april 2013 Marktcommentaar
Inhoud Inleiding De berichten zijn gemengd voor de eurozone. Aan de positieve zijde werd een sterke daling van de perifere rentevoeten waargenomen waardoor zowel de ondernemingen als de regeringen van deze landen in moeilijkheden zich gemakkelijker kunnen financieren. Italië zag bijvoorbeeld zijn rente op 10 jaar niet meer onder de 4 % zakken sinds 2010. Deze lagere rentevoeten zullen een positieve impact hebben op de economische activiteit alsook op de begroting van deze landen. Helaas kon deze impact nog niet worden waargenomen op de reële economie. Tot op heden wijzen de statistieken erop dat de eurozone steeds dieper in recessie raakt waardoor er steeds meer getwijfeld wordt aan de verwachte heropleving in het tweede kwartaal. Groei is echter essentieel om een sanering van de openbare financiën mogelijk te maken. Het lijkt er bovendien op dat de prioriteit van het economische beleid geleidelijk aan meer betrekking heeft op de groei dan op het begrotingstekort. Deze terugkeer naar groei wordt steeds dringender aangezien een groot deel van de instrumenten, waarover de regeringen en de centrale bank beschikken, reeds zijn aangewend. Inleiding 2 In het kort 3 Marktcontext wereldwijd 4 Marktcontext in Europa 5 Marktcontext in de Verenigde Staten 6 Monetair beleid 7 Kortetermijnrentes 8 Overheidsobligaties 9 Covered bonds 11 Bedrijfsobligaties 12 Aandelen 13 Wisselkoersen en grondstoffen 15 Bijlage 16
In het kort In de Verenigde Staten zijn de laatste indicatoren gemengd. Zij bevestigen evenwel een progressief herstel van de economie voor 2013. In Europa verslechtert de economische situatie nog steeds en gaan er steeds meer stemmen op tegen de besparingen. In deze delicate context besliste de ECB haar belangrijkste richtrente te verlagen naar 0,50 %. Op de markt van de overheidsschuld duwden het rendementsstreven en de instroom van liquiditeiten alle rentevoeten verder naar beneden. Op de markten van de covered bonds blijft het beperkte aanbod zorgen voor een daling van de spreads. Op de bedrijfsobligaties kwamen de credit spreads onder druk te staan waardoor de itraxx index 5 jaar op het einde van deze maand onder de 100 bpn zakte. De primaire markt bleef actief ondanks de start van het resultatenseizoen van de vennootschappen. De aandelenindices stijgen dankzij de hoop op steunmaatregelen van de centrale banken als reactie op de verslechtering van de economische indicatoren. Specifieke financiële termen worden verklaard in een lexicon : www.ethias.be/lexicon 3
Marktcontext wereldwijd Voor deze maand april hadden twee internationale berichten een rechtstreekse impact op de Europese markten. De Japanse Centrale Bank kondigde de invoering van een ongekend kwantitatief versoepelingsbeleid aan. De BoJ meldde immers dat zij liquiditeiten wil injecteren op de monetaire markten zodanig dat de monetaire basis op jaarbasis zou stijgen met ongeveer 60.000 à 70.000 miljard yen ( 500 à 580 miljard). Dit nieuwe beleid moet toelaten om binnen de twee jaar het door de eerste minister bepaalde inflatiedoel van 2 % te bereiken en de groei in het land opnieuw aan te zwengelen. De publicatie van het Chinese BBP voor het 1ste trimester van 2013 stelde de markten teleur. Met een daling van 7,7 % ligt het groeipercentage onder de 8 % van de consensus en de 7,9 % van het laatste kwartaal van 2012. Ondanks de politieke wil om hervormingen door te voeren en het groeimodel om te vormen, hebben de consumptie en de diensten moeite om het over te nemen van de uitvoer en de industrie. In deze context herzag het IMF haar wereldwijde groeiverwachtingen voor 2013 aanzienlijk neerwaarts voor de meeste landen. Bovenop deze algemene vertraging blijven de grote verschillen tussen de verschillende wereldstreken bestaan. Zo voorziet het IMF in 2013 voor de eurozone, de Verenigde Staten en China een groei van het BBP met respectievelijk -0,3 %, 1,9 % en 8 %. 4
Marktcontext in Europa Tot de Europese actualiteit van de maand april behoort ook de regeringsvorming in Italië na twee maanden van onderhandelingen. De 21 nieuwe ministers van deze links-rechtse coalitie vormen een heterogene regering met uitsluiting van de anti-europese «vijfsterren» protestbeweging van Beppe Grillo. Maar de nieuwe Eerste Minister, Enrico Letta, preciseerde reeds dat de vermindering van de belastingdruk zonder bijkomende schuld een permanente doelstelling zal zijn van deze regering op alle domeinen. In het algemeen, zouden de landen van de eurozone die in moeilijkheden verkeren hun begrotingsinspanningen willen verminderen om de recessie die hen momenteel treft af te zwakken. Besparingen worden immers steeds meer omstreden met onder meer het in twijfel trekken van een artikel van K. Rogoff en C. Reinhart dat een schuldenpercentage van meer dan 90 % koppelt aan een zwakke groei. Veel economen en politici maakten van deze wereldwijd erkende studie gebruik om een economisch besparingsbeleid te rechtvaardigen. Zoals tijdens de vorige maanden tonen de vertrouwensindicatoren van de eurozone nog steeds een zeer problematische economische situatie. Alle PMI indicatoren blijven onder de grens van de 50, d.i. het onderscheidende niveau tussen een economische uitbreiding en een economische inkrimping. De PMI van de industriële sector kromp verder ineen en ging in april van 46,8 naar 46,5. Deze daling werd gecompenseerd door een lichte stijging van de PMI in de dienstensector (46,6 tegen 46,4). De enquête van de Europese Commissie toont eveneens dat het economische sentiment (ondernemingen en gezinnen samen) afneemt. Dit daalde van 90,1 in maart naar 88,6 in april. Tegelijkertijd steeg de werkloosheidsgraad in de eurozone en bereikte een nieuw historisch record van 12,1 %. Het is geen verrassing dat vooral de Zuid- Europese landen getroffen worden door de werkloosheid met onder meer in Spanje een werkloosheidsgraad van meer dan 27 %. 5
Marktcontext in de Verenigde Staten Hoewel alle indicatoren wijzen op een herstel, tonen in de Verenigde Staten alle economische cijfers die in april werden gepubliceerd dat dit economische herstel fragiel blijft. Eerst en vooral daalde de ISM index van de verwerkende nijverheid voor maart opnieuw van 54,2 naar 51,3, d.i. het laagste niveau van de laatste drie maanden. De belangrijkste bestanddelen van de indicator daalden en sommige doken zelfs onder de drempel van 50. Deze daling toont dat de onzekerheid met betrekking tot de Amerikaanse openbare financiën blijft aanhouden. Bovendien lijkt de Amerikaanse arbeidsmarkt lichtjes te zijn verzwakt. Het aantal nieuwe banen bedraagt immers 88.000, dit is ruimschoots lager dan de verwachte 190.000 nieuwe banen en het definitieve cijfer voor februari (268.000). In maart daalde de werkloosheidsgraad daarentegen opnieuw naar 7,6 % tegen 7,7 % de vorige maand. Tot slot: net zoals in de eurozone blijft de inflatiedruk dalen waardoor de centrale banken vrij spel hebben voor een inschikkelijk monetair beleid. 6
Monetair beleid Tijdens de monetaire vergadering in het begin van de maand april liet de ECB haar richtrente ongewijzigd. Ondanks de daling van de vertrouwensindicatoren in maart bleef de toon van de ECB met betrekking tot de economie bijna identiek. De ECB bleef vastklampen aan het idee dat de verbeteringen op de financiële markten sinds vorige zomer uiteindelijk hun weerslag zullen hebben op de reële economie. De indicatoren die een dergelijk economisch herstel in de eurozone laten vermoeden worden evenwel steeds zeldzamer. Daarom uitten steeds meer analisten het idee dat een nieuwe rentedaling steeds waarschijnlijker is, alhoewel zij van mening zijn dat nietconventionele maatregelen doeltreffender zouden zijn in de huidige context. Uiteindelijk was er op 2 mei een nieuwe daling van de richtrente met 25 bpn. In de Verenigde Staten gaf de publicatie van het verslag van de laatste monetaire beleidsvergadering een eerder positief beeld van het economische herstel. Daarom gaven verschillende leden van de Fed te verstaan dat de kwantitatieve versoepeling weldra zou kunnen worden verminderd rekening houden met de gunstige ontwikkelingen van de Amerikaanse economie. 7
Kortetermijnrentes Er was geen enkel markant feit tijdens de maand april. Tot op heden ondergingen de kortetermijnrentes geen notoire wijzigingen. Het spreekt voor zich dat het de wens van de ECB is om de interbancaire rentevoeten op lage niveaus te houden teneinde het Europese banksysteem te stabiliseren. Gezien de nieuwe daling van de belangrijkste richtrente van de ECB zou er de komende maanden geen stijging van de kortetermijnrentes moeten zijn. Wat de liquiditeiten betreft, betaalden de Europese banken bijna 275 miljard euro terug, d.i. 27 % van de fondsen die bij de ECB werden geleend in het kader van de LTRO-operaties 1 en 2 van december 2011 en februari 2012, een onverwacht voordeel voor de instelling die haar balans ziet dalen. Sinds medio maart lijken de instellingen van de perifere landen, hoofdzakelijk Spanje en Italië, de voorkeur te geven aan een vervroegde terugbetaling veeleer dan te genieten van de liquiditeiten waarover zij beschikken. Deze beweging getuigt van een verbetering van de herfinanciering van de banken in Europa en van een banksysteem met nog een ruim liquiditeitsoverschot. 8
Overheidsobligaties In Europa waren de macro-economische gegevens verrassend negatief waardoor de «core-rentes» nog een beetje daalden en de maand april eindigden in de buurt van hun historische dieptepunten. De Belgische rentevoeten vormden geen uitzondering. Naast deze beweging merken wij vooral de sterke daling van de rendementen van de perifere obligaties, en met name deze van Italië waarvan de 10 jaar onder de 4.00% daalde. Dit werd niet meer waargenomen sinds eind 2010. Voor dit land kan de beweging gedeeltelijk worden gerechtvaardigd door de regeringsvorming. Ierland en Portugal hadden ook hun deel goede berichten aangezien de leningen die hen door de Europese Unie waren toegekend werden verlengd met 7 jaar. Maar de globale beweging op de perifere landen wordt hoofdzakelijk verklaard door een gretig rendementsstreven in een omgeving waar de meest zekere beleggingen nog geen 2.00 % op 10 jaar opleveren. 9
Dit rendementsstreven wordt versterkt door het agressieve monetaire beleid dat in Japan werd aangekondigd en dat erin bestaat de markt met liquiditeiten te overspoelen. Deze liquiditeit zal in Japan, maar ook in de rest van de wereld, moeten worden belegd. Dit veroorzaakt dus een aankoopgolf op verschillende activaklassen en doet de obligatieprijzen stijgen (en bijgevolg de rendementen dalen). Slovenië, waarvan de vrees voor een Cypriotisch scenario de obligatieprijzen deed dalen, volgde tot slot de beweging van de perifere landen tijdens de maand april. De obligatieprijzen zijn dus ook aanzienlijk gestegen. De laatste dag van de maand kondigde Moody s evenwel de downgrade van het land naar de speculatieve categorie aan. 10
Covered bonds Halverwege de maand werd een heropleving van de primaire markt waargenomen met een tiental uitgiften op de corelanden. Deze werden allemaal goed ontvangen en leidden tot een inkrimping van de secundaire curven (daling van de risicopremies) met 2 tot 5 basispunten. Op het einde van de maand zorgde het relatief beperkte aanbod van dit type obligaties nog steeds voor een daling van de spreads. Het merendeel van de perifere covered bonds volgde de bewegingen van hun respectievelijke overheden. Het waren de Spaanse, Ierse en Italiaanse effecten die hiervan het meeste profiteerden. Spreads ten opzichte van de swaprentes van de Covered Bonds per jurisdictie (in basispunten) 11
Bedrijfsobligaties De maand april was «risk on». De investeerders zijn bereid, en zelfs verplicht, risico s te nemen om een beetje rendement te krijgen. Dit fenomeen wordt weerspiegeld in de risicopremie die bleef dalen na het hoogtepunt dat eind maart werd waargenomen. Zo verloor de itraxx Main meer dan 25 bpn en bereikte een niveau van 98 bpn bij de afsluiting op 30 april. De bedrijfsobligaties stegen terwijl het seizoen van de resultatenpublicaties door de vennootschappen gestart is en gemiddeld neutraal blijkt te zijn. Deze goede houding van de kredietmarkt lijkt dus te wijten te zijn aan een technisch effect. De investeerders worden geconfronteerd met een gebrek aan alternatieven in deze periode van lage rentevoeten en hebben dus slechts weinig keuze aan beleggingen. De basisrente daalt en de credit spreads volgen dezelfde tendens waardoor het absolute rendement steeds zwakker wordt (zie grafiek). De primaire markt bleef actief ondanks het resultatenseizoen dat over het algemeen zorgt voor een vertraging van het uitgiftevolume. Wij bleven volledig verschillende profielen zien gaande van High Yield tot AAA (dat bestaat nog, Microsoft 20 jaar biedt immers2.63 %) alsook uitgiftes zonder rating. Vanuit sectoraal oogpunt zijn het opnieuw de sectoren die het meest gecorreleerd zijn met de soevereine obligaties die profiteren van de grootste spreadcompressie, met name de financiële sector en de sector van de nutsvoorzieningen. 12
Aandelen Indices De aandelenmarkten kenden een zeer volatiele maand april. De aandelen werden eerst benadeeld door teleurstellende economische gegevens uit China en Europa, die wijzen op een verlies aan dynamisme van de wereldeconomie. Vervolgens stegen zij met de verwachting van steunmaatregelen vanwege de centrale banken. Over de maand stegen de Amerikaans indices met 1,8% en won de Eurostoxx 3,35 %. In Europa merkt men de beste prestaties in de Zuiderse landen: +9,32 % in Italië (dat een nieuwe regering heeft) en +6,30 % in Spanje. De Duitse economie toont daarentegen tekens van zwakte en de Dax, zijn referentie-index, stijgt slechts met 1,52 %. 13
Sectoren De banksector (+9,21 %) werd gedragen door de steunverwach-tingen van de ECB. De sector van de nutsvoorzieningen (+6,11%) ging vooruit omwille van zijn zwakke valorisatie en van het hoge dividend dat hij verschaft, net zoals de telecommunicatie (+6,06 %) die bovendien het voorwerp uitmaakt van consolidatiegeruchten. De voeding- en drankensector verloor 1,94 % na de talrijke teleurstellende kwartaalpublicaties. De grondstoffensector (-2,22 %) wordt benadeeld door de daling van de grondstoffen ten gevolge van de economische cijfers, met name uit China, die onder de verwachtingen liggen. 14
Wisselkoersen en grondstoffen Goud Het goud, dat op zijn laagste niveau staat sinds 2011, wordt benadeeld door de vrees op massale verkopen door de Europese centrale banken. Het verliest 7,63 % over de maand en sluit af op 1476,75$ per ounce. Brent De Brent daalt met 6,83 % (101,81$) op basis van de neerwaartse verwachtingen van de vraag. Eurodol De eurodol eindigt de maand op 1,3158, d.i. een stijging met 2,65 %. 15
Bijlage Rentevoeten 16
Aandelen, grondstoffen en forex 17
Directie Financiën front-office.finances@ethias.be Verantwoordelijke uitgever : Sébastien Gilis, rue des Croisiers 24 à 4000 Liège Opmaak : infographie@ethias.be Juridische informatie Deze publicatie is van informatieve aard. Zij is gebaseerd op onze eigen analyse van de financiële markten alsook op inlichtingen van derden die als voldoende betrouwbaar worden beschouwd. Ethias geeft evenwel geen enkele garantie met betrekking tot de volledigheid, de juistheid, de relevantie en de actualiteit van de gepubliceerde informatie. Ethias draagt bijgevolg geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot deze gegevens. Deze publicatie heeft als doel u te informeren over de situatie die op de financiële markten heerst. Zij houdt onder geen beding een professioneel advies, een voorstel of een aanbod van Ethias in om te investeren of te desinvesteren in bepaalde financiële markten of instrumenten. Ethias draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor de eventuele schade opgelopen ten gevolge van een beslissing gebaseerd op de gepubliceerde informatie.