VAN STEELPAN NAAR LEEUW

Vergelijkbare documenten
Kennismaking Praktische Sterrenkunde

sterrenbeeld orion Het Sterrenbeeld orion

Met de Kijker op Jacht, Universum 1, 2006 Door: Jeffrey Bout

Kijk nooit met een telescoop zomaar naar de zon!!!

DE STERRENHEMEL. G. Iafrate (a), M. Ramella (a) en V. Bologna (b) (a)

Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.

Hoe een hoepelzonnewijzer correct opstellen? (Willy Ory)

De mooiste 10 objecten aan de sterrenhemel met elke sterrenkijker op elke avond Door Jeffrey Bout

Planeten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?

De ruimte. Thema. Inhoud

4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus

KleinKracht Karin Heesakkers

Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 22 Mei 2019

Samenvatting door D woorden 28 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde

Lespakket basisonderwijs

Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk

HOE VIND JE EXOPLANETEN?

STERRENBOEKJE van. versie 3 4 februari

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 3-4

Waarom zijn er seizoenen?

6,5. Werkstuk door een scholier 2235 woorden 23 oktober keer beoordeeld. 1. Het Heelal

6,5. Werkstuk door een scholier 1826 woorden 27 november keer beoordeeld. Natuurkunde. De Dierenriem

Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren

Leerkrachten handleiding werkboekje sterrenwacht Halley

Met de Kijker op Jacht, Universum 4, 2004 Door Wouter Verheul

Sterrenkaart groep 3-4

T2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1

ADAM FORD STERREN Een familiegids voor de nachtelijke hemel

Woordenlijst - Aarde

maksutov telescoop Maksutov telescoop

Oktober december Erkenningsnummer: P Dit project wordt ondersteund binnen het Actieplan, een initiatief van de Vlaamse Gemeenschap.

Workshop. Stellarium. De hemel op je PC met:

De Hemel. N.G. Schultheiss

1. Het Heelal. De aarde lijkt groot, maar onze planeet is niet meer dan een stip in een onmetelijke ruimte.

Hoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen

Opdracht ANW De ruimte

Kijken naar het heelal

Nederlandse samenvatting

Astrofotografie - Kunst voor aan uw muur?

Basiscursus Sterrenkunde

Eindpunt van een ster Project voor: middelbare scholieren (profielwerkstuk) Moeilijkheidsgraad: Categorie: Het verre heelal Tijdsinvestering: 80 uur

Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7 + zonnestelsel en heelal

Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 8 Mei 2019

Leraar: H. Desmet, W.Van Dyck Handtekening: Pedagogisch begeleider: G. Tibau

Sterren kijken met een verrekijker

Spreekbeurt Aardrijkskunde Zonnestelsel

Inleiding. Inleiding. Gebruikshandleiding Astroset Sterrenkunde is fun! Inleiding. september Meer informatie op:

dag en nacht Vragen behorende bij de clip dag en nacht op

Sterrenkunde met de verrekijker

Sterrenbeelden en sterrensporen. Orionnevel

Tentamen Inleiding Astrofysica 19 December 2016,

Sterrenkunde practicumverslag De thuisproef

De mens verovert de ruimte!

Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen

Avontuurlijke ruimtestages. 6 dagen / 5 nachten (van dag 1 om 17 u. tot en met dag 6 om 15 u.)

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING

Overigen > Boeken, atlassen & software > DVD's > DVD - Spacefiles - Het heelalfabet van A tot Z. Robtics

Inleiding. Vertel de kinderen dat ze naar het Eise Eisinga Planetarium zullen gaan.

GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! SPECTROSCOPISCH ONDERZOEK VAN STERLICHT INTRODUCTIE

6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld

Samenvatting ANW Hoofdstuk 6: het heelal

Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal.

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen

Werkstuk Natuurkunde Negen planeten

1) Mercurius. 2) Zoek informatie over vallende sterren. Muurkrant opdracht in 2-tallen

Supernova SN2014J in M82 gefotografeerd door VSRUG leden.

Periodiek systeem voor amateurastronomen. Guido Gubbels

Patroon Beer Bram. Inclusief patroon kerstmuts. Ca. 100 gram Phildar Coton 3 of Catania

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6

Stappen: A Windows to the Universe Citizen Science Event. windows2universe.org/starcount. 29 Oktober 12 November, 2010

Samenvatting ANW Hoofdstuk 6

Probing Exoplanetary Materials Using Sublimating Dust R. van Lieshout

Nederlandse samenvatting

1 Inleiding. Worden de maanden langer of korter?

inhoud 1. Overal sterren 2. Wat is een ster? 3. Het leven van een ster 4. Een ster dichtbij 5. De zon 6. Sterren en kleuren 7.

Het weidse Universum. Donkere materie

Licht 7. Welk deel van het licht wordt door een plant gebruikt voor de fotosynthese? A. groen licht B. rood licht C. zwart licht D.

Sterrenbeelden

11/15/16. Inleiding Astrofysica College 8 14 november Ignas Snellen. De melkweg

De Melkweg groep 3-4. Lesbeschrijving De Melkweg. Inleiding 15 minuten. 1 Bron:

Ontdek de planeten van ons zonnestelsel. In 90 minuten door het helal. Tijdens een wandeling tussen Ehrenfriedensdorf en Drebach

Sterrenstelsels. prof.dr. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen

Computersterrenkijker.

door: Wouter Verheul Jupiter

1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.

Telescopen. N.G. Schultheiss

Het draait allemaal om de Zon!

Het eetbare zonnestelsel groep 5-7

STERREN EN MELKWEGSTELSELS

Praktische opdracht ANW Sterrenkunde

Zon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Wist je dat. Benodigdheden. Afkortingen

Samenvatting ANW Hoofdstuk 3, Blik op oneindig

Thema 5 Aarde in het heelal

Praktische opdracht ANW Planeten

Werkblad. Ons zonnestelsel. Naam Ruimte-ontdekkingsreiziger. Zon en planeten Missie opdracht 1: Streep door wat niet goed is.

Afstanden in de sterrenkunde

De Harrington STAR-lijst getemd!

Kijken naar de sterren

Hoe meten we STERAFSTANDEN?

Transcriptie:

ROUTE 1 VAN STEELPAN NAAR LEEUW SPRING VAN DE STEELPAN NAAR ZEVEN PATRONEN AAN DE STERREN HEMEL, WAARONDER POLARIS (DE NOORDELIJKE POOLSTER). SPOT ONDERWEG TWEE STERRENSTELSELS. DE LENTEHEMEL IS HET BESTE VOOR DEZE ROUTE. STEELPAN GROTE BEER POOLSTER KLEINE BEER OSSENHOEDER JACHTHONDEN NOORDERKROON LEEUW Steelpan De Steelpan (middenboven op deze foto) is het meest herkenbare patroon aan de nachtelijke hemel. Hier begint route één.

VAN STEELPAN NAAR LEEUW: STEELPAN 20 KIJK NAAR HET NOORDEN EN JE VINDT DE ZEVEN HELDERE STERREN DIE SAMEN DE STEELPAN VORMEN. STEELPAN ZEVEN HELDERE STERREN De Steelpan (in het Engels Plough of Big Dipper) is een patroon aan de sterrenhemel dat we een asterisme noemen. Het maakt deel uit van het sterrenbeeld Grote Beer. Dubbelsterren Een dubbelster bestaat uit twee sterren die aan de hemel dicht bij elkaar lijken te staan. De twee sterren kunnen in werkelijkheid ver uit elkaar staan. De Steelpan heeft een dubbelster die bestaat uit Mizar en Alcor, die in werkelijkheid biljoenen kilometers van elkaar zijn verwijderd. DE OORSPRONKELIJKE ARABISCHE NAAM VAN ALCOR BETEKENDE DE VERGETENE MIZAR EN ALCOR STEELPAN Deze groep sterren vormt samen een figuur die het meest lijkt op een steelpan. De Steelpan kun je vinden door naar het noorden te kijken. JOUW ROUTE AAN DE HEMEL STEELPAN

2 Deze ster en die eronder worden wegwijssterren genoemd omdat ze ons de weg wijzen naar andere sterrenbeelden. 3 De steel van de pan bestaat uit drie heldere sterren. 4 Deze ster heet Mizar, maar als je goed kijkt met een verrekijker zul je twee sterren zien Mizar en Alcor. 1 Deze groep van vier sterren vormt de pan van de Steelpan. Kijk naar het noorden om ze te spotten.

VAN STEELPAN NAAR LEEUW: GROTE BEER 22 JE VINDT DE GROTE BEER DOOR DE HELDERE STERREN TE ZOEKEN DIE VERTAKKEN UIT DE STEELPAN. GROTE BEER URSA MAJOR Grote Beer (Ursa Major) is de naam die we gebruiken om het op twee na grootste sterrenbeeld aan de hemel te beschrijven. De Steelpan is een deel van dit sterrenbeeld. Met de vertakkingen van heldere sterren vormt hij de Grote Beer. De nimfen van Zeus De Grote Beer stelt de nimf Adrastea voor uit de Griekse mythologie. Zeus plaatste Adrastea en de nimf Ida aan de hemel tussen de sterren als de Grote Beer en de Kleine Beer. DE OUDE GRIEKEN GEBRUIKTEN DE GROTE BEER OM S NACHTS OVER DE ZEEËN TE NAVIGEREN. GROTE BEER Door de sterren van de Grote Beer te verbinden krijg je de gestalte van een beer. De Steelpan vormt het lijf en de staart, en vertakkende sterren vormen de poten. De sterren draaien in de loop van de nacht rond de noordelijke hemelpool, waardoor het sterrenbeeld niet altijd in deze positie te zien is. JOUW ROUTE AAN DE HEMEL STEELPAN GROTE BEER

2 De twee heldere sterren die vertakken uit de top van de pan vormen de kop van de beer. 1 Je vindt de Grote Beer door eerst de Steelpan te lokaliseren. 3 De drie heldere sterren die uit de bodem van de pan vertakken, vormen de voorpoten. 4 Als je zoekt naar de heldere sterren onder de pan, vind je de achterpoten van de beer. 5 Bij deze aanblik is de beer een beetje gekanteld. Dat komt doordat de sterren in de loop van de nacht draaien aan de hemel.

24 HET SIGAARSTELSEL VIND JE MET BEHULP VAN EEN TELESCOOP BOVEN DE HALS VAN DE GROTE BEER. SIGAARSTELSEL MESSIER 82 Dit Starburststelsel is een van de ruim 100 objecten aan de sterrenhemel die aan het eind van de 18de eeuw door de Franse astronoom Charles Messier in kaart zijn gebracht. Aan de hand van deze onbeweeglijke objecten aan de hemel kon hij gemakkelijk kometen spotten. Zichtbaar en infrarood licht dat is opgevangen door de ruimtetelescoop Hubble, laten wolken van rode waterstof zien die uit het centrum van het Sigaarstelsel (Messier 82) worden geblazen.

Waar vind je het Sigaarstelsel? Om het Sigaarstelsel te vinden zoek je eerst de Grote Beer op en daarna de sterren die zijn hals vormen. Het stelsel lijkt op een vlek aan de hemel. Met een telescoop kun je het net boven de middelste ster in de hals vinden. SIGAAR- STELSEL

VAN STEELPAN NAAR LEEUW: POOLSTER 26 DE POOLSTER IS MAKKELIJK TE VINDEN DOOR EEN LIJN TE TREKKEN VANAF DE BUITENSTE STERREN IN DE STEELPAN. POOLSTER DE NOORDELIJKE POOLSTER De Poolster (Polaris), ook bekend als de Noordster, staat bijna recht boven de Noordpool. Omdat de aarde om zijn as draait, lijken de sterren om de Poolster heen te draaien, maar de Poolster zelf lijkt niet van plek te veranderen. Vind het noorden Reizigers gebruikten honderden jaren lang de Poolster om hun koers te bepalen. Omdat de Poolster boven de Noordpool staat, wisten ze dat ze als ze die kant uitgingen, ze naar het noorden reisden. OVER 1000 JAAR ZAL POLARIS NIET LANGER DE NOORDELIJKE POOLSTER ZIJN. POOLSTER JOUW ROUTE AAN DE HEMEL DE STEELPAN STEELPAN De Poolster is een heldere ster aan de noordelijke hemel waarop je handig kunt navigeren. Je kunt de Poolster vinden door een lijn te trekken vanaf de buitenste sterren in de Steelpan en die te volgen tot de eerste heldere ster die je ziet. De opvallende ster is onderdeel van het sterrenbeeld Kleine Beer. GROTE BEER POOLSTER

4 De heldere ster aan het einde van de lijn is de Poolster. 3 Verleng de lijn vijfmaal langs de hemel. 2 Trek een denkbeeldige lijn tussen die sterren. 1 Zoek de twee sterren aan de rand van de Steelpan.

VAN STEELPAN NAAR LEEUW: KLEINE BEER 28 JE VINDT DE KLEINE BEER DOOR TE ZOEKEN NAAR DE STERREN DIE AFTAKKEN VAN DE POOLSTER. KLEINE BEER URSA MINOR De Kleine Beer (Ursa Minor) staat het dichtst bij de noordelijke hemelpool. De Poolster ligt in dit sterrenbeeld. Je vindt de Kleine Beer altijd aan de noordelijke hemel. Het sterrenbeeld lijkt rond de noordelijke Poolster te draaien. De nimf Ida Volgens de Griekse mythologie stelt de Kleine Beer de nimf Ida voor, en de Grote Beer Adrastea. Ida verzorgde Zeus als kind toen hij zich verstopte voor zijn slechte vader. Zeus bedankte de nimfen door ze als beren aan de hemel te plaatsen. DE POOLSTER IS EEN STER DIE EVEN HELDER SCHIJNT ALS 2500 ZONNEN. POOLSTER Ursa Minor is Latijn voor kleine beer. Het sterrenbeeld lijkt een beetje op de Steelpan in de Grote Beer. De Kleine Beer stelt het lijf en de staart van een kleine beer voor. KLEINE BEER JOUW ROUTE AAN DE HEMEL STEELPAN GROTE BEER POOLSTER

3 De twee sterren die onder een hoek aftakken van de Poolster vormen de staart van de beer. 2 Verleng de lijn vijfmaal om bij de Poolster te komen. 4 Dit groepje van vier sterren vormt het lijf van de Kleine Beer, die minder heldere sterren heeft dan de Steelpan. 1 Trek een lijn tussen de sterren aan de zijkant van de Steelpan. KLEINE BEER

VAN STEELPAN NAAR LEEUW: OSSENHOEDER 30 EEN BOOG LANGS DE HEMEL VANAF HET HANDVAT VAN DE STEELPAN LEIDT NAAR DE OSSENHOEDER. OSSENHOEDER BOÖTES Ossenhoeder (Boötes) bevat een van de helderste sterren aan de hemel. Het vliegervormige sterrenbeeld stelt een herder voor die rond de noordelijke hemelpool op de Grote Beer en de Kleine Beer jaagt. Boötes planeet De zwakke ster bij de linkerknie van de Ossenhoeder heet Tau Boötis. Rond deze ster draait een van de eerste planeten die buiten ons zonnestelsel zijn ontdekt: Tau Boötis b. ARCTURUS OSSENHOEDER De Ossenhoeder wordt afgebeeld als een man die in zijn ene hand een staf vasthoudt en in zijn andere hand een sikkel. Een vliegervormige groep sterren vormt het lichaam van de herder. TAU BOÖTIS ARCTURUS STRAALT 100 KEER MEER ENERGIE UIT DAN DE ZON. JOUW ROUTE AAN DE HEMEL STEELPAN GROTE BEER 4 Naast Arcturus vind je de ster Tau Boötis. Rond deze ster cirkelt een planeet.

1 Zoek het handvat van de steelpan. 2 Trek een boog aan de hemel van tweemaal de lengte van de steel van de pan. 3 De boog komt uit bij de ster Arcturus. Deze roodachtige ster is de op drie na helderste aan de hemel. POOLSTER KLEINE BEER OSSENHOEDER