Verkort jaarverslag 2008 Rabobank Noordoost-Veluwe Het is tijd voor de Rabobank.
Coöperatieve Rabobank Noordoost-Veluwe U.A., gevestigd te Epe aangesloten bij de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A. Datum van oprichting: 30 januari 1904 Rabobank Bommelerwaard-Noord Raad van commissarissen Z. van der Weerd, voorzitter J.G. van Ark (tot 15-06-2008) J. Dijkstra J. van Essen mr. W.G. van der Kolk (tot 15-04-2008) A. van Ommen (vanaf 16-06-2008) Bestuur L.G. Sinselmeijer, voorzitter D.G. van Apeldoorn (tot 15-06-2008) H.L. Brummel P. Dalhuisen A. van Ommen (tot 15-06-2008) W. van de Vosse drs. J. Smit AA, directeur-bestuurder Colofon Het jaarverslag is een uitgave van Rabobank Noordoost-Veluwe. Correspondentieadres: Postbus 167, 8160 AD Epe Telefoon 0578 68 01 00 Fax 0578 68 04 44 E-mail: info@nov.rabobank.nl Internet: www.rabobanknoordoostveluwe.nl Vestigingen Epe, Prinses Julianalaan 2 Emst, Hoofdweg 60 Heerde, Bonenburgerlaan 3 Heerde, Eperweg 5 Oene, Houtweg 12 Vaassen, Dorpsstraat 60 Wapenveld, W.H. van de Pollstraat 8 Wezep, Meidoornpassage 9 Redactie: Afdeling communicatie Fotografie: Albert van der Geer, Foto Veldman, Hans van de Vlekkert, Harold Makaske, Joop Luimes, Martin Hogeboom, Rabobank Noordoost-Veluwe De Rabobank behoort wereldwijd tot de duurzaamste organisaties en heeft de ambitie om aan de top te blijven. Maatschappelijk verantwoord ondernemen speelt door onze hele organisatie en is terug te vinden in onze producten, onze maatschappelijke betrokkenheid, ons personeelsbeleid en onze eigen bedrijfsvoering. 2 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008
Vertrouwen Klanttevredenheid groeit in 2008 2008 gaat de geschiedenis in als het jaar van de kredietcrisis. Door de stagnerende huizenmarkt in Amerika werden als obligaties verpakte gebundelde hypotheken in het laagste segment in een snel tempo minder waard. Hier moesten vervolgens miljarden op worden afgeschreven. Doordat onduidelijk was welke financiële instellingen hierdoor in de problemen zouden komen, leenden banken elkaar geen geld meer. Met als gevolg dat banken failliet gingen, werden overgenomen of genationaliseerd. Financieel topman Bert Bruggink praatte op 21 januari 2009 relaties van Rabobank Noordoost-Veluwe bij over de financiële crisis. Reddingsacties van overheden en centrale banken konden niet voorkomen dat de crisis oversloeg op de reële economie. Spaarders en leners werden zeer voorzichtig, het consumentenvertrouwen nam af. Een recessie was geboren. Echte kracht Juist in deze tijd bleek de kracht van de coöperatieve Rabobank. Waar andere grootbanken genationaliseerd werden of staatssteun ontvingen, deed de Rabobank het op eigen kracht en ontwikkelde zich als een baken in bange tijden. Met als gevolg een toeloop aan nieuwe klanten. Tijd gunstig voor coöperatie Natuurlijk heeft ook de Rabobank last gehad van de crisis. Maar veel minder dan de beursgenoteerde banken. Van oudsher zijn wij degelijke en voorzichtige bankiers. Nu blijkt de waarde van een dergelijke opstelling. Onze coöperatie is gebaseerd op duurzame klantrelaties, waarbij leden ons controleren en dus meesturen. Door deze structuur kunnen we goed inspelen op lokale situaties en mogelijkheden voor individuele klanten. Klanten van de Rabobank het meest tevreden Ook onze klanten en leden onderkennen dat. Eind 2008 onderzocht Blauw Research de tevredenheid van klanten over hun bank. Klanten van de Rabobank gaven het hoogste rapportcijfer, een 7,6. Ook op het gebied van deskundigheid, betrouwbaarheid, reputatie en sympathie scoorden we het hoogst. We zijn blij met deze hoge waardering en met het feit dat de crisis weinig impact heeft op onze resultaten. Maar we zullen er ook alles aan moeten doen om het vertrouwen in de economie weer te herstellen. Veel van onze klanten hebben namelijk wél last van de kredietcrisis. Wij blijven in moeilijke tijden achter onze klanten staan. Vooruitblik 2009 Op de vraag hoe lang de crisis zal duren kan slechts geantwoord worden dat eerst duidelijk moet zijn waar de slechte risico s zitten en de markt ervan overtuigd moet zijn dat de verliezen in voldoende mate zijn genomen. Daarnaast is tijd nodig om onevenwichtigheden uit het economische systeem te halen. Eigenlijk is deze crisis dus het omslagpunt naar een gezondere economie. Dat doet op korte termijn pijn, heel veel pijn. Maar het is nodig. Wij zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Ondanks de crisis staat onze bank als een huis. In 2008 hebben we zowel in de particuliere als in de zakelijke kredietverlening een gezonde groei kunnen noteren, ondanks verslechterde omstandigheden in de laatste maanden. Voor goede ondernemingsplannen zal er bovendien altijd krediet zijn. Onze klanten hebben vertrouwen in ons. En dat vertrouwen is wederzijds. Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 3
Leden maken het verschil Het lidmaatschap van de Rabobank geeft de klantrelatie een extra dimensie. Klanten krijgen de best mogelijke financiële diensten om hun ambities te realiseren: leden delen daarbovenop kennis en ervaring, ontvangen voordelen, kunnen meepraten over belangrijke onderwerpen en invloed uitoefenen. De Rabobank had eind 2008 circa 1,7 miljoen leden waarvan iets meer dan 12.000 bij Rabobank Noordoost-Veluwe. Leden zijn belangrijk voor ons. Het zijn trouwe klanten die een meer dan gemiddeld aantal diensten en producten afnemen. Ze laten hun stem horen en bepalen mee welke maatschappelijke projecten we steunen. Leden profiteren van voordelen via ledencertificaten, een extra service op de zorgverzekering en een hogere rente op de levensloopspaarrekening. Ook ontvangen leden vier keer per jaar het magazine Dichterbij met financiële artikelen, lokale informatie en speciale aanbiedingen. Onze ledenactiviteiten in 2008 Bestaande leden weten al langer dat een deel van de meerwaarde van het lidmaatschap tot stand komt door deelname aan activiteiten. En deze waren er in 2008 in ruime mate. Zo profiteerden leden van kortingen op bijvoorbeeld de Van Bank tot Bank, fiets- en mountainbiketochten, concerten van Concerto Wezep en Exspecto Epe en voorstellingen van Stichting Cultureel Centrum Heerde. Ook konden leden met korting naar De Koperen Ezel in Epe en recreatiepark t Smallert in Emst. En werd shoppen bij Boeken CDwinkel Shalom in Wapenveld en de wereldwinkels in Heerde, Vaassen en Wezep extra aantrekkelijk gemaakt. Ledenraad Omdat we steeds meer leden krijgen, is het belangrijk om ledeninvloed effectief te organiseren. Daarom is ons werkgebied opgedeeld in vier ledenafdelingen. Uit elke afdeling hebben tien leden zitting in de ledenraad. Naast een aantal formele zeggenschapstaken is de raad een belangrijke gesprekspartner als het gaat om de kwaliteit van de dienstverlening van de bank. Belangrijke besluiten worden daarom eerst besproken met de ledenraad waarna zij advies uitbrengt. Een mooi voorbeeld hiervan is de voorgenomen sluiting van onze kleinere kantoren. Afdelingsvergaderingen Eenmaal per jaar organiseren de verschillende ledenafdelingen hun eigen afdelingsvergadering. Dit is het moment waarop leden hun vertegenwoordigers kunnen ontmoeten. In 2008 waren deze afdelingsvergaderingen een groot succes. Maar liefst 496 leden (in 2007 waren er dit nog 217) bezochten de vergaderingen. Meer leden, grotere betrokkenheid in 2009 Ons streven is meer leden te werven en hun betrokkenheid verder te vergroten. Nieuwe leden gaan we actief werven onder jongeren, ondernemers en klanten die ons als huisbankier beschouwen. Tegelijkertijd met de werving willen we meer leden actief betrekken bij onze dienstverlening. Hiervoor Ledenaanbieding De Koperen Ezel Ledenaanbieding Wereldwinkels 4 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008
gaan we onder meer virtuele kanalen inzetten. Dit werkt laag drempelig en verhoogt de deelname aan bijvoorbeeld polls en discussies. Directiemodel In 2009 wordt een nieuw bestuursmodel ingevoerd, het zogenaamde directiemodel. In dit model vormt de statutaire directie, bestaande uit benoemde professionele bestuurders, het bestuur. Het toezicht op het bestuur wordt uitgeoefend door de raad van commissarissen. Deze raad benoemt de voorzitter en leden van de statutaire directie. De commissarissen worden benoemd door de ledenraad. De belangrijkste redenen voor deze wijziging zijn dat de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor het bestuur van een (grote) Rabobank alleen door professionals kan worden gedragen. Daarbij verhouden de toenemende professionaliteit en beschikbaarheid die van het huidige bestuur wordt gevraagd, zich niet goed met de beperkte deeltijdinvulling. Leden hebben een streepje voor. Op 15 februari 2008 werd het Rabobankkantoor in Epe na een ingrijpende verbouwing feestelijk heropend door oud Rabobankdirecteur Dhr. Zevenbergen. Een dag later was er Open Huis waarvoor onze leden in Epe en Oene persoonlijk waren uitgenodigd. Ruim 750 personen maakten van deze uitnodiging gebruik. Afdelingsvergadering Epe-Oene gastspreker Charles Groenhuijsen Afdelingsvergadering Heerde-Wapenveld gastspreker professor dr. B. Smalhout Afdelingsvergadering Vaassen-Emst gastspreker Robin van Gaalen Afdelingsvergadering Wezep-Hattemerbroek gastspreker Hans van Breukelen Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 5
Nederlandse economische groei valt stil in 2008 De Nederlandse economie heeft flink gas teruggenomen in 2008. Verwacht was dat de economische groei een stapje terug zou doen, maar door de onrust op de financiële markten, de gestegen inflatie, de groeivertraging van de belangrijkste handelspartners én een dalend consumentenvertrouwen viel de economie stil. Het jaar 2008 markeert een ommekeer in de Nederlandse economische ontwikkeling. Aan jaren van groei en dalende werkloosheid kwam in de loop van 2008 een eind. Consumenten somber Het consumentenvertrouwen daalt al sinds september 2007 gestaag. Dit staat grotendeels los van de gerealiseerde economische prestatie. Want de werkgelegenheid verbeterde in de achterliggende periode, evenals de loonontwikkeling en bovendien stelde de regering voor 2009 lastenverlichtingen in het vooruitzicht. Maar door de continue stroom van slecht nieuws over de kredietcrisis ziet de consument het ondanks de verbeteringen in zijn persoonlijke situatie weinig rooskleurig in. De ongunstige ontwikkelingen op de aandelenbeurzen hebben dit verergerd. Beleggende consumenten hebben hun vermogen in 2008 gemiddeld met zo n 50% zien dalen. Veel mensen gaan dan ook eerst weer sparen voor ze uitgeven. Deze spaarreflex, hoewel begrijpelijk en verstandig op het niveau van het individu, is slecht nieuws voor de economie: de consumptie zal in 2009 dalen. Investeringen en export krimpen Aan het begin van 2008 waren ondernemers in de verwerkende industrie uitermate optimistisch. Het producentenvertrouwen bereikte een historisch hoog niveau, hetgeen 6 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 tot uiting kwam in hoge investeringsgroei. Maar in het derde kwartaal kwam de omslag. Bedrijven zagen hun orderportefeuille verslechteren en hun voorraden toenemen. De export biedt geen redding. In 2009 zal deze voor het eerst in 25 jaar een negatieve bijdrage leveren aan de economische groei. Omdat de economieën van diverse belangrijke handelspartners in recessie raken, krijgen zowel de uitvoer van Nederlands producten als de wederuitvoer het zwaar te verduren. Door minder export en minder consumptie daalt de totale vraag in 2009 en zal de bezettingsgraad sterk afnemen. De krediet crisis maakt de financiering van nieuwe investeringen bovendien duurder door hogere risico-opslagen. Gezien de slechte vooruit zichten hebben bedrijven alle reden om minder te investeren. Inflatie blijft nog even hoog Terwijl de inflatie in 2009 wereldwijd snel afneemt als gevolg van sterk gedaalde grondstof- en brandstofprijzen en de laagconjunctuur, zal de geldontwaarding in Nederland eerst nog stijgen. Dit komt omdat energieprijzen in Nederland slechts elk half jaar worden aangepast en de energiebedrijven, ondanks de forse olieprijsdaling van eind 2008, nog een prijsstijging in het vat hebben. Ook de relatief hoge loonstijging als gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt werkt door in de kerninflatie. In de loop van 2009 nemen deze beide effecten af en zal de inflatie gaan dalen. Door overheidsingrijpen loopt de begroting uit de pas Door het forse ingrijpen van de overheid om additionele problemen in de financiële sector te voorkomen, loopt de staatsschuld in de komende periode fors op. Omdat ook de gasbaten dalen nu de olieprijs daalt en de belastinginkomsten tegenvallen door de conjuncturele tegenwind, slaat het met Prinsjesdag 2008 gepresenteerde begrotingsoverschot snel om in een aanzienlijk tekort. Dat het kabinet zijn ambitie van goed rentmeesterschap even naar de achtergrond laat verdwijnen, is gezien de economische omstandigheden begrijpelijk. Het zal echter niet eenvoudig zijn om de staatsschuld later weer in het gareel te krijgen. Dit vergt ongetwijfeld bezuinigingen en lastenverzwaringen die politiek moeizaam te introduceren zijn. Het is echter de prijs die moet worden betaald om een langdurige economische neergang af te wenden. Stagnatie in 2009 Alles beschouwend wordt 2009 een moeizaam jaar voor de Nederlandse economie. Bijna alle sectoren worden geraakt door de financiële crisis. De uitgangspositie van de Nederlandse economie is echter relatief gunstig ten opzichte van onze belangrijkste handelspartners. De economische teruggang valt hier daarom nog mee. Er is dus geen reden om het vertrouwen in de toekomstige economische ontwikkeling van ons land geheel te laten varen. Het zal echter wel enige tijd duren voor de consument hiervan overtuigd is. Onze verwachtingen Ook voor Rabobank Noordoost-Veluwe wordt 2009 een moeilijk jaar met minder goede resultaten. Vooral de rentewinst staat onder druk en ook de uitzettingen en provisieopbrengsten vallen lager uit dan in 2008. Daarnaast stijgen de kosten doordat meerdere vacatures ingevuld moeten worden. Bedrijven in het MKB krijgen merkbaar moeite om aan hun verplichtingen te voldoen. Dit vraagt intensiever beheer en verhoogde aandacht. Het is belangrijk nu onze coöperatieve identiteit te laten zien en hen te helpen en te adviseren. Consumenten somber over de economie. Huizen staan langer te koop.
We brachten onze hypotheken onder de aandacht met een tweetal ludieke acties. In het voorjaar met de Rabo Cruiser, in het najaar met bladblazers. Klanten kiezen voor zekerheid en vertrouwen Consumenten kiezen in moeilijke tijden voor zekerheid en vertrouwen, zo is in 2008 gebleken. Bestaande klanten brachten meer bankzaken en verzekeringen bij de Rabobank onder. Ook mochten we veel nieuwe particuliere klanten, private bankingklanten en ondernemers verwelkomen. Het in ons gestelde vertrouwen betalen wij uiteraard graag terug. Op de Rabobankmanier: dichtbij, betrokken en toonaangevend. Rabobank helpt beter te ondernemen door kennis en ervaring te delen. De Rabobank onderscheidt zich van andere banken door de lokale worteling en de kennis van de lokale markt. We zijn altijd dichtbij en betrokken bij onze klanten en hun leefomgeving. De klant staat centraal. Door onze instelling, gecombineerd met onze toonaangevende dienstverlening slagen wij er beter dan andere banken in om klanten aan ons te binden. Rabobankklanten brengen de meeste bank- en verzekeringszaken bij de eigen bank onder en zijn loyaler dan klanten bij andere banken. Een goed jaar In 2008 kozen veel klanten voor Rabobank Noordoost-Veluwe. Zo groeiden de spaargelden met 6,6%. Het marktaandeel hypotheken bleef ondanks de hevige concurrentie vrijwel gelijk aan vorig jaar 27,1%. Ook in de zakelijke markt deed de Rabobank het goed: over de hele linie van klein naar groot hebben we onze marktpositie weten te verbeteren. Het marktaandeel in de sector handel, industrie en dienstverlening steeg naar 39%, terwijl we voor de agrarische sector onveranderd dé bank zijn gebleven (marktaandeel 84,6%). Bedrijven hebben dus vertrouwen in de Rabobank, en dat is wederzijds: de zakelijke kredietverlening groeide met 8,4%. Meer dan 15.000 internetbankiers Het aantal klanten dat via internet bankiert, passeerde in 2008 de vijftienduizend. Zowel onze particuliere en private bankingklanten als bedrijven regelen hun bankzaken via internet. Ze kiezen daarmee voor gemak en snelheid, maar wel op een persoonlijke en betrokken manier. Via onder meer informatieve filmpjes, tests en checklist vinden onze klanten er steeds makkelijker zelf hun weg. En dat op een site die al sinds jaar en dag stabiel is en waarover gebruikers dik tevreden zijn. Door Online Awards werd onze site in 2008 verkozen tot beste en populairste financiële site. Ook wonnen we voor de vierde keer de verkiezing Website van het Jaar in de categorie Financiële producten en diensten. Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 7
Nieuwe hypotheekproducten slaan aan De Rabobank besteedt veel aandacht aan betrouwbaar advies door hypotheekadviseurs. Samen met onze innovatieve producten zorgen zij ervoor dat we nummer één op de hypotheekmarkt zijn. In 2008 brachten we de Rabo OpbouwHypotheek en de Rabo ToekomstRekening op de markt. Hiermee bouwen klanten vermogen op door op de bankrekening te sparen en/of te beleggen. Door de lage kosten, fiscale voordelen en een duidelijk inzicht in het opgebouwde vermogen is de Rabo OpbouwHypotheek populair onder klanten. Een andere hypotheek, de Rabo SpringplankHypotheek, won zilver bij de verkiezing tot Hypotheekproduct van het jaar. Private Banking met beide benen op de grond Klant heeft bij Rabobank de zekerheid van een uitmuntende private banking. Voor het vierde jaar op rij zet Rabobank Private Banking een superprestatie neer. Citaten uit het jaarlijkse onderzoek van het blad Incompany naar private banken in Nederland. Rabobank Private Banking werd tweede in 2008. We doen zaken met beide benen op de grond. We doen geen gekke dingen met het vermogen van onze klanten. We zijn altijd dichtbij en bieden persoonlijke oplossingen met innovatieve producten en diensten. Onze klanten waarderen dat. En door de onzekere tijden kiezen steeds meer vermogende particulieren en ondernemers voor Rabobank Private Banking. Handige nieuwe producten voor bedrijven Datzelfde geldt voor bedrijven. Om het overstappen voor bedrijven makkelijk te maken, introduceerden we in 2008 de Rabo WelkomService. Daarmee wordt het lastige overstaptraject overzichtelijk. Een persoonlijke accountmanager coördineert en bewaakt het hele proces en is het aanspreekpunt voor de ondernemer. Ook handig is de in 2008 geïntroduceerde Meegroeigarantie van Interpolis ZekerVanJeZaak. Deze verzekering groeit met bedrijven mee. Eén keer per jaar vragen we een update; tussentijds bent u gegarandeerd verzekerd, zonder rompslomp en gedoe. Rabobank helpt beter te ondernemen Ondernemers hebben behoefte aan een bank die hun bedrijf en de markt begrijpt en achter ze blijft staan. De Rabobank helpt ondernemers graag om beter te ondernemen. Wij delen onze kennis en ervaring en brengen ondernemers onderling met elkaar in contact om van elkaar te leren. Bijvoorbeeld via branchestudies en Rabobank Cijfers & Trends, onze visie op tachtig branches. In 2008 hebben we Uw Cijfers & Trends geïntroduceerd. Daarmee kunnen ondernemers hun eigen financiële kengetallen vergelijken met de gemiddelden in de branche. De account manager koppelt daaraan actuele trends en ontwikkelingen, zodat ondernemers direct zien waar kansen liggen. Jeugdige klanten ontvangen op hun verjaardag een felicitatiekaart met de uitnodiging om een presentje op de bank uit te zoeken. Ons doel in 2009 In 2009 willen we de kwaliteit van onze organisatie verhogen en de dienstverlening aan onze leden en klanten verder verbeteren. De uitkomsten van het klantloyaliteitsonderzoek dat rond de jaarwisseling is gehouden is ons hierbij tot leidraad. Onderweg naar morgen. Samen met de Rabobank. Wim van Loo van het Regionaal Agrarisch Centrum op bezoek bij melkveehouder Jan Souman. 8 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008
Onze medewerkers in actie tijdens het Rabo Kinderfeest op 18 oktober 2008. Maar liefst 1.241 relaties bezochten voorstellingen van Het Zandkasteel en Sipke Jan Bousema. Onze medewerkers De ontwikkeling van talenten en de blijvende inzetbaarheid van medewerkers waren op personeelsgebied speerpunten in 2008. Dat blijft ook in de toekomst zo. Want efficiëntere processen en een snellere en nog betere klantbediening hebben ook consequenties voor onze medewerkers. Zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve zin. functies veranderen. Dit betekent niet alleen een andere houding van onze medewerkers, maar ook andere vaardigheden. In dat kader zetten we opleidingen en trainingen in om medewerkers voor te bereiden op de veranderende rol in het contact met onze klanten. Als ondanks alles blijkt dat medewerkers in dit proces niet mee kunnen dan wordt hen hulp en ondersteuning aangeboden bij het vinden van een passende individuele oplossing buiten Rabobank Noordoost-Veluwe. De centrale en lokale medezeggenschapsorganen zijn uiteraard nauw betrokken bij Rabobank 2010. Door de kredietcrisis was 2008 een bijzonder jaar voor medewerkers. Enerzijds was er minder werk voor bijvoorbeeld hypotheken en beleggen, anderzijds moesten ze alle zeilen bijzetten om de toestroom van nieuwe klanten in goede banen te leiden en zorgde de aangescherpte regelgeving voor extra werkdruk. Talentontwikkeling blijft speerpunt Rabobank Noordoost-Veluwe streeft naar een blijvende en vitale inzetbaarheid van medewerkers. Het Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP) helpt daarbij, net als het ruime aanbod aan opleidingen. In 2008 hebben 21 medewerkers gebruikgemaakt van de EVC-procedure. EVC staat voor Eerder Verworven Competenties. Het gaat om een traject voor medewerkers die op mbo-niveau werken, maar geen mbo-diploma hebben. Zij kunnen op basis van hun praktijkervaringen en deel opleidingen vrijstellingen krijgen om versneld een mboopleiding te volgen. Personele gevolgen in de toekomst In het programma Rabobank 2010 werkt de Rabobank aan een betere en snellere bediening van klanten. Uit ervaringen bij de eerste banken blijkt dat Rabobank 2010 consequenties heeft voor medewerkers. Sommige functies verminderen in aantal of verdwijnen, andere 15 februari 2008; Opening kantoor Epe. Bezoekers aan het Open Huis worden door medewerkers rondgeleid. Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 9
Rabobank bevlogen en nuchter over MVO Door de kredietcrisis werd in 2008 duidelijk dat klanten er in de eerste plaats op moeten kunnen vertrouwen dat een bank haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt. De Rabobank doet dat van oudsher: maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is één van onze prioriteiten. De Rabobank behoorde ook in 2008 weer tot de wereldtop in duurzaamheid. Het gerenommeerde Amerikaanse Ethisphere Institute riep ons uit tot een van de meest ethische banken wereldwijd. Samen met drie andere banken in de wereld ontvingen we de World Most Ethical Companies Award 2008 in de categorie banken. Onze ambitie is om in de wereldtop te blijven. MVO speelt dan ook door de hele organisatie en is terug te vinden in onze producten, in onze maatschappelijke betrokkenheid, ons personeelsbeleid en onze eigen bedrijfsvoering. MVO in onze producten en diensten Het klimaatvraagstuk krijgt binnen ons productenpakket veel aandacht. Met duurzame producten als de KlimaatHypotheek, de creditcard met klimaatcompensatie en Rabo GroenSparen werken we samen met onze klanten aan een beter milieu. Vaak zoeken we hierbij de samenwerking met andere partijen die betrokken zijn bij het milieuvraagstuk, zoals het Wereld Natuur Fonds. Datzelfde geldt voor de duurzame beleggingsfondsen van Robeco (via de producten van Sustainable Asset Management) en Sarasin. We stimuleren onze bedrijvenklanten ook om zélf maatschappelijk verantwoord te ondernemen en de daarvoor noodzakelijke maatregelen te nemen. We kijken verder dan alleen de winstgevendheid; ook de reputatie op milieugebied en sociaal gebied zijn van belang. Bij financieringen boven 1 miljoen is een MVO-toetsing verplicht. Daarnaast gaat Robeco actief de dialoog aan met bedrijven waarin we beleggen. Klimaatneutrale bedrijfsvoering De Rabobank Groep zal over 2008 opnieuw de CO2-uitstoot compenseren door credits te kopen die in duurzame energieprojecten gestopt worden. Daardoor werken we CO2- neutraal. Natuurlijk proberen we in de eerste plaats onze CO2-uitstoot te verminderen. We hebben 100% groene stroom, kopen duurzaam in, stimuleren thuiswerken en we Extra aandacht voor bepaalde mensen De Rabobank geeft bepaalde groepen mensen extra aandacht, zodat ook zij onze dienstverlening als laagdrempelig en dichtbij ervaren. Wij steunen de Stichting Lezen & Schrijven om het probleem van laaggeletterdheid aan te pakken. Voor deze groep mensen en voor mensen met een visuele beperking hebben wij speciale hulpmiddelen ontwikkeld, zoals een speciale bankpaslezer om te internetbankieren. In 2008 is de pratende geldautomaat gelanceerd, die klanten met een beperking helpt zelfstandig te pinnen. MADD 2008 in de Noordgouw in Heerde; de belangstelling voor het concert met Willeke Alberti en Pruttelkoffie met Krentenmik was groot. 10 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008
reizen waar mogelijk met het openbaar vervoer. Samen met de ANWB en NS hebben we het initiatief genomen voor Nederland Bereikbaar. In dit platform denken werkgevers en werknemers samen na over reistijden, telewerken of combinaties van auto, openbaar vervoer en andere vervoermiddelen. Sinds 1 januari 2009 zijn we ook de grootste afnemer van biogas in Nederland. Dit biogas maakt de helft uit van ons gasverbruik. Ook op andere gebieden handelen we op duurzame wijze: zo gebruiken we papier met het FSC-keurmerk voor duurzaam bosbeheer, drinken we Max Havelaar-koffie en gebruiken we als eerste Europese bedrijf een nieuwe, biologisch afbreekbare omslagfolie voor de verzending van onze relatiemagazines. Make A Difference Day Medewerkers en collegeleden hebben in 2008 voor het eerst deelgenomen aan Make A Difference Day (MADD). In het verzorgingstehuis de Boskamp in Epe werden de bewoners getrakteerd op bingo en een optreden van onze eigen Drikus Jan van Leeuwen op accordeon. In Heerde werden bijna 500 gasten van de Zonnebloem en diverse gehandicaptenorganisaties getrakteerd op een optreden van Willeke Alberti en Pruttelkoffie met Krentenmik. In 2009 stond MADD in het teken van de landelijke opschoondag. Bijna 50 medewerkers verzamelden in Wezep en in De Dellen zwerfafval. MADD 2008 in de Boskamp in Epe; Onze eigen Drikus Jan van Leeuwen vermaakte de gasten op zijn accordeon. Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 11
Duurzame sponsorrelaties geven vertrouwen De Rabobank kiest bij de lokale en landelijke sponsoring al jaren voor duurzame relaties en hechte samenwerking. Dat geeft vertrouwen. Want ook in lastige tijden zullen wij onze steun niet zomaar intrekken. Met de sponsorprojecten tonen we onze maatschappelijke betrokkenheid, maar ze leveren ons ook commercieel voordeel op. Onze landelijke sponsorprojecten concentreren zich rond sport en cultuur. We hebben langdurige partnerships in het wielrennen, het hockey en de paardensport. In 2008 hebben we onze contracten verlengd met de hockeybond en de wielerbond. Ook met het NOC*NSF, het fonds gehandicaptensport en het Van Gogh Museum hebben we langlopende contracten afgesloten. Gehandicaptenfonds; 1% FairShare In 2007 tekende Rabobank het convenant met het gehandicaptenfonds voor de 1% FairShare. Dit convenant is voor bedrijven die 1% van hun sportsponsorbudget spenderen aan gehandicaptensport. De Rabobank voldoet hier al jaren aan en is van plan om dat te blijven doen. Rabobank was al sponsor van de Special Olympics en in 2008 is (S)Cool on Wheels opgestart. Kinderen van lagere scholen kunnen kennismaken met bewegen en sporten in een rolstoel. Deze clinics worden aangeboden door onder andere de Rabobank. Lokale sponsorprojecten Lokaal sluiten we zoveel mogelijk aan bij het landelijke beleid waarbij we sponsoring vooral zien als een vorm van samenwerking tussen twee partijen die elkaar van dienst zijn. We sponsoren vrijwel alle paardensportverenigingen in ons werkgebied op voorwaarde dat ze klant zijn bij de bank. Hetzelfde geldt voor fietsverenigingen en fietsevenementen. TC Heerde, Cyclo 78, TC Veluwe, Houdt de Ketting strak en de IJsselstreek worden op de één of andere wijze door uw Rabobank ondersteund. Maar ook de Heerder Boerderijenfietstocht, de wielerronde van Epe en de fietsvierdaagse van Heerde, Vaassen en Wezep. Klompentocht Skeelerclub Noord Oost Veluwe. Rabo Volleybaltoernooi in Veessen. Korfbalvereniging Rood-Wit uit Wezep. Maar we doen meer. Veel meer. Naast tal van andere sporten ondersteunen wij dorpsfeesten, koren, muziekverenigingen, ouderenverenigingen en speeltuinverenigingen. We zijn én blijven dichtbij en betrokken. Van Bank tot Bank Heerde. 12 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008
In India ondersteunt uw bank stichting Navjyoti. Maar liefst 60 verenigingen en instellingen ontvingen in 2008 een bijdrage uit het Rabo Coöperatiefonds. Verschil maken in de maatschappij De Rabobank draagt bij aan de verbetering van de economische, sociale en culturele omgeving. Dit doen we via ons coöperatief dividend dat we tweemaal per jaar uitkeren via het Rabo Coöperatiefonds. Landelijk zijn er in Nederland in 2008 meer dan duizend projecten gesteund. Met het coöperatief dividend maken we een verschil in de maatschappij. Het draagt bij aan blijvende verbeteringen in de leefomgeving van onze klanten. Belangrijke maatschappelijke projecten komen mede daardoor van de grond. De ondersteuning kan bestaan uit een donatie, maar bijvoorbeeld ook uit de kennis en inzet van medewerkers, het beschikbaar stellen van ruimtes en communicatiemiddelen, het openstellen van ons netwerk of een combinatie van deze vormen. Navjyoti In India ondersteunt uw bank de stichting Navjyoti. Straatkinderen krijgen dankzij deze stichting onderwijs, een dak boven hun hoofd en eten. 2009 In 2009 willen we met het fonds nog meer hét verschil maken. Door grote projecten te ondersteunen en door als bank zelf initiatieven aan te dragen. Heeft uw organisatie plannen maar geen geld? Misschien kan het Rabo Coöperatiefonds uitkomst bieden. Kijk op onze site voor meer informatie en dien een aanvraag in. Lokale bijdragen aan maatschappij Het Coöperatiefonds van Rabobank Noordoost-Veluwe steunde in 2008 60 projecten. Zo ontving Mamuze in Epe een bijdrage voor de Spoektakelweek, Stichting Molenbezit geld voor de restauratie van molen De Vlijt, de EHBO in Vaassen een bijdrage voor de aanschaf van een Automatische Externe Defibrillator (AED) en muziekvereniging VIVO in Vorchten geld voor de renovatie van de muziekkoepel. In Hattemerbroek ontving speeltuinvereniging De Vogelenzang een dotatie. Een overzicht van alle donaties vindt u op www.rabobanknoordoostveluwe.nl. Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 13
Interkerkelijk koor voor mensen met een verstandelijke handicap De Regenboog ontving in 2008 een bijdrage evenals de afdeling Heerde-Veessen-Vorchten van de Zonnebloem. Landelijke steun aan maatschappelijke doelen Landelijk steunt de Rabobank Foundation in Nederland kwetsbare en kansarme groepen in de samenleving. Zo steunde de Foundation in 2008 projecten als Best Buddies, (S)Cool on Wheels, het Ronald McDonald Kinderfonds, Special Olympics en VanHarte Resto s. In ontwikkelingslanden focust de Rabobank Foundation zich op armoedebestrijding door spaar-en kredietcoöperaties en boerenorganisaties met kennis en geld te steunen. Daarmee wordt de economische zelfstandigheid van de plaatselijke bevolking gestimuleerd. Ook actief in ontwikkelingslanden is ons medewerkerfonds Share4More. Dit fonds, spontaan ontstaan na de tsunami in 2004, helpt vooral de positie van kinderen, vrouwen en gehandicapten in ontwikkelingslanden te verbeteren. 14 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008
Verkorte jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank Noordoost-Veluwe U.A. gevestigd te Epe Rabobank Bommelerwaard-Noord Aan de ledenraad, Bijgaand leggen wij u voor de verkorte jaarrekening 2008, voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen. De verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2008, welke voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de raad van commissarissen ter inzage ligt ten kantore van de bank. Het bestuur Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 15
Balans per 31 december 2008 (na winstbestemming) (Bedragen in duizenden euro s) 2008 2007 Activa Kasmiddelen Groepsmaatschappijen Vorderingen op cliënten Deelnemingen Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Overige activa Totaal activa 3.648 144.461 1.073.431 10.400 9.182 2.655 1.243.777 4.835 121.701 1.046.154 4.158 9.606 6.256 1.192.710 Passiva Groepsmaatschappijen en maatschappijen waarin wordt deelgenomen Spaargelden Andere schulden aan cliënten Overige passiva Algemene reserve Totaal passiva 334.979 565.186 244.510 16.380 82.722 1.243.777 343.862 529.960 231.519 13.687 73.682 1.192.710 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 17.860 16.364 16 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008
Winst-en-verliesrekening over 2008 (Bedragen in duizenden euro s) 2008 2007 Baten Rentebaten Rentelasten Rente 65.090-38.465 26.625 58.754-33.873 24.881 Opbrengsten uit deelnemingen Provisie Overige baten Totaal baten 3.033 5.659 15 35.332 14 5.569 18 30.482 Lasten Personeelskosten Andere beheerskosten Afschrijvingen Totaal lasten 13.839 6.989 829-21.657 12.428 7.360 637-20.425 Bedrijfsresultaat vóór waardeveranderingen van vorderingen 13.675 10.057 Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat vóór belastingen -2.461 11.214-2.364 7.693 Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst -2.056 9.158-1.932 5.761 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 17
Accountantsverklaring Aan: de raad van commissarissen en het bestuur van Coöperatieve Rabobank Noordoost-Veluwe U.A. Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening 2008 (op pagina 16 en 17) van Coöperatieve Rabobank Noordoost-Veluwe U.A. te Epe op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank Noordoost-Veluwe U.A. te Epe. Bij die jaarrekening hebben wij op 25 mei 2009 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Het bestuur van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank Noordoost-Veluwe U.A. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening op juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening. Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van Coöperatieve Rabobank Noordoost-Veluwe U.A. te Epe en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de verkorte jaarrekening dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 25 mei 2009 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Utrecht, 8 juni 2009 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. P.J.A.J. Nijssen RA 18 Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008
Advies raad van commissarissen Aan de ledenraad, Voor u ligt de verkorte jaarrekening 2008. Deze verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2008, welke wij ter voldoening aan het bepaalde in de statuten hebben onderzocht. Mede op grond van de bij de jaarrekening 2008 door Ernst & Young Accountants LLP afgegeven accountantsverklaring, stellen wij u voor om de jaarrekening vast te stellen en de bestuurders te dechargeren. De raad van commissarissen Rabobank Noordoost-Veluwe Verkort jaarverslag 2008 19
www.rabobanknoordoostveluwe.nl