Dyscalculie én meer Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie
Vier hoofdlijnen in het proces van leren rekenen
1,2,3 4,5,6
1,2,3 4,5,6
2 3,4,5,6
2 3,4,5,6 2 4 6 2 + 2 + 2 = 6
5 6 5 + 1 = 6
10 signaalpunten (1) S1: betekenis verlenen S2: conceptvorming
10 signaalpunten (2) Bij ontwikkeling van oplossingsprocedures: S3: verwerven van basisbewerkingen S4: leren van de tafels S5: uitvoeren van complexere bewerkingen S6: verwerven van algoritmes
Samenhang ontdekken 3+3 = 6 2x3 = 6 1,2,3 4,5,6 6-3 = 3 6 2 = 3
Doorkijk naar de praktijk - 1
10 signaalpunten (2) Bij ontwikkeling van oplossingsprocedures: S3: verwerven van basisbewerkingen S4: leren van de tafels S5: uitvoeren van complexere bewerkingen S6: verwerven van algoritmes
10 signaalpunten (3) S7: goed ontwikkelde rekenwiskundige kennis en procedures vormen de basis van vlot leren rekenen S8: automatiseren en memoriseren (tafels, algoritmes) S9: georganiseerd opslaan van informatie in het geheugen
10 signaalpunten (4) S10: goede, op inzicht gebaseerde oplossingsprocedures en strategisch denken en handelen vormen de basis van het flexibel toepassen.
Doorkijk naar de praktijk - 2
Twee modellen Het handelingsmodel Het drieslagmodel Deze modellen helpen om het rekenproces van kinderen te begrijpen, te analyseren en daarop passende maatregelen te nemen.
Het handelingsmodel
Handelingsmodel kun je gebruiken voor: - Observeren - Leggen van didactische accenten - Bij rekenproblemen nog sterker: - Langer noodzakelijk om koppelingen te leggen - Langer werken aan onderliggende niveaus - Wel doorwerken naar boven - En koppelingen blijven leggen!
Doorkijk naar de praktijk - 3
Het drieslagmodel 220,-- Alleen deze week 20% korting
Probleemoplossend handelen Huiswerkopdracht: Lees blz 146 t/m 154 uit het Protocol ERWD en de opdracht
Het drieslagmodel: observeren Kan de leerling: - Bij een context een bewerking bedenken? - Betekenis verlenen aan de getallen in relatie tot de context? - Bij een kale som een context en /of een tekening bedenken? - Een tekening maken bij -.. een context
Het drieslagmodel: observeren Kan de leerling: - De bewerking uitvoeren? - En zo nee, lukt dat dan wel - Met materiaal - Met eenvoudiger getallen - Mbv een model - Welke oplossingsstrategie past de leerling toe? - Is deze oplossingsstrategie efficiënt? - Wat zou de volgende stap kunnen zijn?
Het drieslagmodel: observeren Gaat de leerling na: - Of het antwoord kan kloppen - Wat het antwoord (het getal) betekent - Koppelt de leerling het antwoord terug naar de context? - Terugblik op oplossingsprocedure -.
Observeren
Het drieslagmodel geeft het probleemoplossend handelen weer, het lost de problemen niet op! Het laat je op een bepaalde manier kijken naar je onderwijs en geeft aanknopingspunten voor afstemming. Je kunt een eerste analyse / diagnose stellen: de richting van de problematiek kun je vaststellen Nader onderzoek is altijd nodig
Rekenzwakke leerlingen: Zwakke begrijpend lezers Bepaalde talige aspecten van de contexten beïnvloeden het oplossingssucces Grootste struikelblok: Koppeling (reken)taal aan de voorstelling Boodschap: Signaleer problemen vroeg en: Doe er wat aan!!!
Vier fasen
van fase naar fase Oefen met diagnostische gesprekken zoals beschreven in hoofdstuk 7. Intern van fase groen naar geel en van geel naar oranje Van oranje naar rood door extern geel, oranje, rood duurt max 0,5 jaar.
Stap 1: Management ERWD 1. Overall view 2. Visie en ambitie / uitgangspunten 3. Ontwikkelen beleidsplan rekenen 4. Uitlijnen zorgplan rekenen 5. Faciliteren van uitvoeren zorgplan 6. Ouders als partners 7. Afstemming met andere organisaties (netwerken) 8. Bovenschoolse samenwerking mbt deskundigheid 9. Op de hoogte van landelijk beleid 10.Stimuleren en faciliteren van deskundigheid (professionalisering)
Uitgangspunten ERWD 1. Functionele gecijferdheid 2. Ontwikkeling van rekenwiskundige concepten als fundament 3. Ieder kind is anders 4. Afstemming van het onderwijsaanbod op de onderwijsbehoeften 5. Onderscheid tussen ernstige rekenwiskunde-problemen en dyscalculie. 6. Vroegtijdige signalering en onderkenning 7. Diagnosticerend onderwijzen en handelingsgerichte diagnostiek 8. Resultaatgerichte begeleiding (zie hoofdstuk 1 en 2 Protocol)
Stap 2: LOVS ERWD 1. Systematisch plannen van - methodegebonden toetsen - methode-onafhankelijke toetsen 2. Systematisch analyseren van toetsen 3. Evalueren van het rw-onderwijs 4. Ontwikkeling volgen en stimuleren van individuele leerlingen (team)
Stap 3: Signaleren + preventie ERWD 1. Goed rw-onderwijs organiseren in groepen 1-4 2. Ontwikkeling van leerlingen volgen dmv observaties 3. Idem op basis van toetsresultaten 4. Idem dmv van individuele gesprekken met leerlingen 5. Adequaat beslissingen nemen. 5. Stimuleren van deskundigheid van leraren in groep 1-4 6. Samenwerken met VVE
Stap 4: fase groen ERWD Fase groen Signalering Diagnostiek Begeleiding De leerling ontwikkelt zich gemiddeld of goed en functioneert in de grote groep. Resultaat: +: naar fase blauw 0/-: naar fase geel Deskundigheid minimaal op spoor 1: De leraar observeert de leerlingen volgens aanwijzingen in de methode. Deskundigheid minimaal op spoor 1: De interne rekenexpert ondersteunt de leraar. Hij analyseert samen met de leraar de resultaten op de bloktoetsen en het lovs en stelt een groepsplan op. Deskundigheid minimaal op spoor 1: De begeleiding vindt plaats volgens aanwijzingen in de methode. Bij te weinig aantoonbare vorderingen gaat de leerling naar fase geel. (zie ook blz 245)
Doorkijk naar de praktijk - 4
Stap 4: fase groen ERWD 1. Goed rw-onderwijs / aandacht voor hoofdlijnen 2. Regelmatig professionalisering alle leraren; methode-overstijgend 3. Observeren 4. Toetsresultaten analyseren en interpreteren 5. Afstemmen na de toets 6. Adequaat beslissingen nemen na elk blok.
Stap 5: fase geel ERWD Fase geel Signalering Diagnostiek Begeleiding De leerling heeft geringe problemen op deelgebieden. intern max. 0,5 jaar Resultaat: +: naar fase groen 0/-: naar fase oranje Deskundigheid minimaal op spoor 2: De leraar observeert dagelijks op specifieke onderdelen, houdt de vorderingen op toetsen en lovs bij en analyseert de resultaten. Deskundigheid minimaal op spoor 2: De leraar voert rekengesprekken met de leerling, analyseert het resultaat en stelt een begeleidingsplan op, eventueel samen met de interne rekenexpert. Deskundigheid minimaal op spoor 2: De leerling krijgt extra begeleiding in een subgroep. Bij te weinig of geen aantoonbare vorderingen gaat de leerling naar fase oranje.
Doorkijk naar de praktijk - 5
Stap 5: fase geel ERWD 1. Diagnosticerend onderwijzen 2. Afstemmen onderwijs op subgroepjes / werken met groepsplannen (hoofdlijnen!) 3. Werken met handelingsmodel en drieslagmodel 4. Resultaatgerichte begeleiding 5. Professionalisering leraren
Stap 6: fase oranje ERWD Fase oranje Signalering Diagnostiek Begeleiding De leerling heeft ernstige rekenproblemen op enkele of alle deelgebieden. intern max. 0,5 jaar Resultaat: +: naar fase geel 0/-: naar fase rood Deskundigheid minimaal op spoor 3: De leraar observeert dagelijks op specifieke onderdelen, houdt de vorderingen op toetsen en lovs bij en analyseert samen met de interne rekenexpert de resultaten. Deskundigheid minimaal op spoor 3: De leraar voert een diagnostisch gesprek met de leerling, analyseert samen met de interne rekenexpert het resultaat en stelt een individueel handelingsplan op. Deskundigheid minimaal op spoor 3: Het schoolteam voert de begeleiding uit. De leerstof en de instructie worden afgestemd op de onderwijsbehoeften van de individuele leerling. Bij te weinig of geen aantoonbare vorderingen wordt de leerling aangemeld voor extern onderzoek.
Doorkijk naar de praktijk - 6
Stap 6: fase oranje ERWD 1. nog meer (individuele) afstemming 2. Ontwikkeling stimuleren (hoofdlijnen!) 3. Werken met handelingsmodel, drieslagmodel 4. Resultaatgerichte begeleiding 5. Professionalisering leraren
Stap 7: fase rood ERWD Fase rood Signalering Diagnostiek Begeleiding De problemen zijn hardnekkig. De leerling wordt aangemeld voor extern onderzoek. deels extern, deels intern Resultaat: +: naar fase oranje 0/-: bijstellen handelingsplan en dyscalculieverklaring blijvende begeleiding in fase rood. Intern / extern: De externe deskundige verzamelt informatie over de leerling (zie hoofdstuk 8) Extern / intern: De externe deskundige voert het diagnostisch onderzoek uit zoals beschreven in hoofdstuk 8. Het team stelt een individueel handelingsplan op. Intern / extern: spoor 3 Het team voert de begeleiding uit. De leerstof en de instructie worden afgestemd op de onderwijsbehoeften van de individuele leerling. Indien nodig wordt de begeleiding uitgevoerd door een externe expert in nauw overleg met de school.
Stap 7: fase rood ERWD 1. Optimale individuele afstemming (hoofdlijnen, modellen) 2. Resultaatgerichte begeleiding 3. Specifieke professionalisering leraren
Stap 8: fase rood / extern ERWD 1. Extern onderzoek 2. Deskundigheid diagnosticus 3. Rekenexpert voor rekenonderzoek 4. Specifieke deskundigheid rekenexpert
Stap 9: fase rood ERWD 1. Intensieve (individuele) begeleiding 2. Optimale afstemming 3. Specifieke deskundigheid rekenexpert 4. Specifieke professionalisering van enkele leraren in de school of bovenschools
Stap 10a: fase oranje ERWD 1. nog meer (individuele) afstemming 2. Resultaatgerichte begeleiding 3. Professionalisering leraren
Stap 10b: fase rood ERWD 1. Optimale individuele afstemming 2. Intensieve begeleiding op basis van handelingsplan 3. Resultaatgerichte begeleiding 4. Specifieke professionalisering rekenexpert
Stap 11: overdracht naar vo ERWD 1. Samenwerking tussen po en vo 2. Inhoudelijke overdracht 3. Afstemmen volgsystemen 4. Bevorderen doorgaande leerlijnen
Noteer voor jezelf 1. Wat neem je mee waar je morgen mee aan de slag kunt? 2. Wat ga je doen om hier verder in te groeien? 3. Welke vraag wil je stellen voor een mogelijk vervolg op deze morgen? (verzamelen via Leonard)