Hoofdstuk 17. Afval en milieu Samenvatting Leiden heeft een Milieustraat aan de J.C. Rijpstraat. Vergeleken met voorgaande jaren is de bekendheid hiervan verder toegenomen, het gebruik is vergelijkbaar met vorig jaar. In de Stadsenquête van dit jaar blijkt acht op de tien Leidenaren de Milieustraat te kennen, en 43% heeft er in het afgelopen jaar gebruik van gemaakt. Bezoekers komen er jaarlijks meestal één of enkele keren, met name voor het inleveren van grof huishoudelijk afval en bouw- en sloopafval. Van de Leidenaren die bekend zijn met de Milieustraat weet bijna de helft dat het gebruik veelal gratis is en vier op de tien zegt bekend te zijn met de openingstijden. Tegenover de Milieustraat ligt de kringloopwinkel Het Warenhuis. Vergelijkbaar met vorig jaar is bijna negen op de tien Leidenaren bekend met de kringloopwinkel en bijna vier op de tien is er in het afgelopen jaar geweest. De kringloopwinkel is het best bekend vanwege de inzameling van herbruikbare goederen en het opknappen en verkopen van tweedehands goederen. Ruim tweederde van de bezoekers heeft de winkel bezocht om er rond te kijken of iets te kopen, zeven op de tien om zelf spullen in te leveren. Vervolgens zijn er vragen gesteld aangaande verschillende vormen van afvalinzameling, te weten groente-, fruit- en tuinafval, papier en klein chemisch afval. Evenals in eerdere jaren scheidt zeven op de tien het groente-, fruit- en tuinafval. Meestal wordt het afval gescheiden met behulp van een eigen minicontainer, en in minder mate middels een wijkcontainer. Redenen om GFT-afval niet te scheiden zijn met name dat men geen eigen (mini)container heeft, gemakzucht of het nauwelijks hebben van GFT-afval. Vergelijkbaar met voorgaande jaren geeft negen op de tien Leidenaren aan papier te scheiden, met name via de papierbak. De mensen die hun papierafval niet scheiden noemen hiervoor gemakzucht als belangrijkste reden. Ruim negen op de tien Leidenaren zegt klein chemisch afval te scheiden (KCA). Ze leveren dit in de meerderheid van de gevallen in bij de chemokar die elk kwartaal door de straat rijdt, gevolgd door winkeliers en de standplaatsen van de chemokar. Het nauwelijks hebben van KCA en gemakzucht zijn de belangrijkste reden voor het niet scheiden hiervan. 1
Vragenlijst 1. Ik noem u een aantal vormen van mogelijke geluid- en stankoverlast op. Kunt u aangeven of u daarmee te maken heeft in uw woonomgeving? U kunt antwoorden met: helemaal niet, een beetje, behoorlijk wat, ernstig of zeer ernstig. Helemaa l niet Een Beetje Behoorlij k wat Ernstig Zeer Ernstig a. Lawaai van wegverkeer (auto s,bussen, vrachtw,motoren,bromfietsen,scooters) b. Uitlaatgassen c. Lawaai van horeca (bezoekers) d. Lawaai van bedrijven/ winkels/ winkelend publiek e. Stank van horeca f. Stank van overige bedrijven g. Lawaai van treinen h. Stank sloten, vijvers of kanalen i. Lawaai (overlast) van de scheepvaart j. Lawaai van buren k. Lawaai van vliegtuigen l. Stank van directe omwonenden/ buren Indien overlast van lawaai (zie 1) 2. Ervaart u deze overlast ook wel eens.. a overdag thuis ja nee b s nachts thuis ja nee c. Slaapt u aan de geluidsbelaste of geluidsluwe zijde van uw huis? geluidsbelaste geluidsluwe 3. Maakt u zich helemaal niet, een beetje of veel zorgen om de volgende zaken in uw woonomgeving: helemaal een niet beetje veel a. luchtverontreiniging b. bodemverontreiniging c. risico s door ongevallen bij bedrijven d. risico s door ongevallen bij het vervoer van gevaarlijke stoffen (weg, rail) e. risico s door ongevallen met vliegtuigen 2
Uitkomsten Om het scheiden en hergebruik van huishoudelijk restafval te stimuleren, wordt regelmatig onderzocht hoe de bewoners van Leiden met hun afval omgaan. De Stadsenquête geeft antwoord op hoe men over afval en afvalscheiding denkt en hoe bekend de verschillende voorzieningen zijn waar men afval kan inleveren. Door middel van sorteerproeven wordt onderzocht hoe goed men het afval daadwerkelijk scheidt. De informatie wordt gebruikt om het bestaande beleid te evalueren, de bestaande systemen (voor de inzameling van papier, glas, restafval, GFT en Klein Gevaarlijk Afval (KGA) te optimaliseren en om nieuwe initiatieven te ontwikkelen. Het doel hiervan is om doelstellingen voor afvalscheiding die in 2002 door het Landelijk Afval Beheersplan (LAP) aan Leiden worden gesteld te halen. Zo nodig worden lopende projecten aangepast of nieuwe initiatieven ontwikkeld. Evenals in voorgaande jaren komen in de Stadsenquête van dit jaar al deze onderwerpen aan de orde. 17.1 Milieustraat De Milieustraat, aan de J.C. Rijpstraat, is een voorziening waar inwoners van Leiden op vertoon van een legitimatie hun grof huishoudelijk afval kunnen brengen. Daarnaast kan er ook bijna al het overige afval worden ingeleverd. Acht op de tien Leidenaren is bekend met de Milieustraat en 43% heeft er in de afgelopen 12 maanden gebruik van gemaakt. Vergeleken met voorgaande jaren is de bekendheid verder toegenomen, het gebruik is vergelijkbaar met vorig jaar. Leidenaren uit stadsdeel Midden, de lagere inkomensgroepen, 35-minners en lager opgeleiden maken relatief minder vaak gebruik van de Milieustraat. Grafiek 17.1a: Bekendheid en (potentieel) gebruik Milieustraat, 2001-2005 34% 33% 37% 31% 32% 22% 25% 35% 42% 43% Bekend en gebruik Bekend geen gebruik Redenen geen gebruik Milieustraat Bijna vier op de tien Leidenaren (37%) is wel bekend met de Milieustraat, maar heeft er het afgelopen jaar geen gebruik van gemaakt. De belangrijkste reden hiervoor is dat men geen afval had voor de Milieustraat. Tabel 17.1b: Waarom geen gebruik Milieustraat (in % bekend, maar geen gebruik, meerdere antw. mogelijk) Heb geen afval voor Milieustraat 66% Vindt de Milieustraat te ver weg/ geen vervoer 5% Weet niet precies wat wel/ niet kan 4% Weet niet waar Milieustraat is 3% Anders 26% 3
Gebruikers Milieustraat Leidenaren die in de afgelopen 12 maanden gebruik hebben gemaakt van de Milieustraat, zijn hier meestal één of enkele keren geweest. Ze komen met name voor het inleveren van grof huishoudelijk afval en bouw- en sloopafval. Tabel 17.1c: Afval waarvoor men naar Milieustraat gaat (in % Milieustraat bezocht, meerdere antw. mogelijk) Grof huishoudelijk afval 36% 45% 40% 33% 50% Bouw- en sloopafval 38% 33% 38% 40% 33% Hout 9% 17% 18% 16% 20% Klein gevaarlijk afval 22% 23% 19% 18% 15% Kleine elektrische apparaten 16% 24% 14% 13% 14% Grof groenafval 6% 8% 11% 15% 13% Metalen/aluminium 8% 10% 9% 3% 6% Papier, karton 8% 4% 4% 5% 4% Vloerbedekking 5% 5% 7% 6% 3% Glas 7% 1% 3% 4% 3% Kleding 4% 2% 2% 1% 1% Kosten en openingstijden De Milieustraat is op werkdagen geopend van 8.00-16.00 uur en op zaterdag van 8.00-16.00 uur. Het gebruik van de Milieustraat is voor inwoners van Leiden gratis. Alleen voor bouw- en sloopafval geldt voor particulieren een limiet. Van de Leidenaren die bekend zijn met de Milieustraat, weet circa de helft dat het gebruik veelal gratis is en vier op de tien zegt bekend te zijn met de openingstijden. Driekwart denkt dat de Milieustraat op zaterdag open is. Grafiek 17.1d: Bekendheid kosten, openingstijden en zaterdagsopening Milieustraat (in % bekend met Milieustraat) 70% 74% 62% 48% 39% 32% 29% 22% 43% 41% 39% 29% 39% 52% 12% Kosten Openingstijden Zaterdagsopening 17.2 Kringloopwinkel Tegenover de Milieustraat ligt de kringloopwinkel Het Warenhuis. Bijna negen op de tien Leidenaren kent de kringloopwinkel en 36% heeft de winkel in het afgelopen jaar bezocht. Het bezoekpercentage ligt wat lager dan in 2004, maar hoger dan in de jaren daarvoor. Grafiek 17.2a: Bekendheid en bezoek kringloopwinkel Het Warenhuis 2001 26% 47% 27% 2002 26% 57% 17% 2003 31% 54% 15% 2004 41% 47% 12% 2005 36% 51% 13% Bekend en bezocht Bekend, niet bezocht Onbekend 4
Veelal heeft men de kringloopwinkel het afgelopen jaar één keer of enkele malen bezocht. Bijna zeven op de tien bezocht de kringloopwinkel om er rond te kijken of iets te kopen, zeven op de tien om er spullen in te leveren. Tabel 17.2b: Percentage kringloopwinkel bezocht om (in % kringloopwinkel bezocht) rond te kijken/iets te kopen 77% 69% 71% 68% 68% om spullen in te leveren 47% 65% 62% 62% 70% Doelen Kringloopwinkel (spontaan genoemd) De mensen die bekend zijn met de kringloopwinkel is gevraagd of ze ook bekend zijn met de doelen van de winkel. Circa acht op de tien kan één of meerdere van de doelen noemen. De winkel is het best bekend vanwege de inzameling van herbruikbare goederen, gevolgd door het opknappen en verkopen van 2 e hands goederen. Tabel 17.2c: Bekendheid doelen kringloopwinkel (in % bekend met kringloopwinkel, meerdere antw. mogelijk) Inzameling herbruikbare goederen 68% 50% 67% 54% 58% Opknappen/verkopen 2 e hands goederen 42% 47% 44% 34% 40% Inzameling groot wit-/bruingoed 7% 5% 6% 8% 4% Anders 6% 9% 12% 23% 15% Niet bekend mee 13% 20% 15% 22% 18% 17.3 Scheiden van GFT-afval, papier en KGA Leidenaren is gevraagd of zij groente-, fruit- en tuinafval (GFT), papier en klein gevaarlijk afval (KGA) gescheiden inleveren. Zeven op de tien Leidenaren scheidt hun GFT-afval en ruim negen op de tien levert hun papier en KGA gescheiden in. De resultaten zijn vergelijkbaar met voorgaande jaren. Naar doelgroep zijn de verschillen over het algemeen beperkt. Wel valt op dat inwoners uit stadsdeel Midden relatief minder vaak hun GFT scheiden. Mogelijke oorzaken hiervoor kunnen zijn het wel/niet hebben van een tuin (er zijn minder tuinen in de binnenstad zijn waardoor zij minder GFT aan te bieden hebben), de mogelijkheden om GFT te scheiden (inwoners uit stadsdeel Midden zijn voor de inzameling van het GFT aangewezen op de GFT-zuiltjes) en het type bewoners (relatief vaker studenten/kamerbewoners). Tabel 17.3a: Perc. Leidenaren dat GFT-afval gescheiden inlevert - 69% 70% 70% 70% Papier gescheiden inlevert 88% 87% 88% 90% 91% KGA gescheiden inlevert 89% 92% 93% 92% 94% In onderstaande tabel worden de meest gebruikte manieren genoemd voor het scheiden van GFT-afval, papier en KGA. 5
Tabel 17.3b: Meest gebruikte manieren gescheiden inleveren GFT afval, papier en KGA (meerdere mogelijk) 2002 2003 2004 2005 GFT-afval 1. Eigen minicontainer 76% 72% 72% 77% 2. Wijkcontainer 20% 21% 18% 16% 3. Compostvat 2% 5% 2% 4% Anders 2% 2% 8% 4% 100% 100% 100% 100% Papier 1. Papierbak 81% 83% 88% 79% 2. Wordt huis-aan-huis opgehaald 8% 7% 4% 9% 3. Via vereniging 6% 5% 4% 6% 4. School 2% 3% 1% 4% Anders 3% 2% 3% 3% 100% 100% 100% 100% KGA 1. Chemokar die elk kwartaal in de straat rijdt 52% 43% 39% 36% 2. Bij verschillende winkeliers 19% 19% 18% 24% 3. Standplaatsen van chemokar 18% 23% 24% 18% 4. Bij Milieustraat 7% 10% 13% 14% Anders 4% 5% 6% 8% 100% 100% 100% 100% Redenen niet scheiden De Leidenaren die hun GFT-afval, papier of KGA niet gescheiden inleveren is gevraagd naar de belangrijkste reden hiervoor. Voor het niet scheiden van papier en KGA springt er steeds één reden duidelijk uit. Voor papier is dit gemakzucht en voor KGA het niet of nauwelijks hebben hiervan. Tabel 17.3c: Redenen niet gescheiden inleveren afval (in % scheidt geen GFT afval, papier, KGA)* GFT afval Papier KGA Geen eigen (mini)container 25% - - Gemakzucht 18% 58% 21% Heb heel weinig/ niet de moeite waard 17% 17% 53% Afstand naar inleverpunt te groot 5% 8% 6% Container vaak te vol 5% 5% - Anders 30% 13% 20% Totaal 100% 100% 100% * excl. geen antwoord Een meerderheid van de respondenten geeft aan dat ze mogelijk wel hun afval zouden scheiden als er iets zou veranderen aan de huidige situatie. Hierbij wordt gesuggereerd: het verkleinen van de afstand naar inleverpunten, het vaker legen van containers en meer specifiek voor KGA, het vaker laten rijden van de centrale Chemokar. 6