon 16x70 PGC 29194 Reitano, Sicilië Ant en Grandpré, 1997 Frankrijk NGC147 Cas 1830 2008 XX 150mm Andromeda Newton; V Fujinon 16x70 PGC 3097824 Reitano, Sicilië Anden Grandpré, 1998 Frankrijk Barnard's Galaxy Sag 1884 2009 XX Celestron Andromeda C6 SCT; VI Fujinon 16x70PGC 2807158 Mas de Galy, And Frankrijk en SaharaSky 1998 IC10 Cas 1890 2009 XXX Andromeda Celestron VII C14 SCT PGC2807155 Terziet, Zuid And Limburg, Nederland 1999 Cetus Dwarf PGC 3097691 Cet 1999 Leo I Leo 1950 2010 XXX Celestron C14 en 16" GSO dob Sourbrodt, Ardennen, België Andromeda IX And 2004 IC1613 Cet 1890 2011 XXX Ursa Celestron Major I C14 SCT Grandpré, Frankrijk Uma 2005 UGCA 92 Cam 1974 2012 XXX Andromeda Celestron X C14 SCT Rocherath, België And 2006 Wolf Lundmark Melotte Cet 1909 2012 XXX Celestron Andromeda C14 SCT XIen 13" zelfbouw-dob AstroGuindaine, And Frankrijk 2006 en Roque de Los M Fornax Dwarf For 1938 2012 XXXX Andromeda Celestron XII C14 SCT AstroGuindaine, And Frankrijk 2006 Andromeda XIII And 2006 UGCA 86 Cam 1974 2013 XXXX Celestron C14 SCT AstroQueyras, San Veran, Frankrijk Boötes Dwarf Boo 2006 Andromeda II And 1970 2014 XXX Meade 16" LX200 en Celestron C14 SCT SaharaSky, Marokko en Medendorf, België Canes Venatici I CVn 2006 Sculptor Dwarf Scl 1937 2014 XXXX 120mm Canes doublet Venatici en 150mm II zelfbouw-dob SaharaSky, Tamegroute, CVn Marokko 2006 en La Palm Pegasus Dwarf Peg 1950 2014 XXXXX Meade Coma 16" LX200 Berenices en Dwarf 13" zelfbouw-dob SaharaSky, Tamegroute, Com Marokko 2006 en La Palm NGC3109 Hya 1836 2015 XX Hercules Celestron Dwarf C14 SCT Rocherath, België Her 2006 GR8 Vir 1956 2015 XXXX 18" Leo DM IVdob en 13" zelfbouw-dob Rocherath, België Leo en Grandpré, 2006 Frankrijk Ursa Major II UMa 2006 Draco Dwarf Dra 1954 2015 XXXXX Celestron C14 SCT en 13" zelfbouw-dob Rocherath, België en Roque de Los Muchach Leo T Leo 2007 Ursa Minor Dwarf Umi 1954 2015 XXXXX Celestron C14 en 18" Dieter Martini dob Rocherath, België Sextans A Sex 1942 2016 XXX 13" zelfbouw travel dob Grandpré, Frankrijk Sextans B Sex 1955 (?) 2016 XXX 13" zelfbouw travel dob Grandpré, Frankrijk Aquarius Dwarf Aqr 1959 2016 XXXXX 13" zelfbouw travel dob SaharaSky, Marokko Leo A (Leo III) Leo 1940 2018 XXXXX 13" zelfbouw travel dob Rocherath, België Leo II Leo 1950 2017-2018 13" zelfbouw travel dob Rocherath, België SagDIG Sag 1977 2018 13" zelfbouw travel dob Roque de Los Muchachos, La Palma Andromeda I And 1970 (?) 2018 13" zelfbouw travel dob Roque de Los Muchachos, La Palma Cetus Dwarf Cetus 1999 2018 13" zelfbouw travel dob Roque de Los Muchachos, La Palma Large Magelhanic Dwarf Dor Prehist. Small Magelhanic Dwarf Tuc/Hyi Prehist.

Local 13

Carina Dwarf Spheroidal Galaxy. Ontdekt in 1977. Local 13

Andromeda XXIX Ontdekt in 2011. Local 13

Nieuw gereedschap voor de volgende ronde: 13 bino-dobson. Misschien moet het nóg groter. Local

Nieuw gereedschap voor de volgende ronde: 13 bino-dobson. Misschien moet het nóg groter. Local 13

De Gote en Kleine Magelhaense Wolken Alleen zichtbaar op zeer lage breedte. Local

L i f e i n t h e L M C

Onze Melkweg vanaf de Large Magellanic Cloud Magnitude -2 36 graden diameter Geen stof dat het beeld blokkeert

Zaterdag 6 oktober 1923 Plaat H335H 45 minuten belicht M31, nova s en de eerste Cepheïde Local 13

24 maart 2016 John Taylor, met Altair Astro 6 RC en Atik 460ex en Sequence Generator Pro. RA: 00h41m27.30s Dec: +41 10 10.4 J2000 Max. magn 18.2 Local

Succes 13 de volgende keer!