De doelmatigheid en doeltreffendheid van de Nederlandse acne-zorg. Femke de Vries MSc Onderzoeker/PhD Lectoraat Innovatie van Zorgprocessen in de Farmacie Hogeschool Utrecht femke.devries@hu.nl
Inhoud Achtergrond Acne Vulgaris Behandelinterventies en richtlijnen Doelmatigheid en doeltreffendheid van acnezorg
Acne Vulgaris
Acne: Een hot topic.. Pubmed hits 10.826 Google hits 9.690.000 Barbie met acne Pop-It-Pal
Acne prevalentie Acne komt voor bij 85% van de adolescenten tussen 12-24 jaar Na de tienerjaren neemt de prevalentie van acne sterk af naar ongeveer 5% Bij vrouwen (12%) komt acne op volwassen leeftijd vaker voor dan bij mannen (3%) Bron: J Clin Aesthetic Dermatology; 2012
Pathogenese 1. Toegenomen talgproductie door de talgklier 2. Veranderingen in het keratinisatieproces 3. Folliculaire kolonisatie van P. acnes 4. Vrijkomen van ontstekingsmediatoren in de huid 5. Toegenomen endocrinologische factoren Bron: Williams, 2015 the Lancet
Pathogenese (2)
Klinisch beeld van acne: comedonen Open comedonen: blackhead Gesloten comedonen: whitehead Bron: Toonstra, Dermatologie voor huidtherapeuten, 2012
Bron: Toonstra, Dermatologie voor huidtherapeuten, 2012
Klinisch beeld van acne: Papulopustulosa Papels Pustels Bron: Toonstra, Dermatologie voor huidtherapeuten, 2012
Bron: Toonstra, Dermatologie voor huidtherapeuten, 2012
Nodulair acne en conglobata Bron: Toonstra, Dermatologie voor huidtherapeuten, 2012
Bron: Toonstra, Dermatologie voor huidtherapeuten, 2012
Overige varianten van acne en acneiforme erupties Acne excoriée des jeunes filles (knijpen/krabben) Acne neonatorum/acne infantum (baby/kinderacne) Acne fulminans (acute uitbarsting, ziek) Hidradenitis suprativa/ Inversa (inflammatoire afwijking van oksels, liezen en billen) Acne tarda (late-onset acne na het 25e levensjaar) Acne cosmetica Acne mechanica (druk of frictie plaatsen) Mallorca acne (invloed zon, zweten, zonnebrand) Chlooracne (gechloreerde chemicaliën) Geneesmiddelen acne (anabole steroïden, corticosteroïden) Gram-negative folliculitis (bacteriële infectie)
Psychosociale aspecten acne Acne vaak beschouwd als cosmetisch probleem Gaat vanzelf weer over Correlatie met verschillende psychologische factoren: - Depressie - Schaamte - Laag zelfbeeld - Frustratie - Sociale isolatie - Boosheid - Angsten - Stigmatisering QOL Verminderde QOL correleert niet met ernst acne
Behandelinterventies & richtlijnen
Acnezorg in kaart: Zorgprofessionals Primair: Huisartsen (1 e lijn) Dermatoloog Huidtherapeut Schoonheidsspecialist Secundair: Verpleegkundige (specialisten) Dokters assistent/praktijkondersteuner Physician assistant Psycholoog Diëtiste Acne zorgprofessionals zorgpaden
Acnezorg in kaart: Richtlijnen & behandeling European acne guideline: European Dermatology Forum (EDF) American Academy of Dermatology (AAD) Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) Richtlijn acneiforme dermatosen Nederlands huisartsen genootschap (NHG) Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten (NVH) Acne richtsnoer Schoonheidsspecialisten (ANBOS)
Verschillende richtlijnen Medicamenteus Niet- Medicamenteus
Behandeling acne: Medicamenteus Papels/pustels: benzoylperoxide 5% (BP) Comedonen: lokaal retinoïd (adapaleen) Voeg evt. lokaal antibioticum toe Stap 2 handhaaf antibioticum en wissel van BP naar retinoïd of andersom indien nog niet eerder gedaan Stap 3 vervang lokaal antibioticum door antibioticum oraal (1e keus doxycycline), handhaaf BP of lokaal retinoïd Stap 4 (facultatief) isotretinoïne
Behandeling acne: Niet-medicamenteus Laesie/comedonen verwijdering/incisie Peeling Microdermabrasie Laser/licht therapie Microneedling Radio Frequency Advies en voorlichting
Verschillen & overeenkomsten Verschillende classificaties voor ernst acne Verschillen in toepassen Isotretinoine Verschillen in doorverwijzingen/ aanbeveling andere disciplines Verschil toepassing lichtlaserbehandelingen
Doelmatigheid & doeltreffendheid van acnezorg
Verhogen doelmatigheid & doeltreffendheid acnezorg Richtlijnen bevatten best evidence interventies maar missen best evidence zorgpaden! Stijgende (huid gerelateerde) zorgkosten Werkdruk artsen is hoog Wachttijden specialistische zorg lang Antibiotica resistentie
3 zorg optimaliserende elementen Ketenzorg Taakherschikking & taaksubstitutie Meer inzet van niet- medicamenteuze behandelinterventies
Ketenzorg of zorgpaden Ketenzorg is het samenhangend geheel van zorginspanningen dat door verschillende zorgaanbieders onder een herkenbare regiefunctie wordt geleverd, waarbij het cliëntproces centraal staat. Dit blijkt uit geformaliseerde afspraken tussen betrokken zorgaanbieders over samenhang en continuïteit van de patiëntenzorg. In de zorgketen bestaan gradaties van eenvoudig en strikt volgtijdelijk tot (zeer) complex. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Behoefte aan meest doelmatige en doeltreffende zorgpaden Onderzoek naar beste zorgpadenstructuur is onderweg!
Taakherschikking & taaksubstitutie Definitie: Het structureel herverdelen van taken tussen verschillende beroepen. Routinematige medische handelingen door artsen uitgevoerd, worden verricht door speciaal hiervoor opgeleide, andere beroepsbeoefenaren Voordelen: Arts meer tijd voor specialistische zorg. Verkorten wachtlijsten Betere organisatie van zorg Kosteneffectief?
Niet-medicamenteuze behandelinterventies bij acne
Voordeel van niet-medicamenteuze behandelinterventies Niet-medicamenteuze behandelinterventies kunnen worden toegepast: Als opzichzelfstaande therapie In combinatie met medicatie Als onderhoudsbehandeling bij chronische vormen van acne Minder kans op antibiotica resistente Minder kans op bijwerkingen Merendeel niet-medicamenteuze therapieën bewezen effectief op vermindering van acne laesies: Sterke evidentie gevonden voor glycolic acid (10-40%) Matige evidentie gevonden voor amino fruit acid (20-60%) Matige evidentie IPL en Diode laser (1450 nm) Conflicterende evidentie voor PDL (585-595 nm)
Take home message Acne is een zeer veel voorkomende huidaandoening met een hoge psychische ziektelast. Verschillende zorgprofessionals zijn betrokken bij de behandeling van acne Elementen die acnezorg doelmatiger en doeltreffender kunnen maken: - Inzet van ketenzorg of optimale zorgpaden - Inzet van taakherschikking & taaksubstitutie - Meer inzet van niet- medicamenteuze behandelinterventies
Dank voor uw aandacht.. Femke de Vries MSc Onderzoeker/PhD Lectoraat Innovatie van Zorgprocessen in de Farmacie Hogeschool Utrecht femke.devries@hu.nl
Risk of bias