Leergang Ouderenzorg Avond 3
Disclosure belangen sprekers: Nettie Lensink specialist ouderengeneeskunde Parago Nellie Jans kaderarts oudergeneeskunde in opleiding Suze Teunissen praktijkconsulent Agaath Vreeling kaderarts oudergeneeskunde (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen 3
Psychogeriatrie 4
Programma Avond 3 Zorgplannen presenteren 10 min Verbeterplan Delier, Depressie, Dementie diagnosestellen Meerwaarde SO in eerste lijn PAUZE Delier, Depressie, Dementie verdieping PAUZE Probleemgedrag
Individueel zorgplan Presentatie door 6
Praktijkverbeterplan 7
Praktijkverbeterplan Doel van je verbeterplan (SMART!) Hou het klein Bedenk wat bevorderende en belemmerende factoren zijn Start met opzet methode en aanpak Voor advies of vragen kun je ons mailen
Bespreek in groepjes Doel van je verbeterplan (SMART!) Discussieer over bevorderende en belemmerende factoren. Start met opzet methode en aanpak.
Delier, Depressie en Dementie
Inleiding Wat maakt de diagnostiek van delier, depressie en dementie lastig? Wat maakt mensen kwetsbaar voor late-onset psychiatrische stoornissen?
Kwetsbaarheid voor lateonset psychiatrische stoornissen? Oudere leeftijd Meerdere lichamelijke aandoeningen Polyfarmacie ADL-afhankelijkheid Afgenomen gezichtsvermogen, gehoor, en mobiliteit Hersenbeschadiging Verlies
Delier Onderscheidende symptomen Acuut begin/ acute verergering Wisselend beeld Acute lichamelijke aandoening Depressie Sluipend begin in weken tot maanden aanwezigheid risicofactoren voor depressie Dementie Sluipend begin in maanden tot jaren
Casus mevr P. 84 jaar Visite aanvraag: gevallen, zoon vraagt visite aan. Hematoom rond re oog, matig verzorgd, naar beneden vallend bovengebit, pruik die niet goed zit, schoenen die veel te groot zijn. Onduidelijk wat er precies gebeurd is. Zelf weinig zorgen
Casus Welke aspecten suspect voor een mogelijk onderliggend cognitief lijden? Welke informatie mist? Hoe zou dit verkregen kunnen worden? Wie gaat dit doen?
Vervolg casus: Heteroanamnese zoon: Meer vergeetachtig Gewichtsverlies? Twijfel aan koken Snapt nieuwe tv niet Zit veel thuis, een keer verdwaald
Vragen Durft u nu de diagnose dementie te stellen? Waarom wel/ niet? Hoe nu verder?
Vervolg casus: Heteroanamnese zoon MMSE (POH): 22 punten Head turning sign Lichamelijk onderzoek: ga Aanvullend lab: gb
Dementie Denk aan dementie bij Geheugenklachten Apathie Gewichtsverlies Loopstoornissen Frequente consulten met onverklaarde klachten Minder consulten < 65 jaar veranderingen in gedrag, persoonlijkheid en functioneren
Anamnese Wanneer en hoe begonnen? Ga na of er aanwijzingen zijn voor een: Delier Depressie Andere psychiatrische aandoening Subduraal hematoom (recent hoofdletsel en/of anticoagulantia) Bijwerking van medicatie. Alcoholgebruik
Anamnese Vergeten van afspraken, recente gesprekken of gebeurtenissen In algemeenheden praten Vaak dingen kwijt zijn Verdwalen In herhaling vallen Problemen met tijd of mensen herkennen (geheugen); Problemen met plannen/organiseren (financiën, medicatie of boodschappen doen) Beperking in hobby s, werk, sociale contacten of zelfredzaamheid Afasie, agnosie, apraxie
Anamnese Recente life-events Problemen met horen en zien Ongewild gewichtsverlies Mictieklachten Familiair voorkomen van dementie Opleiding/beroep.
Onderzoek Uiterlijke verzorging Apraxie (uit- of aankleden) Agnosie Temp., pols, RR, ausc. hart en longen Gewicht, lengte, BMI (voedingstoestand) Neurologisch onderzoek Psychiatrisch onderzoek
Onderzoek Laboratoriumonderzoek: Hb, BSE, gluc., TSH en kreat. Na en K, vitamine B1, B6, B12, en foliumzuur en urine op infectie Heteroanamnese (spreek de informant bij voorkeur apart) Cognitie testen: MMSE Kloktekentest MoCa
Diagnose Stel de diagnose dementie bij volgende 3 kenmerken: 1. Geheugenstoornis én 2. één of meer andere cognitieve stoornissen (afasie, apraxie, agnosie, stoornis in de uitvoerende functies, zie tekst standaard) 3. een duidelijk negatieve invloed op het dagelijks functioneren
Standaard dementie Huisarts kan zelf diagnose stellen Patiënten >75 jaar Weinig behandelbare oorzaken, beeldvorming niet nodig Medicatie wordt afgeraden Ziektediagnostiek en zorgdiagnostiek Bij twijfel of wens familie verwijzen (geriater/so)
Aanvullende ziektediagnostiek: Onzekerheid over de diagnose of dementie op jonge leeftijd Bijkomende psychiatrische ziekte of mentale retardatie Forse toename van cognitieve stoornissen < 2 maanden Recent hoofdletsel of maligniteit M Parkinson, Lewy-body, frontotemporaal dementie
Nadere zorgdiagnostiek: Persisterend probleemgedrag Overbelasting of ontbreken van de mantelzorger Zorgmijders bij wie hulp wel geïndiceerd is Mogelijke gevaren (zoals brandgevaar, verwaarlozing en dwalen) Vragen over wilsbekwaamheid, vrijheidsbeperking en palliatieve zorg.
Goed documenteren en noteren (CIZ) P20 Geheugen- of concentratieproblemen P70 Seniele Dementie/ Alzheimer P71.04 Delier P76 Depressie 29
Na de diagnose
Evalueer zorgsituatie en zorgbehoefte Bij de patiënt: Dagstructuur of sociale contacten Verantwoordelijkheid voor financiën, medicatie, eten en vervoer Hulp bij huishouden of verzorging en aanpassing woonsituatie Veiligheid en risicogedrag Combinatie psychosociale interventies (begeleiding, cognitieve- of gedragsinterventies) Stimuleer lichamelijke activiteiten (evt. ergotherapie)
Evalueer zorgsituatie en zorgbehoefte Bij de mantelzorger: Behoefte aan kennis Draagkracht en draaglast Risicofactoren voor overbelasting Ondersteuningsmogelijkheden Combinatie psychosociale interventies (voorlichting, cursus, begeleiding en lotgenotencontact) Ergotherapie of andere instanties ter ondersteuning.
Actie Diagnose dementie expliciet benoemen Casemanager dementie Familie moet diagnose bij het CBR melden Patiënt nog wilsbekwaam? -> financiële/juridische belangen en eventuele wilsverklaring regelen Opstellen zorgbehandelplan Advanced care planning Bespreek met de mantelzorger ervaringen Geef adviezen over de omgang met patiënt
Informatie Thuisarts.nl Alzheimer Nederland Dementie.nl Alzheimer café Boeken: bijv. Stella Braam, Annemei The Alzheimer experience alzheimerexperience 34
Medicatie? Cholinesterase remmers: Verwacht effect: geringe, tijdelijke stabilisering in cognitie, ADL of klinisch functioneren bij een kleine (niet te duiden) subgroep van patiënten met een matig tot ernstige M. Alzheimer. Vaak bijwerkingen Staken bij achteruitgang
Rijvaardigheid Alleen bij CDR 0,5-1 mag patiënt nog autorijden mits hij een rijvaardigheidstest bij het CBR heeft ondergaan. Aanvragen test: eigen verklaring en verklaring arts met CDR-stadium van dementie 1 jaar geldig Wiens verantwoordelijkheid?
Clinical Dementia Rating scale Schaal voor ernst van symptomen Onderverdeeld in zes domeinen (geheugen, orie ntatie, oordeelsvorming, sociaal, huishouden/hobby s, verzorging) Per domein CDR 0 CDR 3 Totaalscore gebaseerd op gemiddelde
Wilsbekwaamheid Wilsonbekwaamheid: niet in staat tot een redelijke waardering van belangen ter zake van een beslissing Wilsbekwaam: ja, tenzij Redenen om aan wilsbekwaamheid te twijfelen?
Vertegenwoordiging 1. Curator of mentor 2. Schriftelijk gemachtigde 3. Echtgenoot, partner of andere levensgezel 4. Ouders, kinderen, broer/zus Goed vertegenwoordigerschap in de geest van patiënt Goed hulpverlenerschap
Wet zorg en dwang Aangenomen in januari 2018 in de Eerste Kamer Toepassing van vrijheidsbeperking en onvrijwillige zorg ook mogelijk in thuissituatie, echter onduidelijkheden over verantwoordelijkheid en regievoering. Wet spreekt over zorgverantwoordelijke en WZD-arts Medisch contact 10-01-2018 Huisartsen vrezen hoofdbehandelaarschap bij onvrijwillige zorg
Inschakelen CIZ voor: Aanvraag WLZ indicatie Afname BOPZ toets Inschakelen CIZ door: cliënt, naasten, (huis)arts, case manager, thuiszorg, transferverpleegkundige ziekenhuis, zorg(bemiddeling) instelling CIZ heeft diagnose nodig om indicatie te kunnen stellen 41
Opname zonder toestemming, zonder bezwaar; art 60 procedure CIZ onderzoekt of cliënt gebaat is bij opname in een instelling en geeft besluit af Cliënt kan zelf niet meer aangeven of hij het eens of oneens is met opname (dus er is geen verzet) Cliënt kan zonder zijn eigen toestemming worden opgenomen. Opname kan dan op grond van artikel 60 van de wet BOPZ 42
Overige uitkomsten CIZ onderzoek Cliënt is wel bereid tot opname: wet BOPZ geldt niet; vrijwillige opname Cliënt verzet zich en opname is wel nodig: start IBS- of RM procedure 43
Procedures bij onvrijwillige opname Opname zonder toestemming, zonder bezwaar (BOPZ artikel 60 procedure) In bewaring stelling (IBS) Rechterlijke machtiging (RM) 44
In bewaringstelling Spoedmaatregel om iemand gedwongen op te nemen Iedereen kan IBS procedure opstarten: familie, politie, buren, (huis)arts etc. Noodsituatie: cliënt is gevaar voor zichzelf of anderen, t.g.v. stoornis van de geestesvermogens Burgemeester beslist over IBS (recente geneeskundige verklaring van onafhankelijk arts is hierbij nodig) < 24 uur moet cliënt opgenomen zijn in instelling met BOPZ erkenning 45
Geneeskundige verklaring 3 vragen: Gevaar? Stoornis geestesvermogens? Opname instelling echt nodig om gevaar weg te nemen? Onafhankelijk arts / psychiater/ onderzoekt cliënt en gaat na of alle 3 vragen met ja kunnen worden beantwoord Arts vult daarna de geneeskundige verklaring in en stuurt deze naar de burgemeester (IBS) of officier van justitie (RM) 46
Rechterlijke machtiging Rechter bepaalt dat een cliënt gedwongen moet worden opgenomen of opgenomen moet blijven in een instelling Officier van justitie start de RM procedure Verzoek tot starten RM procedure door: familie, voogd, mentor, curator, behandelaar, (huis)arts, medisch directeur van instelling waar cliënt verblijft Geneeskundige verklaring is nodig 47
Rechterlijke machtiging 1.Officier van justitie ontvangt geneeskundige verklaring en beoordeelt of opname nodig is. 2.Opname nodig; dan stuurt officier van justitie gegevens naar rechter. 3.Rechter praat met cliënt en naasten of hulpverleners. 4. Rechter besluit of gedwongen opname in BOPZ instelling nodig is. 5. Opname ja: < 2 weken moet opname volgen 6. Zes maanden geldig, daarna herbeoordeling 48
VRAGEN??
Pauze 50