KWALITEITSONDERZOEK MBO Rapport stelselonderzoek 2017 Leeuwenborgh Opleidingen Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur) Plaats :Sittard BRIN nummer :25 PL Onderzoeksnummer :292454 Datum onderzoek :12 en 13 juni 2017 Datum vaststelling : 7 november 2017
Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Conclusie en vervolg... 3 3. Resultaten... 5 3.1 Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur)... 5 3.1.1 Onderwijsproces... 5 3.1.2 Examinering en diplomering... 6 3.1.3 Onderwijsresultaten... 7 3.1.4 Kwaliteitszorg en ambitie... 8 3.1.5 Onderzoek naar overige wettelijke vereisten... 9 Bijlage I... 10 Bijlage II... 10
1. Inleiding Wat voor onderzoek heeft de inspectie gedaan? De inspectie voert dit onderzoek uit om in De Staat van het Onderwijs te kunnen rapporteren over de ontwikkelingen in het middelbaar beroepsonderwijs. Het onderzoek richt zich op de volgende vraag: voldoet de opleiding op de onderzochte gebieden en standaarden aan de basiskwaliteit, en daarmee aan de wettelijke eisen? We doen geen uitspraak over de kwaliteit van de opleiding als geheel. Voor het onderzoek is een aselecte steekproef getrokken van opleidingen. Bij Leeuwenborgh Opleidingen onderzochten we de in onderstaande tabel opgenomen opleidingen. Voor deze onderzoeken zijn separate rapporten opgesteld. In hoofdstuk 2 en 3 zijn de bevindingen van een van deze opleidingen opgenomen. De volgende opleidingen zijn onderzocht: Opleidingen/Kwalificaties 90255 Logistiek medewerker 25371 Logistiek medewerker 94331 Service Apparatuur en installaties (Servicetechnicus elektrotechniek) 25309 - Technicus service en onderhoud elektrotechniek en instrumentatie 95120 Kapper (Junior Kapper) 25400 Kapper 95081 Veiligheid en Vakmanschap (Aankomend medewerker Grondoptreden) 25416 Aankomend medewerker Grondoptreden 95530 Verzorgende-IG 25491 Verzorgende-IG 93212 Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur) 25138 Bedrijfsadministrateur Leerweg, niveau, locatie Leerweg bbl, niveau 2, locatie Arendstraat 12, Sittard Leerweg bol, niveau 4, locatie Arendstraat 12, Sittard Leerweg bol, niveau 2, Locatie Sibemaweg 20, Maastricht Leerweg bol, niveau 2, Locatie Milaanstraat 125, Sittard Leerweg bbl, niveau 3, Locatie Sibemaweg 20, Maastricht Leerweg bol, niveau 4, locatie Arendstraat 12, Sittard Dit rapport heeft in detail betrekking op de volgende opleidingen en onderzoeksonderdelen: Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 1 van 10
Gebied Onderwijsresultaten bc299 Gebied Onderwijsproces, Schoolklimaat Kwaliteitszorg en ambitie en Wettelijke vereisten 93212, Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur) 25138, Bedrijfsadministrateur Gebied Examinering en diplomering 93212, Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur) Leerweg, niveau, locatie leerweg bol, niveau 4, locatie Arendstraat 12, Sittard Werkwijze We gebruiken bij dit onderzoek het nieuwe waarderingskader (onderdeel van het Onderzoekskader mbo 2017), inclusief de daarin opgenomen standaarden en normering. We onderzochten vijf kwaliteitsgebieden: onderwijsproces, examinering en diplomering, schoolklimaat, onderwijsresultaten, kwaliteitszorg en ambitie. We onderzochten daarbij dertien standaarden. We hebben vervolgens een oordeel gegeven over tien standaarden:in het kader van het kwaliteitsgebied Onderwijsproces wordt bij de standaard OP1 (Onderwijsprogramma) in ieder geval ingegaan op onze bevinden op het gebied van loopbaanoriëntatie en begeleiding omdat dit thema deel uitmaakt van De Staat van het Onderwijs van 2018. De standaarden Ontwikkeling en begeleiding (OP2), Veiligheid (SK1) en Leerklimaat (SK2) hebben we wel onderzocht maar voorzien we niet van een oordeel. Voor het onderzoek analyseerden we alle bij ons beschikbare informatie over de betreffende opleidingen en vulden dit aan met onderzoeken op locatie. Op locatie zijn onderwijsactiviteiten geobserveerd, documenten onderzocht en gesprekken gevoerd. Er is onder andere gesproken met studenten, docenten, de examencommissie en het opleidingsmanagement. Leeswijzer Hierna volgt eerst de conclusie en het vervolg van het onderzoek (hoofdstuk 2). Hoofdstuk 3 geeft voor de opleiding de resultaten van het onderzoek weer. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 2 van 10
2. Conclusie en vervolg Vervolgtoezicht naar aanleiding van de onderzochte opleiding We voeren bij de opleiding Bedrijfsadministrateur vervolgtoezicht uit, omdat we onderzochte en beoordeelde kwaliteitsgebieden en standaarden niet als voldoende hebben beoordeeld. Uit het onderzoek bij de opleiding Bedrijfsadministateur bleek dat er sprake was van onvoldoende examenkwaliteit en onvoldoende kwaliteitszorg op basis van het waarderingskader 2017. We hebben vervolgens de bevindingen van het gebied examenkwaliteit met het waarderingskader mbo 2012 beoordeeld. Ook hieruit blijkt dat bij de opleiding Bedrijfsadministrateur sprake is van onvoldoende examenkwaliteit. In onderstaand schema zijn de afspraken en het vervolgtoezicht opgenomen: 93212 Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur) Beoordeling Herstelopdracht Datum gereed Vervolgtoezicht Het gebied Examinering en diplomering (standaard ED1 Kwaliteitsborging examinering en diplomering en standaard ED3 Afname en beoordeling) zijn onvoldoende. Er wordt niet voldaan aan artikel 7.4.4 van de WEB. Het bestuur van Leeuwenborgh Opleidingen zorgt ervoor dat de Kwaliteitsborging examinering en diplomering en de Afname en beoordeling bij de opleiding Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur) voldoende zijn. Uiterlijk op de datum zoals is genoemd in de waarschuwingsbrief De inspectie meldt het oordeel aan de minister. De instelling ontvangt een waarschuwing. Na de in de waarschuwingsbrief opgenomen termijn volgt een herstelonderzoek. Het gebied Kwaliteitszorg en Ambitie (standaard KA2 Kwaliteitscultuur) is onvoldoende. Er wordt niet voldaan aan artikel 1.3.6 en 4.1.3 van de WEB. Het bestuur zorgt ervoor dat de kwaliteitscultuur bij de opleiding Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur) voldoende is. Twee jaar na publicatie van het definitieve rapport.. Wij vertrouwen erop dat het bestuur binnen de afgesproken termijn de tekortkomingen herstelt. Het bestuur informeert de inspectie over het herstel van de geconstateerde tekortkomingen. Hierna wordt het vervolg bepaald. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 3 van 10
25138 Bedrijfsadministrateur Beoordeling Herstelopdracht Datum gereed Vervolgtoezicht Het gebied Kwaliteitszorg en Ambitie (standaard KA2 Kwaliteitscultuur) is onvoldoende. Er wordt niet voldaan aan artikel 1.3.6 en 4.1.3 van de WEB. Het bestuur zorgt ervoor dat de kwaliteitscultuur bij de opleiding Bedrijfsadministrateur voldoende is. Twee jaar na publicatie van het definitieve rapport. Wij vertrouwen erop dat het bestuur binnen de afgesproken termijn de tekortkomingen herstelt. Het bestuur informeert de inspectie over het herstel van de geconstateerde tekortkomingen. Hierna wordt het vervolg bepaald. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 4 van 10
3. Resultaten In dit hoofdstuk lichten wij het resultaat van het kwaliteitsonderzoek van de opleiding toe. We geven per gebied en per beoordeelde standaard aan wat het oordeel is (voldoende of onvoldoende) en geven aan waar sprake is van een waardering goed. Het oordeel per gebied is gebaseerd op de beoordeling van de onderliggende standaarden. Omdat we bij het gebied onderwijsproces niet alle standaarden onderzocht hebben, is een waardering goed voor het gebied niet aan de orde. We verantwoorden ons over het oordeel per onderzocht gebied en per standaard. 3.1 Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur) Het kwaliteitsonderzoek bij Financiële beroepen (Bedrijfsadministrateur), 93212 en bij Bedrijfsadministrateur, 25138, locatie Arendstraat 12, Sittard heeft geleid tot de onderstaande oordelen. 3.1.1 Onderwijsproces OP Onderwijsproces OP1 Onderwijsprogramma OP3 Didactisch handelen OP7 Beroepspraktijkvorming Voldoende O V G Het onderwijsprogramma is voldoende, omdat het de studenten voldoende voorbereidt op de beroepspraktijk, het vervolgonderwijs en de samenleving. De opbouw van het onderwijsprogramma is duidelijk en afgestemd op de eisen van het kwalificatiedossier. Het programma kenmerkt zich door een onderwijsmix van vaardigheidsonderwijs (simulatie en projecten), theoretisch onderwijs (avo en beroepsgerichte vakken) en beroepspraktijkvorming. Deze mix zorgt ervoor dat studenten op verschillende manieren kennis nemen van de lesstof: de simulatie is gericht op leren door te doen en de projecten op leren door te denken. De planning van de stages in de opleiding levert twee voordelen op. Ten eerste doen studenten in elk leerjaar ervaring op in de beroepspraktijk.ten tweede starten studenten net vóór de drukke periode op hun stageplek, zodat ze meteen flink ondergedompeld worden in de praktijk van het beroep. Echter uit de ervaringen van de studenten van het derde leerjaar blijkt dat de positionering in dat jaar ook een nadeel heeft, omdat door de drukte op dat moment binnen het stagebedrijf een reflectie op het geleerde in de prakijk en de theorie minder goed mogelijk is. De examens staan namelijk daarna al heel snel voor de deur. Een ander sterk punt van de opleiding is dat het rooster 's ochtends bestaat uit lessen en 's middags uit zelfstandig werken in de context van het zogenoemde studieplein. Deze werkwijze komt tegemoet aan de gemiddelde spanningsboog van de studenten waardoor het effect van de lessen toeneemt). Een kritisch punt is echter dat met name tweede- en derde jaars studenten soms liever thuis hun werk afmaken. Liever dan op op het studieplein waar heel veel studenten tegelijk aanwezig zijn. Ook worden er lessen geprogrammeerd van vakken waarvan het examen al is afgenomen. Studenten zien het nut van deze Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 5 van 10
lessen niet in. Wat beter kan is de stabiliteit in het rooster. Dit geeft meer rust, wat ten goede komt aan het leerproces van de studenten. Versnellen is mogelijk. Studenten die van de havo of het hbo komen, doen het eerste jaar vaak in een half jaar en combineren stages en kunnen dan binnen twee jaar de opleiding afronden. Dit komt regelmatig voor. Wat beter kan is het tegemoetkomen aan regulier ingestroomde studenten die sneller door de opleiding heen kunnen. Voor hen zijn er namelijk geen maatwerkopties ingericht. Hierdoor neemt in sommige gevallen de motivatie voor de opleiding af. Leer-, loopbaan- en burgerschapscompetenties komen aan bod in lessen burgerschap en loopbaan. Studenten maken opdrachten die onderdeel zijn van het portfolio. Het didactisch handelen is voldoende omdat het studenten in staat stelt te leren en zich te ontwikkelen maar verbeteringen zijn mogelijk. Het team gaat uit van het concept gepersonaliseerd leren ; een instellingsbrede ambitie. De aanpak in de uitvoering heeft een bepaalde structuur die bestaat uit: klassikale lessen en instructie, leren door doen in simulaties en leren door denken in projecten. De studenten zelf vinden de lessen nuttig en vinden dat zij met de simulaties en projecten goed worden voorbereid op de praktijk. In de praktijk van de opleiding komt het er op neer dat de invulling van het concept zich kenmerkt door vooral de studenten dingen in eigen tempo te laten doen'. In dit verband stellen wij vast dat er nog de nodige ruimte is om studenten uit te dagen met opdrachten die nog meer passen bij hun kwaliteiten en/of competenties. Wij constateren ten slotte dat het gepersonaliseerd leren vooral plaatsvindt in de context van het studieplein en minder in de lessen. De voorbereiding, uitvoering en begeleiding van de beroepspraktijkvorming (bpv of stage) is effectief. Studenten zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het vinden van een stageplek. Wanneer ze dit niet lukt dan wordt vanuit de opleiding hulp geboden. De voorbereiding van de studenten op de de beroepspaktijkvorming gebeurt tijdens de lessen. De studenten maken gebruik van een stageboek dat gestructureerde opdrachten bevat die op de werkplek worden uitgevoerd. Het eerste gesprek is na twee à drie weken en wordt onder meer gebruikt om het bpvboek door te nemen en eventuele onduidelijkheden te verhelderen. Vanuit de opleiding wordt geïnvesteerd in het bezoeken van de werkplekken; erkende leerbedrijven. Stagebegeleiders van de opleiding komen drie keer langs per stageperiode, waaronder tijdens de afname van de proeve.. Tijdens deze momenten vindt een gesprek plaats met de begeleider van de stage van het bedrijf en met de student. De resultaten van de bedrijfsenquête laten zien dat de bedrijven tevreden zijn over de studenten en over de kwaliteit van van de begeleiding door school. 3.1.2 Examinering en diplomering ED Examinering en diplomering ED1 Kwaliteitsborging examinering en diplomering ED2 Exameninstrumentarium ED3 Afname en beoordeling Onvoldoende O V G Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 6 van 10
*De beoordeling van het gebied examinering en diplomering is tevens uitgevoerd op basis van het waarderingskader mbo 2012. Een overzicht hiervan treft u aan in bijlage II. De examinering en diplomering wordt door de examencommissie voor deze specifieke opleiding onvoldoende deugdelijk geborgd. Hierdoor wordt niet voldaan aan de examenstandaarden, waarnaar verwezen wordt in artikel 7.4.4 van de WEB. De afdeling Financiële beroepen heeft één examencommissie en de werkzaamheden van deze commissie hebben betrekking op alle opleidingen die onder de afdeling vallen. Voor specifiek de opleiding Bedrijfsadministrateur geldt dat de werkzaamheden van de commissie tot nu toe onvoldoende tot hun recht zijn gekomen. In de eerste plaats constateren wij mede op basis van door ons onderzochte dossiers dat de commissie niet objectief en deskundig vast kan stellen of een student voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen van een diploma. Dit ligt onder meer aan de samenstelling van de examendossiers, die van onvoldoende kwaliteit en onvolledig bleken te zijn. Een knelpunt in dit kader is het gegeven dat de gemaakte examens niet per individuele student zijn geordend maar per klas. Bovendien zijn in de dossiers geen onderliggende beoordelingslijsten aangetroffen voor de onderdelen van het vak Nederlands. In de tweede plaats bewaakt, monitort en analyseert de examencommissie onvoldoende de kwaliteit van de exameninstrumenten en van de afname en beoordeling. Hoewel bij andere opleidingen hier al wel werk van is gemaakt, is het er bij de door ons onderzochte opleiding nog niet van gekomen. Hetzelfde geldt voor de borging van de deskundigheid van de bij de examinering betrokken personen. De opleiding maakt gebruik van bij een leverancier ingekocht examenmateriaal dat eerder door de inspectie als voldoende is beoordeeld Het wordt ongewijzigd ingezet. Het generieke deel wordt geëxamineerd met gebruikmaking van ingekochte TOA/ ICE toetsen. Het examenproces van afname en beoordeling verloopt niet deugdelijk. Hierdoor wordt niet voldaan aan de examenstandaarden, waarnaar verwezen wordt in artikel 7.4.4 van de WEB. Wat knelt is het feit dat tijdens een groot deel van de examens de begeleider van het bedrijf tevens de examinator is. Hierdoor is de betrouwbaarheid van het proces van afname en beoordeling in het geding, mede gezien het gebrek aan borgingsmaatregelen door de examencommissie. Wij constateren dat de opleiding aandacht besteedt aan de condities waaronder het examen wordt uitgevoerd. Zo let de opleiding op de geschiktheid van het leerbedrijf om de examensituaties authentiek te laten zijn en passend bij het niveau van de opleiding. Ook werkt de opleiding met gecertificeerde assessoren om een zorgvuldige examinering in de beroepspraktijk verder te borgen. 3.1.3 Onderwijsresultaten OR Onderwijsresultaten OR1 Studiesucces OR3 Vervolgsucces Voldoende O V G Niet beoordeeld Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 7 van 10
De onderwijsresultaten zijn voldoende omdat de opleiding resultaten behaalt die voldoen aan de gestelde norm voor studiesucces. Het driejaarsgemiddelde (2013-2014, 2014-2015, 2015-2016) ligt boven de norm voor zowel het jaarresultaat van 72 procent, het diplomaresultaat van 78 procent. Het startersresultaat van 81 procent ligt onder de norm. Voor deze beoordeling, gebaseerd op BRON-gegevens 2013-2016, zijn de resultaten van bc299, niveau 4 gebruikt. In bijlage I staan de opleidingen die betrokken zijn bij het bepalen van de onderwijsresultaten. 3.1.4 Kwaliteitszorg en ambitie KA Kwaliteitszorg en ambitie KA1 Kwaliteitszorg KA2 Kwaliteitscultuur KA3 Dialoog en verantwoording Onvoldoende O V G De opleiding heeft een stelsel van kwaliteitszorg en verbetert op basis daarvan het onderwijs. Echter de betekenis van het systeem voor de kwaliteit van het onderwijs kan beter. Wij constateren dat de werking van het kwaliteitszorgsysteem voldoende is, maar dat dit door ziekte, vacatures en een vacuüm in de aansturing bij de onderzochte opleiding te weinig prioriteit heeft gehad. De basiselementen zoals een doorlopend teamplan, inclusief een verbeterplan, en een zelfevaluatie zijn voorhanden en worden structureel ingezet door het team. Zo zien we onder meer dat op teamniveau effectieve verbetermaatregelen zijn ingevoerd, bijvoorbeeld om uitval te bestrijden. De basisdocumenten hebben betrekking op het niveau van de afdeling (Financiële beroepen) en de daaronder vallende opleidingen, waaronder de Bedrijfsadministateur. De instellingsbrede doelen klinken door in de plannen en periodiek wordt in verschillende overleggen gemonitord en geëvalueerd wat de stand van zaken en de ontwikkelingen zijn. Ten slotte zijn wij van mening dat als het proces van het samenvoegen van beide locatieteams is afgerond, de effectiviteit van de kwaliteitscyclus daar verder gebaat bij zal zijn. De kwaliteitscultuur, die het proces van de verbeteringen en uiteindelijk de onderwijskwaliteit moet ondersteunen, is onvoldoende. Een belangrijke oorzaak hiervoor is het feit dat het (onderwijskundig) leiderschap in het team enige tijd ontbrak. Hierdoor ontbrak ook leiderschap dat de kwaliteitszorg en samenwerking stimuleert, en dat professionalisering in de vorm van, individuele, scholingsplannen en deskundigheidsbevordering vorm en inhoud geeft. De professionele kwaliteitscultuur moet dus beter en dit geldt ook voor de teamcultuur als zodanig. We zien nog twee aparte teams die niet goed gebruik maken van elkaars ervaringen om zo de kwaliteit te verbeteren. Het geven, vragen en ontvangen van feedback moet beter, evenals het bespreken van good practices en dilemma s. We constateren dat teamleden de versterking van de onderwijskwaliteit sterk invullen vanuit hun eigen rol, waarbij de lat voor zichzelf erg hoog wordt gelegd. Dit heeft als risico in zich dat de focus wordt gelegd op moeilijk bereikbare doelen, hetgeen de motivatie niet ten goede kan komen. De kwaliteitscultuur kan aan kracht winnen door meer in gezamenlijkheid te werken aan de verbeteringen. Een gezamenlijke visie op wat het team wil bereiken en hoe het team dat wil doen, kan daarbij helpen. Een factor die ook van belang is bij het vergroten van de kwaliteitscultuur is het tonen van voorbeeldgedrag. Dat kan beter. Studenten geven bijvoorbeeld aan dat met verschillen tussen docenten het regelmatig voorkomt dat docenten te laat met de les beginnen. Zij voelen zich hierdoor minder aangesproken om zelf op tijd te komen. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 8 van 10
Door deze tekortkomingen voldoet de opleiding niet aan WEB art. 1.3.6. De opleiding legt voldoende verantwoording af over haar doelen en behaalde resultaten. Zij doet dit intern en extern door daarover actief een dialoog te voeren. Intern wordt via de voortgangsbespreking van het teamplan verantwoording afgelegd aan de directie. Studenten worden via regelmatige panelgesprekken betrokken bij mogelijkheden om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Over het eigen vakgebied wordt het inhoudelijke gesprek met docenten en met bpv-bedrijven gevoerd. De bedrijven dragen voorstellen aan waarvan zij vinden dat deze iets kunnen toevoegen aan de opleiding zoals die nu wordt aangeboden. Samen bepalen opleiding en bedrijfsleven vervolgens de verdere inrichting en eventuele aanpassingen van de opleiding. 3.1.5 Onderzoek naar overige wettelijke vereisten Naast het onderzoek naar kwaliteit hebben wij gekeken of bij de opleiding voldaan wordt aan de wettelijke vereisten met betrekking tot onderwijstijd en schoolkosten/wettelijke bijdragen. Onderwijstijd Er waren geen aanwijzingen om het onderzoek te verdiepen op het punt van onderwijstijd. Schoolkosten/wettelijke bijdragen De opleiding voldoet aan artikel 8.1.4 WEB met betrekking tot de schoolkosten. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 9 van 10
Bijlage I Bc-id overzicht In deze bijlage is per onderzochte bc-id aangegeven welke opleidingen betrokken zijn bij het bepalen van de onderwijsresultaten. Bc299, niveau 4 Crebo: Opleiding: 93211 Assistent-accountant 93212 Bedrijfsadministrateur Bijlage II Oordeel op basis van waarderingskader mbo 2012 Bedrijfsadministrateur Kwaliteitsgebied Goed Voldoende Onvoldoende 2. Examinering en diplomering Slecht Kwaliteitsgebied Voldoende Onvoldoende Aspect Gebied 2: Examinering en diplomering 2.1 Exameninstrumentarium* 2.2 Afname en beoordeling* 2.3 Diplomering* Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Leeuwenborgh Opleidingen Pagina 10 van 10